Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

CAPÍTULO 1

Xipeʼ ndiʼ cusiidiʼ Biblia de Dios

Xipeʼ ndiʼ cusiidiʼ Biblia de Dios
  • Ñee dxandíʼ rizaalaʼdxiʼ Dios laanu la?

  • Ximodo nga Dios. Ñee nápabe labe la?

  • Ñee zanda guidxíñanu gaxha de laabe la?

1, 2. Stale biaje, xiñee galán nga guinabadiidxanu.

HUAYUUYALUʼ pabiáʼ rinabadiidxaʼ ca baʼduhuiiniʼ ca la? Stálecabe deruʼ caníʼcabe ne mápeca cuzulú canabadiidxacabe. Ora maʼ canabadiidxacabe dede rusiaandecabe lúcabe ruuyadxícabe binni para guinabadiidxacabe: «Xiñee azul guibáʼ», «Xidé guyáʼ ca beleguí ca» o «Tu bisiidiʼ ca manihuiiniʼ ca gúʼndacaʼ». Neca gacaláʼdxinu guicábinu laacabe, nuu tiru qué ridxélanu xi guininu. Ne nuu biaje neca maʼ bisiénenu laacabe peru zanabadiidxarúcabe: «Xiñee yaʼ».

2 Peru cadi ca baʼduhuiiniʼ si nga rinabadiidxaʼ. Ora maʼ ziniisinu rinabadiidxarunu, nuu tiru para gánnanu ximodo chindanu paxaraa, para cadi guizaacanu xiixa o racaláʼdxisinu gánnanu. Peru stale binni maʼ qué riná diʼ guinabadiidxaʼ cani jmapeʼ naquiiñeʼ ganna. O nuu tiru maʼ qué ruyúbicabe gánnacabe xi riníʼ ni rinabadiidxacabe.

3. Xiñee stale binni maʼ qué ruyubi ganna xi riníʼ ca guendarinabadiidxaʼ ni jma risaca.

3 Guníʼ ique guendarinabadiidxaʼ cá lu portada stiʼ libru riʼ ne laaca guníʼ ique cani zeeda lade ca diidxaʼ ruzuluné ni ne cani zeeda ra ruzulú capítulo riʼ. Laacani nga caadxi de cani naquiiñeʼ guinabadiidxanu. Peru stale binni maʼ qué nacaʼ guyúbicaʼ xi riníʼ cani. Xiñee yaʼ. Ñee zanda guicabi Biblia cani la? Nuu binni na nagana raca para laacaʼ guiénecaʼ modo ricabi Biblia cani. Xcaadxi qué rinádicaʼ guinabadiidxacaʼ para cadi guituí lucaʼ. Ne nuu tu laa rusaana cani para ca xaíque stiʼ ca religión ne para ca maestru ni rusiidiʼ de religión. Peru lii xi raʼbuʼ yaʼ.

4, 5. Gunáʼ ndiʼ chupa chonna ni zándaca guinabadiidxanu laca laanu, ne xiñee naquiiñeʼ guyúbinu gánnanu xi riníʼ cani.

4 Zándaca lii riuuláʼdxiluʼ gánnaluʼ cani risaca ni rinabadiidxanu de guendanabani riʼ. Zándaca nuu biaje rinabadiidxaluʼ laca lii: «Xiñee nuunu lu guidxilayú riʼ. Ñee ndiʼ si nga guendanabani ca la? Ximodo nga Dios». Galán nga guiníʼ íqueluʼ cani ne cadi guireeluʼ gana guyúbiluʼ gusiénecabe lii ni dxandíʼ riníʼ cani. Jesucristu, ni binibiáʼcabe laa casi ti maestru ni jma nanna gusiidiʼ, guníʼ sicaríʼ: «Lainaba lu Dios, zudii laatu. Lauyubi, zadxela tu. Lauxhidxi náʼ, zaxele chuʼ tu» (Mateo 7:7).

