1, 2. Tipagine duhe ti ni ni wenepai boro sanahe?

MO AKPARIANGA gu gene agude naasanahe ngbaha? Dungu agude natona sasanahe kinaho ami atona wirika fugo ni. Ami natumba bangiira kuari fuo aboro kini sana gu ngbatunga asanahe duwa: Wari uru nidu ni yuru? I ambakadi akerekuru rogo ginihe? Da nayugu bia fu azire? Boro rengbe ka asada tiní ka karagapai sa agu asanahe re dunduko ono agu akuraha kini gasi ní agasa. Na ka boro vura karagapai akaraga wenengai, gude nakusa kina kura sanahe nga: Tipagine duhe ti ni wo?

² Anga kina agude sa ninaasanahe te. Ho boro asona ni, ní ambunga sanahe te. Ní naasanahe tipa ka ino bara rago, ka inopa gu kereapai si aida ní nehe, watadu ka ino vovo apai. Ono si nawira gupai nga  badungu aboro aidanga ka sanahe te, gbe, ka sana agu asanahe nyakipaha gbe. Na i agbatanga akaragapai sa nyanyakipa asanahe a te.

3. Tipagine dungu aboro ambu gbata akaragapai ti ni sa agu asanahe nyakipaha gbe?

³ Mo berẽnga kurii gu sanahe duti kpoto gi buku re, na agu asanahe duti tonatona gi buku re ti kpewaraga 3 na 6, watadu agu asanahe duti tonatona gi kapita re. Si nga bete gu nyanyakipa asanahe rengbe mo ka sanaha. Ono tie, dungu aboro ima mbu gbata akaragapai sa agu asanahe re. Tipagine mbuyo ho ti ni? Ya mo Ziazia Kekeapai nakaragapai sani? Kura aboro nabihe nga agu akaragapai du kutini ima kpakara tipa boro girogoyo. Aguyo nabihe nga ka i asanahe, si nika fu zee fuyo. Na aguyo dakuti gupai nga, kina abarumbatayo watadu abayugupai nga ga kanisa yo si aida i naasana agu asanahe re na kini gbata akaragapai sani. Mo nabihe wai tigamo?

4, 5. Gini bete nyanyakipa asanahe duho rengbe ani ka sanaha, na tipagine si aida ani gbata agu akaragapai ti ni du kutini?

⁴ Si nawira gupai nga mo ima du na nyemu ka ino akaragapai sa agu asanahe nyakipaha gbe. Si nawira gupai a nga mo naasana tiro asana nga: ‘Ndu gupai aboro araka ti ni nga gine? Ya mo kina gi raka re nga gu yangara raka duho? Gini asino duti Mbori?’ Si ni wenepai boro sana ngbatunga agu asanahe re, na si naida mo gbata ndikidi akaragapai sani daho mo ka gbiaha ni. Gu bayugupai nangia Yesu Kristo aya: “Oni sana he tipa he, i ki fu he fu roni; oni gbata ha, oni ki bi he abi; oni ngoka ngbadimo, i ki uru he fu roni.”—Matayo 7:7.

⁵ Ka mo ‘agbata’ akaragapai kindi kuti nyanyakipa  asanahe, mo gbiaha agbia. (Asanza 2:1-5) Ka si vura du nga kura aboro pe ginipai foro, akaragapai kinaho sa agu asanahe re rogo Ziazia Kekeapai, na mo rengbe arengba ka gbiaha. Agu akaragapai re ni kpakarakpakaraha tipa ka giarogoyo te. Agu akaragapai re nafu maabangirise gbiati ngbarago. Na si rengbe arengba ka undoro mo raki wene raka awere na ku mbatayo. Awere tie, ani wisigingo gu sanahe naima fuda badungu aboro gbe.

6. Tipagine dungu aboro aberã gupai ti ni nga Mbori aberãnga pa aboro te?

⁶ Dungu aboro nabihe nga Mbori aberãnga pa aboro te. I naya: ‘Wa ka si nidu nga Mbori naberãpa aboro aberã, ya mo ka zegino dunga ni bawene ba fu aboro areme te?’ Kere avura na sogote gbiati arungo namanga rogo zegino dunduko. Ani nawoka, kini rungo, na gaani aboro kini kpiki. Agi apai re nasa dungu aboro i sanahe ki ya, ‘Ka si nidu nga Mbori naberã parani aberã na agu apai nafuda rani, ka ko kisingo gene be agu apai re te?’

