1, 2. Nchifukwa wuli titenere kufumba mafumbu nyengu zosi?

KUMBI muwona mo ŵana afumbiya mafumbu? Anandi atamba kufumba mafumbu asani ayamba waka kuŵereŵeta? Atikulereseskani mwalikondwa ndi kwamba kufumba mafumbu nge yanga: Kumbi kuchanya kwenji? Kumbi nyenyezi zilipu zilinga? Kumbi ndiyani wakusambiza tiyuni kuti tiphululukengi? Mungayesesa kuŵamuka kweni nyengu zinyaki kutuŵa kwakusuzga. Mwemosi mo mungamukiya, yiwu afumbu fumbu linyaki lakuti, nchifukwa wuli veviyo?

² Kuti mbana pe cha wo afumba mafumbu. Asani tikuwa tilutirizga kufumba. Tifumba kuti tiziŵi mo tingachitiya ndi masuzgu, kuti tiziŵi vinthu vakofya vo titenere kutcheŵa navu, ndipuso kuti tiziŵi vinthu vo tileka kuviziŵisiska. Kweni viwoneka kuti ŵanthu anandi akuleka kufumba mafumbu, ukongwaukongwa mafumbu ngakuzirwa. Yiwu akuleka kufufuza kwamuka kwa mafumbu ngenanga.

3. Nchifukwa wuli ŵanthu anandi aleka kufufuza kwamuka kwa mafumbu ngakuzirwa ukongwa?

³ Ŵanaŵaniyani fumbu lo le pakwamba pa buku ili, mafumbu ngo  nge pa peji 3 ndi 6, pamwenga ngo nge kukwamba kwa mutu wunu. Yanga ndi nganyaki mwa mafumbu ngakuzirwa ngo mutenere kufumba. Kweni ŵanthu anandi akuleka kufufuza kwamuka kwa mafumbu yanga. Chifukwa wuli? Kumbi Bayibolo limuka mafumbu yanga? Anyaki aŵanaŵana kuti kwamuka kwaki nkhwakusuzga kuvwisa. Anyaki awona nge kuti kufumba mafumbu kungaŵachitiska soni. Ndipu anyaki awona kuti mafumbu ngo ngakwenere kusiliya alongozgi ndi asambizi avisopa. Kumbi imwi muwona wuli?

4, 5. Kumbi nganyaki mwa mafumbu ngakukhumbika ukongwa ngo tingafumba pa umoyu ndi nanga, ndipu nchifukwa wuli titenere kufufuza kwamuka kwaki?

⁴ Mutenere kuti mukhumbisiska kuziŵa kwamuka kwa mafumbu ngakuzirwa ukongwa pa umoyu. Akhumba nyengu zinyaki mutijifumba kuti: ‘Kumbi chilatu cha umoyu nchine? Kumbi umoyu uwu ngwenuwu pe wo ulipu? Kumbi Chiuta ngwamtundu wuli?’ Mbumampha kujifumba mafumbu ngenanga, ndipu mungachitanga daka cha mpaka po mwasaniliya kwamuka kwakukhorweska. Msambizi wakutchuka Yesu Khristu, wangukamba kuti titenere kulutirizga kupempha ndipu kupaskikengi kwaku isi, kuti titenere kulutirizga kupenja ndipu tisaniyengi kweniso kuti titenere kulutirizga kugong’oska ndipu kujurikiyengi isi.—Mateyu 7:7.

⁵ Asani mulutirizga kupenja kwamuka kwa mafumbu ngakukhumbika, kufufuza kwinu kuŵengi kwakwanduliska. (Nthanthi 2:1-5) Mwambula kuphwere kanthu za vo ŵanthu anandi akukukambiyani, mafumbu yanga ngamukika, ndipu imwi mungasaniya kwamuka kwaki mu Bayibolo. Kwamuka kwaki nkhupusu. Chakukondweska so ukongwa nchakuti kwamuka kwaki kutitipaska chilindizga ndi likondwa. Kweniso kungakuwovyani kuja ndi umoyu wakukhorweska chinanga ndi mazuŵa nganu. Chakwamba, tiyeni tikambiskani fumbu lo lisuzga ŵanthu anandi.

