Dul me Aryo

Baibul​—Buk ma Oa Ki Bot Lubanga

I yo ango ma Baibul dok pat kwede ki buk mo keken?

Baibul twero konyi me lweny ki pekoni nining?

Pingo itwero geno lok pa lunebi ma kicoyo i Baibul?

1, 2. I yo ango ma Baibul tye kwede calo mic ma mwonya ma oa ki bot Lubanga?

WI TWERO po pi nino mo ma inongo iye mic ma mwonya ki bot lawoti mo me amara? Nen calo oyomo cwinyi ma pe wacce. Adada, mic twero nyutti gin ma tye i cwiny lami mic-ci​—ni en tero watwu wuni kwede calo gin ma pire tek. Labongo akalakala mo ibipwoye matek pi mic meno.

² Baibul ma obedo mic ma oa ki bot Lubanga, obedo gin acel ma omyero wabed iye ki pwoc madit atika. Buk man ma dok pat tutwali nyuto botwa jami ma onongo pe watwero ngeyogi. Me lapor, Baibul tito botwa pi cweyo lacer me polo, lobo, kacel ki laco ki dako mukwongo. Baibul tye ki cik ma igi lac ma twero konyowa me lweny ki par wa ki pekki mapol ma tye i kwowa. Tito kit ma Lubanga bicobo kwede yubbe ki kit ma bikelo kwede alokaloka mabeco i lobo. Mic me Baibul pud dong obedo gin ma mwonya ya!

3. Miyo Baibul botwa tito gin ango i kom Jehovah, dok pingo man yomo cwinywa?

³ Baibul bene obedo mic ma yomo cwiny, pien tito botwa lok i kom Lubanga Jehovah ma obedo Lami mic-ci. Kit  ma en omiyo kwede buk ma kit man botwa-ni, nyuto ni en mito ni wangeye maber. Pi meno, Baibul twero konyi me nyiko cok ki Jehovah.

4. Gin ango ma yomo cwinyi i kit ma kitye ka poko kwede Baibul?

⁴ Ka itye ki Baibul ma megi, nge ni pe itye kwede in keni. Baibul dong kityeko goyone ducu nyo bute mukene keken i leb makato 2,300 kulu ma oweko wel dano makato pacen 90 kulu i wi lobo ducu dong gunongo. Wel Baibul ma kipoko i kin dano kato milion acel kulu i cabit acel acel! Kityeko goyo Baibul nyo bute keken i wel ma romo bilion mapol. Adada, pe tye buk mo keken ma kitwero porone ki Baibul.

5. Yo ango ma ‘cwiny pa Lubanga’ oweko gicoyo kwede Baibul?

⁵ Medo i kom meno, ‘cwiny pa Lubanga aye oweko kicoyo’ Baibul. (2 Temceo 3:16) I yo ma nining? Baibul kikome aye gamo ni: ‘Cwiny maleng aye mumiyo dano guloko lok ma oa ki bot Lubanga.’ (2 Petero 1:21) Me laporre: Latim biacara mo twero miyo karan coyo waraga. Waraga meno nongo tye ki tam wa ki cik pa latim biacara-ni. Pi meno, waraga-ni nongo obedo mege kikome ento pe pa karan. I kit yo acel-li, Baibul tye ki kwena pa Lubanga, ento pe pa jo ma  gucoyo-ni. Pi meno, lok ma tye i Baibul ducu gubedo “lok pa Lubanga” ada.​—1 Jo Tecalonika 2:13.

LOK MA I IYE GIRWATTE DOK GITYE ADA

6, 7. Pingo kit ma lok ma i Baibul rwatte kwede-ni obedo gin ma pire tek?

