Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

SUURA EMU

Amananu Agarukukwata Hali Ruhanga Nigo Garaha?

Amananu Agarukukwata Hali Ruhanga Nigo Garaha?
  • Mali Ruhanga akufaho?

  • Ruhanga muntu wa mulingo ki? Aine ibara?

  • Nikisoboka kui’ra haihi na Ruhanga?

1, 2. Habwaki kirungi kukaguza ebikaguzo?

ORAGENDEREIRE omulingo abaana bakaguzamu ebikaguzo? Baingi batandikiraho kukaguza nibakyatandika kubaza. Bakufundulire amaiso bakukaguza ebikaguzo nka binu: Habwaki iguru lya bbururu? Enyunyuzi zikakorwa mu ki? Noha ayayegeseze ebinyonyi kuzina? N’osobora kulengaho muno kubagarukamu baitu tikiba kyangu. Obundi eby’obagarukiremu kandi bireta ekikaguzo ekindi: Habwaki?

2 Abaana tibali nibo bonka abakaguza ebikaguzo. N’obutuba nitukura tweyongera kukaguza. Kinu tukikora tusobole kuhaburwa, kumanya n’okwerinda kugwa omu kabi, rundi okumanya ebirukukiraho. Baitu nikizoka abantu baingi eby’okukaguza ha bintu ebikuru babyehweraho. Balekaho kuseruliriza nukwo batunge kugarukwamu.

3. Habwaki abakukira obwingi balekeraho kulengaho kutunga eby’okugarukamu omu bikaguzo ebikukira obukuru?

3 Tekereza ha kikaguzo ekiri ha ky’esweko ky’ekitabu kinu, hamu n’ebyo ebiri ha kwanjura, n’ebyo ebiri ha ntandikwa y’esuura enu. Binu nibyo ebimu ha bikaguzo ebikuki’rayo kimu obukuru eby’osobora kukaguza. Kyonka abantu baingi tibaserra eby’okugarukwamu omu bikaguzo ebyo. Habwaki? Mali Baibuli egarukamu ebikaguzo ebyo? Abamu batekereza ngu eby’okugarukamu eby’eha bigumire kwetegereza. Abandi batiina ngu nibaija kuswara kakuba bakaguza. Abamu bagamba ebikaguzo ebyo twakubirekire abebembezi n’abegesa b’amadiini. Kandi iwe?

4, 5. Ebimu ha bikaguzo ebikuru muno omu bwomezi ebi tukusobora kukaguza, nibyo biraha, kandi habwaki twina kutunga okugarukwamu?

4 Osobora kuba n’ogonza kutunga eby’okugarukamu omu bikaguzo ebikuru ebirukukwata ha bwomezi. Obundi n’obundi oyekaguza: ‘Obwomezi bwina kigendererwa ki? Ekigendererwa ky’obwomezi nukwo kuzarwa kukaikura n’okufa? Ruhanga muntu wa mulingo ki?’ Kiba kirungi kwekaguza ebikaguzo nka binu, kandi kikuru butalekeraho oihireho otungire eby’okugarukamu ebihikire kandi ebikwesigwa. Omwegesa ruranganwa Yesu Kristo akagamba: “Musabe, mulihebwa; muse’re, mulizora; mwerange, mulikingu’rwaho.”​​—⁠Matayo 7:7.

5 Obw’oyekamba ‘kusera’ eby’okugarukamu omu bikaguzo ebikuru nk’ebyo, noija kugasirwa. (Enfumo 2:​1-5) Abandi n’obu baraba bakugambiire ki, eby’okugarukwamu birumu-omu Baibuli kandi nosobora kubizora. Tibiri bigumu kwetegereza. Ekikukiraho kiri ngu bituletera okunihira kandi n’okusemererwa. Kandi nibisobora kukukonyera kuba n’obwomezi oburungi hati. Katubandize ha kikaguzo ekiikaire nikitalibaniza abantu baingi.

RUHANGA TAFAYO N’OBU KWAKUBA KURUMI’RWA ABANDI?