6. Nchifukwa wuli ŵanthu anandi awona kuti Chiuta waŵanaŵaniyaku cha va masuzgu nga ŵanthu?

⁶ Ŵanthu anandi aŵanaŵana nadi kuti Chiuta watitiŵanaŵaniya cha ndipuso ngwakumira mtima. Yiwu akamba kuti, ‘asani  Chiuta watiŵanaŵaniyanga kumbi mphanyi tija m’charu chamasuzgu?’ Peposi po tilereska tiwona kuti charu chazaza ndi nkhondu, kutinkhana, ndipuso kusuzgika. Ndipuso tosi titama, tisuzgika, kweniso akwanjiwa ŵidu atufwa. Ndichu chifukwa chaki ŵanthu anandi akamba kuti, ‘asani Chiuta watiŵanaŵaniyanga, kumbi watingi waviwonengi waka vinthu viheni vo vichitika?’

7. (a) Kumbi alongozgi avisopa achitiska wuli kuti ŵanthu anandi aŵanaŵanengi kuti Chiuta ngwakumila mtima? (b) Kumbi Bayibolo lisambizanji pa nkhani ya mayeseru ngo tingakumana nangu?

⁷ Chakupaska so chitima ukongwa nchakuti, asambizi avisopa ndiwu achitiska kuti ŵanthu aŵanaŵanengi kuti Chiuta ngwakumila mtima. Achita wuli venivi? Asani ŵanthu akumana ndi masuzgu, yiwu akamba kuti ndi khumbu laku Chiuta. Ivi ving’anamuwa kuti yiwu atumba mulandu Chiuta kuti ndiyu wachitiska vinthu viheni. Kumbi mbuneneska kuti Chiuta ndiyu wachitiska venivi? Kumbi Bayibolo lisambizanji weniukongwa? Lemba la Yakobe 1:13 limuka kuti: “Wareke kose yumoza wakweseka kukamba kuti, ‘Nditeseka ndi Chiuta,’ chifukwa Chiuta ngwambura-meseka ndi viheni, ndipu kuti iyu watesa chingana njumoza cha.” Mwaviyo, Chiuta ndiyu cha yo watambisa uheni wo muwona m’charu. (Jobu 34:10-12) Mbuneneska kuti iyu wazomerezga vinthu viheni kuchitika. Kweni kuzomerezga chinthu kuchitika kupambana ukongwa ndi kuchichitiska.

8, 9. (a) Kumbi mungayeruzgiya wuli mphambanu ya pakati pa kuzomerezga vinthu viheni kuchitika ndi kuvichitiska? (b) Nchifukwa wuli kungaŵa kunanga kumba mulandu Chiuta wakuti wazomerezga ŵanthu kuchita vinthu viheni?

⁸ Mwakuyeruzgiyapu, aŵanaŵaniyani za mpapi wachanju kweniso wazeru, yo we ndi mwana waki mura kweni ŵeche kuja nayu panyumba. Mwana yo wagaruka ndi kusankha kutuwa panyumba, ndipu awiski atimukanizga cha. Iyu wachita vinthu vambula kwenere ndi kukumana ndi masuzgu. Kumbi tingati awiski ndiwu achitiska kuti mwana wawu wakumani ndi masuzgu? Awa. (Luka 15:11-13) Mwakuyana waka, Chiuta nayu watiŵakanizga cha ŵanthu asani asankha kuchita vinthu viheni, kweni ndiyu cha yo wachitiska masuzgu ngo ngatuza pavuli paki. Mwaviyo, chingaŵa chambula kwenere kumba mlandu Chiuta chifukwa cha masuzgu ngo ŵanthu akumana nangu.

