1, 2. Aiseā e lelei ai le fesili atu?

PO O e mātauina fesili a tamaiti? E iloa loa e se tamaitiiti tautala, e tuufesili i lea mea ma lea mea. E tilotilo mai iā te oe ma fesili: Aiseā e lanumoana ai le lagi? Aiseā e feʻilafi ai fetu? Aiseā e fetagisi ai manulele? E te ono taʻu i ai se tali, ae e lē faigofie i nisi taimi. Atonu e lē faamalieina foʻi o ia i na tali.

² E lē na o tamaiti e iai a latou fesili. E tatou te tuufesili foʻi a o faagasolo le soifuaga. Tatou te fesili atu pe a manaʻomia se faasinoga, ina ia iloa ni lamatiaga e ʻaloese ai, po o le fia iloa foʻi o se mea. Ae ua lē toe tuufesili le toʻatele o tagata aemaise i mataupu aupito i tāua. O le mea moni, latou te lē o toe saʻilia tali o fesili na.

3. Aiseā ua toʻatele ai tagata ua lē o toe fia saʻili i tali o fesili e sili ona tāua?

³ Ia manatu i le fesili o loo i le faavaa o lenei tusi, ma fesili o i upu tomua ma i le amataga o lenei mataupu. O  nisi nei o fesili tāua e mafai ona e fesili ai. Ae ua lē o toe saʻilia e le toʻatele o tagata tali o na fesili. Aiseā? Pe e maua i le Tusi Paia tali o fesili na? O le manatu o isi e faigatā ona malamalama i tali o na fesili. E matamumuli isi e fesili atu neʻi māsiasi ai. O le taofi o isi, e na o taʻitaʻi lotu lava e silafia tali o fesili na. Ae o le ā sou taofi?

4, 5. O ā nisi o fesili e sili ona tāua i le soifuaga, ma aiseā e ao ai ona tatou saʻilia tali o na fesili?

⁴ E lē taumatea e te fia silafia tali i nisi o fesili e sili ona tāua i le soifuaga. Atonu e te fia silafia: ʻPo o le ā le māfuaaga na faia ai le tagata? Pe e iai ea se faamoemoe mo le lumanaʻi? E faapeʻī uiga o le Atua?’ O ni fesili lelei na, ma e tāua ona e saʻiliʻili pea seʻia maua ni tali maufaatuatuaina e faamalieina ai oe. Na fetalai le faiaʻoga sili o Iesu Keriso: “Ia talosaga atu pea, ona foaʻiina mai ai lea iā te outou. Ia saʻili atu pea, ona outou maua ai lea. Ia tuʻituʻi atu pea ona tatalaina mai ai lea iā te outou.”—Mataio 7:7.

⁵ Pe afai e te “saʻili atu pea” i tali o na fesili tāua, o le a tauia oe. (Faataoto 2:1-5) Po o ā lava tala a tagata e fai atu iā te oe, ae o loo iai tali o nei fesili ma e maua i le Tusi Paia. E lē faigatā ona malamalama i ai. E te maua ai le faamoemoe ma le olioli. E mafai foʻi ona e maua ai se olaga faamalieloto i le taimi nei. Seʻi o tatou amata i le talanoaina o se fesili o loo atugalu ai le toʻatele o tagata.

6. Aiseā ua manatu ai le toʻatele o tagata e lē o silasila alofa mai le Atua i mafatiaga o tagata?

⁶ E manatu le toʻatele o tagata o le tali o lenei fesili, o le leai. O lo latou manatu, ʻAna faapea e silasila alofa mai le Atua, semanū e filemu le lalolagi.’ Ua tumu le lalolagi i taua, le feitagaʻi ma puapuaga. E lē gata i lea, o loo tatou mamaʻi, mafatia ma maliliu ē e pele iā i tatou. O le  manatu la o le toʻatele o tagata, ʻPe ana fai o silasila alofa mai le Atua iā i tatou ma o tatou faalavelave, pe o le a ia lē taofia ea nei mea?’