7. (a) Wai abarumbatayo rogo pambori asa dungu aboro i niberẽ gupai nga Mbori aberãnga pa aboro te? (b) Ginipai nzunzu Ziazia Kekeapai ayugoho tipa agu aˈasada ani agbiatirani na ni?

⁷ Gu gberẽ berewe nga, abarumbatayo rogo pambori nasa aboro asa i niberẽ gupai nga Mbori aberãnga pa aboro te. Wai i amanga gipai re? Ho gbegberẽpai amanga ni, i naya wẽ Mbori du nasiaha wo. Gure nga i nabira Mbori ya ko du naye na gbegberẽ apai sa aboro. Ya mo gure nga gu rengo du tipa Mbori? Ginipai nzunzu Ziazia Kekeapai ayugoho tipa gipai re? Yakoba 1:13 naya: “Ka boro du ni asadiasadi  ni, ka ni yá nga, ‘Mbori naasada re,’ ya; bambiko ka i asadi nga Mbori na gbegberẽpai te, ko aasada nga boro tigako wa sa te.” Sidu, anga Mbori du naye na gu gbegberẽ apai ani abihe areme rogo zegino te. (Mo gedi Eyobo 34:10-12.) Ono gupai Mbori amangaha nga ko nambugene ambu fu gbegberẽ apai si niimangi. Ono bakere kparakparapai kinaho dagba mbugene fu gbegberẽpai si mangi na ka ye na ni.

8, 9. (a) Mo gumbanga gu kpiapai nayugopa gu kparakparapai duti mbu gbegberẽpai si mangi na ka ye na ni. (b) Tipagine arunga ha ti ni furani ani bira Mbori tipa mbuko aboro i ndu ngba gbegberẽ gene ya?

⁸ Ni kpiapai, mo berẽnga pa kumba du na tatamana gbiati nyemuse du na sosono wiriko naraka kindi fuoko kporo. Gu wiriko re sa tiko ni gbegberẽ boro na kini idi ka guari kusayo kua bako. Bako aziongo ko ngbaome ko nye te. Gu paranga re ndu kini raki gbegberẽ raka rogo gu rago ko naga ku rogoho na ki ti ku rogo kerepai. Ya mo ani rengbe ka ya bako du ye na gu kerepai re sako? Wagusa te. (Ruka 15:11-13) Wakina gure a, ho aboro asia gupai ni nga kaa manga gbegberẽ apai, Mbori arugusanga yo te, ono anga ko du naye na gu gbegberẽ apai si akusaha te. Si arunga ani bira Mbori tipa agu apai nafuda aboro te.

⁹ Wene nduapai kina be Mbori ko ambu aboro ti ni i naamanga gbegberẽ apai. Wangia ko Bakusiahe kidu na tatamana gbiati ome, ko ni ziziko ka gumba gupai furani ko amangaha ti ni wo te. Ono mbiko nyemuse, ko ima gumbaha furani. Mo aino gipai re wenengai rogo Kapita 11 nga ga gi buku re. Ono mo ini gupai nga, anga Mbori du naye na gu fudifudiapai ani agbiatirani na ni te. Ono gu mangiko ho  nga ko fu maabangirise furani nga gaani fudifudiapai nika nyasa anyasa!—Yesaya 33:2.

10. Tipagine si aida ani du na gu kido ti ni nga, Mbori nika dia gbegberẽ apai adia kusayo dunduko?

¹⁰ Kurapai si aida ani inihe nga, Mbori ni ziazia ko. (Yesaya 6:3) Wiri gbegberẽpai tiko te. Sidu, si naida aida ani kido kutiko rogo apai yo dunduko. Ko kia ti aboro, bambiko aboro nasa asinoyo asa ni gbegberẽhe. Zavura gu bazogo ngba sinoni kisusi, ní naadunga na ome beni ka mbakada gu gbegberẽ apai dunduko aboro amangaha te. Ono Mbori tigako du na tandu apai dũ. Ko rengbe arengba ka dia gu gbegberẽ apai kusayo ani ambu behe, na ko nika mangaha amanga wo. Ho Mbori nika guari ni ka mangapai, ko nika digiso gbegberẽ apai bara sa kindi!—Mo gedi Atambuahe 37:9-11.