 ⁹ Chiuta we ndi vifukwa vamampha vakuzomerezge ŵanthu kuchita vinthu viheni. Nge Mulengi widu wazeru ndi wanthazi, palivi chifukwa chakuti wakonkhoske vifukwa vo wachitiya viyo. Kweni chifukwa cha chanju, Chiuta watikonkhoske vifukwa vaki. Vifukwa venivi mwazakuvisambira mu Mutu 11. Kweni ziŵani kuti Chiuta ndiyu cha yo wachitiska masuzgu ngo tikumana nangu. M’malu mwaki watitipaska nthowa yo yingatiwovya mo tingachitiya ndi masuzgu ngenanga.—Yesaya 33:2.

10. Kumbi nchifukwa wuli tingagomezga kuti Chiuta wazamutuzgapu vinthu viheni vosi?

¹⁰ Kusazgiyapu paku cho, Chiuta ndi mtuŵa. (Yesaya 6:3) Ivi ving’anamuwa kuti iyu ngwamphyemphyemu ndipuso ndi muchanda. Mulivi kaheni kekosi mwaku iyu, mwaviyo tingamugomezga ndi mtima wosi. Ivi vakupambana ukongwa ndi ŵanthu, wo nyengu zinyaki achita vinyeda. Chinanga wakuwusa wangaŵa wamampha wuli, iyu wanganozga cha vinthu vo vanangika ndi ŵanthu aheni. Kweni Chiuta pe ndiyu wanthazi ukongwa. Iyu wangatuzgapu ndipu wazamutuzgapu vinthu viheni vosi vo mtundu wa ŵanthu ukumana navu. Panyengu yo Chiuta wazamuchitapu kanthu, iyu wazamuwoneseska kuti watuzgiyapu limu uheni wosi.—Sumu 37:9-11.

11. (a) Kumbi Chiuta watuvwa wuli asani wawona vinthu vambula urunji vo vichitika? (b) Kumbi Chiuta watuvwa wuli asani imwi musuzgika?

¹¹ Pasonu panu, kumbi Chiuta watuvwa wuli asani wawona vinthu vo vichitika m’charu ndipuso pa umoyu winu? Bayibolo lisambiza kuti Chiuta ‘watanja cheruzgu,’ pamwenga kuti urunji. (Sumu 37:28) Mwaviyo, iyu wakwaskika ukongwa ndi vinthu vamampha kweniso viheni. Iyu watinkhana ndi vinthu vambula urunji va mtundu wewosi. Bayibolo likamba kuti ‘chingumukalariska mu mtima Chiuta,’ uheni wati wazaza pacharu kuvuli uku. (Chiyambo 6:5, 6) Chiuta wakusintha cha. (Malaki 3:6) Iyu watinkha mbwenu asani wawona masuzgu ngo nge peposi pacharu chapasi. Ndipuso Chiuta watinkha kuwona ŵanthu achisuzgika. Bayibolo likamba kuti iyu, “waphwere imwi.”—1 Petro 5:7.

12, 13. (a) Kumbi nchifukwa wuli taŵanthu te ndi mijalidu yamampha nge chanju, nanga kumbi chanju chikwaska wuli mo tiwone charu? (b) Kumbi nchifukwa wuli mungasimikizga kuti Chiuta wazamutuzgapu masuzgu nga pacharu chapasi?

 ¹² Kumbi tingasimikizga wuli kuti Chiuta watinkha kuwona ŵanthu achisuzgika? Awonani ukaboni unyaki uwu. Bayibolo lisambiza kuti munthu wakulengeka mu chikozgu chaku Chiuta. (Chiyambo 1:26) Mwaviyo, isi te ndi mijalidu yamampha chifukwa chakuti Chiuta we ndi mijalidu yamampha. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi vitikupwetekani asani muwona kuti ŵanthu ambula kunanga asuzgika? Asani imwi mukwaskika ndi vinthu vambula urunji vo vichitika, ziŵani kuti Chiuta vitimupweteka ukongwa kuruska imwi.

