Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

CAPÍTULO 1

¿Imataq Diospita rasumpëpa yachatsikïqa?

¿Imataq Diospita rasumpëpa yachatsikïqa?
  • ¿Rasumpëpaku Dios kuyashunki?

  • ¿Imanötaq Diosqa? ¿Shutin kanku?

  • ¿Pëman witita puëdentsiktsuraq?

1, 2. ¿Imanirtaq tapukïkuna rurëqa alli?

¿WAMBRAKUNAPA atska tapukïninkunata wiyashqaku kanki? Parlëta yachakurirllam wakinkunaqa tapukur qallëkuyan. Musyacha nawinkunawan alleq rikëkushurnikim tapïkushunki: “¿Imanirtaq ciëloqa taqë rikoq?”, “¿Imapitaraq qoyllurkunata rurayashqa?” o “¿Piraq pishqukunataqa cantëta yachatsishqa?”. Imanöpa willëta tïrarpis, höraqa manam ni ima rurëta musyarintsiktsu. Y alleq willarishqapis: “¿Imanir?” nishparan yapë tapukuriyan.

2 Manam wambrakunallatsu tapukuyan. Imëpis tapukïkantsikllam, mëmampis chëta munar o mana imapis pasamänantsikta munar, o imatapis musyëta munarlla. Pero alläpa importante tapukïkuna rurëtapis qonqariyanmi wakin nunakunaqa. Tapukurnimpis manam respuestankunataqa ashiyantsu.

3. ¿Imanirtaq más importante tapukïkunapa respuestankunata wakin nunakunaqa ashiyannatsu?

3 Kë libropa hana qarancho, prölogocho y capïtulopa qallanan tapukïkunaman yarpakurkï. Wakin más importante tapukunapaq tapukïkunaqa tsëkunam kayan. Tsënö kaptimpis wakin nunakunaqa manam respuestakunata ashiyantsu. ¿Imanir? ¿Bibliachöqa tsë tapukïkunapa respuestankunata tarishwantsuraq? Wakimpaqqa mana tanteëpaqnömi Biblia nenqan. Wakinkunaqa penqakuyanmi tapukïta. Y wakinkunanam pensayan mandakoq religiösokunallapaq tsë tapukïkunaqa kanqanta. ¿Qamqa imataq ninki?

4, 5. ¿Ima importante tapukïkunataraq tapukushwan, y imanirtaq respuestakunata ashishwan?

4 Qamqa importante tapukïkunapa respuestanta musyëta munankichi. Höraqa itsa tapukunkiman: “¿Imapaqraq kë patsaman shamorqontsik? ¿Kë kawëllatsuraq llapan? ¿Imanötaq Diosqa?”, nishpa. Allim kë tapukïkunamanqa yarpanki, alläpa precisom claro y rasumpa kaq respuestakunata tarenqëkiyaq ashinëki. Tsëmi alli yachatsikoq kënimpita reqishqa kar Jesucristu kënö nerqan: “¡Imatapis mañacuyaptiqueqa, Dios qoyäshunquim! ¡Asherqa, tariyanquim; puncuta tsactacuyaptiquipis, quichapäyäshunquim!” (Mateo 7:7).

5 Kë tapukïkunapa respuestanta ‘ashirnenqa’ tarinkim, manam envänotsu kanqa (Proverbios 2:1-5). Ima niyäshushqa kayäshuptikipis kanmi y fácil tarinallam kë tapukïkunapa respuestankunaqa. Bibliallachömi këkäyan. Hinamampis, shamoq tiempochö shumaq kawakunapaq, y kanan tiempo kawënintsikchö kushi kushi kanapaqpis yanapamantsikmi. Qallëkushun nunakuna alläpa yarparäyanqan tapukïwan.

¿MANA KUYAKOQTSURAQ DIOS?

6. ¿Imanirtaq wakin nunakunaqa Dios mana kuyakoq kanqanta pensayan?

6 Awmi, Diosqa manam kuyakuntsu niyanmi wakinqa. Noqantsikpaq yarparaptenqa llapampis hukläyachi kanman niyanmi. Kë täranqantsik Patsachöqa imëkam kan: guerrakuna, chikinakïkuna wanutsinakïkunapis. Llapantsikmi qeshyantsik, hipantsik, y kuyashqantsikkuna wanuptin llakikuntsik. Tsëmi, “Dios kuyamarnintsikqa, ¿manatsuraq llapan problëmakunapita horqaramashwan?”, nishpam niyan wakin nunakunaqa.

