1, 2. Ha yini swi ri swinene ku tshamela ku vutisa swivutiso?

XANA u tshama u xiya ndlela leyi vana va vutisaka swivutiso ha yona? Vo tala va sungula ku vutisa swivutiso loko va sungula ku vulavula. U kuma va ku honolerile ivi va ku vutisa swivutiso swo fana ni leswi nge: Ha yini xibakabaka xi ri xa wasi? Tinyeleti ti endlisiwe ku yini? I mani la dyondziseke swinyenyana ku yimbelela? U nga ha ringeta hi matimba ku hlamula swivutiso swa vona kambe minkarhi yin’wana swa tika. Hambiloko u hlamule kahle, ku nga ha landzela xivutiso xin’wana lexi nge: Ha yini?

² A hi vana ntsena lava vutisaka swivutiso. Loko hi ri karhi hi kula, na hina hi ni swivutiso leswi hi lavaka tinhlamulo ta swona. Hi vutisa swivutiso sweswo leswaku hi kuma nkongomiso, hi tiva makhombo lawa hi faneleke hi ma papalata kumbe leswaku hi eneriseka hi leswi hi lavaka ku swi tiva. Kambe swi vonaka onge vanhu van’wana va tshika ku vutisa swivutiso, ngopfu-ngopfu leswi nga swa nkoka swinene. Hambiloko va vutisa kambe va hatla va karhala ku lavisisa tinhlamulo ta kona.

3. Ha yini vanhu vo tala va tshika ku lava tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka swinene?

³ Anakanya hi xivutiso lexi vutisiweke eka xifunengeto xa buku  leyi, swivutiso leswi vutisiweke exinghenisweni kumbe  leswi vutisiweke emasungulweni ya ndzima leyi. Leswi hi swin’wana swa swivutiso swa nkoka swinene, leswi u nga swi vutisaka. Kambe, vanhu vo tala va hatle va karhala ku lavisisa tinhlamulo ta swivutiso sweswo. Ha yini? Xana Bibele yi na tona tinhlamulo ta swona? Van’wana va vona onge tinhlamulo ta yona ta tika ku ti twisisa. Van’wana va vilerisiwa hi leswaku va ta kala va tihlekisa hi vanhu hikwalaho ko vutisa swivutiso. Kasi van’wana va tibyele leswaku swivutiso swo tano swi nga hlamuriwa ntsena hi varhangeri va vukhongeri kumbe hi vadyondzisi. Wena u ri yini?

4, 5. Hi swihi swivutiso swin’wana swa nkoka leswi hi nga swi vutisaka evuton’wini naswona ha yini hi fanele hi lava tinhlamulo ta swona?

⁴ Swi nga endleka leswaku na wena wa swi lava ku kuma tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka evuton’wini. Handle ko kanakana, minkarhi yin’wana u tivutisa swivutiso leswi landzelaka: ‘Hi xihi xikongomelo xa vutomi? Xana vutomi byi ta tshama byi ri hi ndlela leyi ntsena? Kahle-kahle Xikwembu xi njhani?’ I swinene ku vutisa swivutiso swo tano naswona i swa nkoka leswaku u lava tinhlamulo leti enerisaka ni leti tshembekaka, kukondza u tikuma. Yesu Kreste, mudyondzisi la dumeke u te: “Hambetani mi kombela, kutani mi ta nyikiwa; hambetani mi lava, kutani mi ta swi kuma; hambetani mi gongondza, kutani mi ta pfuleriwa.”—Matewu 7:7.

⁵ Loko u ‘hambeta u lava’ tinhlamulo ta swivutiso swa nkoka, u ta kuma leswaku ku lavisisa ka wena ku ta ku vuyerisa swinene. (Swivuriso 2:1-5) Ku nga khathariseki leswi van’wana va ku byeleke swona, ti kona tinhlamulo, naswona u nga ti kuma eBibeleni. Tinhlamulo ta kona ta olova naswona u nga swi kota ku ti twisisa. Kasi xa nkoka swinene hi leswaku ti ku endla u va ni ntshembo naswona u tsaka. Nakambe ti nga ku pfuna leswaku u titwa u enerisekile sweswi. A hi rhange hi xivutiso lexi karhataka vanhu vo tala.