5 Pa guyúbiluʼ gánnaluʼ cani risaca ni rinabadiidxaʼ binni la? zuuyaluʼ stale ni zabeenduluʼ (Proverbios 2:1-5). Neca chuʼ binni gadxé ni gabi lii la? cani racaláʼdxiluʼ gánnaluʼ nuu cani ne zanda guidxélaluʼ cani. Cá cani ndaaniʼ Biblia ne cadi nagana modo cusiene ni. Ne ni jma galán nga purtiʼ rusiecheʼ ni laanu pur ca cosa sicarú cabézanu gueeda ca ne laaca racané cani laanu guibáninu nayecheʼ ca dxi riʼ. Primeru guidúʼyanu tobi de cani nabé rinabadiidxaʼ binni ne riguu xizaa laacaʼ.

ÑEE NAGUIDXI LADXIDÓʼ DIOS O QUÉ RIZAALAʼDXIʼ LAANU LA?

6. Xiñee stale tu riníʼ ique qué rizaalaʼdxiʼ Dios pa cadiʼdiʼ binni lu guendananá.

6 Stale binni riníʼ zacá laabe. Nácabe pa ñaca nizaaláʼdxibe laanu la? maʼ gadxé modo nibáninu. Nabáninu ra nabé cadinde ca guidxi, nanaláʼdxisaa binni ne nuu stale yuubaʼ. Guiranu raca huaranu, raca nanu ne rati ca binni nadxiinu. Nga runi nuu tu riníʼ: «Pa ñaca nizaalaʼdxiʼ Dios laanu, cadi maʼ nibeebe cani runiná laanu ca la?».

7. 1) Xiñee zanda guininu rucaa stale maestru de religión binni guiníʼ ique naguidxi ladxidóʼ Dios. 2) Xipeʼ ndiʼ rusiidiʼ Biblia de ca yuubaʼ stinu.

7 Ne ni jma feu nga rucaa stale maestru de religión binni guiníʼ ique naguidxi ladxidóʼ Dios. Casi ora guizaaca xiixa desgracia riníʼcabe zacá nga racalaʼdxiʼ Dios. Casi ñaca nugaanicabe donda Dios pur ca yuubaʼ cadídinu. Peru, ñee dxandíʼ zacá ni la? Xipeʼ ndiʼ cusiidiʼ Biblia de laani yaʼ. Santiago 1:13 na: «Ora chuʼ ni uquiinde laanu uchéʼ nu la? cadi zácaxa nu Dios cuquiinde laanu, purti qué zanda uquiinde ni nadxaba Dios, ne qué ruquiinde Dios irutiʼ». Nga runi, cadi Dios diʼ nga runi guiráʼ cosa malu nuu lu Guidxilayú riʼ. Biblia na: «Nga runi, hombre ni riénecaʼ, lagucaadiaga naa: Zitu zuhuaa de ndaaniʼ ique Dios ni dxandíʼ guni ni malu, ne zitu zuhuaa de ndaaniʼ ique ni jma napa poder guni ni cadi jneza» (Job 34:10). Dxandíʼ rudiibe lugar gaca cani, peru gadxé nga gudiibe lugar ne gadxé nga guseendabe ni laapebe.

8, 9. 1) Xi ejemplu niniʼluʼ para nusiéneluʼ gadxé nga gudii Dios lugar chuʼ guendananá que guseendabe ni laabe. 2) Xiñee cadi galán guininu mal de Dios purtiʼ cudii lugar cayuni binni ni cadi jneza.

8 Guníʼ ique ti señor nuu xpiaaniʼ ni nadxii ca xiiñiʼ ne náparube sti xiiñibe ni maʼ huaniisi lube. Xiiñibe riʼ maʼ qué niná nuzuubaʼ stiidxabe ne bixeleʼ de laabe ne qué nucueezabe laa. Ne xiiñibe qué ñuni ni jneza ne pur ngue gupa jma guendanagana. Raʼbuʼ lii bixhózebe nga biseendaʼ ca guendanagana que la? Coʼ xa (Lucas 15:11-13). Zaqueca, qué rucueeza Dios binni de guni ni qué iquiiñeʼ, peru cadi pur nga zaninu laabe nga ruseendabe ca guendananá rápacaʼ. Nga runi, cadi jneza diʼ nga ugáʼninu donda Dios pur guiráʼ yuubaʼ cadiʼdiʼ binni.

