1, 2. Wakin kutipi, ¿imaraykutaq tapukunanchik tiyan?

¿QHAWARINKICHU imaynatachus wawas anchata tapuykachasqankuta? Wawasqa parlayta qallariytawan mana saykʼuspa tukuy imata tapuriwanchik: “¿Imaraykutaq janaqpacha pukayanrí?”, “¿Imaraykutaq chʼaskakuna kʼanchanku?”, “¿Pitaq pʼisqitusta takiyta yachachirqa?”, nispa. Munaspapis, wakin kutiqa mana kutichiyta atillanchikchu. Allinta kutichiptinchikpis: “¿Imaraykutaq?”, nispa tapullawanchiktaq.

² Mana wawasllachu jinata tapunku. Wiñasqanchikmanjina tapukullanchikpuni, mayman chayanapaqpis, imamanta jarkʼakunapaqpis chayri imata yachanallapaqpis. Chaywanpis wakinkunaqa, manaña imatapis tapukunkuchu. Wakinkunataq tapukuspapis, chʼinyakapunku.

3. ¿Imaraykutaq wakinkuna manaña tapuykunasninkupaq kutichiykunata maskʼankuchu?

³ Kay librop tapanpi, chantá 3, 6 paginanpi, kay yachaqanap qallariyninpi ima rikhuriq  tapuykunapi tʼukuriy. Kay tapuykunataqa, tapukunapunichá kanman. Chaywanpis, achkha runasqa, mana ima kutichiykunatapis maskʼankuñachu. ¿Imaraykutaqrí? ¿Chay tapuykunaman Bibliapi kutichiykunata tarisunmanchu? Wakin runas, Bibliap kutichisqanqa yuyayniyuqllapaq kasqanta ninku. Wakintaq mana asipayachikunankupaq manaña imatapis tapukunkuchu. Wakkunataq Diosmanta yachachiqkunallapaq chayqa, nispa ninku. ¿Qam imatataq ninkiman?

4, 5. ¿Imastataq tapukusunmanrí, imaraykutaq kutichiykunata maskʼananchik tiyan?

⁴ ¿Manachu tapuyniykipaq kutichiykunata riqsiyta munawaq? Ichá jinata tapukunki: “¿Imapaqtaq kawsanchikrí? ¿Kay kawsayllachu kanman? ¿Imaynataq Diosrí?”. Kaykunata tapukuspa allinta ruwanki, amataq tapuyniykipaq allin kutichiykunata maskʼaspa saykʼuychu. Jesucristo, sumaq yachachiqjina nirqa: “Mañakuychej, qosunkichejtaj; maskʼaychej, tarinkichejtaj; punkuta takaychej, kicharisonqachejtaj”, nispa (Mateo 7:7).

⁵ Tapuykunasniykiman kutichiykunata maskʼanki chayqa, mana qhasipaqchu kanqa (Proverbios 2:1-5). Mana runap nisqan jinachu, Bibliaqa kay tapuykunaman kutichin, qamtaq chay kutichiykunata riqsiyta atiwaq, entiendenapaqjinalla kasqanrayku. Astawanpis Bibliap kutichiykunasninqa kusiyta, suyayta ima quwanchik. Chantapis chʼampaykunapi kaspapis kusisqa kawsakunapaq yanapawanchik. Juk tapuyta kutichispa qallarina.

6. ¿Imaptintaq wakinkuna runap ñakʼariyninmanta Diosninchik mana llakikusqanta ninku?

⁶ Wakinkuna Diosninchik rumi sunqu kasqanta yuyanku. “Diosninchik ñuqanchikmanta llakikunman chayqa, manachá kawsayninchik kunanjina kanmanchu”, nispa ninku. Kunanqa, maqanakuymanta, chiqninakuymanta,  ñakʼariymanta ima, juntʼa kawsayninchikqa. Tukuypis unqunchik, ñakʼarinchik, familianchikmanta pillapis wañupuptin llakikunchik, phutikunchik ima. Chayrayku wakinkuna ninku: “Diosninchik munakuwasunman chayqa, ¿manachu tukuy llakiykunamanta jarkʼawasunman?”, nispa.

