1, 2. Ligongo cici kuwusya yiwusyo kuli kwakusosekwa?

ANA pakwete papikene yiwusyo ya ŵanace? Ŵajinji akusawusya yiwusyo patandite kulijiganya kuŵeceta. Mwalung’wanu akusalolecesya ni kwawusya yiwusyo mpela yakuti: Ligongo cici lyuŵa lyangaŵala cilo? Ana ndondwa sipali silingwa kwinani? Ana ŵani ŵaŵayijigenye yijuni kwimba? Mpaka alinjilile kwanga, nambo ndaŵi sine yikusaŵa yakusawusya. Atamose ali ajanjile cenene, pakusapagwasoni ciwusyo cine cakuti: Ligongo cici?

² Ngaŵa kuti ŵanacepe ni ŵakusawusya yiwusyo. Wosope patukukula tukusawusyaga yiwusyo. Tukusawusyaga kuti tumanyilile yakogoya yatukusosekwa kuyiŵambala, soni kuti tumanyilile yindu yakutesya lungw’anu. Nambo ŵajinji ŵangawusya yiwusyo, mnopemnope yiwusyo yakusosekwa mnope. Ŵangasosasosa kwanga kwa yiwusyo yakwete.

3. Ligongo cici ŵandu ŵajinji akusaleka kuwusya yiwusyo yakusosekwa mnope?

³ Aganicisye ya ciwusyo cacili pa cikuto ca bukuji, soni yiwusyo yayili m’maloŵe gandanda ga m’bukuji, kapena  yayili kundanda  kwa mtwewu. Yeleyi yili yine mwa yiwusyo yakusosekwa mnope yampaka awusye. Nambope, ŵandu ŵajinji alesile kusosasosa kwanga kwa yiwusyo yakwete. Ligongo cici? Ana Baibulo mpaka jijanje yiwusyoyi? Ŵane akusaganisya kuti kwanga kwa Baibulo kuli kwakusawusya kukupikanicisya. Ŵandu ŵane akusaganisya kuti kuwusya yiwusyo kuli kwakutesya sooni. Soni ŵane akusaganisya kuti yiwusyo mpela yeleyi kuli cenene kwalecela acimlongola ŵa dini ni ŵakwiganya. Wawojo akuganisya wuli?

4, 5. Ana yiwusyo yakusosekwa mnope yapi yampaka tuliwusye pa umi, soni ligongo cici tukusosekwa kusosasosa kwanga kwakwe?

⁴ Mwangakayicila wawojo akusasaka kumanyilila kwanga kwa yiwusyo yakusosekwa mnope ya pa umi. Mwine ndaŵi sine akusaliwusya kuti: ‘Ana lisosa lya umi lili cici? Ana umi ni uwuwupe basi? Ana Mlungu ali jwatuli?’ Kuwusya yiwusyo yeleyi kuli kwambone, soni ngakusosekwa kuleka mpaka ali apatile kwanga kwakamucisya. Jwakwiganya jwakumanyika cenene Yesu Klistu ŵatite: “M’ŵende, nipo Mlungu tacimpa yimkusaka, msosesose nipo timsimane, poposyani nipo Mlungu tacim’wugulila litanga.”—Matayo 7:7.

⁵ Naga ‘akusosasosa’ kwanga kwa yiwusyo yakusosekwayi, cacikuwona kuwungunyako kuŵa kwakamucisya mnope. (Miyambo 2:1-5) Yangali kandu kuti ŵane ŵasalile yatuli, kwanga kwakwe kupali, soni mpaka akupate m’Baibulo. Kwangaku ngaŵa kwakusawusya kukupikanicisya. Nambosoni umbone wakwe ni wakuti, kucakamucisya kola cembeceyo ni kuŵa ŵakusengwa. Mpaka kwakamucisyesoni kuŵa ni umi wambone lelo jino. Pandanda, kwende tulole ciwusyo cacikwalagasya nganisyo mnope ŵandu.

6. Ligongo cici ŵajinji akusaganisya kuti Mlungu jwangasamala ya yipwetesi ya ŵandu?

⁶ Ŵajinji akusakayicila yeleyi. Akusaliwusya kuti, ‘Yikaŵe kuti Mlungu akusatusamalila, ana yindu pacilambopa yikaliji mwayiŵelelemu?’ Patukuciwona cilamboci, tukuyiwona kuti cigumbele ni ngondo, uŵengani, soni yakutengusya. Nambosoni wosope tukusalwalaga, tukwete yipwetesi, soni ŵakunonyelwa  ŵetu akusawaga. M’yoyo, ŵandu ŵajinji akusaliwusya kuti, ‘Naga Mlungu akusasamala ya yipwetesi yetu, ana mkanatendekasya kuti yeleyi yikatutendecelaga?’

