1, 2. Momo lie ci kuetele esilivilo oku linga apulilo?

 WA MUILE ale ndomo omãla va linga apulilo? Omãla vamue, eci va fetika oku vangula haico va fetika oku pula. Lonjongole yalua, ovo veya kokuove kuenje va pula hati, Momo lie ilu li kuetele evala litekãvelua? Helie wa panga olombungululu? Helie wa longisa olonjila oku imba? Ove pamue o likolisilako oku tambulula pole, ka ca lelukile. Momo ndaño wa tambulula ciwa, lopo ovo va pula vali hati: Momo lie?

² Omãla havoko lika va siata oku linga apulilo. Vokuenda kuomuenyo wetu, vosi tua siata oku linga apulilo. Tua siata oku ci lingila oco tu kũlĩhe ciwa onjila tu kuama. Kuenda oco tu yuvule ovitangi. Olonjanja vimue, tu ci lingila ño oku kũlĩha cimue. Pole, omanu vamue va siata oku liwekapo oku linga apulilo. Ca piãla enene apulilo ana a kuete esilivilo komuenyo. Ovo ka va sandiliya atambululo atiamẽlako.

3. Momo lie vamue va siatela oku liwekapo oku linga apulilo atiamẽla komuenyo?

 ³ Kũlĩhĩsa epulilo li sanguiwa koñoño yelivulu lilo. Kũlĩhĩsavo apulilo a sangiwa kemẽla liatete, pamue ana a sangiwa kefetikilo liocipama cilo. Apulilo aco ovo o sesamẽla oku linga. Pole, omanu vamue va liwekapo oku sandiliya atambululo atiamẽlako. Momo lie? Anga Embimbiliya li tu ĩha atambululo atiamẽlako? Vamue va siata oku sima okuti ca tĩla calua oku sanga atambululo atiamẽla kapulilo aco. Vakuavo va kuete ohele yoku linga apulilo aco omo liosõi. Handi vakuavo va sima okuti apulilo aco hise oku a sia peka liasongui vetavo ale lialongisi. Ove hẽ o sima ndati?

4, 5. Apulilo api a velapo tu sukila oku linga? Kuenda momo lie tu sukilila oku sandiliya atambululo atiamẽlako?

⁴ Ocili okuti ove pamue o yongola oku kũlĩha atambululo kapulilo atiamẽla komuenyo. Ove pamue wa lipulile ale okuti: Nye tu kasilili komuenyo? Anga hẽ omuenyo ulo owo lika? Suku wa tuwa ndati? Ca sunguluka oku linga apulilo aco. Kuenda ciwa okuti ku liwekapo oku sanda atambululo atiamẽlako, toke eci o a sanga. Yesu Kristu, ulongisi wa velapo, wa popele hati: “Pingi, kuenje cu wihiwa, vanji, kuenje vu sanga; totoli, kuenje liu yikuluilua.”​—Mateo 7:7.

⁵ Nda wamamako oku ‘sandiliya’ atambululo atiamẽla kapulilo aco, cika ku sanjuisa calua. (Olosapo 2:1-5) Ndaño okuti omanu vamue va ku sapuila okuti ca tĩla oku sanga atambululo atiamẽlako, ci tava okuti o sanga atambululo aco Vembimbiliya. Ka ca tĩlile oku kuata elomboloko liatambululo aco. Ca velapo vali handi, ceci okuti atambululo aco a nena elavoko lesanju. Kuenda a ku kuatisa oku ambata omuenyo wesanju cilo muẽle. Tu fetikili kepulilo limue lia siata oku sakalaisa omanu valua.

6. Nye vamue va simĩla okuti Suku ka kuete ocikembe lomanu?

⁶ Omanu vamue va tambulula okuti oco muẽle. Ovo va sima okuti, ‘nda Suku wa kuatele ocikembe lomanu, oluali nda ka lu kasi ndeci lu kasi ndeti koloneke vilo.’ Eci tu vanja voluali, tu limbuka okuti mueyuka uyaki, onya, kuenda ovina vikuavo vĩvi. Etu muẽle tua siata oku vela, oku tala ohali, kuenda oku fisa vangandietu. Kuenje vamue va popia hati, ‘Nda Suku o kuete ocikembe letu, nye ka tu teyuilila kovina evi?’

