1, 2. Wakin kutikunapiqa, ¿imanasqataq tapukuykuna rurayqa allin kanman?

¿MUSYANKICHU warmachakunapa achkallaña tapukusqankuta? Rimayta qallarisqankumantapacham tapukuqkunallaña kanku. Yachayta munaspankum kuyayllapaq qawawaspanchik tapuwanchik: “¿Imanasqataq urpichakuna takinku?”, Cielota qawaspankupas ninkum: “¿Imataq wakpi kachkan?”, chaynataq lucerokunata qawaspankupas ninku: “¿Imakunataq wakkunaqa?” nispa. Tapukusqankuta kutichinapaq maynataña kallpanchakuptinchikpas, wakinpiqa ima niytapas manam atinchikchu. Cheqapmá, allinta kutichiptinchikpas kaqllamantam tapuykuwanchik: “¿Imanasqa?” nispa.

² Manamá warmachakunallachu tapukuykunataqa ruranku. Wiñasqanchikman hinam, imapaqpas hinalla tapukunchik: maylawmanpas rispa imayna chayanapaq, sasachakuypi mana tarikunapaq otaq imata yachayta munaspallapas. Ichaqa achka runakunam yachanapuni kaq tapukuykunataqa manaña rurankuchu. Wakinpiqa manañam maskankuchu kutichiyninkunataqa.

3. ¿Imanasqataq achka runakunaqa aswan allin kaq tapukuykunamanta manaña imatapas yachaytaqa munankuñachu?

³ Kay libropa qaranpi kaq tapukuypi,  chaynataq 3 kaq paginapi hinaspa 6 kaq paginapi tapukuykunapiwan kay yachachikuypa qallariyninpi tarikuq tapukuykunapipas yuyaymanariy. Chay tapukuykunaqa aswan allin kaq tapukuykunamantaqa wakillanmi. Ichaqariki, achka runakunam manaña chaykunamanta yachaytaqa munankuñachu. ¿Imanasqa? ¿Tariruchwanchu Bibliapi? Wakin runakunaqa Bibliapa willasqantaqa sasa entiendenapaq hinatam hapinku. Wakinñataqmi mana tapukunkuchu penqaypi qeparunankumanta. Wakinkunañataqmi piensanku chaykunamanta yachayqa iglesiakunapi yachachiqkunallapaq kasqanta. ¿Ima niwaqtaq qamqa?

4, 5. ¿Mayqankunataq tapukunanchikpaq aswan allin kaq tapukuykuna kanman, hinaspa imanasqataq kutichiyninkunataqa maskananchik?

⁴ Qamqa kawsaymanta yachanapuni kaq tapukuykunamanta yachaytachá munachkankipas. Tapukurqankipaschá: “¿Imapaqtaq allpapiqa kachkanchik? ¿Wañukunallanchikpaqchu kawsachkanchik? ¿Imaynataq Diosqa?” nispa. Allinmá kanman kay yachachikuykunapi yuyaymanariptikiqa, allintaqmi mana amispa chaykunamanta entiendenapaq kaqta chaynataq cheqap kaqta yachanaykipaq kallpanchakuynikiqa. Allin reqsisqa yachachikuq Jesucristom nirqa: “Mañakuptikichikqa Diosmi qosunkichik. Maskaychik, tarinkichikmi, qayaychik, kichasunkichikmi”, nispa (Mateo 7:7).

⁵ Aswan allin kaq tapukuykunamanta kutichiyninta ‘hinalla maskaptikiqa’, musyankipunim kallpanchakusqayki allinpaq kasqanta (Proverbios 2:1-5). Wakin runakuna kaykunamanta imataña nisuptikipas, chay tapukuykunapa kutichiyninqa kachkanmi tarinaykipaq hinalla, mana sasa entiendenallapaqmi Bibliapi tarikun. Aswanraqmi kusikuytawan suyakuyta qowanchik hinaspapas kunanpas kusisqa kawsanapaqmi yanapawanchik. Qallaykusunchikyá achka runakunata hukmanyachiq tapukuymanta.

6. ¿Imanasqataq achka runakuna piensanku ñakarisqanchikmanta Dios mana nanachikusqanta?