11. (a) Wai Mbori abi gu gbegberẽ apai aboro amanga akurayo na ni? (b) Wai Mbori abi gu rungo namanga ro?

¹¹ Wai Mbori abi gu gbegberẽ apai namanga awere rogo zegino na gu namanga ro? Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga, Mbori “nakpi nyemu ruru sarangbanga,” watadu rurupai. (Atambuahe 37:28) Sidu, ko naberã aberã gbe tipa gupai du ni ruruhe na gu du ni irairaha. Angbatunga irairaapai dunduko ko asogaha. Ziazia Kekeapai naya wẽ ‘ngbaduko aimi’ ni kerehe ho kpotosende ahi ni be gbegberẽ apai ti rago Noa. (Bambata Pai 6:5, 6) Mbori asanga gu sinoko re te. (Maraki 3:6) Rago nagberã agberã tiko kindi ka bi gu rungo du rogo zegino. Na ko ima soga gupai nga aboro nirungo. Ziazia Kekeapai  naya: ‘Ko naberã paroni aberã.’—Mo gedi 1 Petero 5:7.

12, 13. (a) Tipagine du ani ti ni na wene asino, wa gu nga nyemuse? (b) Nyemuse nasa ro mo nibi agu apai namanga rogo zegino wai? (d) Ginipai nayugo gupai nzunzu nga Mbori nika mangapai amanga tipa gu fudifudiapai du rogo zegino?

¹² Ginipai nzunzu nayugoho nga Mbori ima soga ka bi aboro i nirungo? Gu kura gopai gere. Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga Mbori amangi boro ni kpiako. (Bambata Pai 1:26) Si du ani ti ni na wene asino tirani a wa du Mbori na ni. Ni kpiapai, ya mo rago naangba tiro ho mo abi gu boro ni amanganga gbegberẽpai ya ní nirungo? Ka si du nga rago naangbanga tiro te, gure nga rago naangbanga ti Mbori a te, bambiko mo nga kpiako. Mbori rago agberã tiko kisusi ro.

¹³ Gu sino aboro ngba gbe, si nga nyemuse. Kina Mbori nafuhe fuyo a. Ziazia Kekeapai nape gupai nga, “Mbori nga nyemuse.” (1 Yoane 4:8) Ani na nyemu aboro bambiko Mbori na nyemuyo a. Ka si nidu nga gene bero, ya mo ka nyemuse sanga ro mo nyasiriipa gu rungo na gbegberẽ apai namanga areme rogo zegino te? Ka mo mangihe amanga wo nirengo! Kinawo duhe tipa Mbori a. Wa du ko adu na ome beko, gako nyemuse nika sako ko nyasiriipa rungo kusayo na gbegberẽ apai dunduko. Agu akidohe ani abihe ti tonatona gi buku re, anga kungbo pa musumo ngaha te. Agu apai Mbori akidopaha dunduko duwa ka si mangi! Ono tipa mo idipa agu akidohe re, si naida mo ini kura apai aino tipa Mbori.

14. Rimo Mbori nga da, na tipagine si aida ani naayambaha ti ni?

¹⁴ Ka mo aida boro ini ro, ginipai ka mo mangihe  ni bambataha? Ya mo mo yambungo rimoro funi te? Na Mbori tigako, ya mo rimoko ti ni? Dungu akanisa naya wẽ rimoko nga “Mbori” watadu “Gbia,” ono ndikidi arimo nga agure te. Gure nga agu arimo nga ga sunge, wa gu nga “bakindo” na “bazogo.” Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga Mbori na dungu arimo riko nga ga sunge. “Mbori” na “Gbia” du dagba agu arimo re. Ono tie, Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga Mbori na kina ndikidi rimoko ti ni, nga Yekova. Atambuahe 83:18 naya: “Kina ro sa, du rimoro nga Yekova, nga gu Ko nga Bahe ki susi auru kpotosende dunduko.” Tipa ka ino gupai adunga gu rimo nga Yekova re ti ni rogo kura asasa fugo Ziazia Kekeapai ya, mo bi gupai duti kpewaraga 225-227 nga ga gi buku re. Gupai nga rengo nga, rimo Mbori nga Yekova aima du rogo Ziazia Kekeapai bara akutu ho i ake bambataha ni, na si kina rogo agu aZiazia Kekeapai i akehe ni bee bakuru kusayo. Mbori nakpinyemu gupai nga mo ini rimoko na kini yambuhe. Ko nayugo tiko foro rogo Ziazia Kekeapai yo.