7. (a) Ua faapefea ona faapogaia e le ʻaufailotu le toʻatele e manatu e lē o alofa mai le Atua? (e) O le ā le aʻoaʻoga moni a le Tusi Paia e uiga i o tatou puapuaga?

⁷ O le mea e sili ona leaga, ona i nisi taimi o loo faapogaia e le ʻaufailotu tagata e manatu e lē o alofa mai le Atua. I le ā le itu? Pe a tupu se mala, latou te fai mai o le finagalo lea o le Atua. A tuu lava i le saʻo, ua tuuaʻia e le ʻaufailotu le Atua mo mea leaga o loo tutupu. Ae pe e moni lenā manatu? O le ā le aʻoaʻoga moni a le Tusi Paia i lenei mataupu? E maua le tali i le Iakopo 1:13: “Pe a faaosoosoina se tasi, aua neʻi manatu: ʻUa faaosoosoina aʻu e le Atua.’ E lē mafai ona faaosoosoina le Atua i mea leaga. E lē faaosooso atu foʻi o ia i se tasi.” E lē faapogaia e le Atua mea leaga o loo tutupu i le lalolagi. (Faitau le Iopu 34:10-12.) E moni e na te lē taofia mea leaga o loo tutupu. Ae e matuā eseese le lē taofia o se mea e tupu, ma le faapogaia o lenā mea.

8, 9. (a) E faapefea ona faataʻitaʻia le eseesega o le lē taofia o le amioleaga ma le faapogaia o le amioleaga? (e) Aiseā e lē saʻo ai ona tatou faitio i le lē taofia e le Atua o tagata e ola i se olaga sesē?

⁸ O se faaaʻoaʻoga, seʻi faapea o loo nonofo faatasi se tamā lotoalofa ma lona atalii matua. A fouvale le atalii ma manaʻo e tuua le aiga, e lē taofia o ia e le tamā. Ua ola nei le atalii i se olaga leaga ma lutia ai i faafitauli. Pe na faapogaia e le tamā faafitauli o lona atalii? E leai. (Luka 15:11-13) E faapena foʻi ona lē taofia e le Atua tagata pe a latou mananaʻo i se olaga leaga. Ae e lē faapogaia e le Atua faafitauli ua tutupu mai ona o a latou filifiliga. E mautinoa lava la, le lē talafeagai ona tuuaʻia o le Atua i faalavelave uma o tagata.

⁹ E iai māfuaaga tatau ua lē taofia ai e le Atua tagata  mai le uia o se olaga leaga. Ona o ia o le Atua poto o Lē na faia i tatou, e lē tau manaʻomia ai ona ia faailoa mai na māfuaaga. Peitaʻi, o lona alofa ua ia faailoa mai ai iā i tatou. O le a e iloa na māfuaaga i le Mataupu e 11. O le mea mautinoa lava, e lē tuuaʻia le Atua i o tatou faafitauli. Na i lo lea, ua ia aumaia iā i tatou le vaifofō moni mo mafatiaga.—Isaia 33:2.

10. Aiseā tatou te faatuatua ai o le a toe faaleleia e le Atua mea leaga?

¹⁰ E paia le Atua. (Isaia 6:3) O lona uiga, e lelei atoatoa ma mamā le Atua. E leai se mea leaga iā te ia. E mafai ona tatou faatuatua iā te ia. E lē mafai ona tatou faatuatuaina faapena tagata, auā e iai taimi e piʻopiʻo ai. Po o le ā lava le faamaoni o se pule, ae e lē mafai ona ia faaleleia mea ua faaleagaina e tagata leaga. Ae o le Atua, e tele lona mana. O le a ia toe faaleleia mea leaga ua pagatia ai tagata mai ē amioleaga. A gaoioi loa le Atua, o le a ia tafiesea e faavavau mea leaga!—Faitau le Salamo 37:9-11.