7. a) ¿Imaptintaq nisunman religionmanta yachachiqkunaqa, runaman Diosninchik rumi sunqu kasqanta yuyachisqankuta? b) ¿Imatataq Biblia runa ñakʼarichkasqanmanta yachachin?

⁷ Mana chayllachu, religionmanta yachachiqkuna, runaman Diosninchik rumi sunqu kasqanta yuyachinku. Pillapis wañupuptin, pillapis unquptin, “Diospa munaynin karqa”, nispa ninku. Chayta nispaqa, Diosninchik llakiykunamanta juchayuq kasqanta nichkanku. ¿Jinachu kanman? ¿Imatataq Biblia yachachin? Santiago 1:13 kutichiwanchik: “Mayqellampis juchaman urmanapaj tanqasqa kashaspa, ama nichunchu Diospuni juchaman urmanampaj tanqasqanta, imaraykuchus Diosqa mana juchaman tanqasqa kayta atinchu nitaj pitapis tanqanchu juchaman urmanankupaj”. Chayrayku Diosninchik mana jaykʼaq ima saqratapis ruwanchu (Job 34:10-12). Arí, Diosninchik saqra ruwaykuna kananta saqin. Chaywanpis, saqra kananta saqiyqa, mana kikinchu saqrata ruwaywanqa.

8, 9. a) Saqrata ruwaywan, saqra kananta saqiywan mana kikinchu kasqanta, ¿imaynatá sutʼinchawaq? b) ¿Runa saqra ruwasqanmanta Diosninchikta juchachasunmanchu?

⁸ Juk yuyayniyuq, munakuq tatapi tʼukuriy, wasinpiqa churin tiyakun. Kay churintaq mana kasuspa, wasinmanta ripuyta munaptin, tatanqa mana jarkʼakunchu. Kay churin mana allinta purispa chʼampaykunaman urmaptin, ¿tatan chay chʼampaykunaman urmachisqantachu niwaq? Mana, ¿icharí? (Lucas 15:11-13). Jinallataq Diosninchikpis, runa mana allinta puriyta munaptinqa, payqa mana jarkʼanchu, chayrayku Diosninchikqa mana ñakʼariymanta juchayuqchu, runallataq chaytaqa maskʼakun. Runap ñakʼariyninmanta  Diosninchikta juchachaspaqa, maytapuni pantachkasunman.

⁹ Kunanqa runa ñakʼarichkan, Diosninchiklla yachan imaraykuchus runa ñakʼarinanta saqisqanta. Pay yachayniyuq, atiyniyuq, Ruwawaqninchik ima kasqanrayku, mana imatapis willanawanchikchu tiyan. Chaywanpis munakuwasqanchikrayku tukuy imata willawanchik. Chunka jukniyuq yachaqanapi, imaptinchus Diosninchik runa ñakʼarinanta saqisqanta astawan yachasunchik. Diosninchik manapuni chʼampayninchikmanta juchayuqchu. Astawanpis paylla tukuy llakiykunata chinkachinqa (Isaías 33:2).

10. ¿Imaptintaq suyasunman Diosninchik tukuy saqra ruwaykunata, llakiykunata ima chinkachinanta?

¹⁰ Chantapis Diosqa, santo (Isaías 6:3). Chaytaq mana chʼichiyuq, mana saqrayuq, llimphu kasqanta niyta munan. Chayrayku tukuy sunquwan payllapi atienekusunman, saqra runapi atienekunamantaqa. Mana mayqin kʼacha kamachiqpis, saqra runap ruwasqanta chinkachiyta atinmanchu. Diostaq tukuy atiyniyuq, paylla runap saqra ruwayninta, tukuy llakiynintapis tukuchinqa. Jinamanta saqra kaqta wiñaypaq chinkachinqa (Salmo 37:9-11).