15. Gu rimo nga Yekova, rogoyo nga gine?

¹⁵ Mbori asia gu rimo tipa tiko du na bakere rogoyo ti ni. Gu rimoko nga Yekova re rogoyo nga, gu kidohe ko amangaha, watadu gupai ko aberãpa mangaha, si  duwa ka si mangi. * Rimo Mbori ima du kia ti kura arimo. Gu rimo re tipa kinako sa. Yekova ima du kia rogo dungu agene yo. Wai duhe wo?

16, 17. Ginipai ani awirikaha tipa Yekova ti agu afugo nga: (a) “Mbori du na tandu apai dũ”? (b) “nyenye Bakindo”? (d) “Bakusiahe”?

¹⁶ Ani bi gupai rogo Atambuahe 83:18 nga, ‘kina Yekova sa nga Bahe kisusi.’ Kina Yekova a sa “du na tandu apai dũ.” Yugoti 15:3 naya: “Na kii ga mangaapai  du ni iiriwoapai, Ako Gbia Mbori du na tandu apai dũ! Gamo agene du ni ruru he na rengo a, mo nga Bakindo arikaaboro!” Gu kura rimo berewe du kurii Yekova nga “nyenye Bakindo.” (1 Timoteo 1:17) Gu fugo nga “Mbori du na tandu apai dũ,” si nayugo gupai nga Yekova nga gu boro du na ome kisusi aboro dũ. Na gu nga “nyenye Bakindo,” si nayugo gupai nga kinako sa adunga tonatonako ti ni na digidoko ya. Atambuahe 90:2 naya: “Mbori nga mo, mbata rago nikaenga [na] nye anye kindi.” Gupai re naba kina kiki tirani nirengo.

¹⁷ Yekova a kia mbiko kinako sa nga Bakusiahe. Yugoti 4:11 naya: “Mo gaani Gbia nga gaani Mbori, re mo are na dia taarimo na irisa na tandu, bambiko  mo nafu ahe dunduko, si adu ho mbiko sangbaro, ki du ni mangimangi he.” Agu ahe dunduko du ti ni, singia amaraika ngbangbaturũ yo na agu akerekuru du ariyo, watadu angua na agu atĩo du ime yo, si ho dunduko mbiko Yekova.

18. Tipagine kura aboro abihe ti ni nga i arengbanga ka mbeda na Mbori te, ono ginipai Ziazia Kekeapai agumbaha tipa Mbori?

¹⁸ Ho kura aboro agedapai ni tipa Yekova, kina gunde nazio yo. I nabihe nga pako ima kio gbe, sidu, i arengbanga ka mbeda na ko te na ko arengbanga ka biyo na kikiipayo a te. Ono ya mo ru gu bipai re aru? Ziazia Kekeapai nagumba gupai du kia ti gure. Si naya tipa Yekova wẽ: “Ko aturã nga na ani wa sa te.” (Amokedi 17:27) Ziazia Kekeapai nazungodi rani a niya: “Oni mbédi na Mbori, ko ki mbedi na oni.”—Yakoba 4:8.

19. (a) Wai rengbe ani ka tona mbeda na Mbori, na gini undo ka ani gbiaha ti mangaha wo? (b) Gini asino Mbori ngba tiro gbe?