6. Ha yini vanhu vo tala va ehleketa leswaku Xikwembu a xi na mhaka loko vanhu va xaniseka?

⁶ Vanhu vo tala va pfumela leswaku swi tano. Va vula leswaku ‘Loko Xikwembu a xi ri na mhaka na hina, misava a yi nga ta va  leswi yi nga xiswona namuntlha!’ Misava leyi hi hanyaka eka yona yi tele hi tinyimpi, rivengo ni nhlomulo. Kasi hina vanhu, ha vabya, ha xaniseka naswona hi feriwa hi varhandziwa va hina. Hikokwalaho, vanhu vo tala va ri, ‘Loko Xikwembu a xi ri na mhaka na hina naswona xi twisisa swiphiqo swa hina, a xi ta swi sivela leswaku swi nga vi kona.’

7. (a) Swi tise ku yini leswaku vafundhisi va siya vanhu vo tala va ri ni miehleketo ya leswaku Xikwembu a xi na ntwela-vusiwana? (b) Kahle-kahle, i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka hi miringo leyi hi nga ha langutanaka na yona?

⁷ Leswi nyanyisaka xiyimo hi leswaku minkarhi yin’wana vafundhisi va endla leswaku vanhu va anakanya leswaku Xikwembu a xi na ntwela-vusiwana. Njhani? Loko vanhu va weriwa hi khombo, va byeriwa leswaku i ku rhandza ka Xikwembu. Entiyisweni, vafundhisi volavo va sola Xikwembu hikwalaho ka swilo swo biha leswi endlekaka. Xana hi yona dyondzo leyi nga ntiyiso malunghana ni Xikwembu? Kahle-kahle Bibele yi dyondzisa yini? Yakobo 1:13 yi hlamula yi ku: “Loko a ri endzingweni, munhu a nga vuli a ku: ‘Ndzi ringiwa hi Xikwembu.’ Hikuva Xikwembu xi nga ka xi nga ringiwi hi swilo swo biha naswona xona a xi ringi munhu.” Swi le rivaleni leswaku Xikwembu a xi si tshama xi vanga vubihi lebyi hi byi vonaka emisaveni namuntlha. (Yobo 34:10-12) I ntiyiso leswaku xa swi pfumelela swilo swo biha leswaku swi endleka. Kambe, ku pfumelela nchumu wo karhi leswaku wu endleka a swi fani ni ku wu vanga.

8, 9. (a) Xana u nga ku kombisa njhani ku hambana exikarhi ka ku pfumelela vubihi ni ku byi vanga? (b) Ha yini hi nga fanelanga hi sola Xikwembu hileswi xi pfumeleleke vanhu leswaku va famba endleleni yo biha?

⁸ Hi xikombiso, anakanya hi tatana la tlhariheke ni la nga ni rirhandzu, loyi a nga ni jaha leri kuleke, leri nga si humaka muti. Loko jaha leri ri xandzuka kutani ri tsuva ri suka ekaya, tatana wa rona a nga ri siveli. Jaha leri ri ta ya emahlweni ri hanya vusopfa kutani swilo swi ri fambela ximatsi. Xana ku ta va ku ri tata wa rona la vangeke leswaku ri va ni swiphiqo? Nikatsongo! (Luka 15:11-13) Hilaha ku fanaka, Xikwembu a xi va sivelanga vanhu loko va hlawula ku famba endleleni yo biha, kambe a hi xona xi vangeke swiphiqo leswi va weleke eka swona. Hakunene, a swi twali ku sola Xikwembu hikwalaho ka maxangu hinkwawo lawa vanhu va langutaneke na wona.