11. (a) O le ā le finagalo o le Atua i mea lē tonu? (e) O le ā le finagalo o le Atua i ou mafatiaga?

¹¹ Ae o le ā le finagalo o le Atua i mea o loo tutupu i le lalolagi ma lou olaga? Ua taʻua i le Tusi Paia “e fiafia Ieova i le faamasinogatonu.” (Salamo 37:28) E manatu mamafa la le Atua i mea saʻo ma mea sesē. E ʻinoʻino o ia i mea lē tonu uma. Fai mai le Tusi Paia, na ʻtigā lona finagalo’ ina ua tumu le lalolagi i le amioleaga i aso ua mavae. (Kenese 6:5, 6) E lē liliu le Atua. (Malaki 3:6) O loo faaauau ona tigā lona finagalo i mafatiaga o loo iai i le lalolagi. E matuā tigā lona finagalo pe a mafatia tagata. Ae o loo aʻoaʻo mai i le Tusi Paia “o loo manatu mamafa mai o ia iā te outou.”—Faitau le 1 Peteru 5:7.

12, 13. (a) Aiseā e alofa ai le tagata, ma e faapefea ona aafia ai lo tatou manatu i le lalolagi? (e) Aiseā e te mautinoa ai o le a faamuta e le Atua faafitauli i le lalolagi?

 ¹² E faapefea ona tatou mautinoa e lē fia silasila le Atua i mafatiaga o tagata? O loo iai se isi faamaoniga. E pei ona taʻua i le Tusi Paia, na faia le tagata i le faatusa o le Atua. (Kenese 1:26) E lelei o tatou uiga ona e lelei uiga o le Atua. O se faaaʻoaʻoga, pe e tigā lou loto pe a mafatia se tagata lē sala? A e popole i mea lē tonu, e mautinoa e sili atu ona popole le finagalo o le Atua i na mea.

¹³ O le alofa, o se uiga sili ona lelei e mafai ona faaalia e tagata. E alofa foʻi le Atua. Ua taʻua i le Tusi Paia “o le Atua o le alofa lava ia.” (1 Ioane 4:8) E alofa le tagata ona e alofa le Atua. Pe faamata e uunaʻia oe e le alofa e faamuta mafatiaga ma mea lē tonu i le lalolagi? Pe ana e mafaia, faamata la e te faamutaina na mafatiaga? Ioe, e mautinoa lava e te faia faapea! E mautinoa foʻi la, o le a faamuta e le Atua mafatiaga ma mea lē tonu. O folafolaga o loo i upu tomua o lenei tusi, ua lē na o ni moomooga faivavale. E mautinoa lava e taunuu folafolaga a le Atua! Ae ina ia e faatuatuaina na folafolaga, e tatau ona e iloa lelei le Atua, o lē na faia na folafolaga.

14. O ai le suafa o le Atua, ma aiseā e ao ai ona tatou taʻua lenā suafa?

¹⁴ O le ā e te faia pe a e manaʻo ia iloa oe e se tasi? E taʻu i ai lou suafa,  a ea? O ai le suafa o le Atua? O le tele o lotu e fai mai o “le Atua,” po o “le Alii,” peitaʻi e lē o le suafa lenā o le Atua. O mea na e pei o ni faalupega po o taʻu, e pei o le “tupu” po o le “peresitene.” Ua faaalia i le Tusi Paia e tele faalupega e ave i le Atua, e pei o “le Atua” po o “le Alii.” Ae o loo taʻua i le Tusi Paia o le suafa o le Atua o Ieova. O loo taʻua i le Salamo 83:18: “O oe e ou le suafa o Ieova, e na o oe lava o Lē e Silisili Ese i le lalolagi uma.” Afai e lē o iai le suafa o Ieova i lau Tusi Paia, ia tagaʻi i le Faaopoopoga “Le Uiga o le Suafa o le Atua ma le Auala e Taʻu Ai”, ina ia iloa ai le māfuaaga. O le mea moni, e faitau afe taimi o loo taʻua ai le  suafa o le Atua i tusi tāʻai tuai o le Tusi Paia. E finagalo la Ieova ia e iloa ma taʻua lona suafa. Ua tusia lea suafa i le Tusi Paia ina ia e iloa ai o ia.

