Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 1

Ino Ninjiisyo nzi Zyakasimpe Ziliko Kujatikizya Leza?

Ino Ninjiisyo nzi Zyakasimpe Ziliko Kujatikizya Leza?
  • Sena ncobeni Leza ulamulanganya?

  • Ino Leza ulibonya buti? Sena ulijisi izina?

  • Sena cilakonzyeka kuba acilongwe a Leza?

1, 2. Ino nkaambo nzi ncociyandika lyoonse ikubuzya mibuzyo?

SENA mwakabona kale mbobabuzya mibuzyo bana? Ibanji balatalika kubuzya mbobacizyibila buyo kukanana. Caluyandisisyo, balamulanga akumubuzya mibuzyo mbuli yakuti: Ino nkaambo nzi ijulu ncolili mumusyobo wacikambwe? Ino nyenyeezi zipangidwe anzi? Ino nguni wakayiisya tuyuni kuti katulila? Mulakonzya kusoleka canguzu ikwiingula, pele talili lyoonse nocili cuuba-uba. Ambweni bwiinguzi bwanu buluzi kumubuzyo umwi bulakonzya kusololela kumubuzyo umbi wakuti: Nkaambo nzi?

2 Tabali bana balikke babuzya mibuzyo. Mbotuya bukomena, kuli mibuzyo njotubuzya lyoonse. Tulacita oobo kutegwa tujane bwiinguzi, tuzyibe ntenda nzyotweelede kweeleba naa kusinizya zyatazyibidwe. Pele bantu banji balaleka kubuzya, ikapati mibuzyo iiyandika kapati. Ee, balaleka kuyandaula bwiinguzi.

3. Nkaambo nzi banji ncobaleka kusoleka kujana bwiinguzi kumibuzyo iiyandika kapati?

3 Amukkale ansi kuyeeya mubuzyo uuli acivwumbyo cabbuku eeli, imibuzyo yabuzyigwa mumakani aantalisyo naa eeyo iili kumatalikilo kwacibalo eeci. Eeyi njimwi yamibuzyo iiyandika kapati njomunga mwabuzya. Nokuba boobo, ibantu banji bacileka kusoleka kujana bwiinguzi. Nkaambo nzi? Sena Bbaibbele lilijisi bwiinguzi? Bamwi bayeeya kuti bwiinguzi mbolipa bulakatazya kapati kumvwa. Ibamwi balalibilika kabayeeya kuti ikubuzya mibuzyo inga kwabafwisya nsoni. Alimwi bamwi bayeeya kuti mibuzyo iili boobo inga yaingulwa buyo abeendelezi bazikombelo alimwi abamayi. Ino nywebo muyeeya buti?

4, 5. Mmibuzyo nzi imwi iiyandika njotunga twabuzya, alimwi ino nkaambo nzi ncotweelede kuyandaula bwiinguzi?

4 Cakutadooneka, mulayandisisya kujana bwiinguzi kumibuzyo iiyandika kapati mubuumi. Kulangilwa kuti zimwi ziindi mulalibuzya kuti: ‘Ino buumi bujisi mpindu nzi? Sena buumi oobu mbobuliko bulikke? Ino mbuti bwini mbwabede Leza?’ Ncibotu ikubuzya mibuzyo iili boobu alimwi cilayandika kuti muzumanane kubuzya kusikila mwajana bwiinguzi bukkazyika moyo alimwi ibusyomeka. Imwiiyi uudumide Jesu Kristo wakati: “Amukumbile, mulapegwa. Amuyandaule, mulajana. Amukonkomone, mulajulilwa.”—Matayo 7:7.