7. (a) Ana acimlongola ŵa dini ŵatendekasisye catuli ŵandu kuganisya kuti Mlungu jwangali canasa? (b) Ana Baibulo jikusajiganya cici kusyesyene pakwamba ya mundu pakulinjikwa?

⁷ Yakutesya canasa mnope yili yakuti ndaŵi sine, acimlongola ŵa dini ni ŵakusatendekasya ŵandu ganisya kuti Mlungu jwangali canasa. Ana akusatenda wuli yeleyi? Naga patendece yakusawusya, akusati lili lisosa lya Mlungu. Pelepa akusaŵa kuti akumjimba Mlungu magambo gakuti ni jwakutendekasya yakusakalayo. Ana yisyene Mlungu mpaka atende yeleyi? Ana Baibulo jikusajiganya cici pangani jeleji? Lilemba lya Yakobo 1:13 likusajangaga kuti: “Naga jwine akulinjidwa akasaŵeceta kuti, ‘ngulinjidwa ni Mlungu,’ ligongo Mlungu jwangalinjidwa ni yangalumbana, nambosoni Mlungu msyene ngaŵa mkumlinga jwalijose.” M’yoyo Mlungu jwangatendekasya yakusakala yatukuyiwona pacilambopa. (Yobu 34:10-12) Yili yisyene kuti jwalakwe akusakundaga yakusakala kutendekwa. Nambo pana kulekangana mnope pasikati pa kuyikunda yine yakwe kutendekwa ni kuyitendekasya.

8, 9. (a) Ana mpaka alekanganye wuli pasikati pa kuyikunda yakusakala kutendekwa ni kuyitendekasya? (b) Ligongo cici mpaka kuŵe kumleŵela Mlungu kumjimba magambo gakukunda ŵandu kutenda yakusakala?

⁸ Tuwanicisye kuti mtati jwalunda, soni jwacinonyelo akwete mnyamata jwamkulungwa jwakutama najo pamlango. Kaneko mnyamata jula akwimucila ni akusaka kutyoka pamlangopo, atati ŵakwe ngakumlekasya. Mnyamata jula akutenda yakusakala ni kusimana ni yipwetesi. Ana mtatijo ni jwatendekasisye yipwetesi ya mwanacejo? Iyayi. (Luka 15:11-13) Mwakulandana ni yeleyi, Mlungu ngakusalekasya ŵandu pasagwile kutenda yakusakala, nambo jwalakwe jwangatendekasya yipwetesi yakusasimana nayo. M’yoyo, kuli kum’leŵela Mlungu kumjimba magambo gakuti ni jwakusatendekasya yipwetesi yakusimana nayo ŵandu.

⁹ Mlungu akwete magongo gakupikanika gakwakunda ŵandu kwenda m’litala lyakusakala. Mpela mkupanganya jwetu jwalunda, soni jwamacili, ngamkanasosekwa kutusalila magongo gakwe. Nambope ligongo lya cinonyelo cakwe ŵatusalile magongoga.  Cacilijiganya yejinji ya magongo gelega mu Mtwe 11. Tuŵe ŵakusimicisya kuti Mlungu ngaŵa ni jwakusatendekasya yakusawusya yatukusimana nayo. Nambope jwalakwe atupele cembeceyo cambone pa yipwetesi yetu!—Yesaya 33:2.

10. Ligongo cici mpaka tukulupilile kuti Mlungu cacimasya yosope yayikwatendecela ŵandu ligongo lya kusakala kwa yindu?

¹⁰ Nambosoni Mlungu ali jwamswela. (Yesaya 6:3) Yeleyi yikulosya kuti mwa jwalakwe mwangali cakusakala cilicose. Mwati mpaka tumkulupilile mnope. Yeleyi yikulekangana ni mwaŵelele ŵandu ligongo ndaŵi sine akusalemwesyaga. Atamose mundu jwambone mnope jwakwete ukumu, jwangali macili gakulinganya yindu yajonasile ŵandu ŵakusakala. Nambo Mlungu ni jwakwete macili gosope. Mpaka akombole, soni cacimasya yakusala yosope yayikwatendecela ŵandu. Mlungu pacacitenda yeleyi, ciyicitendekasya kuti kusakala kukapagwasoni mpaka kalakala!—Salimo 37:9-11.

