1, 2. ¿Kʼu yuʼun jaʼ lek ti jakʼilantike?

¿MI OY avakʼoj venta ti oy ep kʼusitik tsjakʼik li ololetike? Ep ololetike oy kʼusi chlik sjakʼik kʼalal naka to chlik kʼopojikuke. Toj alakʼ sba yuni sat tskʼelutik, vaʼun xi tsjakʼbutike: «¿Kʼu yuʼun yox li vinajele?», «¿Kʼusi pasbil-o li kʼanaletike?», «¿Buchʼu la xchanubtas ta kʼejimol li mutetike?». Manchuk mi chkakʼtik persa stakʼel, bakʼintike mu xtakʼ kuʼuntik. Akʼo mi lek xtakʼ kuʼuntik, xuʼ xi sjakʼbutik xtoke: «¿Kʼu yuʼun?».

² Maʼuk noʼox li ololetik ti nopem xaʼiik kʼusi tsjakʼike. Kʼalal chijchʼie, jech-o ta jakʼtik, yikʼal van ta jakʼtik kʼuxi xuʼ xijkʼot ti bu ta jkʼan chijbate o sventa mu kʼusi xibal sba xkʼot ta jtojolaltik o jaʼ noʼox ti kʼusi tskʼan koʼontontik ta jakʼtike. Pe yileluke epal krixchanoetik muʼyuk xa kʼusi tsjakʼik, mas to ti bu tsotsik skʼoplale. O mi moʼoje, chikta sbaik ta saʼel li stakʼobiltake.

3. ¿Kʼu yuʼun ep krixchanoetik ta xikta sbaik ta saʼel stakʼobil li sjakʼobiltak ti mas tsotsik skʼoplale?

³ Nopbo skʼoplal li sjakʼobil  ta spat li livro liʼe, li ta slikeb loʼile xchiʼuk li ta slikeb kapitulo liʼe. Taje jaʼ junantik ti kʼusitik mas tsots skʼoplal xuʼ jakʼbe jbatike. Akʼo mi jech, epal krixchanoetik yiktaoj sbaik ta saʼel li stakʼobiltake. ¿Kʼu yuʼun? ¿Mi xuʼ van jtatik li ta Vivliae? Junantik krixchanoetike chalik ti toj tsotsik ta aʼibel smelolal li stakʼobiltak chakʼe. Yantike mu skʼan sjakʼik yuʼun chiʼik mi chakʼ sbaik ta kʼexlal. Oy yantik xtoke chalik ti jaʼ la lek ti jaʼ akʼo stakʼik li jbeiltasvanejetik xchiʼuk jchanubtasvanejetik ta relijione. ¿Kʼusi chanop li voʼote?

4, 5. ¿Kʼusitik ti mas tsotsik skʼoplal xuʼ jakʼbe jbatike, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jsabetik li stakʼobile?

⁴ Ta melel, chakʼan van chanabe stakʼobil li kʼusitik mas tsotsik skʼoplal ta jakʼbe jbatike. Xi van chajakʼbe aba bakʼintike: «¿Kʼu yuʼun talemutik liʼ ta Balumile? ¿Mi jaʼ van skotol-o li jkuxlejaltik ti oy li avie? ¿Kʼu yelan li Diose?». Lek van ti chanopbe skʼoplal taje xchiʼuk tsots skʼoplal ti mu xavikta aba ta saʼel jaʼ to mi la atabe li stakʼobil ti lek jamal smelolale xchiʼuk ti stakʼ chʼunele. Xi laj yal li Jesukristo ti ojtikinbil kʼuchaʼal jun Mukʼta Jchanubtasvaneje: «Kʼanilanik, vaʼun cha-akʼbatik; saʼilanik, vaʼun chataik; kʼojilanik li tiʼ nae, vaʼun chajambatik» (Mateo 7:7).