 ⁹ Ku ni swivangelo leswi twalaka leswi endleke leswaku Xikwembu xi pfumelela vanhu va famba endleleni yo biha. Tanihi leswi xi nga Muvumbi wa hina la nga ni matimba hinkwawo, a swi bohi leswaku xi hi hlamusela swivangelo swa kona. Hambiswiritano, Xikwembu xi swi hlamuserile swivangelo swa kona hikuva xa hi rhandza. U ta twa leswi engetelekeke hi swivangelo sweswo eka Ndzima 11. Kambe, swi tive leswaku Xikwembu a hi xona xi vangaka swiphiqo leswi swi hi kayakayisaka. Ku ri ni ku swi vanga, xi hi byela ndlela leyi nga yona ntsena yo huma eka swiphiqo leswi!—Esaya 33:2.

10. Ha yini hi tshemba leswaku Xikwembu xi ta swi herisa swilo hinkwaswo leswi karhataka vanhu?

¹⁰ Ku tlula kwalaho, Xikwembu xa kwetsima. (Esaya 6:3) Leswi swi vula leswaku xi tengile naswona a xi na xisandzu. A xi si tshama xi endla nchumu ni wun’we wo biha. Kutani hi nga xi tshemba hilaha ku heleleke. Kambe, a hi nge va tshembi vanhu va nyama hikuva minkarhi yin’wana va kanganyisa. Hambi ku ri valawuri lava tshembekaka ngopfu, minkarhi yin’wana a va swi koti ku lulamisa swihoxo leswi endliweke hi vanhu vo biha. Kambe Xikwembu xi ni matimba hinkwawo. Xi ta swi kota ku herisa ku xaniseka hinkwako loku vanhu va langutaneke na kona, loku vangiweke hi vubihi. Loko Xikwembu xi teka goza, xi ta byi herisela makumu vubihi!—Pisalema 37:9-11.

11. (a) Xana Xikwembu xi titwisa ku yini hi vuhomboloki? (b) Xana Xikwembu xi titwisa ku yini loko u xaniseka?

¹¹ Leswi vubihi bya ha riki kona, xana Xikwembu xi titwisa ku yini hi swilo leswi endlekaka emisaveni sweswi ni leswi wena u langutaneke na swona? Bibele yi dyondzisa leswaku Xikwembu xi “rhandza vululami.” (Pisalema 37:28) Hikwalaho xi ni mhaka swinene loko xi vona leswi lulameke ni leswo biha. Xi venga nchumu wun’wana ni wun’wana lowu nga lulamangiki. Bibele yi vula leswaku Xikwembu xi ‘vavisekile embilwini ya xona’ loko xi vona misava hinkwayo yi tele vubihi, enkarhini lowu hundzeke. (Genesa 6:5, 6) Xikwembu a xi si cinca. (Malakiya 3:6) Xa ha ma venga maxangu lama nga kona emisaveni hinkwayo. Naswona Xikwembu a xi swi rhandzi ku vona vanhu va ri karhi  va xaniseka. Bibele yi vula leswaku ‘xa ku khathalela.’—1 Petro 5:7.

12, 13. (a) Ha yini hi ri ni timfanelo letinene to fana ni rirhandzu, naswona rirhandzu ri endla leswaku hi titwisa ku yini hi leswi endlekaka emisaveni? (b) I yini lexi nga ku tiyisekisaka leswaku hakunene Xikwembu xi ta endla swo karhi hi swiphiqo leswi nga kona emisaveni?

¹² Hi nga tiyiseka njhani leswaku Xikwembu a xi swi tsakeli ku hi vona hi xaniseka? Hi lebyi vumbhoni byin’wana. Bibele yi dyondzisa leswaku munhu u endliwe hi xifaniso xa Xikwembu. (Genesa 1:26) Hikwalaho, hi ni timfanelo letinene hikuva na xona Xikwembu xi ni timfanelo letinene. Hi xikombiso, xana wa swi tsakela ku vona vanhu lava nga riki na nandzu va xaniseka? Loko u nga swi tsakeli ku vona vuhomboloki byo tano, swi tive leswaku Xikwembu na xona xi byi venga ngopfu.