11. (a) Ana Mlungu akusawuwona wuli ungali cilungamo? (b) Ana Mlungu akusapikana wuli wawojo pakusimana ni yipwetesi?

¹¹ Ana moŵa agano, Mlungu akusapikana wuli ni yayikutendekwa m’cilamboci, soni pa umi wawo? Baibulo jikusajiganya kuti Mlungu “akusanonyela cilungamo.” (Salimo 37:28) M’yoyo kutenda yindu yambone kapena yakusakala yikusamkwaya mnope Yehofa. Akusaŵengana ni ungali cilungamo wuliwose. Baibulo jikusatusalila kuti kala Mlungu “yampwetece mumtima” paŵayiweni kuti ŵandu ŵasakele mnope pacilambo capasi. (Genesis 6:5, 6) Mlungu nganacenga. (Malaki 3:6) Yikusamsakalisyasoni pakuyiwona yakusakala yili mkutendekwa pacilambo cosope, soni pakwawona ŵandu ali mkusimana ni yipwetesi. Baibulo jikusati, “Jwalakwejo ni jwakusamsamalila.”—1 Petulo 5:7.

12, 13. (a) Ligongo cici tukwete ndamo syambone mpela cinonyelo, soni ana cinonyelo cikusakwayaga catuli mwatukusaciwonela cilamboci? (b) Ligongo cici akusosekwa kulupilila kuti Mlungu cacimasya yakusawusya pacilambopa?

¹² Ana mpaka tukulupilile catuli kuti Mlungu yikusamsakalisya patukulagasika? Kwende tulole. Baibulo jikusajiganya kuti  Mlungu ŵapanganyisye ŵandu m’cilandanicisyo cakwe. (Genesis 1:26) Mlungu akwete ndamo syambone ni ligongo lyakwe m’wejisoni tukwete ndamo syambone. Mwambone, ana wawojo yikusapweteka paŵaweni ŵandu ŵambone ali mkusimana ni yipwetesi? Naga wawojo yikusapweteka pakuyiwona yindu yangali cilungamo, amanyilile kuti Mlungu ni jwayikusampweteka mnope.

¹³ Cine mwa yindu yambone yakwete ŵandu cili cinonyelo. Yeleyi yikusalosyasoni ndamo ja Mlungu. Baibulo jikusajiganya kuti “Mlungu ali cinonyelo.” (1 Yohane 4:8) Ligongo lyakuti Mlungu ali cinonyelo, m’wejisoni tukwete cinonyelo. Ana cinonyelo mpaka calimbikasye wawojo kumasya kulagasika, soni yindu yangali cilungamo yayili pacilambopa? Akakole macili, ana ngamkanatendapo kandu? Mwangakayicila akatesile! Akakayicila atapanandi kuti Mlungu cacimasya yipwetesi, soni yindu yangali cilungamo. Yilanga yayili kundanda kwa bukuji ngaŵa sagamisi kapena cembeceyo cangali mate. Yilanga ya Mlungu yicitendekwa! Kuti ayikulupilileje yilangayi akusosekwa kumanyilila yejinji yakwamba Mlungu juŵatesile yilangayo.

14. Ana Mlungu lina lyakwe ŵani, soni ligongo cici tukusosekwa kulikamulicisya masengo?

¹⁴ Ana mpaka atende cici pakusaka kuti jwine ŵamanyilile wawojo? Ana ngasamsalila lina lyawo? Ana Mlungu akwete lina? Dini syejinji sikusajanga kuti lina lyakwe lili “Mlungu” kapena “Ambuje,” nambo gelega ngaŵa mena gakwe gasyesyene. Gali mena ga ukumu, mwakulandana ni mena mpela “mwenye” ni  “pulesidenti.” Baibulo jikusajiganya kuti Mlungu akwete mena gejinji ga ukumu. Mena gakuti “Mlungu” ni “Ambuje,” gagambile kuŵa gane mwa menago. Nambope, Baibulo jikusajiganyasoni kuti Mlungu akwete lina lyakwe lisyesyene lyakuti, Yehofa. Lilemba lya Salimo 83:18 likusati: “Lina lyawo ni Yehofa, ŵalakwe ali Ŵamwinani Mnope pacilambo cosope capasi cino.” Naga Baibulo jawo nganijikola linali, alole Yakonjecesya pa mapeji 195 mpaka 197 m’bukuji kuti amanyilile ligongo lyakwe. Yisyesyene yakwe yili yakuti, lina lya Mlungu likusasimanikwa malo gejinji mu yakulemba yakalakala ya Baibulo. M’yoyo Yehofa akusaka kuti wawojo alimanyilile lina  lyakwe, soni alikamulicisyeje masengo. Mpaka tuŵecete kuti, Mlungu alimanyikasisye kupitila m’Baibulo.