⁵ Mi chasaʼilanbe stakʼobil li kʼusitik tsots skʼoplal chajakʼbe abae, te chavakʼ venta ti mu jecheʼuk noʼox chavakʼbe yipale (Proverbios 2:1-5). Manchuk mi oy kʼusi yalojbot li yan krixchanoetike, li stakʼobiltak taje oy xchiʼuk xuʼ xata. Te oy ta Vivlia xchiʼuk muʼyuk bu tsotsik ta aʼiel. Li kʼusi mas leke jaʼ ti chakʼ spatobil koʼontontik xchiʼuk xijmuyubaj yuʼune, jech xtok jun noʼox koʼontontik yuʼun li avie. Lik jkʼeltik jun sjakʼobil ti mu junuk yoʼonton yuʼun epal krixchanoe.

6. ¿Kʼu yuʼun ep buchʼutik tsnopik ti tsots yoʼonton li Diose?

⁶ Ep buchʼutik chalik ti jeche. Tsnopik ti kʼuxutikuk la ta yoʼontone, jelel la skotol jechuk li kʼusitike. Kuxulutik ta  jun balumil ti nojem ta paskʼope, pʼajbail xchiʼuk vokolil. Jkotoltik chij-ipajutik, chkil jvokoltik xchiʼuk chcham buchʼutik kuʼuntik. Jaʼ yuʼun oy jlom xi chalike: «Kʼuxutikuk ta yoʼonton li Diose, tskoltautik jechuk ta skotol li jvokoltike».

7. 1) ¿Kʼu yuʼun ep jchanubtasvanejetik ta relijion yakʼojbeik snop krixchanoetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton li Diose? 2) ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel Vivlia ta sventa li jvokoltike?

⁷ Li kʼusi mas toj chopole jaʼ ti ep jchanubtasvanejetik ta relijione yakʼojbeik snop li krixchanoetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton li Diose. Yuʼun kʼalal oy kʼusi chopol chkʼot ta pasele, chalik ti jaʼ la jech la skʼan yoʼonton li Diose. Xkoʼolaj xchiʼuk chakʼbeik smulin Dios yaʼeluk li kʼusitik chopol chkʼot ta pasele. Pe ¿mi melel ti jaʼ ta smule? ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? Xi tstakʼ li Santiago 1:13: «Mu me buchʼu xi chal kʼalal chil prevae: ‹Chakʼun ta preva li Diose›. Yuʼun muʼyuk buchʼu xuʼ xakʼ ta preva ta kʼusitik chopol li Diose xchiʼuk muʼyuk buchʼu chakʼ ta preva li stuk eke». Jech un chaʼa, li Diose maʼuk chakʼ li choplejal ti chkiltik ta balumile (kʼelo Job 34:10-12). Melel onoʼox ti yakʼoj to permiso Dios ti xkʼot ta pasel li kʼusitik chopole, pe mu me koʼoluk smelolal kʼalal chkaltik ti yakʼoj to permiso xchiʼuk ti jaʼ chakʼ kʼotuk ta pasele.

8, 9. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xavalbe smelolal ti jelel li chaʼpʼel kʼop liʼe: yakʼoj to permiso ti oyuk choplejale xchiʼuk ti jaʼ chakʼ li choplejale? 2) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk lek ti ta jchopol kʼoptatik Dios ta skoj ti yakʼoj to stamik batel chopol be li krixchanoetike?

⁸ Jech kʼuchaʼal liʼe, nopo ta sventa jun totil ti pʼij xchiʼuk kʼanvanem ti te to nakal ta sna li jun xnichʼon ti staoj xa svaʼleje. Kʼalal tstoy sba xchiʼuk tsnop chjatav lokʼel ta sna li xnichʼone, muʼyuk bu tspajtsan. Li xnichʼone tstam batel chopol be xchiʼuk tstikʼ sba ta kʼop. ¿Mi ta van xaval ti jaʼ laj yakʼbe svokol xnichʼon li totile? Moʼoj (Lukas 15:11-13). Jaʼ jech li Dios eke, muʼyuk bu spajtsanoj li krixchanoetik sventa mu stamik li chopol bee, pe maʼuk chakʼ li vokoliletik staojik ta skoj taje. Ta melel, muʼyuk bu lek ti jaʼ chkakʼbetik xkuchin Dios skotol li kʼusitik chopol chkʼot ta stojolal krixchanoetike.