¹³ Chinthu chakukondweska ukongwa nchakuti taŵanthu te ndi mtima wachanju. Venivi vilongo mo Chiuta waliri. Bayibolo lisambiza kuti “Chiuta nchanju.” (1 Yohane 4:8) Titanja chifukwa Chiuta watanja. Kumbi chanju chingakuchitiskani kuti mutuzgepu masuzgu ndi kuŵavi urunji ko muwona m’charu? Asani mwenga ndi nthazi zakuchitiya venivi, kumbi mwatingi muvituzgengepu? Ndivu mwatingi muchitengedi. Mwaviyo, mungasimikizga kuti Chiuta wazamumalisa masuzgu ngosi ndi vinthu vambula urunji vosi. Malayizgu ngo ngazumbulika pa peji 4 ndi 5 m’buku ili, ndi malotu waka cha. Malayizgu ngaku Chiuta ngazamufiskika nadi. Kweni kuti mugomezgi malayizgu yanga, mutenere kuziŵa vinandi vakukwaskana ndi Chiuta yo wangalayizga.

14. Kumbi zina laku Chiuta ndiyani, nanga nchifukwa wuli titenere kuligwiriskiya nchitu?

¹⁴ Kumbi mungachita wuli asani mukhumba  kuti munthu munyaki wakuziŵeni? Kumbi mungamukambiya cha zina linu? Kumbi Chiuta we ndi zina? Visopa vinandi vikamba kuti zina laki ndi “Chiuta” pamwenga “Ambuya,” kweni yanga ndingu mazina ngaki chayingu cha. Ndi mazina ngaulemu waka nge “abwana” ndipuso “pulezidenti.” Bayibolo lisambiza kuti Chiuta we ndi mazina ngaulemu nganandi. Nganyaki mwa mazina yanga ndi “Chiuta” ndipuso “Ambuya.” Kweni Bayibolo lisambiza so kuti zina laku Chiuta ndi Yehova. Lemba la Sumu 83:18 NW, likamba kuti: “Imwi pe mwija, mwaŵenimwe zina linu ndimwi Yehova, mwe Wapachanya Limu pa charu chosi chapasi.” Asani m’Bayibolo linu mulivi zina lenili, wonani Fundu Zakukumaliya pa peji 195-7 m’buku lenili kuti muziŵi chifukwa chaki. Uneneska  ngwakuti, zina laku Chiuta lisanirika maulendu ngakukwana masauzandi nganandi mu mipukutu yakali ya Bayibolo. Mwaviyo, Yehova wakhumba kuti muziŵi zina laki ndi kuligwiriskiya nchitu. Tingakamba kuti iyu wagwiriskiya nchitu Bayibolo kuti imwi mumuziŵi.

15. Kumbi zina lakuti Yehova ling’anamuwanji?

¹⁵ Chiuta wakujipaska zina lo le ndi ng’anamuru. Zina laki lakuti Yehova, ling’anamuwa kuti Chiuta wangafiska layizgu lelosi lo wangalayizga ndipu wangachita chechosi cho wakhumba. * Zina laku Chiuta ndakupambana ndi mazina nganyaki ngosi. Iyu pe ndiyu wadanika ndi zina lenili. Yehova ngwapade so munthowa zinyaki zinandi. Mwa mtundu wuli?

16, 17. Kumbi tingasambiranji zaku Yehova pa mazina ngaki nga ulemu yanga: (a) ‘Wanthazi zosi’? (b) “Karonga wa migonezi”? (c) “Mulengi”?