⁶ Achka runakunamá chaynata ninku. Ñoqanchikta Dios  reparawaptinchikqa manachá kaynaqa kachwanchu. Kawsachkanchikmi guerrakunapa, cheqninakuypa chaynataq ñakariypa atipasqan pachapi. Llapallanchikmi onqonchik, ñakarinchik chaynallataqmi kuyasqanchik runamasinchikkunapas wañunku. Chaymi wakinkuna ninku: “Ñoqanchikmanta Dios nanachikuptinqa, ¿manachu kay sasachakuykunamanta libraykuwachwan?” nispa.

7. a) ¿Imanasqataq nichwan punta apaq religiosokunam runakunata umachanku mana kuyakuqta hina Diosta hapinankupaq? b) ¿Imatapunim Bibliaqa yachachin ñakarisqachikmanta?

⁷ Astawanqa llakikunapaqraqmi, iglesiakunapi yachachiqkunaqa runakunata creechinku Dios rumi sonqo kasqanta. Ima desgraciakuna pasaruptinqa, Diospa munasqanmi chayqa, ninku. Chaynata nispankuqa Diostam tumpachkanku desgraciakuna kasqanmanta. Ichaqa, ¿cheqapchu chay kanman? ¿Imatapunim Bibliaqa yachachin? Santiago 1:13 nisqanpim nin: “Pipas tentasqa kaspaqa ama piensachunchu: ‘Diosmi tentawachkan’ nispaqa, Diosqa manam tentachikunmanchu, manataqmi pitapas tentanmanchu” nispa. Chaynaqa kay pachapi mana allin ruraykunaqa manapunim Diospa rurasqanchu (Job 34:10-12). Arí Diosqariki saqenmi mana allinkuna kananta, ichaqa manamá kaqllachu kanman imapas pasananta saqeyqa, chayna kananpaq ruraywanqa.

8, 9. a) ¿Imawan tupanaykachispataq yachachiwaq sasachakuykuna kananpaq saqeruyqa ruraywan mana kaqlla kasqanta? b) ¿Imanasqataq runakuna mana allin kanankupaq Diospa saqesqanmanta, mana allinkunata rimayqa mana allinchu kanman?

⁸ Piensariy allin yuyayniyoq hinaspa kuyakuq taytapa wasinpi uywasqan yuyayniyoq churinpi, mana kasukuqña rikuriruspa wasimanta pasakunanpaq tantearuptinqa, taytanqa manamá harkanqachu. Churin mana allinkunata ruraspa sasachakuypi tarikuptinñataq, ¿niwaqchu churinpa sasachakuykunapi kasqanmantaqa taytan huchayoq kasqanta? Manamá (Lucas 15:11-13). Chaynallataqmi, Diospas manam harkakurqachu runakuna mana allinkunata rurastin kawsayta munaptinku, ichaqa Diosqa manam huchayoqchu kikin runakuna mana allinkunata ruraspa ñakariykunapi kasqankumantaqa. Hinaptinqa manamá allinchu kanman llapallan runakunapa tukuy imawan ñakarisqankumanta Diosman tumpayqa.

 ⁹ Diosqa yachanmi imanasqataq runakuna mana allinkunata ruranankupaq saqesqanmanta. Payqa ancha yachayniyoq hinaspa tukuy atiyniyoq Unanchawaqninchik kaspanmi, mana obligasqachu kachkan imanasqa ñakariykuna kasqanmanta willawananchikpaq. Ichaqa, kuyawaspanchikmi willawanchik. 11 kaq yachachikuypim astawan yachasunchik imanasqam runakuna hinalla mana allinllata ruranankupaq saqesqanmanta. Ichaqa, qamqa confiakuwaqmi sasachakuyninchikkunamanta Diosqa mana huchayoq kasqanmanta. Aswanqa, Paymá prometewachkanchik sasachakuykuna allichakunanpaq (Isaias 33:2).

10. ¿Imanasqataq Diospi confiakuchwan lliw ñakariykunata chinkachinanmanta?

¹⁰ Chaymantapas, Diosqa chuyam (Isaias 6:3). Chaymi Payqa chuyay-chuyay kaspan, mana allintaqa manam ruranmanchu. Chaynaqa tukuy sonqonchikwanmi Diospi confiakuchwan, runakunamantam ichaqa mana chaynataqa nichwanchu, wakinpi mana allin ruraqña rikurirusqankurayku. Runakunaqa maynaña allin kamachikuq kaspapas runakunapa mana allinkuna rurasqankutaqa manam allichaytaqa atinkuchu. Diosmi ichaqa tukuy atiyniyoq. Mana allinkuna kasqanrayku lliw ñakariykunataqa payqa chinkarachinmanmi, hinaspa chaynatamá ruranqa. Munaychakusqanwanmi mana allinkunataqa wiñaypaq chinkarachinqa (Salmo 37:9-11).