9 Nuu xi pur rudii Dios lugar guni binni ni cadi jneza. Ne cumu laabe bizaʼbe laanu né stale poder ne nánnabe stale la? qué gápabe xi pur gábibe laanu xiñee cudiibe lugar nuu cani. Peru cumu nadxiibe laanu la? cayábibe laanu xi pur nuu cani. Lu capítulo 11 zazíʼdinu jma xiñee nuu ca yuubaʼ ca. Peru gunna dxichi qué gapa Dios donda pur ca yuubaʼ stinu. Laabe rusiéchebe laanu purtiʼ cayábibe laanu zabeebe cani (Isaías 33:2).

10. Xiñee zanda guni crenu zabee Dios yuubaʼ ni redané ca guendaquéiquiiñeʼ ni raca.

10 Laaca nácabe ti Dios nayá (Isaías 6:3). Nga riníʼ qué zúnibe ni cadi jneza. Nga runi, zanda guni crenu laabe que guni crenu sti binni, purtiʼ nuu tiru qué rúnicaʼ jneza. Nin ti gobiernu ni jma nachaʼhuiʼ qué zanda guni chaahuiʼ ra runi feu ca binni malu. Peru Dios si nga ni jma nadipaʼ. Laabe zanda cueebe yuubaʼ ni redané ca guendaquéiquiiñeʼ ni raca ne zacá zúnibe ni. Ne ora gúnibe ni, zúnibe ni para maʼ cadi chuʼ dxi guibiguetaʼ cani. Biblia na: «Purtiʼ zanitilú ca binni malu, peru cani cabeza gulá Jiobá laacaʼ zacaacaʼ guidxilayú. Maʼ xcaadxi si tiempu cayaadxaʼ, ne maʼ qué ziuu binni malu; neca guyúbiluʼ laacaʼ maʼ qué zadxeʼluʼ laacaʼ» (Salmo 37:9, 10).

XI RUNI SENTIR DIOS ORA QUÉ RACA NI JNEZA

11. 1) Ximodo ruuyaʼ Dios ni cadi jneza. 2) Xi runi sentir Dios ora ruuyaʼ cayacananu.

11 Laga cayaca cani, xi runi sentir Dios pur guiráʼ ni cazaaca lu Guidxilayú ne lu xquendanabáninu yaʼ. Biblia cayabi laanu nadxiibe guendaruni jneza (Salmo 37:28). Laabe nabé rizaaláʼdxibe pa cayaca ni jneza o coʼ ne nanaláʼdxibe guiráʼ ni cadi jneza. Biblia na «gucaná ladxidoʼbe» ora bidxá guendaquéiquiiñeʼ lu Guidxilayú riʼ dxiqué (Génesis 6:5, 6). Ne laabe caʼruʼ guchaabe (Malaquías 3:6). Nanaláʼdxirube ni cadi jneza ne riabe cani cayacaná. Biblia na: «Laabe cayapa be laatu» (biindaʼ 1 Pedro 5:7).

Biblia rusiidiʼ né guendarannaxhii nga bizáʼ Jiobá guibáʼ ne Guidxilayú

12, 13. 1) Xiñee rannaxhiinu, ne xi rucaa guendarannaxhii ca laanu gúninu ora guidúʼyanu cayacaná binni. 2) Xiñee nanna dxíchinu zabee Dios guendanagana ni cayuniná binni.

12 Xiñee zanda guininu riuubaʼ ladxidóʼ Dios ora guʼyaʼ cayacananu. Guidúʼyanu sti razón. Biblia rusiidiʼ bizaʼbe hombre casi laabe (Génesis 1:26). Nga runi, pa nápanu xiixa guenda la? nápanu ni purtiʼ Dios nga napa ni. Casi pa ñuuyaluʼ tuuxa cayacaná, ñee qué ñuubaʼ ladxidoʼloʼ la? Pa lii riuubaʼ ladxidoʼloʼ ora gúʼyaluʼ cayacaná tuuxa, gunna dxichi laaca riuubaʼ ladxidóʼ Dios ora ruuyaʼ cani.