15. O le ā le uiga o le suafa Ieova?

¹⁵ Na faasuafa e le Atua ia lava i se suafa e matuā uigā lava. O le uiga o le suafa Ieova, e mafai ona faataunuu e le Atua ana folafolaga uma, ma faatino so o se mea e finagalo ai. * E tutasi le suafa o le Atua. E na o Ieova e ou lenā suafa. E lē mafaatusalia o ia. I le ā le itu?

16, 17. O le ā tatou te aʻoaʻoina e uiga iā Ieova mai faalupega nei: (a) “Lē e ona le malosi uma lava”? (e) “le Tupu o le vavau”? (i) “Lē na faia mea uma lava”?

¹⁶ Manatua foʻi, o loo taʻua i le Salamo 83:18: “E na o  oe lava o Lē e Silisili Ese i le lalolagi uma.” E na o Ieova foʻi e taʻua o “Lē e ona le malosi uma lava.” O loo taʻua i le Faaaliga 15:3: “Ieova e, le Atua, o Lē e ona le malosi uma lava, e mataʻina ma ofoofogia au galuega. E tonu ma faamaoni ou ala, le Tupu o le vavau e.” O le faalupega “Lē e ona le malosi uma lava,” ua tatou iloa ai e aupito i silisili ese le malosi o Ieova. E lē mafaatusalia lona mana. O le faalupega “le Tupu o le vavau,” ua tatou manatua ai se isi tulaga mataʻina o Ieova. E na o Ieova lava e leai se amataga. Ua faaalia mai i le Salamo 90:2: “O oe lava o le Atua e mai i le vavau e oo i le faavavau.” Ioe, o se manatu ofoofogia!

¹⁷ E tutasi foʻi Ieova ona o ia o Lē na faia mea uma lava. Ua tusia i le Faaaliga 4:11: “Ieova e, lo matou Atua, ua tatau lava oe ona e mauaina le viiga, ma le mamalu, ma le mana, auā na e foafoaina mea uma lava, ma o lou finagalo foʻi ua iai nei mea ma na foafoaina ai.” Na faia e Ieova mea uma lava e aofia ai agelu i le lagi, o fetu i le pō, o fua o laau, o iʻa o le sami ma vaitafe!

18. Aiseā ua manatu ai isi e lē mafai ona latou faalatalata atu i le Atua, ae o le ā le aʻoaʻoga a le Tusi Paia?

¹⁸ E matataʻu isi tagata pe a faitau i uiga malualii o Ieova. Latou te manatu ua mamalu tele le tulaga o le Atua mo i latou, e lē mafai ona faalatalata atu iā te ia, ma e lē ano mai foʻi o ia. Pe e saʻo lenā taofi? E lē o le mea lenā ua aʻoaʻoina i le Tusi Paia. O le tala lenei a le Tusi Paia e uiga iā Ieova: “E lē o mamao o ia mai iā i tatou taʻitoʻatasi.” (Galuega 17:27) Ua pulunaunauina i tatou: “Ia outou mafuta vavalalata atu i le Atua, ona mafuta vavalalata mai lea o ia iā te outou.”—Iakopo 4:8.

19. (a) E faapefea ona tatou faalatalata atu i le Atua, ma o ā aogā e iʻu i ai? (e) O ā uiga o le Atua e sili ona e fiafia i ai?