11. a) ¿Imaynatam Diosqa qawan mana allin ruraytaqa? b) ¿Imaynataq Diosqa sientekun ñakarisqanchikta qawaspan?

¹¹ Hinaptinqa, ¿imaynataq Diosqa sientekun kay pachapi hinaspa kawsayninchikpi tukuy ima pasasqanmanta? Bibliaqa yachachinmi Diosqa ‘allin rurayta kuyasqanta’ (Salmo 37:28). Payqa qawachkanpunim ima mana allin kasqanta otaq allin kasqantapas, hinaspa cheqninmi mana allin ruraykunata. Bibliaqa willanmi ‘sonqonpipas llakikusqanta’ ñawpa tiempopi kay pachapi llumpay mana allin rurayllaña kaptin (Genesis 6:5, 6). Hinaspa Diosqa haykapipas hina kaqllam (Malaquias 3:6). Payqa mana allinkunataqa hinallam cheqnichkan hinaspa  ñakariqkunatapas llakipayanmi. Bibliam niwanchik, “paymi qamkunamanta nanachikuqqa”, nispa (1 Pedro 5:7).

12, 13. a) ¿Imanasqataq kuyakuyniyoq kanchik, hinaspa kay pachapi ñakariykunata imayna qawananchikpaqmi yanapawanchik kuyakuq kasqanchikqa? b) ¿Imanasqataq kay pachapi sasachakuykunata Dios chinkarachinanta suyachwan?

¹² ¿Imanasqataq nichwan ñakarisqanchikta qawaspan Dios llakikusqanmanta? Huk razontawan qawasunchik. Bibliam yachachin runataqa payman rikchakuqta rurarusqanta (Genesis 1:26). Chaynaqa, Diospa allin kayninkuna kaptinmi ñoqanchikpas chayna kanchik. ¿Qam llakikunkichu runakunapa ñakarisqankuta qawaspayki? Sichu qamta mana allin ruraykuna llakichisuptikiqa, astawanchá Diosqa llakikun.

¹³ Runakunapaqqa kuyakuyniyoq kayninmi aswan allinqa. Chaypipas Unanchaqninchikmanmi rikchakunchik, Bibliapa yachachisqanman hinam “Diosqariki kuyakuqllañam” (1 Juan 4:8). Dios kuyakuq kaptinmi kuyakuqpas kanchik. Kay pachapi ñakariykunata chaynataq mana allin ruraykunata chinkarachinaykipaq atiyniyoq kaspaykiqa, ¿manachu chinkarachiwaq? ¿Manachu kuyakuq kasqayki chayta ruranaykipaq kallpanchasunkiman? ¡Chaynamiki! Hinaptinqa suyawaqmi kay pachapi sasachakuykunata Dios chinkachinantaqa. Kay libropi 4 hinaspa 5 kaq paginakunapi promesakunamanta leesqaykiqa manam yanqallachu nitaq mosqoyllachu: Diosmá chaykunata nirqa, chaymi cumplikunqapunim. Ichaqa chay promesakunata creenanchikpaqqa prometeq Diostam allinta reqsinanchik.

14. ¿Imataq Diospa sutinqa, hinaspa imanasqataq rimananchik?

¹⁴ ¿Imatataq puntataqa ruranki pipas reqsisunaykita munaspaykiqa? ¿Manachu  sutikita willakunki? Chaynaqa, ¿Diosqa sutiyoqchu? Achka iglesiakunapim yachachinku paypa sutin “Dios” otaq “Señor” kasqanta, ichaqa kaykunaqa manam sutichu. Aswanqa reqsinallapaq suticharusqankum, “rey” otaq “presidente” niq hinalla. Bibliaqa qawachinmi Diosta achka sutikunawan hina suticharusqankuta, “Dios” chaynataq “Señor” nispapas. Ichaqa yachachintaqmi sutiyoq kasqanta, sutinmi Jehová. Salmo 83:18 nin: “Sutikiqa Tayta [“Jehová”, NM] Dioslla kasqantayá yachachunku. Kay pachapa altonpiqa qamlla kasqaykitayá yachachunku” nispa. Bibliaykipi chay suti mana rikuriptinqa, kay libropa sapaq yachachikuyninkunapi 195 kaq paginanmanta 197 kaq paginankama leey imam nisqanta. Cheqaptapunim ñawpa tiempopi chayllaraq Bibliata qellqaspankuqa,  waranqantin kutikunapim Diospa sutintaqa qellqarqaku. Chaymi Jehová Diosqa sutinta yachanaykita munan hinaspa rimanaykitapas. Nichwanmi Diosqa Bibliatam servichikun payta reqsinaykipaq.