6. Habwaki abantu baingi batekereza ngu Ruhanga tarumi’rwa bantu habikwatiraine n’okubonabona?

6 Abantu baingi nibatekereza ngu nukwo kiri. ‘Bagamba ngu, kakuba Ruhanga yabaire nafayo, ensi tiyakubaire nkoku eri hati?’ Twehingulirizibwe obulemu, enobi, n’ennaku nyingi. Turwara, tubonabona, kandi tuferwa abagonzebwa baitu. Binu biretera baingi kwekaguza, ‘Ruhanga bwaraba atufaho tiyakubaire natanga ebizibu ebyo okubaho?’

7. (a) Abebembezi b’amadiini baleteire bata abantu baingi kutekereza ngu Ruhanga tarumi’rwa abantu? (b) Baitu Baibuli yo eyegesa ki ha kulengesebwa n’ebizibu ebi tutunga?

7 Eky’okusalirwa, abanyadiini emirundi ekukira obwingi baletereza abantu kutekereza ngu Ruhanga tarumi’rwa abandi. Mu mulingo ki? Obu hagwaho akabi, bagamba, nukwo Ruhanga agondeze. Omulingo ogu abanyadiini abo bajunana Ruhanga habw’ebyo ebiba bigwireho. Mali Ruhanga nukwo aba agondeze? Baibuli mali eyegesa ki? Yakobo 1:13 rugamba: “Omuntu wena obwayohebwa aleke kugamba ati ninyohebwa Ruhanga: baitu Ruhanga tasobora okwohebwa nobubi, kandi uwe wenka tayohya omuntu wena.” Nahabwekyo Ruhanga tali ndugiirro y’obubi obw’orukurora bukwehingulirize omu nsi. (Yobu 34:​10-​12) Ego, aikiriza ebintu ebibi kubaho. Baitu haroho enyahukana y’amaani hagati y’okwikiriza kikabaho n’okukireta.

8, 9. (a) Nosobora kusoborra ota enyahukana eri hagati y’okwikiriza obubi kubaho n’okubuletaho? (b) Habwaki kitakubaire ky’obwinganiza kujunana Ruhanga habw’okuleka abantu kukwata omuhanda omubi?

8 Nk’eky’okurorraho, tekereza hali taata omugezi kandi ow’engonzi aine mutabani we akuzire kyonka nakyaikara omuka. Omusigazi onu obwafooka mwereme akacwamu kuruga omuka, ise tamutanga. Omusigazi onu ayekomeramu emihanda emibi hanyuma agwa omu kabi. Taata nuwe aba ndugiirro y’ebizibu bya mutabani we? Nangwa. (Luka 15:​11-​13) Omu mulingo nugwo gumu Ruhanga takugira okucwamu okubi abantu oku bakora, baitu tali nuwe ndugiirro y’ebizibu ebirugamu. Mananu kwo, tikiba ky’obwinganiza kujunana Ruhanga ha bw’ebizibu abantu ebi batunga.

9 Ruhanga aina obulyo kuleka abantu kuhondera encwamu embi. Omuhangi waitu ow’amagezi kandi ow’amaani, takutekwa kutusoborra buli nsonga. Kyonka habw’engonzi ze atugambira buli kintu. Kinu noija kweyongera kukyetegereza omu Suura ya 11. Kyonka kigumye ngu, Ruhanga takujunanizibwa habw’ebizibu ebitwitirana. Kyonka atugambira omulingo nkoku bikwija kujangururwamu!​—Isaya 33:2.

10. Habwaki nitusobora kukigumya ngu Ruhanga naija kwihaho obubi bwoona?

10 Kwongerezaho, Ruhanga ali arukwera. (Isaya 6:3) Kinu nikimanyisa ngu omuli we busamu bubi bwa mulingo gwoona. Nitusobora kumwesigira kimu. Titusobora kwesiga abantu omu omulingo nk’ogwo, habwokuba obundi n’obundi bafoka bagobya. Gonze n’omulemi arukuki’rayo kimu obwesigwa taba n’obusobozi kuterekereza ababi ebi bakozere. Ruhanga nuwe wenka arukuki’rayo kimu amaani. Nasobora kandi naija kumarraho kimu ebintu ebibi byoona. Akasumi ke obu kalihika, naija kumarraho kimu obubi ebiro byoona!​—Zabuli 37:​9-​11.

RUHANGA AHU’RA ATA OBU BATURABYA OMU MULINGO OGUTALI GW’OBWINGANIZA?

11. (a) Ruhanga ahu’ra ata obw’arora obutali bwinganiza? (b) Ruhanga ahu’ra ata obw’arora n’obonabona?