 ⁹ Li Diose oy lek srasonal yuʼun ti yakʼoj to stamik batel chopol be li krixchanoetike. Ta skoj ti jaʼ pʼijil Jpasvanej kuʼuntik xchiʼuk ti ep sjuʼele, muʼyuk bu sujbil sventa chalbutik smelolal. Akʼo mi jech, chalbutik ta skoj ti skʼanojutike. Li ta kapitulo 11 li ta livro liʼe ta jchanbetik to mas srasonaltak. Pe xuʼ xanop ta melel ti mu jaʼuk ta smul ti oy jvokoltike. Moʼoj, yuʼun tspat koʼontontik kʼalal chalbutik ti tslajes li vokoliletike (Isaías 33:2).

10. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal Dios ti tslajes skotol li vokoliletik oy ta skoj choplejale?

¹⁰ Jech xtok, chʼul li Diose (Isaías 6:3). Taje jaʼ smelolal ti toj sake, ti muʼyuk kʼusi chopol ta stojolale. Jaʼ yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal, pe mu xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal li krixchanoetike, yuʼun bakʼintike muʼyuk bu tukʼ li kʼusi tspasike. Mi jaʼuk li mas lekil ajvalile, muʼyuk sjuʼel sventa slajes li vokoliletik ti chakʼik li chopol krixchanoetike. Pe li Diose skotol xuʼ yuʼun. Xuʼ slajes skotol li vokolil oy ta skoj choplejale. Kʼalal mi la slajese, ta slajes-o ta sbatel osil (kʼelo Salmo 37:9-11).

11. 1) ¿Kʼu yelan chaʼi sba Dios ta skoj li kʼusitik muʼyuk tukʼe? 2) ¿Kʼu yelan chaʼi sba Dios kʼalal chkil jvokoltike?

¹¹ Pe ¿kʼu yelan chaʼi sba Dios ta skoj li kʼusitik yakal chkʼot ta pasel ta balumil xchiʼuk ta jkuxlejaltike? Li Vivliae chal ti skʼanoj tukʼilal li Diose (Salmo 37:28). Oy-o tajek ta yoʼonton ti lekuk li kʼusi ta jpastike xchiʼuk tsvul yoʼonton mi chopol li kʼusi ta jpastike, jech xtok spʼajoj skotol li kʼusitik muʼyuk tukʼe. Li Vivliae chal ti «toj vocol laj yaʼay» kʼalal noj ta choplejal li balumil ta voʼnee (Génesis 6:5, 6). Muʼyuk bu sjeloj-o yoʼonton li Diose (Malaquías 3:6). Spʼajoj-o li kʼusi chopole xchiʼuk kʼux-o ta yoʼonton li buchʼutik chil svokole. Xi chal ta melel li Vivliae: «Oyoxuk ta yoʼonton» (kʼelo 1 Pedro 5:7).

12, 13. 1) ¿Kʼu yuʼun jnaʼ xijkʼanvanutik, xchiʼuk kʼu yelan chkaʼi jbatik yuʼun li vokoliletik ta balumil ta skoj ti kʼanvanemutike? 2) ¿Kʼu yuʼun jchʼunojtik ta melel ti tslajes vokoliletik ta spʼejel Balumil li Diose?

 ¹² ¿Kʼuxi jnaʼojtik ta melel ti kʼux chaʼi Dios kʼalal chkil jvokoltike? Jkʼelbetik yan sprevail. Li Vivliae chal ti kʼalal la smeltsan li vinike koʼol kʼuchaʼal slokʼol la spas (Génesis 1:26). Jaʼ yuʼun, lek jtalelaltik ta skoj ti lek stalelal li Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿mi kʼux ta avoʼonton kʼalal chil svokol li krixchanoetik ti chʼabal smulike? Mi jeche, naʼo me ti mas to kʼux chaʼi li Diose.