15. ¿Ima ninantaq Jehová Diospa sutinqa?

¹⁵ Kikin Diosmi Jehová sutitaqa churakurqa, chay sutinqa yachachiwanchikmi llapa ima prometekusqanta hinaspa ruray munasqantapas ruraqpuni kasqanta. * Sapaqchasqam Diospa sutinqa, hinaptinqa paypunillam chaynataqa sutichakun. Chaymantapas Jehová Dios hinaqa manam pipas kanchu. Qawasunchikyá imanasqa.

16, 17. ¿Imatataq Jehová Diosmanta yachachiwanchik kayna sutiwan hina reqsichikusqan: a) “Tukuy atipayniyoq”? b) ‘Wiñaypaq rey’? c) ‘Unanchaq’?

 ¹⁶ Salmo 83:18 nisqanman hinam qawarunchikña Jehová Diosmanta: “Kay pachapa altonpiqa qamlla kasqaykitayá yachachunku” niqta. Chaynallataqmi, “Tukuy atipayniyoq” nispa payllata sutichanpas. Apocalipsis 15:3 nin: “Tukuy atipayniyoq Señor Diosnillayku, hatu-hatun admirakuypaqmi tukuy rurasqaykikunaqa. Nacionkuna munaychakuq Reynillayku, allinpunim hinaspa cheqappunim ñannikikunaqa”, nispa. Jehová Diosta “Tukuy atipayniyoq” nispa sutichasqanqa qawachinmi pimantapas aswan-aswan atiyniyoq kasqanta. Atiyninqa mana igualay atinam. Chaynataq Jeremias 10:10 nisqanpim Jehová Diosta sutichan “Wiñaypaq reymi” nispa, chaypas musyachiwanchik sapallan sapaqchasqa kasqanta: payllamá wiña-wiñaypaqqa kachkan. Salmo 90:2 nichkan: “Wiña-wiñaypaq qamqariki Diosllapuni kallachkanki”, nispa. ¿Manachu chayta musyarispa admirakunchik?

¹⁷ Chaymantapas Jehová Diosllam sapaqchasqa Unanchaqninchikqa. Apocalipsis 4:11 nin: “Señor Diosllayku, qamllam kanki tukuy atipayniyoq adorana hinaspa yupaychana Diosqa. Qanmi unancharqanki tukuy ima kaqkunataqa. Munaynikiman hina unanchaptikim kachkan tukuy imakunaqa”, nispa. Llapa imakunatam Jehová Diosqa Unancharqa: hanaq pachapi mana rikuy atina angelkunata, cielopi kanchariq lucerokunata, ruruyoq sachakunata, mayokunapi chaynataq lamar qochakunapi challwakunata, chaymanta tukuy imakunapas.

18. ¿Imanasqataq wakin runakunaqa piensanku Diosmanqa haykapipas mana asuykuy atinankuta, ichaqa imatam Bibliaqa yachachiwanchik?

¹⁸ Wakinkunaqa Jehová Diospa admirakunapaq sumaq kayninkunawanmi yaqapas manchapakunku. Piensankum Diosqa karupi kaspan mana asuykuy atina kasqanta nitaq runakunapi reparasqantapas. ¿Allinchu kanman chayna piensayqa? Bibliam ichaqa mana chaynatachu yachachin, aswanqa ninmi Jehová Diosqa “manam karupichu ñoqanchikmantaqa kachkan”, nispa (Hechos 17:27). Aswanraqmi kaynata niwanchik:  “Diosman asuykuptikichikqa paypas asuykusunkichikmi”, nispa (Santiago 4:8).

19. a) ¿Imaynatam Diosman asuykuchwan, hinaspa ima bendiciontam chaskisun? b) ¿Diospa ima sumaq kayninkunataq astawan qamta gustasunki?