5 Ikuti mwazumanana ‘kuyandaula’ bwiinguzi kumibuzyo iiyandika, muyoojana kuti ikuvwuntauzya kwanu kunoojisi mpindu kapati. (Tusimpi 2:1-5) Kunyina makani anzyobakamwaambila bantu bamwi, ibwiinguzi nkobuli alimwi mulakonzya kubujana mu Bbaibbele. Ibwiinguzi oobo tabukatazyi pe kubumvwa. Iciinda kugwasya ncakuti, ibwiinguzi bupa bulangizi alukkomano. Alimwi bulakonzya kumugwasya kupona buumi bwakutalibilika neliba lino. Cakusaanguna, atulange-lange mubuzyo wakatazya bantu banji.

SENA LEZA TALANGANYI ALIMWI MMUYUMU MOYO?

6. Nkaambo nzi bantu banji ncobayeeya kuti Leza talanganyi nobabona kupenga kucitikila bantu?

6 Ibantu banji bayeeya kuti ibwiinguzi kumubuzyo ooyu mbwakuti, inzya. Bayeeya kuti, ‘Ikuti Leza naali kulanganya, sena nyika nobwatali busena bubotu kapati?’ Munyika kuzwide nkondo, kusulaikana alimwi akupenga. Alimwi tobantu tulaciswa, tulapenga akufwidwa bayandwa besu. Aboobo banji baamba kuti, ‘Ikuti Leza naali kutulanganya akubikkila maanu kumapenzi ngotujisi, sena natazilesyede zintu zili boobo kucitika?’

7. (a) Mbuti bamayi bamuzikombelo mbobapa bantu kuyeeya kuti Leza mmuyumu moyo? (b) Ino ncinzi cini Bbaibbele ncoliyiisya kujatikizya masukusyo aakonzya kutucitikila?

7 Iciinda kubija ncakuti, zimwi ziindi bamayi bamuzikombelo bapa bantu kuyeeya kuti Leza mmuyumu moyo. Munzila nzi? Ibantu nobacitikilwa ntenda, baamba kuti nkuyanda kwa Leza. Mubwini, bamayi bali boobo bapa Leza mulandu kuzintu zibyaabi zyoonse zicitika. Sena eeyi ninjiisyo yakasimpe kujatikizya Leza? Ino ncinzi cini ncoliyiisya Bbaibbele? Ilugwalo lwa Jakobo 1:13 lwiingula kuti: “Na muntu watepaulwa, ataambi kuti, Ndatepaulwa kuli-Leza, nkaambo Leza tatepauliki kucibi, alimwi walo mwini tatepauli muntu pe.” Aboobo Leza kunyina naleta bubi buvwulide mbomubona munyika. (Amubale Jobu 34:10-12) Ee, ulazizumizya zintu zibyaabi kucitika. Pele kuzumizya cintu cimwi kucitika alimwi akucitalisya ziliimpene kapati.

8, 9. (a) Mbuti mbomunga mwapa cikozyanyo cakwiimpana kuliko aakuzumizya bubi kuti kabuliko alimwi akubutalisya? (b) Nkaambo nzi ncocitaluzi kulindiswe ikutongooka kusala kwa Leza kwakuzumizya bantu kutobela bukkale bubyaabi?

8 Mucikozyanyo, amweezyeezye usyi musongo alimwi siluyando wamwana mulombe mupati uucikkala abazyali bakwe. Imwana ooyo naazanga akulisalila kuzwa aŋanda, bausyi tiibamukasya. Imwana ooyo wapona buumi bubyaabi amane waba mupenzi lipati. Sena bausyi mbebakatalisya mapenzi aamwanaabo? Peepe. (Luka 15:11-13) Mbubwenya buyo, Leza kunyina naabalesya bantu nobasala kutobela bukkale bubyaabi, pele kunyina nali sikutalisya mapenzi aabacitikila nkaambo kakusala kwabo. Aboobo taciluzi pe ikupa Leza mulandu kumapenzi oonse aacitikila bantu.