7. a) ¿Imanir-raq Diosqa castigakunmi nishpam religiösokunapa mandakoqninkuna nunakunata creitsiyan nishwan? b) ¿Imatataq rasumpëpaqa Biblia yachatsimantsik hipakïnintsikkunapita?

7 Más llakinëpaqqa, Diosqa castigakunmi nishpa religiösokunapa mandakoqninkuna nunakunata creitsiyanqanmi. Ima desgraciapis pasariptenqa, Diospa voluntadninmi kashqa niyanmi. Alleq tanteashqaqa, Diosmi culpable kë desgraciakuna pasanampaqqa nikäyanmi. Pero ¿rasumpëpatsuraq tsëqa? ¿Imatataq Bibliaqa yachatsikun? “Pipis [...] ama nitsuntsu: ‘Dios Yayam que mana allita ruranäpaq tentameta munan’ nishpa. Porqui Dios Yayaqa manam ni imepis mana allita rurantsu, y nunacunata manam tentantsu mana allita rurayänanpaq” ninmi Santiagu 1:13. Tsëmi kë Patsachö mana alli rikanqantsikkunapitaqa ni imëpis culpashwantsu Diosnintsikta (leyi Job 34:10-12). Rasumpam, mana allikuna pasanantaqa permitin, pero hukläyam mana allikuna pasananta permitipita, culpayoq këqa.

8, 9. a) ¿Imanötaq musyantsik, mana allikunata permitiwan, culpable këqa hukläya kanqanta? b) ¿Imanirtaq nunakuna mana alli nänikunata akrayanqampita, Dios culpëqa mana alli kanman?

8 Yarpakurkï, huk jövenna tsurinta, kuyakoq y yachaq teyta wayinllachö wätakonqanman. Kë teytaqa tsurin mana wiyakur wayipita ewkïta munar ewkuptenqa, manam tsarantsu. Tsënönam kë jövenqa mana allikunaman ishkirin mana alli nänita akranqancho. Y kë mana allikunaman ishkiriptenqa, ¿teytanmi culpayoq ninkimantsuraq? Manachi tsënöqa ninkimantsu (Lucas 15:11-13). Hina tsënöllam Diosnintsikpis nunakuna mana alli nänikunata akrakuyänanta haqirishqa, pero tsënö kikinkuna akrakuyanqancho desgraciakunata pasayanqanqa manam Diospa culpannatsu. Y kënö llapan mana allikunata pasayanqampita Diosta culpëqa mana alli këchi kanman.

9 Nunakuna kënö mana alli nänikunacho purikuyänampaq Dios haqerinqanqa razonyoqmi. Pëqa manam ni imanir ni imata willamänantsikraqtsu, alli yachaq y poderoso Kamamaqnintsik karnin. Pero pëqa kuyamarnintsikmi imatapis willaramantsik. Tsëmi, këkunata permitenqankunataqa más yachakushun capítulo 11 nishqanchö. Pero qamqa yachakïkankinam kë kawakïnintsikcho desgraciakuna pasamanqantsikpitaqa Dios mana culpayoq kanqanta. Tsëpa rantenqa kë llapan mana allikunata altsamïtam änimantsik (Isaías 33:2).

10. ¿Imanirtaq Diosnintsik llapan mana allikunata ushakätsimunanman confiakushwan?

10 Hinamampis, Diosqa santom (Isaías 6:3). Tsë ninanqa Jehová Diosqa puro limpiom, y manam mana allikunataqa rurantsu. Tsëmi pëmanqa llapan shonquntsikwan confiakunantsik, pero manam nunamanqa tsënö confiakushwantsu, nunaqa imëka mana alli rurëkunamampis ishkinmi. Ni más honrado kaq gobiernopis manam altsëta puëdentsu nunakuna mana allikunata rurayanqanta. Pero Diosqa alläpa poderösom. Pëqa, llapan mana allikunata y hipakïkunatapis ushakätsita puëdenmi y tsënömi ruramonqa. Tsë llapanta qallaramorqa limpum ushakäratsenqa mana allikunata (leyi Salmo 37:9-11).