¹⁹ ¿Imaynatam Unanchaqman asuykuwaq? Puntataqa, ama saqeychu kunallanpuni rurasqaykita: tukuy ima Diosmanta yachayta. Jesusmi kaynata nirqa: “Chay wiñay kawsayniyoqqa kanku sapallan cheqap Dios kasqaykita reqsiqkunam hinaspa kachamusqayki Jesucristota reqsiqkunam”, nispa (Juan 17:3). Hinaptinqa, Bibliapi yachachisqanman hinaqa, Jehová Diosta chaynataq Jesucristota reqsispam ‘wiñay kawsaytaqa’ haypasunchik. Yacharunchikñam ‘Diosqa kuyakuqllaña’ kasqanta (1 Juan 4:16). Ichaqa kachkanraqmi Jehová Diospa sumaqllaña kayninkunaqa, asuykunapaq hina. Bibliapiqa ninmi “ñoqaqa llakipayakuq Tayta Diosmi kani, ñoqaqa sumaq sonqo Diosmi kani, ñoqaqa anaq piñakuq sinchi cheqap kuyapayakuq Diosmi kani”, nispa (Exodo 34:6). Diosqa “hucha pampachaykuq allin sonqom” (Salmo 86:5). Pacienciakuqmi (2 Pedro 3:9). Chuyam (Apocalipsis 15:4). Biblia leesqaykiman hinam yachanki Jehová Dios kay sumaq kayninkunata, chaynataq wakin kaqkunatapas qawachisqanta.

20-22. a) ¿Harkawanchikmanchu Diosman asuykunapaq mana rikuy atina kasqan? Willarimuy imanasqam. b) ¿Imatataq runakunaqa ichapas nisunkiman allinpaq kaqta piensaspanku, ichaqa imatataq qamqa rurawaq?

²⁰ Diostaqa manamá rikuytaqa atichwanchu espiritu kaptin (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Chayna kaptinpas, Bibliaqa willawanchikmi imayna kasqanta. Salmos libro qellqaq nisqanman hinam, Jehová ‘Diospa lliw sumaqllaña kaynin qawaykuytam’ atichwan (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Diosmanta astawan yachaspaykiqa, astawanmi reqsinki hinaspam astawanraq kuyaspayki payman asuykunki.

²¹ Pisi-pisimantam yachanki imanasqam Bibliaqa Jehová Diosta Taytanchikta hina qawananchikpaq kallpanchawasqanchikta (Mateo 6:9). Manamá kawsakuyllatachu qowanchik, aswanqa munanmi sumaqta kawsakunanchikta, imaynam kuyakuq taytapas churinkunapaq munasqanman hina (Salmo 36:9). Bibliaqa yachachiwanchiktaqmi runakunaqa Jehová  Diospa amigon kayta atisqanchikta (Santiago 2:23). ¡Piensariy: qampas llapa imapa Unanchaqpa amigon kaytaqa atiwaqmi!

²² Bibliamanta astawan yachaptikiqa ichapas runamasikikuna allinpaq kasqanta piensaspanku, nisunki amaña estudianaykipaq. Ichapas chaynata nisunki creenciaykita cambiarunaykimanta llakikuspanku. Ichaqa amayá piwanpas harkachikuychu Jehová Diospa aswan amigon kanaykipaq munasqaykitaqa.

23, 24. a) ¿Imanasqataq mana manchakunaykichu yachasqaykikunamanta tapukuytaqa? b) ¿Imamantam yachachkasunchik qatiqnin yachachikuypi?

²³ Qallariypiqa kanqachá mana entiendenaykipaq hina yachachiykuna. Ichaqa amayá manchakuychu yanapakuyta maskaytaqa. Jesusmi nirqa allinmi warma hina humilde kayqa (Mateo 18:2-4). Yachanchiktaqmi warmakunaqa ima ratupas tapukuqkunallaña kasqankuta. Diosqa munanmi tapukusqaykipa kutichiyninta tarinaykita. Bibliaqa allintam willawanchik ñawpa tiempopi tukuy sonqonkuwan Diosta reqsiy munaq runakunamantapas. Chayraykum, cuidadollawan Diospa palabrantaqa estudiarqaku, cheqapchu icha manachu kasqanta yachanankupaq (Hechos 17:11).

²⁴ Jehová Diostaqa allintam reqsichwan Bibliata estudiaspa, manam Biblia hinaqa ima libropas kanchu. ¿Imanasqataq Biblia hinaqa mana ima libropas kanchu? Qatiqnin yachachikuypim chaymantaqa yachasunchik.