 ¹⁶ Tawona kuti lemba la Sumu 83:18, likamba zaku Yehova kuti: “Imwi pe mwija mwaŵenimwe mwe Wapachanya Limu.” Mwakuyana waka, Yehova pe yija ndiyu wakambika kuti ‘Wanthazizosi.’ Lemba la Chivumbuzi 15:3 likamba kuti: “Ngakuru ndi ngakuziziswa machitidu nginu, Ambuya, [Yehova NW] Chiuta Mwaŵanthazizosi! Ngakurunjika ndi ngakuneneska mendedu nginu, mwakaronga wa migonezi!” Zina la ulemu lakuti ‘Wanthazizosi,’ lititisambiza kuti Yehova pe yija ndiyu wanthazi mu chilengedu chosi. Palivi yo wangayanana nayu nthazi, iyu ngwapachanya ukongwa. Ndipu zina la ulemu lakuti “Karonga wa migonezi” lititikumbuska kuti Yehova ngwapade munthowa yinyaki so. Iyu pe yija ndiyu walivi chiyambi ndi umari. Lemba la Sumu 90:2, likamba kuti: “Kutuwa ku muyaya mpaka ku muyaya ndimwi Chiuta.” Fundu yeniyi yilongo kuti iyu ngwakuziziswa ukongwa, asi viyo?

¹⁷ Yehova ngwapade munthowa yinyaki so pakuti iyu yija ndiyu Mulengi. Pa lemba la Chivumbuzi 4:11, tiŵerenga kuti: “Wakwenere ndimwi, Ambuyafwi [Yehova] Chiuta widu, kuvironde, unkhankhu, rumbu ndi nthazi: pakuti imwi munguvilenga vosi, ndipu chifukwa cha khumbu linu vinguŵaku, ndipu vingwatika.” Chechosi cho mungaŵanaŵaniya kwali ndi vilengiwa vauzimu vambula kuwoneka vo ve kuchanya kaya ndi nyenyezi zo tiwona usiku, vakume, somba zo ze m’nyanja ndi m’misinji, vosi viliku chifukwa chakuti Yehova ndi Mulengi.

18. Kumbi nchifukwa wuli ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti angandere cha kufupi ndi Chiuta, kweni kumbi Bayibolo lisambizanji?

¹⁸ Kusambira mijalidu yakuziziswa yaku Yehova kuchitiska mantha ŵanthu anyaki. Yiwu awona nge kuti Chiuta ngwapachanya ukongwa kwaku yiwu, mwakuti angaja nayu pafupi cha pamwenga anganunkha kanthu cha kwaku Chiuta wapachanya viyo. Kweni kumbi fundu yeniyi njauneneska? Bayibolo lisambiza viyo cha. Pakukamba zaku Yehova, Bayibolo lititi: “We kutali cha kwaku yosi waku isi.” (Machitidu 17:27) Bayibolo lititichiska so kuti: “Ndereni  kufupi kwaku Chiuta, ndipu wanderengi kufupi kwinu.”—Yakobe 4:8.

19. (a) Kumbi tingayamba wuli kundere kufupi ndi Chiuta ndipu pe vyanduru wuli? (b) Kumbi ndi mijalidu niyi yaku Chiuta yo yitikukondweskani ukongwa?

¹⁹ Kumbi mungandere wuli kufupi ndi Chiuta? Chakwamba, lutirizgani kuchita vo muchita sonu, kusambira vinthu vakukwaskana ndi Chiuta. Yesu wangukamba kuti, “Ndipu chenichi mbumoyu wamuyaya, kuti ŵanthu ŵakuziŵeni imwi, Chiuta yija muneneska ndi so Yesu Kristu mweniyo mungutuma.” (Yohane 17:3) Bayibolo lisambiza kuti asani tisambira vakukwaskana ndi Chiuta kweniso Yesu, tazamusaniya ‘umoyu wamuyaya.’ Nge mo tawone kali, “Chiuta nchanju.” (1 Yohane 4:16) Yehova we ndi mijalidu yinyaki so yamampha ukongwa ndipuso yakuchitiska kasu. Mwakuyeruzgiyapu, Bayibolo likamba kuti Yehova ndi “Chiuta wa lisungu ndi wa wezi, wachizita ku kukara, ndi wakuzara ndi chanju cha wezi ndi ukongorekwa.” (Chituwa 34:6) Iyu ‘ngwamampha ndipuso wagowoke.’ (Sumu 86:5) Chiuta ngwakulekerezga. (2 Petro 3:9) Kweniso ngwakugomezgeka. (1 Ŵakorinte 1:9) Kulutirizga kuŵerenga vinandi m’Bayibolo kukuwovyeningi kuti muwoni mo Yehova walongole kuti we ndi mijalidu iyi ndipuso mijalidu yaki yinandi yamampha.