11. a) ¿Imaynatá Diosninchik saqra ruwaykunata qhawan? b) ¿Ñakʼarichkaptinchik ñuqanchikmanta Diosninchik dakunchu?

¹¹ ¿Diosninchik phutikunchu kayjina llakiypi kasqanchikmanta? Bibliaqa, Diosninchik chiqa kaqta munakusqanta yachachin (Salmo 37:28). Payqa allin ruwaykunata, saqra ruwaykunatapis qhawachkan, tukuy saqra ruwaykunatataq, chiqnin. Bibliaqa, Jallpʼata saqra ruwaymanta juntʼata rikusqanmanta, Diosninchik “mayta sonqonta nanachikus[qanta]” niwanchik (Génesis 6:5, 6). Kunantaq Diosninchikqa kasqan jinallapuni (Malaquías 3:6).  Saqrata chiqnikuchkallanpuni, ñakʼariqkunamantataq phutikuchkallanpuni. Chayrayku, “payqa qankunamanta dakun”, nispa Biblia niwanchik (1 Pedro 5:7).

12, 13. a) ¿Imaraykutaq munakuyta atinchik, chayrayku ñakʼariqkunata rikuspa imayna sientekunchik? b) ¿Imaraykutaq Diosninchik tukuy llakiykunata chinkachinanta suyasunman?

¹² Ñakʼarichkaptinchik, ¿imaraykutaq nisunman Diosninchik phutikusqanta? Imaraykuchus Bibliaqa, payman rikchʼakuqta ruwawasqanchikta niwanchik (Génesis 1:26). Chayrayku, kʼacha kanchik chayqa, Diosninchik kʼacha kasqanrayku. Tʼukuriy, kʼacha runata ñakʼarichkaqta rikuspa, ¿phutikunkichu? Qam phutikuptiyki, ¿manachu Diosninchik astawanraq phutikunman?

¹³ Runapta juk kʼacha kayninqa, munakuyta atisqan. Chaypipis Diosninchikman rikchʼakunchik. Bibliaqa yachachiwanchik: “Diosqa munakuymin”, nispa (1 Juan 4:8). Dios munakusqanrayku, ñuqanchikpis munakuyta atinchik. Tukuy llakiykunata, ñakʼariykunata ima, chinkachiyta atiwaq chayqa, ¿manachu chinkachiwaq? ¿Manachu munakusqaykirayku tukuy llakiykunata chinkachiwaq? Chinkachiwaq, ¿icharí? Jinallatataq Diosninchikpis, tukuy llakiykunata chinkachinqa. Kay librop qallariyninpi willakusqanqa mana cuentollachu, nitaq qhasi suyayllachu, Diosninchik parlasqanqa juntʼakunqapuni. Chay willaykunapi iñinapaqqa, astawan Diosninchikta riqsinanchik tiyan.

14. ¿Imataq Diospa sutin, imaraykutaq sutinta uqharinanchik tiyan?

 ¹⁴ Riqsisunanpaq pillamanpis qayllaykuptiyki, ¿manachu ñawpaqta sutiykita willanki? ¿Diosninchikrí, sutiyuqchu? Religionesqa, Diospa sutin “Tata Dios” kasqanta, “Señor” kasqanta ima yachachinku, kaykunaqa mana sutischu. Kaykunaqa “corregidor”, “jilakata” niy jinalla. Arí, Bibliaqa, Diosninchik “Tata Dios”, “Señor” kasqanta willawanchik. Chaywanpis, willallawanchiktaq sutiyuq kasqanta, sutintaq Jehová. Salmo 83:18 niwanchik Diospa  sutin, Jehová kasqanta. Bibliaykipi mana Diospa sutin rikhuriptin, kay 195-197 paginaspi qhawarinaykita mañayku. Biblia qillqakuchkaptin Diospa sutinqa, tukuyniqpi rikhuriq. Chayrayku Diosqa, sutinta riqsinaykita, uqharinaykita ima munan. Diostaq payta riqsinanchikpaq Bibliata quwanchik.