11 Omu bwire bunu, Ruhanga ahu’ra ata obw’arora ebirukugenda omu maiso omu nsi n’omubwomezi bwawe? Baibuli eyegesa ngu; “Mukama nagonza omusango ogwobulyo.” (Zabuli 37:28) Nahabwekyo, afayo muno hali ekihikire n’ekitahikire. Anobera kimu obutali bwinganiza obwa buli mulingo. Baibuli egamba ngu Ruhanga ‘kikamubiihiza omu mutima gwe’ obubi obu bwaijwire ensi yoona eya ira. (Okubanza 6:​5, 6) Ruhanga takahindukaga. (Maraki 3:6) Na hati tagonza kurora okubonabona okuroho omu nsi yoona. Kandi Ruhanga tagonza kurora abantu nibabonabona. Baibuli egamba ngu, “akufaho.”​—1 Petero 5:​7, NW.

Baibuli eyegesa ngu Yahwe ow’okugonza nuwe yahangire ebintu byona omunsi na haiguru

12, 13. (a) Habwaki twina emiringo ennungi nk’okugonza, kandi okugonza kutuletera kuhu’ra tuta obu turora ebikukorwa omu nsi? (b) Habwaki n’ogumya ngu Ruhanga aina eky’arako’ra ebizibu by’abantu?

12 Nitusobora kukigumya tuta ngu Ruhanga tikimusemeza kurora nitubonabona? Bunu nubwo bukaiso obundi. Baibuli eyegesa ngu omuntu akahangwa omu kisisani kya Ruhanga. (Okubanza 1:​26) Kityo nu, tuba n’emiringo ennungi habwokuba na Ruhanga aina yo. Nk’eky’okurorraho, kikukora kubi obw’orora abantu abataine musango nibabonabona? Ebintu ebitali by’obwinganiza nk’ebyo obu biraba bikukora kubi, kigumye ngu na Ruhanga bimukora kubi muno kukira iwe.

13 Ogumu ha miringo ennungi omuntu eyaine nizo engozi. Aba nasubiriza Ruhanga. Baibuli eyegesa ngu “Ruhanga nukwo kugonza.” (1 Yohana 4:8) Tugonza abandi habwokuba, na Ruhanga atugonza. Okugonza okwo kwakukuletire kumaraho obutali bwinganiza n’okubonabona eby’orora omu nsi? Kakuba wabaire n’obusobozi kubimaraho, wakubimazireho? Ego, wakubimazireho. Naiwe nosobora kukigumya ngu Ruhanga naija kumaraho okubonabona n’obutali bwinganiza. Emirago egambirweho ha kwanjura kw’ekitabu kinu teri biroto buroto. Neija kuhiki’ra! Obworaba oli w’okwikiririza omu mirago egyo, okwetaaga kumanya ebirukukiraho hali Ruhanga ogu ayagiraganiize.

RUHANGA NAGONZA OMUMANYE

Obw’orukuba noyenda omuntu akumanye, tomugambira ibara lyawe? Ruhanga nakozesa Baibuli kutugambira ibara lye

14. Ibara lya Ruhanga niryo liraha kandi habwaki twina kulikozesa?

14 Kakuba oba nogonza omuntu akumanye, okora ki? Tiwakumugambire ibara lyawe? Ruhanga aina ibara? Amadiini maingi gagamba ngu ibara lye nuwe “Ruhanga” rundi “Mukama,” baitu ago tigali mabara. Biri bitinisa nka “omukama” rundi “prezidenti” okubiri bitinisa. Baibuli eyegesa ngu Ruhanga aine ebitinisa bingi, Ruhanga na Mukama biri bimu hali byo. Baitu Baibuli eyegesa ngu Ruhanga aina ibara lye habwe: Yahwe. Zabuli 83:18 rugamba: “Niwe wenka, ibara lyawe Yahwe, oli haiguru muno, nolema ensi zona.” Baibuli yawe bweraba etarumu ibara eryo, osobora kusoma Ebyongirweho “Ibara lya Ruhanga—Enkozesa Yaalyo n’Amakuru Gaalyo” ez’ekitabu kinu nukwo oyetegereze habwaki kiri kityo. Amananu gali nti ibara lya Ruhanga lizooka emirundi nkumi n’enkumi omu byahandiikirwe bya Baibuli eby’aira. Nahabwekyo, Yahwe nagonza omanye ibara lye kandi olikozese. Nukwo kugamba, nakozesa Baibuli nukwo akweyanjurre.