¹⁹ Wai rengbe mo ka mbeda na Mbori? Gu bambatapai si aida mo mangihe nga, mo niindu ku mbatayo kindi na gupai mo amangaha awere nga wirikapai tipa Mbori. Yesu aya: “Nyenye unga nga gere, nga i ini ro nga bangisa ndikidi Mbori, na gu ko mo akedi ko, nga Yesu Kristo.” (Yoane 17:3) A wa gu veresi re agumbaha, wirikapai tipa Yekova na Yesu nandu na boro sa “nyenye unga”! A wa bi mo ho sayo re, “Mbori nga nyemuse.” (1 Yoane 4:16) Yekova gu duadu a na kura badungu wene asino tiko. Ni kpiapai, Ziazia Kekeapai naya wẽ Yekova nga gu “Mbori du adu na nunga aboro na undahe ti ko, du ni bayee  ko tipa zinga, ki du na inapai kpaima na rengo.” (Gate 34:6) Ko ‘ni wene ko na kidu zaaza tipa vu aboro.’ (Atambuahe 86:5) Yekova nga bahipai. (2 Petero 3:9) Ko ni ruruko fu gako ruru aboro. (Atambuahe 18:25) Wa mo nikaa geda Ziazia Kekeapai kindi, mo nika bi wai abi Yekova ayugo agi asinoko re na gu kura bawene asino a.

20-22. (a) Ya mo pa zanga bi ani Mbori nasa gupai nga ka ani mbedinga na ko ya? Mo sakingo rogoyo. (b) Ginipai rengbe kura aboro ka sosoda ro mo mangihe, ono ginipai si aida mo mangihe?

²⁰ Kina rengo du ngaha nga mo arengbanga ka bi Mbori te, bambiko ko nga Toro. (Yoane 1:18; 4:24; 1 Timoteo 1:17) Ono ka mo awirikapai tipa ko rogo Ziazia Kekeapai, mo iniko aino nzunzu. A wa bake Atambuahe apehe, mo nika ‘bi gu wene ngbanya abi nga ga Yekova.’ (Atambuahe 27:4; ARomo 1:20) Wa mo nikaa wirikapai tipa Yekova bakere gbe, kinawo a mo nika inopai tipa ko gbe, na mo kidu na wene nduapai bero ka kpinyemuko na ka mbeda na ko.

²¹ Mo nika rugatiro aruga na ndu gupai Ziazia Kekeapai aya ti ni wẽ ani nibi Yekova ni Barani. (Matayo 6:9) Ko nga Bakusirani na ko naida ani raki bawene raka kisusi, a wa wene baagude naakpinyemu gupai nga awirini raki bawene raka. (Atambuahe 36:9) Ziazia Kekeapai nayugo gupai a nga aboro rengbe arengba kadu ni abakurea Yekova. (Yakoba 2:23) Mo bingo gu bawenepai nga mo rengbe arengba kadu ni bakurea gu boro nakusi zegino!

²² Wa mo nikaa ndu ku mbatayo kindi na wirikapai rogo Ziazia Kekeapai, kura aboro rengbe arengba ka sosoda ro mo mbuhe, kini berẽ gupai tigayo nga i naundo ro aundo mo mangi gupai du ni ruruhe. I  rengbe ka berãha nga agu apai mo awirikaha nika sa ro mo mbu gamo pambori. Ono ka mo mbunga boro ní rugusiro ti zio mo bakure na Mbori ya.

23, 24. (a) Tipagine si aida mo naasanahe asana ti ni nibipa agu apai mo awirikaha? (b) Ginipai ani ka wirikaha rogo gu kapita ngbefuo gere?

²³ Kura apai kinaho mo kaa gianga rogoyo ti tonatonaha ya. Si naida mo duadu na umbasitise tipa ka sanahe, na ka mo bingo ho ni pazee ka sanahe ya. Yesu aya wẽ si ni wenepai boro umbasi tiní kidu wakina gude. (Matayo 18:2-4) A wa ini ani he, agude naasana dungu asanahe. Mbori naida mo gbia akaragapai agbia kuti gamo asanahe. Ziazia Kekeapai natambuapa kura aboro nga aguyo naadu na ­bakere nyemu ka inopai tipa Mbori. I aawisigo Ziazia Kekeapai wenengai tipa ka bihe singia rengo du i aawirikaha.—Mo gedi Amokedi 17:11.

²⁴ Gu bawene gene rengbe mo ka wirikapai tipa Yekova ngbaha nga wisigo Ziazia Kekeapai. Ziazia Kekeapai kia ti kura abuku. Rogo gini gene? Ani nika ino gipai re rogo gu kapita ngbefuo gere.