⁶ Coyo Baibul ocwalo mwaki ma romo 1,600 kulu. Jo mucoyo Baibul gukwo i kare mapat pat dok gukwo i yo mapat pat. Mukene gubedo lumak rec, lupwur, ki lukwat. Jo mukene gubedo lunebi, lungolkop, ki rwodi. Luka ma ocoyo Jiri acel-li onongo obedo daktar. Kadi bed ni lucocce gua ki i rwom me kwo mapat pat, ento lok ma tye i acakki me Baibul nio wa i agikkine girwatte. *

⁷ Buk mukwongo me Baibul tito botwa kit ma peko ocakke kwede i kom dano. Buk me agikki i Baibul nyuto ni lobo ducu bidoko paradic, nyo poto me ature. Jami ma kicoyo i Baibul loko i kom jami ma gutimme mwaki alip mapol i tekwaro dok tito kit ma yub pa Lubanga tye ka wot kwede. Kit ma lok ma i Baibul girwatte kwede ma yomo cwiny mada, pien meno aye gin ma omyero wagen ki i buk ma a ki bot Lubanga.

8. Mi lanen ma nyuto ni lok me Baibul rwatte ki lok me cayan.

⁸ Lok ma tye i Baibul rwatte ki lok me cayan. Tye bene ki ngec ma onongo pud pe kingeyo i kare me Baibul. Me laporre, buk pa Lulevi onongo tye ki cik ma mako gwoko lutwo mogo pe me ribbe ki lwak ki me gwoko lengo, ento rok murumo jo Icrael-ni onongo pe gingeyo berre. I kare ma onongo pud pe tye ngec mo matir pi kit ma lobo tye kwede, Baibul owaco ni lobo tye calo lawala nyo olunge alunga. (Icaya 40:22) Baibul bene otito lok atir ni lobo ‘pe ongabe i kom gin mo.’ (Yubu 26:7) Baibul kono gire pe  obedo buk me cayan. Ento ka oloko lok ma dok i kom cayan, nongo girwatte ma pe gom. Man aye pe obedo gin ma omyero wagen ki i buk ma oa ki bot Lubanga?

9 (a) Ngo ma nyuto ni Baibul tito lok ma otimme i tekwaro dok gene? (b) Gene pa jo ma gucoyo Baibul tittiwa gin ango i kom Baibul?

⁹ Lok me Baibul bene rwatte ki lok me tekwaro dok gene. Pe loko calo ododo-gu, cimo lok moni-ni kikome. Pe tye ki nying dano keken ento ryeyo wa nying kwaro ngati moni-ni bene. * Ka iporo jo ma gicoyo lok me tekwaro ki jo ma gucoyo Baibul, inongo ni jo meno pe gicoyo lok i kom danogi ka kiloyogi i lweny, ento inongo ni luco Baibul gire pe guumo kadi wa balgi kikome nyo pa danogi. Me laporre, Moses ma ocoyo buk ma gilwongo ni Wel, otito pi bal marac ma en otimo ma oweko kicikke iye magwa. (Wel 20:2-12) Lakit tic ki ada ma kuman onongo nok tutwal i lok me tekwaro mukene-ni, ento nonge i Baibul keken pien obedo buk ma oa ki bot Lubanga.

BUK ME RYEKO MA KONYO

10. Pingo pe obedo gin me ur ni Baibul obedo buk ma konyo mada?

¹⁰ Pien Lubanga aye omiyo kicoyo Baibul, Baibul “konyo me pwony, me juko dano, me tiro kit pa dano.” (2 Temceo 3:16) Ada, Baibul obedo buk ma konyo. Miyo ngec muromo i kom kit me kwo mogo ma dong tye i remo pa dano. Pe tye ur mo iye pien Lubanga Jehovah ma en Lacwec aye Omiyo kicoyo Baibul! En ngeyo tamwa ki kit ma nongo wawinyo kwede ma loyo wan ki komwa. Med i kom meno, Jehovah ngeyo jami ma mitte me kelo botwa yomcwiny. En bene ngeyo yo ma omyero pe walubi.

11, 12. (a) Yecu oloko i kom jami ango i Pwonye me wi Got-ti? (b) Jami mukene ma kiloko pigi i Baibul obedo ngo, dok pingo pwony ma tye i igi konyo pi kare ducu?