13 Tobi de ca cosa ni jma galán zanda guni binni nga gannaxhii. Laaca yendeenu Dios pur laani purtiʼ Biblia cusiidiʼ laanu «de Dios nga reeda enda ranaxhii» (1 Juan 4:8). Rannaxhiinu purtiʼ Dios rannaxhii. Pa lii ñápaluʼ poder para nibeeluʼ ca guendananá ne guiráʼ cani cadi jneza nuu yanna, ñee nucaa guendarannaxhii ca lii nibeeluʼ cani la? Nucaa pue. Naquiiñeʼ gánnaluʼ zacaca nga chiguni Dios, chindeebe guiráʼ guendanagana cayuniná binni. Lu ca diidxaʼ bíʼndaluʼ ra bizulú libru riʼ, zeeda cani guníʼ Dios chiguni ne maʼ bíʼnibe chupa chonna de laacani ne maʼ qué zandaa zúnibe xcaadxi ca, cadi ti bacaandaʼ cani. Peru para ganda guni crenu cani la? naquiiñeʼ gunibiaʼnu Dios ni caníʼ chiguni cani.

RACALAʼDXIʼ DIOS GUNIBIAʼLUʼ LAA

Ora racaláʼdxiluʼ gunibiáʼ tuuxa lii, cadi dxandíʼ zábiluʼ laabe tu laluʼ la? Dios cayabi laanu tu láʼ ndaaniʼ Biblia

14. Tu láʼ Dios, ne xiñee galán iquiiñenu ni.

14 Xi rúniluʼ ora racaláʼdxiluʼ gunibiáʼ tuuxa lii. Cadi dxandíʼ zábiluʼ laabe tu laluʼ la? Yanna, ñee napa Dios lá la? Stale religión rusiidicaʼ «Dios» o «Señor» nga labe, peru laacani la? cadi ti lá diʼ cani, sínuque zeeda gaca cani casi niníʼ binni «rey» o «presidente». Biblia na nuuruʼ stale modo rábicabe laabe, lade cani zeeda «Dios» ne «Señor». Peru laaca rusiidiʼ ni nápabe ti lápebe: Jiobá. Salmo 83:18 na sicaríʼ: «Lii, ni laluʼ Jiobá, lii si nga ni nuu jma luguiáʼ lu guidubi naca guidxilayú». Pa cadi cá labe lu Biblia stiluʼ la? biyubi lu apéndice stiʼ libru riʼtema ni láʼ «Ximodo riquiiñeʼ lá Dios ne xi riníʼ ni», ti maʼ gánnaluʼ xiñee cadi zeeda labe lu Biblia stiluʼ. Lu ca primé guiʼchiʼ ra gucuá Biblia bicaacabe lá Jiobá stálepeʼ tiru. Nga runi, racalaʼdxiʼ Jiobá gánnaluʼ tu láʼ ne guiniʼluʼ ni. Ne zanda guininu riquiiñebe Biblia ti gusiidibe lii ximodo laabe.

15. Xi riníʼ lá Jiobá.

15 Jiobá, lá ni bidii Dios laca laa, stale nga ni riníʼ ni. Riníʼ ni zanda gúnibe guiráʼ ni maʼ bidii stiidxabe ne guiráʼ cani gacaláʼdxibe. * Gastiʼ stobi casi laani, purtiʼ para laasibe ni. Dxandipeʼ nga gástiruʼ stobi casi labe. Guidúʼyanu chupa chonna ni culuíʼ zacá ni.

16, 17. Xi rizíʼdinu de Jiobá lu xcaadxi modo rábicabe laabe, casi: 1) «ni jma nandxóʼ». 2) ni «qué huayuu dxi gusaana de gaca Rey». 3) ni «bizáʼ».