20-22. (a) Kumbi kuleka kuwona Chiuta kutititondekeska kundere kufupi nayu? Konkhoskani. (b) Kumbi ŵanthu wo awoneka nge kuti atikukhumbiyani vamampha angakukambiyaninji, nanga imwi mutenere kuchitanji?

²⁰ Mbuneneska kuti mungamuwona cha Chiuta chifukwa chakuti iyu ndi mzimu wambula kuwoneka ndi masu. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timote 1:17) Kweni mwakusambira vakukwaskana ndi Chiuta kuziya mu Bayibolo mungakhoza kuziwa umunthu waki. Nge mo wangukambiya wakulemba buku la sumu, namwi mukhoza “kudaŵira kunozga kwa Ambuya.” (Sumu 27:4; Ŵaroma 1:20) Asani mulutirizga kusambira vinandi vakukwaskana ndi Yehova, ndipu muyambengi kumuwona kuja mwenechu ndipuso muŵengi ndi vifukwa vinandi vakumwanjiya ndi kujivwa kuti mwe pafupi nayu.

²¹ Mukuluta kwa nyengu muvwisisengi chifukwa cho Bayibolo likambiya kuti tiwonengi Yehova nge Awuskefwi. (Mateyu 6:9) Iyu  wakutipaska waka umoyu pe cha, kweni wakhumba kuti tijengi ndi umoyu wamampha nge mo ada achanju achitiya ndi ŵana ŵawu. (Sumu 36:9) Bayibolo lisambiza so kuti ŵanthu akhoza kuja mabwezi ngaku Yehova. (Yakobe 2:23) Aŵanaŵanani waka, mukhoza kuja mabwezi nga Mulengi wa chilengedu chosi.

²² Asani mulutirizga kusambira Bayibolo, ŵanthu wo awoneka nge kuti atikukhumbiyani vamampha akukambiyeningi kuti muleki vo musambira. Yiwu angafipa mtima kuti mukhoza kuleka vo mugomezga. Kweni mungazomerezganga cha kuti munthu weyosi wakutondekeskeni kwamba ubwezi wakuruska ubwezi wewosi.

23, 24. (a) Kumbi nchifukwa wuli mutenere kulutirizga kufumba mafumbu ngakukwaskana ndi vo musambira?

²³ Ndi vinthu vosi cha vo mungavivwisisa pakwamba. Kujiyuyuwa kungakuwovyani kuti mufumbengi, kweni mungatondekanga cha kufumba chifukwa chakopa kuchita soni. Yesu wangukamba kuti mbumampha kuja wakujiyuyuwa nge kamwana. (Mateyu 18:2-4) Nge mo tiziŵiya, ŵana afumba mafumbu nganandi ukongwa. Chiuta wakhumba kuti imwi muziŵi kwamuka kwa mafumbu nginu. Bayibolo lilumba ŵanthu wo angukhumbisiska kusambira vakukwaskana ndi Chiuta. Yiwu afufuzanga mu Malemba kuti asimikizgi asani vo asambiranga venga vauneneska.—Machitidu 17:11.

²⁴ Nthowa yamampha ukongwa yakusambiriya vaku Yehova nkhusambira Bayibolo. Ilu lipambana ndi buku linyaki lelosi. Munthowa wuli? M’mutu wachiŵi tazamukambiskana nkhani yeniyi.