¹³ Nchumu wun’wana lowu endlaka leswaku hina vanhu hi va lava hlawulekeke hi leswaku hi ni rirhandzu. Yoleyo hi yin’wana ya tindlela leti kombisaka leswaku hi tekelele Xikwembu. Bibele yi dyondzisa leswaku “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:8) Hi ni rirhandzu hileswi Xikwembu xi hi rhandzaka. Xana rirhandzu ri nga ku susumeta leswaku u herisa ku xaniseka ni vuhomboloki lebyi u byi vonaka emisaveni namuntlha? Loko a wu ri ni matimba yo byi herisa, xana a wu ta byi herisa? Ina, a wu ta endla tano! Swi tive ke, leswaku Xikwembu na xona xi ta herisa ku xaniseka ni vuhomboloki. Switshembiso leswi boxiweke emasungulweni ya buku leyi a hi norho ntsena kumbe mintsheketo yo hungasa ha yona. Switshembiso swa Xikwembu swi ta hetiseka! Kambe, leswaku u swi tshemba, u fanele u tiva leswi engetelekeke hi Xikwembu lexi hi tshembisaka swona.

14. Vito ra Xikwembu i mani naswona ha yini hi fanele hi ri tirhisa?

¹⁴ I yini lexi u nga xi endlaka loko u lava leswaku munhu wo karhi a ku tiva? Xana a wu n’wi byeli vito ra wena? Xana Xikwembu xi ni vito? Etikerekeni to tala va vula leswaku vito ra xona i “Xikwembu” kumbe “Hosi,” kambe wolawo a hi mavito ya xiviri. I swithopo, swo fana ni “hosi” ni “muungameri.” Bibele yi dyondzisa leswaku Xikwembu xi ni swithopo swo tala. Swin’wana swa swona i “Xikwembu” ni lexi nge “Hosi.” Hambiswiritano, Bibele yi tlhela yi dyondzisa leswaku Xikwembu xi ni vito: vito ra xona i Yehovha. Pisalema 83:18 yi ri: “Wena loyi vito ra wena u nga Yehovha, wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla emisaveni  hinkwayo.” Loko Bibele ya wena yi nga ri na rona vito leri, hi kombela u ya eka Xiengetelo lexi kumekaka eka matluka 195-7, ebukwini leyi kutani u ta kuma xivangelo xa kona. Ntiyiso wa mhaka hi leswaku vito ra Xikwembu ri humelela ko tala ematsalweni ya khale ya Bibele lama tsariweke hi voko. Hikwalaho, Yehovha u lava leswaku u tiva vito ra yena u tlhela u ri tirhisa. Hi nga ha vula leswaku u tirhisa Bibele leswaku a titivisa eka wena.

15. Xana vito leri nge Yehovha ri vula yini?

¹⁵ Xikwembu xi tithye vito leri vulaka swo tala. Vito ra xona leri nge Yehovha, ri vula leswaku Xikwembu xi ta hetisisa xitshembiso xin’wana ni xin’wana xa xona nileswaku xi ta endla xin’wana ni xin’wana lexi tiyimiseleke ku xi endla. * Hakunene vito ra Xikwembu ri hlawulekile. Ri fanela xona ntsena. Yehovha u hlawuleke hi tindlela to talanyana. Njhani?

16, 17. Swithopo leswi landzelaka swi hi dyondzisa yini hi Yehovha: (a) “[wa] Matimba Hinkwawo”? (b) “Hosi leyi nga riki na makumu”? (c) “Muvumbi”?