¹³ Jtos stalelal ti toj alakʼ sba ti xuʼ xakʼ ta ilel li krixchanoetike, jaʼ ti xuʼ xkʼanvane. Taje jaʼ jech stalelal li Jpasvanej kuʼuntike, yuʼun li Vivliae chal ti «jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:8). Chijkʼanvanutik, yuʼun li Diose chkʼanvan. Ti oyuk ajuʼel sventa xalajes li vokolil xchiʼuk li kʼusitik chopol chkiltik ta balumile, ¿mi tstij van avoʼonton sventa xavakʼ ta ilel ti kʼanvanemote? ¡Tana! Jaʼ noʼox jech ek, xuʼ xapat avoʼonton ta melel ti tslajes vokoliletik ta balumil li Diose. Li kʼusitik laj yichʼ alel ti chkʼot ta pasel ta melel li ta slikebal loʼil yuʼun li livro liʼe, maʼuk noʼox vaychiletik mi jaʼuk patob oʼontonal ti muʼyuk sbalile: jaʼ laj yal li Diose xchiʼuk chkʼot ta pasel ta melel. Sventa xachʼun li kʼusitik laj yichʼ alele, skʼan xavojtikin lek li Dios ti jaʼ laj yale.

14. ¿Kʼusi sbi li Diose, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jtunestik?

¹⁴ ¿Kʼusi van chapas kʼalal chakʼan oy buchʼu xojtikinote? ¿Mi mu meleluk  ti chavalbe abie? ¿Mi oy sbi li Diose? Ep relijionetike chalik ti jaʼ la «Dios» o «Kajvaltik» sbie, pe taje maʼuk batsʼi biiletik. Jaʼ jech chichʼ albel ta skoj li yabtele, jech kʼuchaʼal «ajvalil» o «presidente». Li Vivliae chal ti oy ep ta tos kʼu yelan chichʼ albel li Diose, jech kʼuchaʼal «Dios» xchiʼuk «Kajvaltik». Pe chchanubtasutik ti oy sbatsʼi bi stuke: Jeova. Yuʼun xi chal ta Romanos 10:13: «Skotol li buchʼu tskʼan vokol ta sbi Jeovae jaʼ chkol». Sventa xanaʼ kʼu yuʼun muʼyuk chvinaj ta jlom Vivlia li sbi Diose, xuʼ xakʼel ta apendise «Ti kʼu yelan ta tunesel li sbi Diose xchiʼuk ti kʼusi skʼan xale». Jech onoʼox ta melel, li sbi Diose ta smilal noʼox velta xvinaj li ta voʼneal tsʼibetik ti bu lokʼ tal li Vivliae. Jech un chaʼa, li Jeovae tskʼan ti akʼo xanabe li  sbie xchiʼuk ti akʼo xatunesbee. Xuʼ xkaltik ti tstunes li Vivlia sventa chavojtikinbe sbi li Diose.

15. ¿Kʼusi smelolal li biil Jeovae?

¹⁵ Li sbi Dios, Jeova, ti jaʼ la yakʼbe sba stuke, oy ep kʼusi skʼan xal. Chakʼ ta aʼiel ti spas yuʼun skotol li kʼusitik yaloje xchiʼuk ti chkʼot ta pasel yuʼun skotol li kʼusi tskʼane. * Li sbi Diose stuk noʼox jech, jaʼ noʼox yuʼun stuk. Jech ta melel, li Jeovae mu kʼusi xkoʼolaj-o ti kʼu yelane. Jkʼeltik junantik.

16, 17. ¿Kʼusi chchanubtasutik ta sventa Jeova kʼalal xi chichʼ albele: 1) «Buchʼu skotol xuʼ yuʼun»? 2) «Ajvalilot sbatel osil»? 3) «Jpasvanej» o «Voʼot la apas skotol li kʼusitike»?