7. (a) Nye asongui vatavo amue va siata oku longisa ci tuala omanu koku sima okuti Suku ka kuete ocikembe? (b) Nye Embimbiliya li longisa catiamẽla kovitangi tua siata oku pita lavio?

⁷ Asongui vatavo va siatavo oku longisa ovina vimue vi tuala omanu koku sima okuti Suku ka kuete ocikembe. Ovo va siata hẽ oku ci linga ndati? Eci omunu a pita locitangi cimue, va popia hati, ocipango ca Suku. Lolondaka evi, ovo va eca ocisimĩlo cokuti Suku eye o kuete ekandu liovina vĩvi vi kasi oku pita lomanu. Eci hẽ ocili? Nye Embimbiliya li longisa? Kelivulu lia Tiago 1:13, tu sangako etambululo. Olio li popia hati: “Umue, nda wa yonjiwa, ka ka popie hati, Nda yonjiwa la Suku, momo Suku ka yonjiwa leci cĩvi, kuenda vali, ka yonji umue.” Omo liaco, Suku hayeko wa siata oku koka ovina vĩvi tu lete ndeti voluali. (Tanga Yovi 34:10-12.) Eye wa siata ño oku ecelela ovina viaco. Pole, oku ecelela ocina cimue ca litepa calua loku ci koka.

8, 9. (a) O tepisa ndati eci ci lomboloka oku ecelela ũvi loku u koka? Ci lombolola. (b) Momo lie ka ca sungulukilile oku kapa ekandu Suku omo liovitangi vi kasi oku pita pokati komanu?

⁸ Oco o kuate elomboloko liwa liondaka eyi, sokolola isia umue o kuete omõlaye ulume wa kula ale, pole, handi o kasi konjo yaye. Nda omõlaco o tianguluka, kuenje o nõlapo oku ka likalila isiaye ko tutuiya. Omõla oko a enda ndoto, o fetika oku ambata omuenyo umue ka wa sungulukile kuenje cu kokela ovitangi. Oco hẽ isiaye eye wo kokela ovitangi viaco? Ocili okuti hayeko. (Luka 15:11-13) Cimuamue  haico, Suku ka tateka omanu oku linga eci cĩvi. Puãi, hayeko wa siata oku koka ovitangi vi iyililako. Omo liaco, ka ca sungulukile oku kapa ekandu Suku omo liovitangi omanu va siata oku pita lavio.

⁹ Suku o kuete esunga lieci a kasi oku ecelelela ovina vĩvi pokati komanu. Suku eye Ululiki wetu haeye Ukuonenewosi. Omo liaco, ka kisikiwa oku tu sapuila esunga liaco. Pole, omo liocisola caye, eye o tu sapuila esunga lieci a kasi oku ecelelela ũvi. Ocipama 11 cika lombolola vali eci catiamẽla kesunga liaco. Pole kolela okuti, Suku hayeko wa siata oku koka ovitangi tua siata oku pita lavio. Puãi eye o tu ĩha elavoko liokuti oka mãlako ovitangi viaco.​—Isaya 33:2.

10. Momo lie tu kuetele ekolelo liokuti Suku oka malako ũvi wosi?

¹⁰ Suku o kola. (Isaya 6:3) Eci ci lomboloka okuti eye wa lipua. Kekalo liaye kakuli lacimue cĩvi. Omo liaco, ci tava okuti tu kolela kokuaye lutima wetu wosi. Pole, tua kũlĩha okuti omanu ka va koleliwa. Momo va tekela enene koku linga eci cĩvi. Ndaño muẽle asongui vana okuti va yongola oku linga eci ciwa, ka va tẽla oku malako ovina vĩvi via siata oku lingiwa. Pole, Suku ukuonenewosi. Eye o kuete unene woku mãlako ovina viosi vĩvi. Kuenje oka ci linga muẽle. Eye oka malako ũvi lonjila yimue okuti lalimue eteke uka tumbuluiwa vali.​—Tanga Osamo 37:9-11.