15. ¿Imataq Diospa sutin niyta munan?

¹⁵ Diospa sutinqa, Jehová. Payllataq chay sutita churakurqa. Chay sutinqa, paypa parlasqan mana qhasipaqchu kasqanta niyta munan, manaqa parlasqanqa juntʼakun, jinamanta tukuy munaynin juntʼakunpuni. * Dioslla Jehová sutiyuq. Jehovaqa tukuy imapi kʼata. Qhawarina imaspichus.

16, 17. ¿Imatataq Jehovamanta yachachiwanchik: a) “Tukuy atiyniyuq” kasqan? b) “Wiñaymanta wiñaykama Dios” kasqan? c) “Ruwaq” kasqan?

 ¹⁶ Salmo 83:18 Jehovamanta nin: “Qan Tata Dioslla Patapi Kaj Dios [kanki]”, nispa. Chantapis, Diosllata “Tukuy Atiyniyoj”, nispa sutichakun. Apocalipsis 15:3 nin: “Ancha jatuchaj, tʼukunapajtaj ruwasqasniykeqa, Tukuy Atiyniyoj Señor Dios. Ñankunaykeqa cheqan, cheqataj kanku. Qanqa tukuy nacionespa Reynin kanki”, nispa. ‘Tukuy Atiyniyuq’ kasqan rimayqa, Diosmanta astawan atiyniyuqqa mana pipis kasqanta niyta munan. Kallpanqa mana imawanpis kikinchakunchu, mana tukukuyniyuq. Chantapis kay Salmo 90:2 nin: “Wiñaymanta wiñaykama qan Dios kanki”, nispa. Kaytaq paylla wiñaymantapacha kawsasqanta niyta munan. ¿Manachu kaykuna tʼukurichiwanchik?

¹⁷ Diosninchiklla tukuy imata ruwarqa. Apocalipsis 4:11 nin: “Señor Diosniyku, qanllamin jatunchanapaj jina kanki, may sumajpaj jina qhawana, tukuy atiyniyojtaj, imaraykuchus qanmin tukuy kaj chhikata ruwarqanki; munayniykirayku ruwasqa karqanku, kakushankutaj”, nispa. Jehovaqa, tukuy imamanta Ruwaqnin. Janaqpachapi angelesta, cielopi chʼaskasta, sachʼaspi puquykunata, tukuy imaymana yakupi kawsaqkunata, tukuy imata, Pay ruwarqa.

18. ¿Imaraykutaq wakin runas, “mana jaykʼaq Diosman qayllaykusunmanchu”, nispa ninku, chaywanpis imatataq Biblia yachachin?

¹⁸ Wakinqa, Jehovap jatun kayninta qhawaspa mancharikunku. May jatun kasqanrayku mana jaykʼaq Diosman qayllaykuyta atinankuta ninku, manataq paykunamanta dakusqanta nillankutaq. ¿Jinachu kanman? Mana, Bibliaqa Jehovamanta nin: “Mana karupichu kashan sapa ujninchejmanta”, nispa (Hechos 17:27). Astawanpis nillantaq: “Diosman astawan qayllaykuychej; paypis qayllamusonqachej”, nispa (Santiago 4:8).

19. a) ¿Imaynatá Diosninchikman qayllaykusunman, ima bendicionestataq japʼisunman? b) ¿Diospa mayqin kʼacha kaynintaq astawan gustasunki?