15. Ana lina lyakuti Yehofa likusagopolela cici?

¹⁵ Mlungu ŵalipele jika lina lyakola kugopolela kwakwe. Lina lyakwe lyakuti Yehofa, likusagopolela kuti Mlungu mpaka akwanilisye yilanga yakwe yosope, soni mpaka atende yiliyose yakusaka. * Lina lya Mlungu lili lyapajika mnope. Lili lya jikape basi. Yehofa ali jwapajika m’matala gane. Catuli?

16, 17. Ana mpaka tulijiganye cici pakwamba ya Yehofa kutyocela pa mena ga ukumu gakuti: (a) “Jwamacili gosope”? (b) “Mwenye jwampaka kalakala”? (c) “Mkupanganya”?

¹⁶ Tuyiweni kuti lilemba lya Salimo 83:18 likusala ya Yehofa kuti: “Ŵalakwe ali Ŵamwinani Mnope.” M’yoyosoni, Yehofa  jika ni jwakusakolanjikwa kuŵa “Jwamacili gosope.” Lilemba lya Ciunukuko 15:3 likusasala kuti: “Ambuje, Mlungu Jwamacili gosope yitendo ya ŵalakwe yili yekulungwa ni yakusimonjesya. Ŵalakwe ali mwenye jwa mitundu josope ja ŵandu, soni matala gawo gali gagoloka ni gakulungamika.” Lina lya ukumu lyakuti “Jwamacili gosope,” likutujiganya kuti Yehofa ali jwamacili mnope kumpunda jwalijose. Pangali jwampaka alandane najo macili. Soni pa lilemba lya 1 Timoteo 1:17 Yehofa akumkolanga kuŵa “Mwenye jwampaka kalakala.” Lina lya ukumu lyeleli likutukumbusya kuti Yehofa ali jwapajika m’litala linesoni. Jwalakwe jika aŵele ali apali kwandaŵi syosope. Lilemba lya Salimo 90:2 likusati: “Kutandila kalakala mpaka kalakala [kapena, kwangamala] wawo ali Mlungu.” Yeleyi yili yakusimonjesya, ngati m’yoyo?

¹⁷ Yehofa ali jwapajikasoni, pakuŵa jwalakwe jika ali Mkupanganya. Lilemba lya Ciunukuko 4:11 likusasala kuti: “Ambuje Mlungu jwetu, ŵalakwe ali ŵakwenela kupocela lumbili, ucimbicimbi ni macili. Ŵalakwe ŵapanganyisye yindu yosope, ŵalakwe ŵasacile kuti yosopeyi paŵe pana, nipo yapanganyidwe.” Yiliyose yampaka ayiganicisye kutandilaga malayika gangawoneka, ndondwa syasikusagumbala kwinani cilo, yisogosi ya m’yitela, mpaka somba syasikusasugaga m’nyasa kapena m’lusulo, yosopeyi ŵayipanganyisye Yehofa Mlungu!

18. Ligongo cici ŵandu ŵane akusaliwona kuti yili yangakomboleka kum’ŵandicila Mlungu, nambo ana Baibulo jikusajiganya cici?

¹⁸ Ŵandu ŵajinji pakuŵalanga ya ndamo syakusimonjesya sya Yehofa ukusakamula woga. Akusajogopa kuti Mlungu ali jwapenani mnope mwati akusaliwona kuŵa ŵangaŵajilwa kum’ŵandicila. Ana nganisyo syelesi sili syakuŵajilwa? Baibulo jikusajiganya yakulekangana ni nganisyosi. Pakwamba ya Yehofa jikusati: “Nambope Mlungu nganaŵa kose pakutalika ni jwalijose mwa jwetuwe.” (Masengo 17:27) Baibulo jikusatulimbikasya kuti: “Mwaŵandicile Mlungu, nipo Ŵalakwe tacim’ŵandicila jemanja.”—Yakobo 4:8.

19. (a) Ana mpaka tutande catuli kum’ŵandicila Mlungu, soni pana umbone watuli? (b) Ana ndamo syapi sya Mlungu syasikusasangalasya wawojo?