 ¹⁹ E faapefea ona e faalatalata atu i le Atua? Muamua lava, ia faaauau ona e aʻoaʻoina mea e uiga i le Atua. Na fetalai Iesu: “O le ola e faavavau foʻi lenei, ia latou iloa oe, le Atua moni e toʻatasi, atoa ma lē na e auina mai, o Iesu Keriso.” (Ioane 17:3) Ioe, ua taʻua i le Tusi Paia e maua le “ola e faavavau” pe a aʻoaʻoina e se tasi mea e uiga iā Ieova ma Iesu! E pei ona taʻua muamua, “o le Atua o le alofa lava ia.” (1 Ioane 4:16) E tele isi uiga matagofie o Ieova. O se faaaʻoaʻoga, fai mai le Tusi Paia “o Ieova, o le Atua e alofa mutimutivale ma alofa fua, e telegese lona toʻasā ae e tele lona alofa faamaoni ma fai mea moni.” (Esoto 34:6) ʻE lelei Ieova ma ua nofosauni e faamagalo.’ (Salamo 86:5) E onosai le Atua. (2 Peteru 3:9) E faamaoni o ia. (1 Korinito 1:9) A o e faitau atili i le Tusi Paia, o le a e mātauina ai le auala e faaalia ai e Ieova nei uiga ma le tele o isi uiga lelei.

20-22. (a) Pe e faigatā ona tatou faalatalata atu i le Atua ona e lē vaaia o ia? Ia faamatala. (e) O le ā e ono tauanau oe e nisi tagata e loto fia fesoasoani e fai, ae o le ā e ao ona e faia?

²⁰ E moni e lē mafai ona e vaai i le Atua, auā o ia o le Agaga. (Ioane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Ae e mafai ona e iloa lelei le Atua, pe a e iloa faamatalaga a le Tusi Paia e uiga iā te ia. E pei ona taʻua e le faisalamo, e mafai ona “e iloa ai le matagofie o Ieova.” (Salamo 27:4; Roma 1:20) Afai e faaauau ona e aʻoaʻoina mea e faatatau iā Ieova, o le a e iloa lelei ai o ia ma atili ai ona e alofa iā te ia, ma mafuta vavalalata atu i ai.

²¹ O le a e talisapaia atili le pogai ua taʻua ai Ieova i le Tusi Paia o lo tatou Tamā. (Mataio 6:9) O ia na foaʻi maia le ola iā i tatou, ma o lona finagalo ia manuia o tatou olaga, e pei ona naunau se tamā alofa ina ia manuia lana fanau. (Salamo 36:9) Ua tatou iloa foʻi mai i le  Tusi Paia, e mafai ona avea tagata ma uō a le Atua. (Iakopo 2:23) Ioe, e mafai ona avea oe ma uō a Lē na faia mea uma lava!

²² A o e suʻesuʻeina le Tusi Paia, atonu o le a tauanau oe e isi tagata ina ia tuu lau suʻesuʻega. E ono faapopoleina i latou ina neʻi suia ou talitonuga. Aua lava neʻi maumau le avanoa e faauō ai i le Atua, ona o le tauanau atu o tagata.

23, 24. (a) Aiseā e ao ai ona faaauau ona e fesili i mea ua e aʻoaʻoina? (e) O le ā le ʻauʻau o le mataupu o sosoo mai?

²³ E moni e iai mea e te lē malamalama ai i le taimi muamua. Aua e te matamuli e fesili e ui e lē faigofie. Na fetalai Iesu e lelei le lotomaulalo e pei o se tamaitiiti. (Mataio 18:2-4) Ia manatua foʻi, o tamaiti e fesili soo. E finagalo le Atua ina ia e silafia tali o fesili. O loo faamaonia i le Tusi Paia le taʻuleleia o ē na sogasogā ia iloa le Atua. Na latou matuā saʻili i le Tusi Paia, e faamautinoa pe moni mea na latou aʻoaʻoina.—Faitau le Galuega 17:11.

²⁴ O le auala sili e iloa ai Ieova, o le suʻesuʻe lea o le Tusi Paia. E tutasi le Tusi Paia mai isi tusi uma. I le ā le itu? E tali le fesili lenā i le mataupu o sosoo mai.