11. (a) Suku o liyeva ndati eci a mola ovitangi vi kasi oku pita voluali? (b) Kuenda o liyeva ndati eci ove o talisiwa ohali?

¹¹ Suku o liyeva hẽ ndati lovitangi vi kasi oku pita voluali kuenda vomuenyo wove? Embimbiliya li longisa okuti Suku “o sole esunga.” (Osamo 37:28) Omo liaco, eye o lete eci ciwa leci cĩvi ci kasi oku lingiwa. Eye o nyale ũvi wosi. Embimbiliya li tu sapuila okuti kosimbu, eci ũvi wa luile kulo kilu lieve, Suku ‘co valele kutima.’ (Efetikilo 6:5, 6) Suku ka pongolokele. (Malakiya 3:6) Eye handi o nyale ũvi wosi u kasi oku lingiwa kulo kilu lieve. Kuenda ka sole oku  mola omanu va talisiwa ohali. Embimbiliya li tu sapuila okuti ‘eye o tu lava.’​—Tanga 1 Petulu 5:7.

12, 13. (a) Momo lie etu tumanu tu kuetele ovituwa viwa ndeci ocisola? Kuenda ocisola ci tu vetiya oku linga nye eci tu mola ohali yomanu? (b) Momo lie o kolelela okuti Suku oka mãlako ovitangi voluali?

¹² Tu kolela hẽ ndati okuti Suku ka sole oku mola omanu va talisiwa ohali? Embimbiliya li longisa okuti omunu wa pangiwa lesetãhalo lia Suku. (Efetikilo 1:26) Omo liaco, tu kuete ovituwa viwa ndevi via Suku. Ove hẽ wa siata oku kuata ohenda eci omanu vana ka va lingile cimue va talisiwa ohali? Nda ove o kuete ohenda lomanu vaco, kolela okuti Suku o va kuetele vali ohenda yalua.

¹³ Ocina cimue ciwa komanu, ceci okuti ovo va tẽla oku kuatela ocisola vakuavo. Ocituwa caco tua ci tambula ku Suku. Embimbiliya li longisa okuti, “Suku eye ocisola.” (1 Yoano 4:8) Etu tua siata oku lekisa ocisola omo okuti Suku ukuacisola. Anga hẽ ocisola nda ca ku vetiya oku malako ohali kuenda ũvi, nda wa kuatele unene waco? Ocili okuti nda wa ci linga. Kolela okuti, omo Suku ukuacisola ca velapo, oka mãlako ohali lũvi wosi. Olohuminyo via tukuiwa kamẽla atete elivulu lilo, haviesandako. Suku oka vi tẽlisa muẽle. Pole, oco o kolele kolohuminyo viaco, o sukila oku kũlĩha ciwa Suku wa vi linga.

14. Onduko ya Suku helie? Kuenda momo lie tu sukilila oku yi tukula?

¹⁴ Nda o yongola okuti umue oku  kũlĩha, nye o linga? Siti u sapuila onduko yove? Anga hẽ Suku o kuete onduko? Atavo amue a siata oku longisa okuti onduko yaye “Suku” ale “Ñala.” Pole, evi halondukoko. Evi olonduko ño viesumbilo ndeci tu tukula umue hati “soma” ale “mbiali.” Embimbiliya li longisa okuti Suku okuete olonduko vialua viesumbilo. “Suku” kuenda “Ñala” via kongeliwavo pokati kolonduko viaco. Pole, Embimbiliya li longisavo okuti Suku o kuete onduko. Onduko yaye Yehova. Osamo 83:18 yi popia hati: “Ove, onduko yove Yehova, ove, lika wove, Tõlo koluali luosi.” Nda Vembimbiliya liove ka mu sangiwa onduko eyi, konomuisa Alomboluilo a Vokiyiwako kemẽla 195-7 velivulu lilo, oco o kũlĩhĩse  esunga liaco. Vovisonehua viosimbu Viembimbiliya, onduko ya Suku ya sonehiwilemo olonjanja vialua. Yehova o yongola okuti ove o kũlĩha onduko yaye kuenda o yi tukula. Eye o li situlula kokuove Vembimbiliya.