9 Leza ulijisi twaambo tubotu ncabalekede kutobela bukkale bubyaabi bantu. Mbwali Mulengi wesu sibusongo alimwi singuzu, tayandiki kutupandulwida ncacitilide boobo. Pele akaambo kaluyando, Leza ulatupandulwida. Mulaiya makani aambi kujatikizya twaambo ootu mu Cibalo 11. Pele amusyome kuti teensyi Leza uutupede kupenga. Muciindi caboobo, ulatupa bulangizi bulikke buli mbobwiinguzi!—Isaya 33:2.

10. Nkaambo nzi ncotunga twasyoma kuti Leza uyooamanizya mapenzi oonse aaboola akaambo kabubi?

10 Kunze lyaboobo, Leza ulasalala. (Isaya 6:3) Eeci caamba kuti ulisetekene alimwi mmulondo. Kunyina cibi cili coonse ncajisi. Aboobo tulakonzya kumusyoma cakumaninina. Eeci ciliimpene abantu zimwi ziindi ibabija. Nobaba bantu basyomeka kapati mubweendelezi kanji-kanji kunyina nobajisi nguzu zyakululamika zintu zibyaabi zicitwa abantu babi. Pele Leza ngusinguzuzyoonse. Ulakonzya alimwi uyoozimanizya zibi zyoonse izyacitikila bantu akaambo kacibi. Leza aakubweza ntaamu, uyoomanizya bubi boonse kukabe kutamani!—Amubale Intembauzyo 37:9-11.

INO LEZA ULIMVWA BUTI KUJATIKIZYA MAPENZI AATUCITIKILA?

11. (a) Ino Leza ulimvwa buti kujatikizya kutalulama? (b) Ino Leza ulimvwa buti akupenga kwanu?

11 Ino mbuti lino Leza mbwalimvwa kujatikizya zintu zicitika munyika alimwi amubuumi bwanu? Cakusaanguna, Ibbaibbele liyiisya kuti Leza “ulayandisya bululami.” (Intembauzyo 37:28) Aboobo ulabikkila maanu kapati kuzintu ziluzi azitaluzi. Izintu zitaluzi zyoonse ulazisulaika. Ibbaibbele lyaamba kuti Leza “wakapenga mumoyo wakwe” ibubi nobwakazula munyika muciindi camusyule. (Matalikilo 6:5, 6) Leza tanaacinca pe. (Malaki 3:6) Ucicimwa nabona kupenga kucitika munyika yoonse. Alimwi cilamucima Leza ikubona bantu kabapenga. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Nguumucebuka lyoonse.”—Amubale 1 Petro 5:7.

Bbaibbele liyiisya kuti Jehova Mulengi wabubumbo siluyando

12, 13. (a) Nkaambo nzi ncotujisi bube bubotu mbuli luyando, alimwi ino mbuti luyando mbolweendelezya mbotwiilanga nyika? (b) Nkaambo nzi ncomukonzya kusinizya kuti Leza uyoobweza ntaamu ncobeni kujatikizya mapenzi aamunyika?

12 Ino inga twasinizya buti kuti Leza ulacimwa nabona mapenzi? Mboobu bumboni abumbi. Ibbaibbele liyiisya kuti muntu wakalengwa mucinkozya ca Leza. (Matalikilo 1:26) Aboobo ibube bubotu mbotujisi butondezya kuti Leza ulijisi bube bubotu awalo. Mucikozyanyo, sena mulakatazyigwa nomubona bantu banyina mulandu kabapenga? Ikuti mulabikkila maanu ikujatikizya kutalulama kuli boobo, amusyome kuti Leza ulacimwa kapati kwiinda ndinywe kujatikizya nkuko.