¹¹ Tam kong lok i kom pwony pa Yecu ma kilwongo ni  Pwony me wi Got, ma kicoyo i Matayo cura 5 wa i 7. I pwonye me diro-ni, Yecu oloko i kom jami mapol, ma i kine tye iye kit me nongo yomcwiny, me cobo daa ma tye, me lega, ki kit me bedo ki tam ma opore pi jami me kom. Pwony pa Yecu pud tye ki teko wa ki kony i kare-ni kit ma obedo kwede i kare ma en oloko kwede-ca.

¹² Cik mukene ma igi lac me Baibul mako kwo me ot, kit me tic, wat i kinwa ki jo mukene. Cik ma igi lac me Baibul  bene tiyo pi dano ducu, dok miyo tira maber mada. Ryeko ma tye i Baibul-li kiketo macek i lok pa Lubanga ma owok ki bot lanebi Icaya ni: “An a Rwot Lubangawu amito pwonyowu wek wubed maber.”​—Icaya 48:17.

BUK MA TYE KI LOK PA LUNEBI

13. Ngec matut ango ma Jehovah omiyo lanebi Icaya ocoyo i kom Babilon?

¹³ Baibul tye ki lok pa lunebi mapol, ma polle dong gucobbe woko. Tam kong i kom lanen acel. Jehovah otito con kun tiyo ki lanebi Icaya ma okwo i cencwari me aboro K.M.P., ni boma me Babilon kibituro kinginyo woko. (Icaya 13:19; 14:22, 23) Omiyo ngec matut ma nyuto kit ma onongo man bitimme kwede. Ni lumony ma gibibino ka lweny gibidwono pii kulu me Babilon woko, ka gidonyo i dye boma meno labongo lweny mo. Pe meno keken. Lok pa lanebi Icaya bene otuco wa nying kabaka ma onongo bituro Babilon-ni​—Ciro.​—Icaya 44:27–45:2.

14, 15. Jami mapol ma lanebi Icaya oloko i kom Babilon gucobbe nining?

¹⁴ Inge mwaka 200​—i dye wor ma oruu i nino dwe 6 me Dwe me Apar, i mwaka 539 K.P.M.​—lumony gubino gugony cok ki Babilon. Anga ma onongo obedo ladit wi mony meno? Kabaka me Percia ma nyinge Ciro. Kare onongo dong oromo me cobbe pa lok pa lanebi-ni i yo me aura. Ento mony pa Ciro mono onongo gibituro Babilon labongo lweny mo kit macalo onongo kitito kwede con?

¹⁵ I dyewor meno Lubabilon onongo gitye ka kwero karama mo madit, dok lworo mo onongo peke i cwinygi pien cel matek onongo orumo bomagi woko. Kara ki woko, Ciro otiyo ki diro me wiro wi pii me kulu ma onongo mol kato ki i dye boma meno. Pi cawa manok keken pii odwon woko ma onongo romo miyo lumonye me ngolone me o wa i kom cel me boma. Ento i yo ango ma lumony pa Ciro onongo gibitwero donyo kwede wa i cel matek me Babilon-ni?  Pi tyen kop mo ma pe kingeyo, i dyewor meno dogola me cel me boma-ni onongo odong twolo!

16. (a) Gin ango ma Icaya otito con ni bitimme me agikki i kom Babilon? (b) Lok ma lanebi Icaya oloko wacon pi nginyo Babilon ocobbe nining?