DIOSNINTSIKQA LLAKINMI MANA ALLIKUNATA PASASHQA

11. a) ¿Imanötaq mana alli rurëkunata rikan Diosnintsik? b) ¿Hipaqta rikämarnintsikqa llakintsuraq Diosnintsik?

11 Kë mundochö y kawënintsikchö llapan pasëkanqanta rikar, ¿imaraq Diosnintsik nin shonqunchö? ‘Alli kaqta kuyanqantam’ Bibliaqa yachatsikun (Salmo 37:28). Pëqa altantollam këkan alli o mana alli pasëkanqantapis y chikinmi mana alli rurëkunataqa. Bibliaqa kënömi nin Diosnintsikpaq, “shonqunchömi nanatsikorqan” unë tiempochö nunakuna alläpa mana alli tikrakuriyaptin (Génesis 6:5, 6). Y Diosqa unë kanqannöllam (Malaquías 3:6). Mana allikunataqa chikikanllam y hipaqkunata rikarqa shonqunchömi nanatsikun. Tsëmi Bibliaqa, “Pëqa cuyecamantsicmi” nimantsik (leyi 1 Pedru 5:7).

Jehová Diosmi, Patsachö y ciëlochö kaqta kamashqa, nishpam Biblia yachatsimantsik

12, 13. a) ¿Imanirtaq kuyakoq kantsik, y imanötaq kuyakïnintsik kë mundochö mana alli pasanqankunata rikätsimantsik? b) ¿Imanirtaq kë llapan mana allikunata Dios ushakätsimunanman creintsik?

12 ¿Imanirtaq, hipaqta rikämarnintsik Diosqa nanatsikunmi nishwan? Rikäshun huk prueba masta. Bibliachöqa nin, Diosnintsik kikintanö nunata ruranqantam (Génesis 1:26). Tsëmi, nöqantsikpapis alli kënintsik kan, Diospis alli kaptin. ¿Llakinkiku alli nunakunata hipaqta rikarnin? Tsënö qampis llakerqa confiakunëkim Jehová Diospis shonqunchö nanatsikonqanman.

13 Nunachöqa, kuyakoq këninmi alläpa reqishqa. Tsëmi Kamamaqnintsiknö kuyakoq kantsik, y Bibliachöqa “Diosqa allapa cuyacoqmi” nimantsikmi (1 Juan 4:8). Dios kuyakoq kaptinmi noqantsikpis kuyakuntsik. Kë Patsachö llapan mana allikunata ushakätsinëkipaq poderniki kaptenqa, ¿manatsuraq ushakäratsinkiman? ¡Kuyakoq kënikiwanqa rurarinkimanchi! Tsëmi kë Patsachö problëmakunata Diosnintsik ushakäratsimunanman creinkiman. Prólogo nishqanchö Dios llapan änikonqankunata leinqëkiqa manam ardëllatsu: cumplikanqam, kikin Diosmi änikushqa. Pero tsë llapanta creinëkipaqqa kikin änikoq Diostam alleq reqinëki.

QAM REQINËKITAM DIOSQA MUNAN

Piwampis reqinakïta munarqa, ¿manaku shutikita willanki? Tsënömi Bibliachö, Diosqa shutinta willamantsik

14. ¿Imataq Diospa shutin y imanirtaq shutimpa qayashwan?

14 Pipis reqishunëkita munarqa, ¿imatataq puntata ruranki? ¿Manaku shutikita willarinki? Diospaqa, ¿shutin kantsuraq? Atska religionkunam, “Dios” o “Señormi”, shutin niyan, pero këkunaqa manam shutitsu. Këqa “rey” o “presidente” ninannöllam. Atska tïtuloyoqmi Diosqa nimantsikmi Biblia, y tsë tïtulokunachömi “Señor” y “Dios” nishqampis këkan. Pero shutinqa Jehová kanqantam yachatsimantsik. Kënömi nimantsik Salmo 83:18: “Shutikim Jehová, hinantin Patsa hanampaqa qamllam Altísimo kanki”, nishpa. Bibliëkichö kë juti mana yuriptinqa, imanir mana yurinqanta “¿Ima ninantaq Diospa jutin, y imanirtaq shutimpa qayashwan?” nishqan yachatsikïta apendicichö rikäri. Pero rasumpëpaqa unë qellqayanqankunachöqa waranqëpayanmi Diospa shutin yurin. Tsëmi Jehová Diosqa shutinta reqinëkita y shutimpa qayanëkita munan. Diosqa Bibliatam qomarqontsik Pëta reqinëkipaq.