16 Maʼ bíʼyanu lu Salmo 83:18 ra na de Jiobá: «Lii si nga ni nuu jma luguiáʼ». Laaca laasibe nga «ni jma nandxóʼ». Apocalipsis 15:3 na: «Naroʼba ne de enda ridxagayaa irá ni runi luʼ, Señor Dios ni jma nandxóʼ. Jneza ne sicarú irá ni riguixhe luʼ, lii ni runi mandar irá guidxi [«ni qué huayuu dxi gusaana de gaca Rey», TNM]». Ca diidxaʼ «ni jma nandxóʼ» rusihuinni cani jma nadípabe que tutiica ni nabani. Guirútiruʼ jma nadipaʼ casi laabe. Ca diidxaʼ «ni qué huayuu dxi gusaana de gaca Rey» rusietenalaʼdxiʼ ni laanu laasibe nga ni huabani guiráʼ tiempu. Ne lu Salmo 90:2 na: «Guiráʼ dxi huadiʼdiʼ ne guiráʼ dxi chitiidiʼ lii nga Dios». Cadi dxandíʼ ora guiníʼ íquenu ca diidxaʼ ca rucaa cani laanu guidxagayaanu la?

17 Nuu sti razón ni rusihuinni gástiruʼ stobi casi Jiobá: laasibe nga bizaʼbe guiráʼ ni nuu. Apocalipsis 4:11 na: «Señor Dios stidu, lii siouʼ nga naquiiñe udxiʼba du ne usisaca du ne iní du nandxóʼ loʼ. Purti lii bizáʼ lu irá xixé ni nuu. Uyáʼ ni ne nuu ru ni purti nga ni na luʼ». Jiobá nga bizáʼ guiráʼ ni nuu casi ca ángel nuu guibáʼ, ca beleguí ruzaaniʼ guibáʼ, ca cuananaxhi ricá lu yaga, ca benda nuu ndaaniʼ nisadóʼ ne ndaaniʼ guiiguʼ ne nuuruʼ xcaadxi ni bizaʼbe.

ÑEE ZANDA GUIDXÍÑALUʼ JIOBÁ LA?

18. Xiñee nuu binni riníʼ qué ziuu dxi guidxiña gaxha de Dios, peru xi rusiidiʼ Biblia.

18 Nuu tu laa dede ridxibi pur ca guenda ni napa Jiobá. Nácabe qué zanda guidxíñacabe Dios purtiʼ zítupeʼ nuu o qué rizaalaʼdxiʼ laacabe. Jneza nga guiníʼ íquenu zacá la? Cadi nga diʼ nga ni rusiidiʼ Biblia, purtiʼ luni cá «cadi zitu nuu be [...] de cada tobi de laanu» (Hechos 17:27). Ne dede cayabi ni laanu: «Laidxiña gaxha de Dios, ne laa zadxiña gaxha de laatu» (Santiago 4:8).

19. 1) Ximodo zanda guidxíñanu Dios, ne xi zabeendunu. 2) Xi guenda stiʼ Dios jma ribidxi lii.

19 Ximodo zanda guidxíñaluʼ Dios ni bizáʼ laanu yaʼ. Primé la? cadi gusaana de gúniluʼ ni cayúniluʼ yanna riʼ: guiziidiluʼ dede biaʼ gándatiʼ de Dios. Jesús guníʼ: «Ne zacaa cabe enda nabani ca ra gunibiáʼ cabe lii ne ra gunibiáʼ cabe Jesucristu ni biseenda luʼ. Lii nga tobi lucha Dios ni dxandíʼ» (Juan 17:3). Casi na Biblia, ra gunibiaʼnu Jiobá ne Jesús nga zacaanu «enda nabani» ni qué zaluxe. Maʼ nánnanu «nadxii Dios laanu» (1 Juan 4:16). Peru náparuʼ Jiobá xcaadxi guenda ne galán guiráʼ cani ne ribidxi cani laanu. Casi ra na Biblia nácabe «ti Dios ni rilaselaʼdxiʼ ne nachaʼhuiʼ, rindaa para guidxiichi ne qué rusaana de gannaxhii ne dxandíʼ» (Éxodo 34:6). Nácabe ti Dios nachaʼhuiʼ ne nuucabe para gutiidiláʼdxibe stóndanu (Salmo 86:5). Ribézabe purtiʼ qué ridxiichigabe (2 Pedro 3:9). Qué rusaanabe laanu (Revelación 15:4TNM). Ra jma gúʼndaluʼ Biblia zuuyaluʼ ximodo hualuiʼbe ca guenda ni ribidxi laanu ca ne xcaadxiruʼ de laacani.