13 Icintu cimwi cibotu kujatikizya bantunsi nduyando ndotukonzya kutondezya. Acalo eeci citondezya mbwabede Leza. Ibbaibbele liyiisya kuti “Leza nduluyando.” (1 Johane 4:8) Tulijisi luyando akaambo kakuti Leza mmuntu uujisi luyando. Sena luyando inga lwamupa kumanizya mapenzi akutalulama nkomubona munyika? Ikuti nomwalijisi nguzu zyakwaamanizya, sena inga mwacita oobo? Ee inga mwacita oobo! Mulakonzya kusyoma kuti Leza awalo uyookumanizya kupenga alimwi akutalulama. Izisyomezyo zyaambwa mumakani aantalisyo mubbuku eeli tazili ziloto buyo naa bulangizi butakwe mpobuyeeme. Izisyomezyo zya Leza ziyoozuzikizyigwa ncobeni! Pele ikutegwa muzisyome zisyomezyo eezyi, mweelede kuyungizya luzibo ndomujisi kujatikizya Leza wakazisyomezya.

LEZA UYANDA KUTI MUMUZYIBE MBWABEDE

Ikuti kamuyanda kuti muntu umwi amuzyibe, sena inga tiimwamwaambila zina lyanu? Leza watuyubunwida zina lyakwe mu Bbaibbele

14. Ino Leza nguni zina, alimwi ino nkaambo nzi ncotweelede kulibelesya izina eelyo?

14 Ikuti kamuyanda kuti muntu umwi amuzyibe, ino ncinzi ncomunga mwacita? Sena inga tiimwamwaambila zina lyanu? Sena Leza ulijisi izina? Ibantu banji muzikombelo baingula kuti ngu “Leza” naa “Mwami,” pele aaya taali mazina pe. Mmabala aapandulula bulemu mbubwenya mbuli bbala lyakuti “mwami” naa “mweendelezi.” Ibbaibbele liyiisya kuti Leza ulapandululwa amabala aamupa bulemu manji. Ibbala lyakuti “Leza” alimwi a “Mwami” ali akati kangawo. Nokuba boobo, Ibbaibbele alimwi liyiisya kuti Leza ulijisi izina limugeme lyakuti, Jehova. Ibbuku lya Intembauzyo 83:18 lyaamba kuti: “Nduwe olike oojisi izina lya-Jehova, nduwe Mupatikampatila atala anyika yoonse.” Ikuti Bbaibbele ndyomubelesya kalitalijisi zina eeli, amulange Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Izina lya Leza—Mbolibelesyegwa Ancolyaamba” mubbuku eeli kutegwa muzyibe kaambo ncocili boobo. Ibwini mbwakuti izina lya Leza lilajanwa ziindi zibalilwa kuzyuulu zili mbozibede muma Bbaibbele aansiku. Aboobo, Jehova uyanda kuti mulizyibe izina lyakwe alimwi akulibelesya. Atwaambe kuti, ubelesya Bbaibbele kulipandulula kulindinywe.

15. Ino zina lyakuti Jehova lyaamba nzi kujatikizya nguwe?

15 Leza wakalyuulika zina lijisi bupanduluzi buyandika kapati. Izina lyakwe lyakuti Jehova lyaamba kuti Leza ulakonzya kuzuzikizya cisyomezyo cili coonse ncaamba alimwi ulakonzya kwaacita makanze oonse ngajisi. * Izina lya Leza lililibedelede kapati. Alikke nguulijisi. Munzila zili mbozibede, Jehova ulilibedelede. Munzila nzi?

16, 17. Ino ncinzi ncotunga twaiya kujatikizya Jehova kumabala aapandulula bulemu aaya: (a) “Mupatikampatila”? (b) “Mwami waciindi coonse”? (c) “Mulengi”?