¹⁶ Xi chalbutik Salmo 83:18 ta sventa li Jeovae: «Voʼot noʼox atuc te oyot ta [vinajel]». Jech noxtok, jaʼ noʼox stuk  ta xichʼ albel «Buchʼu skotol xuʼ yuʼun». Xi chal Apokalipsis 15:3: «Toj mukʼtik xchiʼuk toj labalik sba li avabteltake Jeova Dios, li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune. Tukʼ xchiʼuk melel skotol li abee, Ajvalilot sbatel osil». Kʼalal «Buchʼu skotol xuʼ yuʼun» xie, chakʼ ta ilel ti mu xtabat sjuʼel yuʼun li yan kuxlejaletike. Li yipe mu kʼusi xkoʼolaj-o, toj tsots. Kʼalal «Ajvalilot sbatel osil» xie, oy to kʼusi yan chakʼ ta ilel ti stuk noʼox jech li Jeovae: jaʼ noʼox stuk ti kuxiem sbatel osile. Xi chal Salmo 90:2: «Voʼot noʼox Diosot o; sbatel osil te oyot o». ¿Mi mu meleluk ti labal sba kʼalal ta jnopbetik skʼoplal taje?

¹⁷ Oy yan srasonal ti mu kʼusi xkoʼolaj-o xtok li Diose: stuk noʼox jaʼ Jpasvanej. Xi chal ta Apokalipsis 4:11: «Xata-o albel amukʼulal, ichʼel ta mukʼ xchiʼuk oy ajuʼel Jeova Dios kuʼunkutik, yuʼun voʼot la apas skotol li kʼusitike, oy skotol xchiʼuk laj yichʼ pasel skotol ta skoj ti jech la skʼan avoʼontone». Li Jeovae jaʼ Jpasvanej yuʼun skotol li kʼusitik oye: li anjeletik ta vinajel ti mu xkiltike, li kʼanaletik ti sakjaman yuʼun vinajel ta akʼobaltike, li sat teʼetike, li choyetik ta nab xchiʼuk ta ukʼume xchiʼuk yan kʼusitik.

18. ¿Kʼu yuʼun oy buchʼutik tsnopik ti mi jaʼuk xuʼ xnopajik ta stojolal li Diose? Pe ¿kʼusi chchanubtasvan li Vivliae?

¹⁸ Jlome chiʼik jutuk ta skoj ti toj labalik sba li stalelaltak Jeovae. Ta xiʼik mi toj toyol oy li Diose xchiʼuk ti mu xuʼ xnopajik ta stojolale, jaʼ yuʼun tsnopik ti muʼyuk ventainbilike. ¿Mi lek ti jech ta jnoptike? Mu jechuk chchanubtasvan li Vivliae, yuʼun xi chal ta sventa li Jeovae: «Muʼyuk onoʼox bu nom oy ta jtojolaltik ta jujuntal» (Echos 17:27). Jech noxtok, xi chkichʼtik albele: «Nopajanik ta stojolal Dios, vaʼun chnopaj tal ta atojolalik ek» (Santiago 4:8).

19. 1) ¿Kʼuxi xuʼ xijnopajutik ta stojolal li Diose, xchiʼuk kʼusi matanal ta jtatik? 2) ¿Kʼusitik stalelaltak Dios mas lek chavil?

¹⁹ ¿Kʼuxi xuʼ xanopaj ta stojolal li Jpasvaneje? Li baʼyele  jaʼ ti mu me xavikta aba ta spasel li kʼusi yakalot spasel ta orae: jaʼ ti chachan skotol bu kʼalal xuʼ avuʼun ta sventa li Diose. Xi laj yal li Jesuse: «Jaʼ skʼoplal kuxlejal sbatel osil liʼe, ti ta xojtikinikote, li jun noʼox melel Diosote xchiʼuk ti chojtikinik ek li buchʼu la atak tale, li Jesukristoe» (Juan 17:3). Jech ta melel, jech kʼuchaʼal chchanubtasvan li Vivliae ta jta jkuxlejaltik sbatel osil mi laj kojtikintik li Jeova xchiʼuk li Jesukristoe. Laj xa jkʼeltik ti «jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:16). Pe li Jeovae oy to ep stalelaltak ti kʼupilik sba xchiʼuk ti yan sba yutsile. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Vivliae xi chal ta stojolal li Jeovae: «Jcʼuxubinvanejun, toj lec coʼnton, muc ta aniluc chiʼilin, toj ep cʼuxubinel cuʼun, xchiʼuc melel cʼusi chcal» (Éxodo 34:6). Jaʼ jun Dios ti toj lek yoʼonton xchiʼuk ti chakʼ pertone (Salmo 86:5). Toj lek stsʼik yuʼun (2 Pedro 3:9). Tukʼ yoʼonton (Apokalipsis 15:4). Kʼalal chakʼel batel li Vivliae, chavakʼ venta kʼu yelan yakʼoj ta ilel Jeova li stalelaltak ti laj xa jkʼeltike xchiʼuk oy to yantik ti yan sba yutsilike.