15. ¿Ima ninantaq Jehová shutiqa?

15 Jehová nishpa, kikin Dios shutinta churakonqanqa ¿ima ninanraq? Kë shutiqa, Dios llapan änikonqanta cumplimïta puëdenqanta y llapan munanqantapis ruramunantam rikätsimantsik. * Y Pëllapam kë shutinqa. Rasumpëpaqa manam Jehová Diosnöqa pipis kantsu. Wakinllatapis rikärishun.

16, 17. ¿Imatataq Jehová Diospita yachatsimantsik kë tïtulokuna: a) “Allapa puedeq”? b) ‘Llapan nasioncunapa mandacoqnin’? c) ‘Camakoq’?

16 Rikarqontsiknam Salmo 83:18 Jehová Diospaq: “Qamllam Altísimo kanki” nenqanta. Hina pëllapaqmi “Allapa puedeq” nimantsik Apocalipsis 15:3 nishqanchö: “Allapa puedeq Teyta Dioslläcuna, allapa espantaquipaqmi llapan camashqequicunapis. Qamqa alli caqllatam imepis ruranqui, y llapan nasioncunapa mandacoqninmi canqui”, nishpa. “Allapa puedeq” nimarnintsikqa wakin kawaqkunapitapis más kallpayoq kanqantam rikätsimantsik. Más puëdeqmi, manam ni imapis igualantsu pëpa kallpanwanqa. Y “llapan nasioncunapa mandacoqninmi canqui” nimarnintsiknam, imëpitapis hapallanlla kanqanta yarpätsimantsik. Tsëmi Salmo 90:2 nimantsik: “Imëpita y imëyaqpis qamllam Dios kanki”, nishpa. Kë llapanman yarpëqa alläpa espantakïpaqmi.

17 Hina, Jehová Dios hapallanlla kanqantaqa rikätsimantsik, pëlla kamakoq kanqanmi. Tsëmi Apocalipsis 4:11 kënö nin: “Dios, qamllam puedeq canqui. Llapan imecatapis qammi camashqanqui. Cawenincuna qoshqa captiquim, llapanpis cawecayan. Tsemi qamtaqa llapanpis respetayäshurniqui, alabayäshunqui”, nishpa. Tsënömi, ciëlochö mana rikakoq espïritukunata, chipapaq qoyllurkunata, frutakunata, mayukunachö y lamarchö kawaq pescädokunata, y más imëkakunatapis Jehová Dioslla ruramushqa.

¿JEHOVÁ DIOSMAN WITITA PUËDENKIMANKU?

18. ¿Imanirtaq manam Diosmanqa witita puëdentsiktsu nishpa nunakuna pensayan, pero imatataq Bibliaqa yachatsikun?

18 Jehová Dios imanö kanqantapis musyarerqa wakin nunakunaqa mantsakayanmi. Dios alläpa karuchö këkanqanta y mana cäsomanqantsiktam pensayan. ¿Allitsuraq kanman kënö pensë? Bibliaqa yachatsimantsik, Jehová Diosqa “manam karuchowtsu noqantsikkunapita” këkan nishpam (Hechos 17:27QKW). Hinamampis, “witïkuyey Dyosman, i peynam qamkunaman witiramonqa”, nimantsikmi (Santiagu 4:8QKW).

19. a) ¿Imanötaq Diosman witishwan, y imatataq tarishun? b) ¿Jehová Dios imanö kanqantaq qamta más gustashunki?