16 Twabona kuti ikujatikizya Jehova ibbuku lya Intembauzyo 83:18 lyaamba kuti: “Nduwe olike . . . Mupatikampatila.” Mbubwenya buyo, Jehova alikke nguuwambwa kuti ngu “Singuzuzyoonse.” Ibbuku lya Ciyubunuzyo 15:3 lyaamba kuti: “Milimo yako mipati, ilagambya, Mwami Leza Singuzuzyoonse. Ziyanza zyako nzyalusinizyo, zililuleme. Nduwe Mwami waciindi coonse.” Ibbala lipandulula bulemu lyakuti “Singuzuzyoonse” lituyiisya kuti Jehova nguubainda kunguzu boonse. Inguzu zyakwe tazikonzyi kweezyanisyigwa kuluumbi; zilisumpukide kapati. Alimwi ikaambo kapandulula bulemu kakuti “Mwami waciindi coonse,” katuyeezya kuti Jehova ulilibedelede munzila aimbi. Alikke nguwali kupona lyoonse. Ibbuku lya Intembauzyo 90:2 mu Bbaibbele lyamu 1996 lyaamba kuti: “Kuzwa lili alili [naa lyoonse] nduwe Leza.” Ikaambo aaka kalayoosya, tee kayi?

17 Alimwi Jehova ulilibedelede mukuti alikke ngo Mulengi. Ibbuku lya Ciyubunuzyo 4:11 lyaamba kuti: “Nduwe uuelede, O Mwami, kutambula bulemu alulemeko anguzu, nkaambo nduwe wakalenga zintu zyoonse, nkaambo kabukanze bwako nkizibeda, ankizyakalengelwa.” Zintu zyoonse nzyomukonzya kuyeeya—zibe zilenge zyamuuya zitalibonyi kujulu, inyenyeezi nzyotubona masiku kujulu, imicelo iizyalwa muzisamu alimwi answi izili mulwaanje amilonga—zyoonse nkozili nkaambo Jehova Mmulengi!

SENA MULAKONZYA KUBA ACILONGWE A JEHOVA?

18. Nkaambo nzi bantu bamwi ncobalimvwa kuti kunyina nobanga baba acilongwe a Leza, pele ino ncinzi ncoliyiisya Bbaibbele?

18 Ikubala bube bwa Jehova buyoosya kubapa kuyoowa bantu bamwi. Bayoowa kuti Leza ulisumpukide kapati kuli mbabo akuti kunyina nobanga baba acilongwe anguwe alimwi balimvwa kuti kunyina nobajisi mpindu kuli Leza uusumpukide boobo. Pele sena muzeezo ooyu uliluzi? Ibbaibbele liyiisya cintu ciimpene aceeci. Lyaamba kuti Jehova: “Tali kule kuluumwi umwi wesu.” (Incito 17:27) Ibbaibbele alimwi mane litukulwaizya kuti: “Amuswenenene kuli-Leza, elyo alakwe ulamuswenenena.”—Jakobo 4:8.

19. (a) Mbuti mbotukonzya kutalika kuba acilongwe a Leza, alimwi ino kuli mpindu nzi mukucita boobo? (b) Mbube nzi mbwajisi Leza mbomulombozya kapati?

19 Ino mbuti mbomunga mwaba acilongwe a Leza? Cakusaanguna, mweelede kuzumanana kucita ncomucita lino—ikwiiya zijatikizya Leza. Jesu wakati: “Mboobu buumi ubutamani, kuti bazibe nduwe, Leza mwini-mwini, ooli olike, ayooyo ngookatuma, nguwenya Jesu Kristo.” (Johane 17:3) Inzya, Ibbaibbele liyiisya kuti ikwiiya zintu zijatikizya Jehova alimwi a Jesu kusololela ‘kubuumi butamani’! Mbubwenya mbokwaambwa kale, “Leza nduyando.” (1 Johane 4:16) Alimwi Jehova ulijisi bube bumbi bunji ibubotu alimwi bulombozyeka. Mucikozyanyo, Ibbaibbele lyaamba kuti Jehova ngu “Leza siluzyalo asibuuya uutafwambi kukalala, uuzwide luse” akasimpe. (Kulonga 34:6) “Mubotu, ulafwamba kujatila.” (Intembauzyo 86:5) Leza ulakkazyika moyo. (2 Petro 3:9) Ulasyomeka. (Ciyubunuzyo 15:4) Mbomubala azimwi mu Bbaibbele, mulabona mbwaatondezya Jehova kuti ulijisi bube oobu bwaambwa alimwi abumbi bulombozyeka kapati.