15. Ibara Yahwe limanyisa ki?

15 Ruhanga akeha ibara erine amakuru. Ibara lye, Yahwe, limanyisa, Ruhanga asobora kuhikiriza kyoona ekyaba anihiize kandi n’ebigendererwa bye byoona. * Ibara lya Ruhanga ly’embaganiza muno. Busaho ondi aliine. Kandi ekindi Yahwe wenyini w’embaganiza omu miringo nyingi. Mu miringo ki?

16, 17. Ebitinisa binu bitwegesa ki hali Yahwe: (a) “Ow’obusobozi bwoona”? (b) “Omukama owaira naira”? (c) “Omuhangi”?

16 Zabuli 83:18 rugambire hali Yahwe ngu: ‘Niwe wenka oli haiguru muno.’ Kandi Yahwe nuwe wenka abazibwaho nka ‘ow’Obusobozi Bwoona.’ Okusuku’rwa 15:3 rugamba: ‘Ebi wakozire bikuru kandi by’amahano, ai Mukama Ruhanga ow’Obusobozi Bwoona; emihanda yawe ehikirire kandi y’amazima, iwe Omukama owaira na ira.’ Ekitinisa ‘ow’Obusobozi Bwoona,’ nikitwegesa ngu Yahwe nuwe arukuki’rayo kimu amaani. Amaani ge tigakulengesanizibwa; maingi muno. N’ekitinisa “Omukama owaira naira” nikitwijukya ngu Yahwe w’embaganiza omu mulingo ogundi. Uwe wenka aikaireho ebiro byoona. Zabuli 90:2 rugamba: “Okuruga obusinge bwoona, okuhikya obusinge bwoona niwe Ruhanga.” Ebigambo ebyo tibikutuhuniriza?

17 Kandi Yahwe wembaganiza omu mulingo ogundi. Nuwe wenka Omuhangi. Okusuku’rwa 4:​11 rusoma: “Osemerire, ai Mukama Ruhanga waitu, okuh[e]bwa ekitinisa nokutinwa n’obusobozi; baitu niwe wahangire byona, kandi nkoku wagondeze bikabaho, kandi bikahangwa.” Buli kintu kyoona eky’osobora kutekerezaho kuruga ha bihangirwe eby’omwoyo eby’omuiguru ebi tarukurorwa, kuhika ha nyunyuzi ezorora omu mwanya omu kiro; ebijuma ebyaana ha miti kuhika ha ncu eziziha omu nyanja enkooto n’omu migera, byoona biroho habwokuba Yahwe nuwe Muhangi!

NOSOBORA MALI KUI’RA HAIHI NA YAHWE?

18. Habwaki abantu abamu batekereza ngu tibakusobora kui’ra haihi na Ruhanga, baitu yo Baibuli eyegesa ki?

18 Abantu abamu batiina obu basoma ha miringo ya Yahwe ey’amahano. Batekereza ngu Ruhanga abahinguraineho kusobora kumusembe’ra rundi kuba n’enkoragana nawe gonze kuba ab’omugaso omu maiso ga Ruhanga omukuru atyo. Baitu entekereza enu ehikire? Baibuli teyegesa etyo. Egamba eti hali Yahwe: ‘Tali hara nomu wena halitwe.’ (Engeso 17:27) Kandi Baibuli etutererra eti: “Mui’re haihi Ruhanga, nauwe alibai’ra haihi.”​​—⁠Yakobo 4:8.

19. (a) Nitusobora tuta kutandika kui’ra haihi na Ruhanga kandi nitugasirwa tuta? (b) Miringo ki eya Ruhanga erukusikiriza?