 ¹⁶ Hi swi vonile leswaku loko Pisalema 83:18 yi vulavula hi Yehovha, yi te: “Wena u ri wexe u La nge Henhla-henhla.” Nakambe i Yehovha a ri yexe loyi ku vuriwaka leswaku u ni “Matimba Hinkwawo.” Nhlavutelo 15:3 yi ri: “Yikulu naswona ya hlamarisa mintirho ya wena, Yehovha Xikwembu, xa Matimba Hinkwawo. Tindlela ta wena ti lulamile naswona i ta ntiyiso, wena Hosi leyi nga riki na makumu.” Xithopo lexi nge “[wa] Matimba Hinkwawo,” xi hi dyondzisa leswaku a ku na un’wana la nga ni matimba lawa Yehovha a nga na wona. Matimba ya yena a ma nge pimanisiwi na nchumu; i makulu ngopfu. Nakambe, xithopo lexi nge “Hosi leyi nga riki na makumu,” xi hi tsundzuxa leswaku Yehovha u hlawulekile hi ndlela yin’wana. Hi yena la veke kona minkarhi hinkwayo. Pisalema 90:2 yi ri: “U Xikwembu ku suka enkarhini lowu nga riki na makumu [kumbe hilaha ku nga heriki] ku ya enkarhini lowu nga riki na makumu.” Sweswo swi endla leswaku hi va ni xichavo lexikulu, a swi tano ke?

¹⁷ Nakambe Yehovha u hlawulekile, hikuva hi yena ntsena la nga Muvumbi. Nhlavutelo 4:11 yi ri: “Swa ku fanela, Yehovha, wena Xikwembu xa hina, ku amukela ku vangama ni ku xiximiwa ni matimba, hikuva u tumbuluxe swilo hinkwaswo, naswona hikwalaho ka ku rhandza ka wena swi ve kona, swi tumbuluxiwile.” Hinkwaswo leswi u nga swi anakanyaka—ku sukela eka swivumbiwa swa moya leswi nga le tilweni ku ya eka tinyeleti leti tateke xibakabaka ni mihandzu leyi kumekaka emirhini ku katsa ni tinhlampfi leti teleke elwandle ni le milambyeni—swi kona hileswi Yehovha a nga Muvumbi!

18. Ha yini vanhu van’wana va vona onge a swi nge koteki leswaku va va ni vuxaka ni Xikwembu, kambe i yini leswi Bibele yi swi dyondzisaka?

¹⁸ Loko vanhu van’wana va hlaya hi timfanelo ta Yehovha leti endlaka leswaku a xiximiwa swinene, va teriwa hi ku chava. Va vona onge Xikwembu xi le henhla swinene eka vona lerova a va nge pfuki va swi kotile ku va ni vuxaka na xona nileswaku a va nchumu eka Xikwembu lexi tlakukeke swonghasi. Kambe, xana i swinene ku titwa hi ndlela yoleyo? Bibele a yi pfumelelani na  swona sweswo. Loko yi vulavula hi Yehovha, yi ri: ‘Entiyisweni, a nga le kule ngopfu ni un’wana ni un’wana wa hina.’ (Mintirho 17:27) Bibele yi tlhela yi hi khutaza yi ku: “Tshinelani eka Xikwembu, kutani xi ta tshinela eka n’wina.”—Yakobo 4:8.

19. (a) Hi nga byi sungurisa ku yini vuxaka ni Xikwembu naswona hi ta vuyeriwa hi yini? (b) Hi tihi timfanelo ta Xikwembu leti u ti rhandzaka ngopfu?

¹⁹ U nga byi aka njhani vuxaka ni Xikwembu? Xo sungula, hambeta u endla leswi u swi endlaka sweswi—ku nga ku dyondza hi Xikwembu. Yesu u te: “Leswi swi vula vutomi lebyi nga heriki, ku nghenisa ka vona vutivi ha wena, Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, ni loyi u n’wi rhumeke, Yesu Kreste.” (Yohane 17:3) Ina, Bibele yi dyondzisa leswaku ku tiva Yehovha na Yesu swi yisa ‘evuton’wini lebyi nga heriki’! Hilaha se swi hlamuseriweke hakona, “Xikwembu i rirhandzu.” (1 Yohane 4:16) Nakambe Yehovha u ni timfanelo tin’wana letinene, leti endlaka leswaku a rhandzeka. Hi xikombiso, Bibele yi vula leswaku Yehovha i “Xikwembu xa tintswalo ni nsovo, la hlwelaka ku hlundzuka, la teleke musa wa rirhandzu ni ntiyiso.” (Eksoda 34:6) Hi “lonene naswona u lunghekele ku rivalela.” (Pisalema 86:5) Xikwembu xi lehisa mbilu. (2 Petro 3:9) Xa tshembeka. (Nhlavutelo 15:4) Loko u ri karhi u dyondza leswi engetelekeke eBibeleni, u ta swi vona leswaku Yehovha u swi kombisile leswaku u ni timfanelo leti ni tin’wana to tala leti endlaka leswaku a rhandzeka.