 ¹⁹ ¿Imaynatataq Ruwawaqninchikman qayllaykusunman? Mana jaykʼaq Diosmanta yachakuyta saqispa. Jesús nirqa: “Kaymin chay wiñay kawsayqa: Qan kʼata cheqa Diosta rejsisunanku, kachamusqayki Jesucristotapis”, nispa (Juan 17:3). Kaypi nisqanmanjina, Jehovamanta, Jesucristomanta ima yachakuyqa, ‘wiñay kawsayman’ apan. Qhawanchikjina, ‘Diosninchikqa munakuymin’ (1 Juan 4:16). Chaywanpis, Jehovapta wak kʼacha kaykunasnin tiyapullantaq. Biblia nin: “[Jehovaqa] khuyakuyniyoj, kʼacha sonqoyoj, llampʼu sonqo, imamantapis mana usqhayta phiñarparikojlla, manachayqa khuyakuypeqa jatun, jinallataj cheqa kaypipis”, nispa (Éxodo 34:6). Payqa ‘kʼacha, perdonanapaq wakichisqa’ (Salmo 86:5). Pacienciayuq (2 Pedro 3:9). Diosqa mana saqirpawanchikchu (Salmo 94:14). Bibliata ñawirisqaykimanjina, imaynachus Jehová Dios kasqanta astawan yachakunki.

20-22. a) Diosta mana rikuyta atispapis, ¿payman qayllaykuyta atisunmanchu? b) Allinniykita munaspa, ¿imatá wakinkuna nisunqanku, chaywanpis imatataq qam ruwanayki tiyan?

²⁰ Diosninchikta mana rikuyta atinchikchu, payqa juk espíritu (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Chaywanpis, Biblia imaynachus kasqanta willawanchik. Salmopi ‘may kʼacha kasqanta tʼukuspa qhawayta’ atisqanchikta niwanchik (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Paymanta astawan yachakunki chayqa, astawan riqsisqa qampaq kanqa, astawantaq payta munakunki, astawantaq payman qayllaykunki.

²¹ Bibliaqa, Diosta Tatanchiktajina qhawananchikta niwanchik, pisimanta pisi imaraykuchus chayta niwasqanchikta yachanki (Mateo 6:9). Diosqa mana kawsayllatachu quwanchik, astawanqa juk kʼacha tatajina Diosqa, allinta kawsakunanchikta munan (Salmo 36:9). Biblia yachachillantaq, tukuy ñuqanchik Jehovap amigon kayta atisqanchikta  (Santiago 2:23). Tʼukuriy: qamqa, ¡Ruwawaqninchikpa amigon kayta atinki!

²² Bibliamanta astawan yachakuptiyki, ichapis wakinkuna allinniykita munaspa, yachakuchkasqaykita saqinaykita nisunqanku, religionniykita mana saqinaykipaq. Ama pipis jarkʼasunanta saqiychu, Diospa amigon kayqa imamantapis aswan sumaq.

23, 24. a) ¿Imaptintaq Bibliamanta yachakuchkaspa tapuyta mana manchachikunaykichu tiyan? b) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi rikusunchik?

²³ Yachakuyta qallarichkaspaqa, mana tukuyninta japʼiqayta atillankichu. Mana manchachikuspa yanapata mañakunayki tiyan. Jesusqa wawajina llampʼu sunqu kayqa, may allin kasqanta nirqa (Mateo 18:2-4). Yachanchikjina wawasqa tapukullankupuni. Diosqa tapuykunasniykipaq kutichiykunata tarinaykita munan. Bibliaqa, unay runasmanta allinta parlan, paykuna tukuy sunquwan Jehovata riqsiyta munasqankurayku. Paykunaqa Diospa Palabranta sumaqta ñawirirqanku, imatachus uyarisqanku chiqachus manachus kasqanta yachanankupaq (Hechos 17:11).

²⁴ Sumaqta Bibliata ñawirispaqa, Diosta allinta riqsisunchik. Bibliaqa mana wak libroswan kikinchakunchu. ¿Imaptintaq? Chayta qhipan yachaqanapi rikusunchik.