20-22. 1) Raʼbuʼ qué zanda guidxíñanu Dios purtiʼ si qué zanda guidúʼyanu laa la? Bisiene ni. 2) Xi zándaca gabi tuuxa lii purtiʼ caníʼ ique cayacané lii, ne xii nga ni jma jneza gúniluʼ.

20 Dxandíʼ, qué zanda guidúʼyanu Dios, purtiʼ Espíritu laa (Juan 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17). Peru Biblia cusiene laanu ximodo laabe. Lii laaca zanda gúʼyaluʼ pabiáʼ sicarú modo naca Jiobá casi na tobi de cani bicaa Salmo (Salmo 27:4; Romanos 1:20). Ra jma guiziidiluʼ de laabe la? jma zuuyuʼ laabe casi ruuyuʼ ti binni, ne óraque jma zannaxhiiluʼ laabe ne zuni sentirluʼ nuuluʼ gaxha de laabe.

Guendarannaxhii napa bixhoze binni laa rusihuinni ni sti guendarannaxhii jma naroʼbaʼ: ni napa Bixhózenu ni nuu guibáʼ laanu

21 Chaahuidugá ziéneluʼ xiñee cayabi Biblia laanu guidúʼyanu laabe casi Bixhózenu (Mateo 6:9). Cadi bidiisibe laanu guendanabani, sínuque racaláʼdxibe guibáninu jma galán dede ra ganda, cásica bixhoze binni né xiiñiʼ (Salmo 36:9). Biblia cusiidiʼ laanu zanda gaca xhamígunu Jiobá (Santiago 2:23). ¡Guníʼ ique si lii, zanda gaca xhamíguluʼ ni bizáʼ guibáʼ ne Guidxilayú!

22 Ora guiziidiluʼ jma de Biblia, zándaca chuʼ tu gabi lii maʼ cadi gúʼndaluʼ ni, purtiʼ zándaca caníʼ íquebe cayacanebe lii. Zándaca gábicabe ni lii purtiʼ nuucabe xizaa pa guchaaluʼ cani runi creluʼ. Peru cadi gudiiluʼ lugar chuʼ tu gucueeza lii de gaca xhamíguluʼ Dios purtiʼ nga nga ni jma galán zanda gápaluʼ.

23, 24. 1) Xiñee cadi naquiiñeʼ guidxíbiluʼ ora guinabadiidxaluʼ de ni caziidiluʼ. 2) Xi zadúʼyanu lu sti capítulo ca.

23 Dxandíʼ nga nuu ni qué ziéneluʼ, purtiʼ nacubi cuzululuʼ. Peru cadi guidxíbiluʼ ora guinábaluʼ gacanécabe lii. Jesús guníʼ galán nga gácanu nachaʼhuiʼ casi ti baʼduhuiiniʼ (Mateo 18:2-4). Ne maʼ nánnanu ca baʼduhuiiniʼ ca nabé rinabadiidxacaʼ. Dios racalaʼdxiʼ gánnaluʼ xi riníʼ cani rinabadiidxaluʼ. Ne Biblia ruzeeteʼ caadxi binni ni guyuu dxiqué ni dxandipeʼ gucaláʼdxicaʼ gunibiaʼcaʼ Dios. Ngue runi, biindaʼ chaahuicabe Xquiʼchiʼ Dios ne biyúbicabe pa jneza ni caziidicabe (biindaʼ Hechos 17:11).

24 Ni jma jneza para ganda gunibiaʼnu Jiobá nga guidúʼndanu Biblia, ti libru gadxepeʼ de xcaadxi ni nuu. Xi runi ni gadxepeʼ yaʼ. Lu sti capítulo ca zadúʼyanu ni.

^ párrafo 15 Zadxélaluʼ xiruʼ riníʼ lá Dios ne ximodo guininu ni lu apéndice «Ximodo riquiiñeʼ lá Dios ne xi riníʼ ni».