15. Onduko Yehova yi lomboloka nye?

¹⁵ Suku wa li luka onduko yimue yi kuete elomboloko linene. Onduko Yehova, yi lomboloka okuti eye o tẽlisa olohuminyo viaye viosi. Kuenda o tẽlisa cosi a sokiya vovisimĩlo viaye. a Onduko ya Suku ka yi sokisiwa. Onduko yaco yatiamẽla lika kokuaye. Yehova kovina viosi ka sokisiwa. Momo lie?

16, 17. Nye tu lilongisila kolonduko via Yehova viesumbilo, ndeci: (a) “Tõlo”? (b) “Soma yonahũlũlua”? (c) “Ululiki”?

¹⁶ Catiamẽla ku Yehova, tua mola okuti Osamo 83:18 yi  popia hati: “Ove, lika wove, Tõlo.” Yehova eye lika otukuiwa hati, “Tõlo.” Elivulu Liesituluilo 15:3, li popia hati: “A Yehova Suku Tõlo, ovilinga viove vinene, kuenda vi komohisa cimue. A Soma yolofeka, olonjila viove via suñama kuenda viocili.” Yehova o tukuiwa hati, “Tõlo.” Eci ci tu longisa okuti, Yehova eye lika ukuonenewosi. Unene waye ka u sokisiwa. Yehova o tukuiwa hati: “Soma yonahũlũlua.” Eci ci tu ivaluisa okuti, Yehova otembo yosi o kasi. Osamo 90:2 yi tu sapuila hati: “Tunde ka ku ci toke ka ku ci, ove muẽle Suku.” Eci hẽ ka ci tu komõhisa?

¹⁷ Yehova ka sokisiwavo omo okuti eye lika otukuiwa hati, Ululiki. Kelivulu Liesituluilo 4:11 tu tangako hati: “A Ñala yetu, a Suku yetu, [a Yehova] wa posokela oku muisua ulamba lesumbilo lunene. Momo ove wa sovola ovina viosi. Vi kasilili ocipango cove, haico via lulikiwa laco.” Ovina viosi wa kũlĩha, ndeci ovangelo vokilu, olombungululu, oviti viapako, olõsi vio vokalunga lovolondui, viosi via lulikiwa la Yehova.

18. Momo lie omanu vamue va simĩla okuti ka ci tava oku kuata ukamba la Suku? Pole nye Embimbiliya li longisa?

¹⁸ Omanu vamue eci va lilongisa ovituwa vi komõhisa via Yehova, va kuata usumba. Kuenje va sima okuti Suku wa velapo calua, okuti ka ci tava oku livala laye ukamba. Ale va sima okuti lalimue eteke va ka kuata esilivilo kovaso a Suku. Ovisimĩlo evi hẽ via sunguluka? Embimbiliya hacoko li longisa. Olio li tu sapuila okuti Yehova “ka kasi ocipãla letu.” (Ovilinga 17:27) Embimbiliya li tu vetiya hati: “Ameli ku Suku kuenje eye amela kokuene.”​—Tiago 4:8.

19. (a) Tu fetika ndati oku kuata ukamba la Suku? Kuenda esumũlũho lipi liyililako? (b) Ovituwa vipi via Suku o sole vali?