20-22. 1) ¿Mi tspajtsanutik sventa mu xijnopaj ta stojolal Dios ta skoj ti mu xkiltike? Alo ti kʼu yuʼun jech chavale. 2) ¿Kʼusi xuʼ xalbot junantik krixchanoetik ta slekil yoʼontonik? ¿Kʼusi van ti lek xuʼ xapase?

²⁰ Melel ti mu xkiltik li Diose, yuʼun jaʼ jun Kuxlejal ti mu xvinaje (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Pe li Vivliae chalbutik kʼu yelan li Diose. Jech kʼuchaʼal laj yal li jtsʼibajom yuʼun Salmoe, xuʼ xavakʼ venta «cʼu yutsil stuc li Mucʼul Diose» (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Kʼalal mas to chachan ta sventa li Jeovae, mas to chachʼun ti oy ta melele xchiʼuk oy to mas srasonal avuʼun sventa xakʼan xchiʼuk ti nopol xavaʼi aba ta stojolale.

²¹ Kʼunkʼun chavaʼibe batel smelolal kʼu yuʼun chalbutik Vivlia ti jaʼuk Jtotik xkiltik li Jeovae (Mateo 6:9). Maʼuk noʼox laj yakʼbutik li jkuxlejaltike, yuʼun tskʼan xtok ti akʼo lek noʼox xijkuxiutike, jech kʼuchaʼal jun lekil totil ti tskʼan lek xbat xkuxlejal li xnichʼnabe (Salmo 36:9). Jech noxtok, li  Vivliae chchanubtasutik ti xuʼ xkamigointik li Jeovae (Santiago 2:23). ¡Nopo avaʼi: xuʼ xavamigoin li Jpasvanej yuʼun vinajelbalumile!

²² Kʼalal chachan mas ta sventa li Vivliae, yikʼal van oy krixchanoetik ti ta slekil yoʼontonik chalboxuk ti xavikta aba ta xchanele. Yikʼal van jech chalboxuk, yuʼun tsvul yoʼontonik mi chajel li kʼusitik achʼunoje. Pe mu xavakʼ buchʼu spajtsanot sventa xavamigoin-o batel li Dios ti jaʼ mas leke.

23, 24. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan mu xaxiʼ kʼalal chajakʼ ta sventa li kʼusitik yakal chachane? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan kapituloe?

²³ Ta melel, oy onoʼox kʼusitik muʼyuk chavaʼibe smelolal li ta slikebale. Pe mu me xaxiʼ ta skʼanel koltael. Li Jesuse laj yal ti lek la ti bikʼit chkakʼ jbatik jech kʼuchaʼal jun uni olole (Mateo 18:2-4). Jnaʼojtik xa xtok ti skotol kʼusi tsjakʼilanik li ololetike. Li Diose tskʼan ti akʼo xatabe li stakʼobiltake. Jech, li Vivliae chalbe lek skʼoplal krixchanoetik ta voʼne ti ta sjunul yoʼontonik la skʼan laj yojtikinik li Diose. Jaʼ yuʼun, la xchanik lek li Skʼop Diose xchiʼuk la skʼelik lek mi melel li kʼusi yakal chchanike (kʼelo Echos 17:11).

²⁴ Ti kʼu yelan lek xuʼ jchantik ta sventa li Jeovae, jaʼ ti kʼalaluk ta jchantik lek li Vivliae, ti jaʼ jun livro ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal yantike. ¿Kʼuxi ti mu xkoʼolaje? Ta jkʼeltik ta yan kapitulo.