19 Osobora ota kui’ra haihi na Ruhanga? Okubanza, weyongere kukora kinu eky’orukukora hati​​—⁠kwega hali Ruhanga. Yesu akagamba “Bunu nubwo bwomezi obutahwaho, okumanya iwe Ruhanga omu owamananu, nogu ou watumire, Yesu Kristo.” (Yohana 17:3) Ego, Baibuli eyegesa ngu kwega hali Yahwe na hali Yesu nikuhikya omu “bwomezi obutahwaho.” Nkoku twetegerize, “Ruhanga nukwo kugonza.” (1 Yohana 4:​16) Yahwe kandi aina emiringo endi nyingi ekusikiriza kandi ennungi. Nk’eky’okurorraho, Baibuli egamba ngu Yahwe ali ‘Ruhanga ow’embabazi, aikaraho okutabihirwa, asagire eby’okuganyira n’amazima.’ (Okuruga 34:6) ‘Murungi arahuka kuganyira’ (Zabuli 86:5) Ruhanga agumisiriza. (2 Petero 3:9) Mwesigwa. (Okusuku’rwa 15:​4, NW ) Hali orahika kusoma Baibuli, nuho orahika kuzora emiringo nyingi endi eya Yahwe ekusikiriza.

20-22. (a) Eky’obutasobora kurora Ruhanga nikisobora kututanga kui’ra haihi nawe? Soborra. (b) Abantu abakuzoka nibakurumi’rwa basobora kulengaho kukulemesa kukora ki, baitu oina kukora ki?

20 Gali mananu tosobora kurora Ruhanga habwokuba ali w’omwoyo atarukurorwa. (Yohana 1:​18; 4:​24; 1 Timoseo 1:​17) Baitu noraba omu kwega Baibuli, nosobora kumwetegereza. Nk’omuhandiiki wa zabuli yagambire, osobora “okurora oburungi bwa Mukama.” (Zabuli 27:4; Abarumi 1:​20) Hali oragarukira kwega ebikukwata hali Yahwe nuho aragarukira kukweyanju’ra kandi nuho orahika kuzora obulyo habwaki oine kumui’ra haihi.

Okugonza okwa taata ow’okugonza agirra omwana we nikwoleka okugonza oku Isitwe ow’omu iguru atugirra

21 Noija kwetegereza habwaki Baibuli etwegesa kutekereza hali Yahwe nka Isiitwe. (Matayo 6:9) Tikiri habwokuba nuwe ndugiirro y’obwomezi bwaitu kyonka, baitu habwokuba atugondeza obwomezi oburungi​​—⁠nk’omuzaire ow’engonzi obw’agondza abaana be. (Zabuli 36:9) Kandi Baibuli eyegesa ngu abantu basobora kuba banywani ba Ruhanga. (Yakobo 2:​23) Kicumitirizeho​​—⁠nosobora kufoka munywani w’Omuhangi w’ebintu byoona!

22 Obworayeyongera kwega Baibuli, abantu abamu abakuzoka nka abarukurumi’rwa basobora kulengaho kukulemesa kugyega. Nibasobora kutuntura ngu noija kuhindura enyikiriza yawe. Kyonka otaikiriza muntu wena kukulemesa kukora obuganjaine oburukuki’rayo kimu oburungi.

23, 24. (a) Habwaki oina kugenda omu maiso n’okukaguza ebikaguzo hali ebyo eby’okwega? (b) Esuura erukugarukaho erayegesa ki?

23 Gali mananu, haroho ebimu eby’otakwija kwetegererezaho n’okyatandika kusoma Baibuli. Nahabwekyo, obwebundaazi nibwija kwetagisa kusobora kusaba obukonyezi kubyetegereza, kyonka otatiina ngu noija kuswara. Yesu akagamba ngu kirungi kuba mwebundaazi nk’omwana omuto. (Matayo 18:​2-4) Nkoku tumanyire, abaana bakaguza ebikaguzo bingi. Ruhanga nagonza otunge okugarukwamu. Baibuli ehaisaniza abamu ababaire n’ekihiika ky’okwega ebirukukwata hali Ruhanga. Bakekebeija kurungi Ebyahandiikirwe bagumye ngu ebi bakaba nibega byali nigo mananu.​​—⁠Engeso 17:11.

24 Omulingo ogukuki’rayo kimu oburungi ogw’okwega hali Yahwe guli kwekebeija Baibuli. Eri y’enyahukana ha bitabu ebindi. Mu mulingo ki? Esuura erukugarukaho nikyo eija kwegesa.

^ kac. 15 Nosobora kumanya ebikukiraho ha makuru n’enyatura y’ibara lya Ruhanga Ebyongirweho “Ibara lya Ruhanga—Enkozesa Yaalyo n’Amakuru Gaalyo.