20-22. (a) Xana leswi hi nga swi kotiki ku vona Xikwembu swi vula leswaku a hi nge swi koti ku va ni vuxaka na xona? Hlamusela. (b) I yini lexi vanhu van’wana va nga ku khutazaka ku swi endla, loko va anakanya leswaku va ringeta ku ku phula ekhombyeni, hambiswiritano, u fanele u endla yini?

²⁰ I ntiyiso leswaku u nge swi koti ku vona Xikwembu hikuva i moya. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timotiya 1:17) Kambe u nga tiva vumunhu bya xona hi ku dyondza Bibele. Hilaha mupisalema a vuleke hakona, u nga swi kota ku “vona ku tsakisa ka Yehovha.” (Pisalema 27:4; Varhoma 1:20) Loko u ri karhi u dyondza hi Yehovha, u ta va wa xiviri eka wena kutani u ta va ni swivangelo leswi engetelekeke swa ku n’wi rhandza ni ku titwa u ri ni vuxaka na yena.

²¹ U ta swi twisisa hakatsongo-tsongo leswaku ha yini Bibele yi hi dyondzisa leswaku hi teka Yehovha a ri Tata wa hina. (Matewu 6:9) Vutomi bya hina byi huma eka yena naswona u hi navelela leswinene  evuton’wini—tanihi laha tatana un’wana ni un’wana a nga endlaka hakona eka vana va yena. (Pisalema 36:9) Bibele yi tlhela yi dyondzisa leswaku vanhu va nga va vanghana va Yehovha. (Yakobo 2:23) Tivone se u ri munghana wa Muvumbi wa swilo hinkwaswo leswi nga kona!

²² Loko u ri karhi u dyondza swo tala eBibeleni, u ta kuma leswaku vanhu van’wana va ta ringeta ku ku sivela ku dyondza, va nga ha anakanya leswaku va ringeta ku ku phula ekhombyeni. Swi nga ha endleka va chava leswaku u ta tshika tidyondzo leti a wu ti pfumela eku sunguleni. Kambe u nga pfumeleli munhu a ku sivela ku va munghana lonkulu wa Xikwembu.

23, 24. (a) Ha yini u fanele u ya emahlweni u vutisa swivutiso swa leswi u swi dyondzaka? (b) Hi ta bula hi yini eka ndzima leyi landzelaka?

²³ I ntiyiso leswaku ku ni swilo swin’wana leswi u nga taka u nga swi twisisi eku sunguleni. Loko u titsongahatile, u ta kombela mpfuno, kambe u nga tshiki ku vutisa swivutiso hi ku chava leswaku u ta hlekiwa hi vanhu. Yesu u vule leswaku i swinene ku titsongahata ku fana ni n’wana. (Matewu 18:2-4) Naswona hilaha hi swi tivaka hakona, vana va vutisa swivutiso swo tala. Xikwembu xi lava leswaku u kuma tinhlamulo ta swona. Bibele yi bumabumela van’wana lava a va hisekela ku dyondza hi Xikwembu. Va kambisise Matsalwa hi vukheta va lava ku vona loko swilo leswi va swi dyondzeke swi ri ntiyiso.—Mintirho 17:11.

²⁴ Ndlela leyinene ngopfu yo dyondza hi Yehovha i ku kambisisa leswi Bibele yi swi tameleke. Bibele a yi fani ni tibuku tin’wana. Hi ndlela yihi? Ndzima leyi landzelaka yi ta hlamusela mhaka leyi.