¹⁹ O livala ndati ukamba la Suku? Catete, o sukila oku amamako oku lilongisa eci catiamẽla kokuaye, ndeci o kasi oku linga cilo. Yesu wa popia hati: “Omuenyo ko pui  wowu, oku ku kũlĩha, ove lika vu Suku yocili, loku kũlĩhavo Yesu Kristu, u wa tuma.” (Yoano 17:3) Embimbiliya li longisa okuti, oku kũlĩha Yehova kuenda Yesu, ci tuala ‘komuenyo ko pui.’ Ndomo ca lomboluiwa ale konano, “Suku eye ocisola.” (1 Yoano 4:16) Pole, Yehova okuete vali ovituwa vikuavo viwa. Embimbiliya li tu sapuila okuti Yehova eye “Suku yohenda, ukuacali, ukuakulivala konyeño, ukuacisola calua haeye ukuacili.” (Etundilo 34:6) Yehova ‘wa sunguluka haeye ukuakuecela.’ (Osamo 86:5) Eye ukuepandi. (2 Petulu 3:9) Haeye ukuacisola ka ci pongoloka. (Esituluilo 15:4) Osimbu wamamako oku lilongisa Embimbiliya, oka limbuka ndomo Yehova a lekisa ovituwa evi kuenda vikuavo.

20-22. (a) Etu ka tu tẽla oku mola Suku. Eci hẽ ci tu tateka oku livala ukamba laye? Ci lombolola. (b) Nye pamue omanu vamue vaka ku vetiya oku linga, pole o sukila oku linga nye?

²⁰ Ocili okuti ove ku pondola oku mola Suku, momo eye Espiritu. (Yoano 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Poku lilongisa eci catiamẽla kokuaye Vembimbiliya, oko kũlĩha Ndomunu. Ndomo ukualosamo a ci popia, ove oka tẽla oku “tala unumbu wa Yehova.” (Osamo 27:4; Va Roma 1:20) Nda wa likolisilako oku lilongisa eci catiamẽla ku Yehova, eye o ka kala muẽle ndu okuti u lete. Kuenje oko kuatela ocisola. Kuenda cika leluka vali kokuove oku livala ukamba laye.

²¹ Vokuenda kuotembo, oka kuata elomboloko lieci Embimbiliya li tu vetiyila oku sokisa Yehova nda Isietu. (Mateo 6:9) Eye ka tu ĩhile lika omuenyo. Pole, o tu yonguilavo eci ciwa ndeci isia ukuacisola a yonguila eci ciwa komãla vaye. (Osamo 36:9) Embimbiliya li tu longisavo okuti omanu ci tava okuti va kala akamba va Yehova. (Tiago 2:23) Sokolola ño handi! Ove ci tava okuti o kala ekamba Liululiki woluali luosi.

²² Osimbu wamamako oku lilongisa Embimbiliya, pamue oka limbuka okuti omanu vamue vaka ku tutuiya, oco  o liwekepo oku lilongisa. Ovo pamue va kuata ohele yokuti ove oka pongoloka ketavo. Pole, kuka ecelele okuti umue oku tateka oku livala ukamba la Suku.

23, 24. (a) Momo lie o sukilila oku amamako oku linga apulilo atiamẽla kueci o kasi oku lilongisa? (b) Nye cika lomboluiwa vocipama cikuãimo?

²³ Ocili okuti, kuka kala ovina vimue okuti ka vi ka ku lomboloka vonjanja yaco. Kuenje cika sukila umbombe oku vi pula oco va ku vi lomboluile. Pole, kuka kale lohele yoku pula ovina viaco omo liosõi. Yesu wa popia hati, ciwa oku liketisa ndomãla. (Mateo 18:2-4) Omãla ndomo tua ci kũlĩha, va pula calua. Suku o yongola okuti cosi ca ku tatama, o ci pula, oco va ku ci lomboluile. Vembimbiliya tu sangamo epandiyo lia eciwile ku vamue va kala vakuambili koku lilongisa eci catiamẽla ku Suku. Ovo va konomuisa lutate Ovisonehua oku kũlĩhisa nda hẽ ovina viaco viocili muẽle nda ndati.​—Tanga Ovilinga 17:11.

²⁴ Onjila yiwa yoku lilongisa eci catiamẽla ku Yehova, oku konomuisa Embimbiliya. Embimbiliya elivulu limue lia litepa calua lalivulu akuavo. Olio lia litepa hẽ ndati lali​—vulu akuavo? Ocipama cikuãimo cika lombolola ondaka eyi.