¹⁶ Onongo kiloko con i kom Babilon ni: “Dano pe dok bibedo iye, dano mo me Arab pe biguro kemane iye kunnu, pe tye lukwat bene ma gibimiyo romigi buto piny kunnu.” (Icaya 13:20) Lok pa lanebi man pe oloko i kom tur pa boma meno keken. Onyuto ni kibinginyo Babilon woko matwal. In bene itwero neno jami ma nyuto cobbe pa lok magi ki wangi. Obwur me Babilon ma tye mairo 50 i kupiny me boma me Baghdad, i lobo Iraq​—obedo gin ma nyuto ni lok ma Jehovah oloko ki i dog Icaya ocobbe kakare ni: “Abiyweyo woko maleng calo dako ma oyweyo ode maleng kun pe oweko gin mo iye.”​—Icaya 14:22, 23. *

17. Cobbe pa lok pa Iunebi me Baibul jingo niye nining?

¹⁷ Neno kit ma Baibul obedo kwede buk ma tye ki lok  ma gene pa lunebi jingo cwiny adada, pe kumeno? Ada, ka Lubanga Jehovah dong ocobo cikkene i kare mukato, ci watwero bedo ki gen ni en bene bicobo cikkene me kelo paradic i lobo. (Wel 23:19) Ki lok ada, watye ki “gen me nongo kwo ma pe tum. Lubanga ma pe loko lok goba yam ociko pire i acakki piny.”​—Tito 1:2. *

“LOK PA LUBANGA OBEDO GIN MA KWO”

18. Lok ango ma pire tek ma lakwena Paulo otito i kom “lok pa Lubanga”?

¹⁸ Ma lubbe ki ngec ma dong wanongo i dul man, nen atir ka maleng ni Baibul gire ada obedo buk ma dok pat tutwal. Ento ngec ma i Baibul pire tek i yo mapol, pe rwatte pa lok ma tye iye nyo ki lok me cayan, nyo ni lok pa lunebi ma tye iye gene dok ni lok ma iye tiyo keken. Lakwena Paulo  ocoyo ni: “Lok pa Lubanga obedo gin makwo, dok tiyo matek, bit bene kato pala lucwan ma lebe bit ryoryo woko. Lok meno tuco iwa pil, tuc tungcel ka ma tipo ki cwiny gurwatte iye, nyo ka ma wang mwot orwatte iye ki moo ma i cogo, kun poko par ki tam mabecone ki maracone ma tye i i dano.”​—Jo Ibru 4:12.

19, 20. (a) Baibul twero konyi nining me ngiyo kwoni piri keni? (b) In itwero nyuto pwoci pi Baibul ma obedo mic pa Lubanga ma pire tek tutwali nining?

¹⁹ Kwano “lok” nyo kwena pa Lubanga ma tye i Baibul twero loko kwowa. Twero konyowa me ngiyo kwowa i yo ma nongo onongo peya watimo con. Waromo waco ni wamaro Lubanga, ento kit ma watero kwede gin ma Lokke ma obedo Baibul pwonyo, binyuto tamwa kadi wa miti ma tye i cwinywa kikome.

²⁰ Ada Baibul gire obedo buk ma oa ki bot Lubanga. Obedo buk ma myero me akwana, dok me amara. Nyut pwoci pi mic maleng man ki kwano jami ma tye iye. Ka itimo meno, ci ibiniang matut i kom yub ma Lubanga tye kwede pi dano. Dong wabipwonyo ngo ma yub man obedo ki kit ma yub man bicobbe kwede i dul ma lubo man.

[Lok ma tye piny]

GIN MA BAIBUL PWONYO

▪ Lubanga aye omiyo kicoyo Baibul, pi meno obedo gin ma gene dok tye atir.​—2 Temceo 3:16.

▪ Ngec ma tye i Lok pa Lubanga konyo kwowa nino ducu.​—Icaya 48:17.

▪ Cikke pa Lubanga ma tye i Baibul bicobbe ada.​—Wel 23:19.

[Peny me Kwan]

[Cal ma tye i pot karatac 19]

Baibul me “New World Translation of the Holy Scriptures” nonge i leb mapol mapat pat

[Cal ma tye i pot karatac 22]

Icaya ma ocoyo Baibul otito pi tur pa Babilon con

[Cal ma tye i pot karatac 24, 25]

Obwur me Babilon