 ¹⁹ Ana Mlungu mpaka am’ŵandicile catuli? Candanda, ajendelecele kutenda yakutenda apanoyi, kulijiganya ya Mlungu. Yesu ŵatite: “Nipo umi wangamala ukugopolela kuti ŵandu ŵamanyilile ŵalakwe ŵali Mlungu jikape ŵakuwona, niposoni am’manyilile Yesu Klistu juŵamtumile wawojo.” (Yohane 17:3) Baibulo jikusajiganya kuti kulijiganya ya Mlungu, soni ya Yesu kukusalongola ku “umi wangamala”! Mpela mwatusasile kala, “Mlungu ali cinonyelo.” (1 Yohane 4:16) Yehofa akwetesoni ndamo syambone syejinji syakusangalasya. Mwambone, Baibulo jikusati, Yehofa ali “Mlungu jwacanasa, ni jwambone mtima, jwangatumbila citema, ŵakugumbala ni cinonyelo cangamala, soni jwakulupicika kwa ŵandu ŵakwe.” (Eksodo 34:6) Jwalakwe ali ‘jwambone, soni jwakoseka kululucila.’ (Salimo 86:5) Mlungu ali jwakuwusimana mtima. (2 Petulo 3:9) Ali jwakulupicika. (1 Akolinto 1:9) Pakuŵalanga yejinji m’Baibulo, caciyiwona mwatendele Yehofa pakulosya ndamo syelesi, soni ndamo sine syakusangalasya.

20-22. (a) Ana ligongo lyakuti Mlungu ngatukum’wona nikuti mpaka yitulepelekasye kuŵa najo paunasi? Asale magongo. (b) Ana ŵandu ŵane ŵakuwoneka mpela akwaganicisya mpaka ŵacisye yatuli, nambo akusosekwa kutenda cici?

²⁰ Yisyene kuti ngakomboleka kum’wona Mlungu ligongo jwalakwe ali msimu. (Yohane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Mwakulijiganya ya jwalakwe kupitila m’Baibulo, cacimmanyilila mpela mundu. Mpela muŵasalile jwamalumbo, mpaka “awuwone umbone wa Yehofa.” (Salimo 27:4; Aloma 1:20) Pakulijiganya mnope ya Yehofa, cacim’wona kuŵa mjawo jusyesyene, soni cacikola magongo gejinji gakumnonyela, soni kum’ŵandicila.

²¹ Cacipikanicisya ligongo lyakwe Baibulo jikusatujiganya kuti tum’woneje Yehofa kuŵa Atati ŵetu. (Matayo 6:9) Ngaŵa kuti jwalakwe akusatupa umipe, nambosoni akusaka kuti tukoleje umi wambone, mpela mwakusatendela mtati jwambone julijose kwa ŵanace ŵakwe. (Salimo 36:9) Baibulo jikusajiganyasoni  kuti ŵandu komboleka kuŵa paunasi ni Yehofa. (Yakobo 2:23) Agambe ganisya, wawojo komboleka kuŵa mjakwe jwa Mkupanganya jwa cilambo cosope!

²² Pakwendelecela kulijiganya Baibulo, ŵane ŵakuwoneka mpela akwaganicisya komboleka kwacisya kuti alece kulijiganyaku. Jemanjajo mpaka adandawuleje kuti calece yiŵakulupililaga. Nambo akakunda kuti jwalijose ŵalekasye kupanganya unasi ni Mlungu.

23, 24. (a) Ligongo cici akusosekwa kwendelecela kuwusya yiwusyo pa yakulijiganyayi? (b) Ana mtwe wakuyicisya uciŵeceta ya cici?

²³ Yili yisyene kuti paciŵa yindu yine yakuti ngasayipikanicisya kundanda. Pakusasosekwa kulinandiya kuti awusyeje yiwusyo, nambo akakunda kuti sooni syalepelekasye. Yesu ŵaŵecete kuti kuli kwakusosekwa kulinandiya mpela kamwanace. (Matayo 18:2-4) Mpela mwatukwamanyilila ŵanace, akusanonyela kuwusya yiwusyo yejinji. Mlungu akusaka kuti wawojo apateje kwanga kwa yiwusyo yawo. Baibulo jikusayamicila ŵandu ŵane ŵaŵaliji ŵakusacilila mnope kulijiganya ya Mlungu. Ŵawungunyaga mwakusamala m’Malemba kuti asimicisye kuti yaŵalijiganyagayo yaliji yisyesyene.—Masengo 17:11.

²⁴ Litala lyambone lyampaka tummanyile Yehofa, lili kulijiganya Baibulo. Jili jakulekangana ni buku jilijose. Catuli? Mtwe wakuyicisya uciŵeceta yeleyi.