19 ¿Imanötaq Kamakoq Yayaman witinkiman? Puntataqa, kanan rurëkanqëkita ama haqitsu, llapan puëdenqëkita Diospita yachakï. Tsëmi kikin Jesucristu nerqan: “Qamllam Dios canqui. Noqa Jesucristutam que patsaman cachamarqequi. Y ishcantsicta reqimarnintsicmi, nunacuna wiñe caweyoqna cayanqa”, nishpa (Juan 17:3). Rasumpam, Biblia yachatsikonqannö Jehová Diospita y Jesucristupita yachakïqa ‘wiñe caweman’ o mana ushakaq kawëman apakun. Rikärerqontsiknam “Diosqa allapa cuyacoq” kanqanta (1 Juan 4:16). Pero alläpa yachanëpaq Jehová Dios kanqantapis Bibliaqa nimantsikmi. “Alläpa llakipäkoq, alläpa alli, mana ras piñakoq y alläpa kuyakoqmi” nishpa (Éxodo 34:6). Diosqa “alläpa allim [...] y perdonamänapaqpis listom këkan” (Salmo 86:5). Alläpa pacienciayoqmi (2 Pedru 3:9). Pëqa llapan änikonqankunata kuyakïwanmi cumplin (1 Corintios 1:9). Bibliata leirninmi tarinki Jehová Dios shumaq yachanëpaq kanqanta, y mastapis pëpitaqa yachakunkiran.

20-22. a) Diostaqa manam rikantsiktsu, pero ¿tsëtsuraq pëman witita puëdeshwantsu? b) ¿Alli këninkunawan ima nishparaq willapäyashunkiman, pero imatataq rurankiman?

20 Rasumpëpam, Diostaqa rikëta puëdentsiktsu huk Espíritu kaptin (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteu 1:17). Pero Bibliaqa willamantsikmi imanö kanqantapis. Salmista nenqannöpis: “Jehová yachanëpaq kanqantaqa” rikärinkimanmi (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Pëpita más yachakurninmi más reqinki, y tsëqa, masmi kuyanki y lädonchö këkaqnömi kanki.

Huk teytapa kuyakïnenqa rikätsimantsik ciëlochö Yayantsik Jehová más kuyakoq kanqantam

21 Diosta Yayantsiktanö rikänapaq Biblia animamanqantsiktaqa tanteanki Bibliapita más yachakurmi (Mateo 6:9). Manam kawënintsikllatatsu qomarqontsik, sinöqa alli kawanantsiktam munan, alli teytakuna tsurinkunapaq munayanqannö (Salmo 36:9). Hinamampis, Jehová Diospa amïgon këman chëta puëdenqantsiktam Bibliachöqa yachatsimantsik (Santiagu 2:23). ¡Yarpakurkï, qampis kamakoq Diosnintsikpa amïgonmi kankiman!

22 Bibliapita más yachakuptikeqa, itsa alli këninkunawan yachakïkanqëkita haqirinëkipaq willapäyäshunkiman. Unë creinqëkikunata haqirinëkita mantsar. Pero Jehová Dioswan amigo kënikitaqa ama ni pï michäshunëkita permititsu, Pëllam alli kaq amïgoqa.

23, 24. a) ¿Imanirtaq mantsakunkimantsu yachakïkanqëkipita tapukïta? b) ¿Imataraq yachakushun qateqnin capïtulochö?

23 Qallarqa manam wakin wakintaqa alleqllaqa tanteankitsu. Pero ama mantsakïtsu, mañakï maslla yachatsiyäshunëkipaq. Wambranö humilde këqa allim nerqanmi Jesus (Mateo 18:2-4). Y musyantsiknam wambrakunaqa imëpis tapukïkäyanqanllata. Y Diosqa respuestakuna tarinëkitam munan. Tsënöllam unë nunakunapis Dios reqita selläma munëkuyarqan. Tsëmi Bibliata alleq estudiayarqan, tsënöpam yachakïkayanqan rasumpëpa kanqanta musyayarqan (leyi Hechos 17:11).

24 Jehová Diostaqa alleq reqishun Bibliata estudiarninmi, kë libroqa wakin librokunapitaqa hukläyam. ¿Imanirtaq kë libroqa hukläya? Qateqnin capïtulochönam këtaqa yachakurishun.

^ par. 15 Ima ninan y imanö Diospa jutin leyina kanqantaqa tarinki “¿Ima ninantaq Diospa jutin, y imanirtaq shutimpa qayashwan?” nishqan apendicichö këkaq yachatsikïchömi.