20-22. (a) Sena ikutacikonzya kubona Leza kweelede kutulesya kuba acilongwe anguwe? Amupandulule. (b) Ncinzi bantu bajisi mizeezo mibotu ncobanga bayanda kuti mucite, pele ino ncinzi ncomweelede kucita?

20 Ee, tamukonzyi kumubona Leza akaambo kakuti mmuuya uutalibonyi. (Johane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Pele kwiinda mukwiiya zijatikizya nguwe mu Bbaibbele, mulakonzya kumuzyiba bwini mbwabede. Mbubwenya mbwaakaamba sintembauzyo, mulakonzya kweebela “bubotu bwa-Jehova.” (Intembauzyo 27:4; Ba-Roma 1:20) Mbomuya buvwuzya nzyomwiiya kujatikizya Jehova, uyooba mwini-mwini kulindinywe alimwi muyoojana twaambo tunji ncomweelede kumuyanda akuba mulongwe wakwe.

Iluyando ndwajisi usyi mubotu kubana bakwe lutondezya luyando lupati kapati ndwajisi Taateesu wakujulu kulindiswe

21 Mulayaambele mukumvwisya twaambo Bbaibbele ncolituyiisya kubona Jehova kuba Taateesu. (Matayo 6:9) Tatupi buyo buumi, pele uyanda kuti katupona buumi bukondelezya mbubwenya buyo usyi woonse siluyando mbwanga wayanda kuti bana bakwe kabapona. (Intembauzyo 36:9) Ibbaibbele alimwi liyiisya kuti bantunsi balakonzya kuba balongwe ba Jehova. (Jakobo 2:23) Amuciyeeyele buyo—mulakonzya kuba mulongwe wa Mulengi wajulu anyika!

22 Mbomuya buzumanana kwiiya zimbi kuzwa mu Bbaibbele, muyoojana kuti ibantu bamwi ibajisi mizeezo mibotu bayoosoleka kumulesya kucileka kwiiya. Balakonzya kulibilika kuti mulaleka kusyoma nzyomwali kusyoma. Pele mutalekeli muntu uuli woonse kumulesya kupangana cilongwe ciinda zyoonse kubota ncomunga mwaba ancico.

23, 24. (a) Nkaambo nzi ncomweelede kuzumanana kubuzya mibuzyo kujatikizya nzyomwiiya? (b) Ino mmakani nzi aali mucibalo citobela?

23 Ee, kunooli zintu nzyomutakateeleli ciindi cakusaanguna. Ciyandika kulicesya kutegwa mulombe kugwasyigwa, pele mutaumuni buyo akaambo kakufwa nsoni. Jesu wakaamba kuti ncibotu kulicesya mbuli mwana musyoonto. (Matayo 18:2-4) Alimwi ibana kweelana ambotubazyi balabuzya mibuzyo minji. Leza uyanda kuti mujane bwiinguzi. Ibbaibbele lilabalumbaizya bamwi ibakajisi luyandisisyo lwakwiiya kujatikizya Leza. Bakaalingaula kabotu-kabotu Magwalo ikutegwa basinizye kuti nzyobakali kwiiya kakali kasimpe.—Amubale Incito 17:11.

24 Inzila mbotu kwiinda zyoonse yakwiiya zintu zijatikizya Jehova nkulingaula zili mu Bbaibbele. Ndibbuku liimpene amabbuku aambi oonse. Munzila nzi? Icibalo citobela cilaalanga-langa makani aaya.

^ munc. 15 Kuli makani aambi kujatikizya ncolyaamba ambolyeelede kwaambwa izina lya Leza mu Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Izina lya Leza—Mbolibelesyegwa Ancolyaamba.”