Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 2

Jun uʼj tzajni tukʼe Dios

Jun uʼj tzajni tukʼe Dios
  • ¿Tiquʼn junxitl Tyol Dios kywitz txqantl uʼj?

  • ¿Alkye tten in qo tzaj tonin Tyol Dios tuʼn qex twitz nya bʼaʼn?

  • ¿Tiquʼn jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj kyiʼj yol e kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios?

1, 2. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa aju Tyol Dios jun tbʼanelxix oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios qe?

¿NAʼNX jun tbʼanel oyaj (kotz) tuʼna, aju tzaj tqʼoʼn jun tbʼanel tamiwoya? Ole tzalajxixa tuʼn. Tuʼn jlu kubʼ tyekʼun qa at toklen tamiwbʼila te, atzun teya xilo tqʼoʼna chjonte te.

2 Aju Tyol Dios jun tbʼanel oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios qe, aju kxel qqʼoʼn chjonte tiʼj. Oʼkxku uʼj lu jaku tzaj tqʼamaʼn tkyaqil aju melayx kanet quʼn toj juntl uʼj. In tzaj tqʼamaʼn tej tkubʼ bʼinchen kyaʼj, tej kykubʼ bʼinchan cheʼw, tej tkubʼ bʼinchen Txʼotxʼ ex tej kykubʼ bʼinchaʼn tnejel xjal. Ax ikx ateʼkux tbʼanel kawbʼil toj, aqeju in qo tzaj kyonin qa ma qo ok weʼ twitz nya bʼaʼn ex qa ma tzaj bʼaj qkʼuʼj. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios alkye tten kjapunel t-xim Dios aju tuʼn tok twitz Txʼotxʼ te tbʼanel. Aju uʼj lu, ¡jun tbʼanelxix oyaj!

3. ¿Tiʼ tzaj tyekʼun Jehová tej ttzaj tqʼoʼn Tuʼjil Tyol qe, ex tiquʼn tbʼanelxix oyaj lu?

3 Ax ikx aju Tyol Dios jun tbʼanelxix oyaj, quʼn in qo kubʼ t-xnaqʼtzaʼn tiʼj xjal kubʼ bʼinchante, aju Jehová. Tej ttzaj tqʼoʼn Dios uʼj lu qe, tzaj tyekʼun qa taj (tgan) tuʼn tok qojtzqiʼnxix. Ax ikx in qo tzaj tonin uʼj lu tuʼn qok laqʼeʼ ttxlaj Dios.

4. ¿Alkye mas tbʼanelxix sel toj twitza toj taqikʼ lu?

4 Qa at teya jun Tuʼjil Tyol Dios (Biblia) tukʼil, a t-xilen jlu qa at jun uʼj tukʼila aju mas in xi sipet twitz tkyaqil txʼotxʼ. Aju uʼj lu o tzʼetz bʼinchet tkyaqil moqa jun plajx, toj mas te 2,600 yol, a jlu in tzaj tyekʼun qa chʼixme kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ at jun Tuʼjil Tyol Dios kyukʼil. Toj tkyaqil seman in xi sipet mas jun millón Tuʼjil Tyol Dios, ex tuʼn tkyaqil o bʼaj bʼinchet chʼixmi kyaje mil millón Tuʼjil Tyol Dios tkyaqil moqa naq jun plajx. Tkyaqil jlu in tzaj tyekʼun qa mitiʼ (tiloʼ) juntl uʼj jaku kanin tiʼj Tyol Dios.

O tzʼetz bʼinchaʼn Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras toj nimku yol

5. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa aju tkuʼx toj Tyol Dios «a Dios o qʼmante»?

5 Ax ikx, aju tzʼibʼan toj Xjan Uʼj «a Dios o qʼmante» (kjawil uʼjit 2 Timoteo 3:16). ¿Tzeʼn tena jlu tuʼn? Ax Tyol Dios in tzaj qʼamante kyjalu: «Ayetzin ichin luʼn i yolin ex kubʼ kytzʼibʼin tzeʼnkuxtaqjo taj Dios, quʼn qʼiʼnqetaq tuʼn xewbʼaj xjan» (2 Pedro 1:21, ATM). Tuʼn tok jlu toj qwiʼ, qqʼonku jun techel tiʼj jun qchman aju ma tijen, jakule txi tqanen te jun tkʼwaʼl (tkyʼajol) tuʼn tkubʼ ttzʼibʼen jun uʼj. Aj tbʼaj bʼinchaʼn uʼj lu, ¿alqe xim ex alqe yol tkuʼx toj? Te qchman ex nya te tkʼwaʼl. Ax ikx Tyol Dios, t-xim Dios tkuʼx toj ex nya kyxim qeju xjal e kubʼ tzʼibʼinte. Tuʼntzen jlu, tkyaqil aju tkuʼx toj Tuʼjil Tyol Dios «ax tok tyol Dios» (1 Tesalonicenses 2:13).

JUN UʼJ TZʼAQLI EX AT MUJBʼABʼIL KYXOL XIM TKUʼX TOJ

6, 7. ¿Tiquʼn tbʼanelxix in nela toj qwitz aju mujbʼabʼil at kyxol qeju xim ateʼkux toj Tyol Dios?

6 Xi tiʼn jun mil tukʼe waqaq syent abʼqʼi tuʼn tbʼaj tzʼibʼet Tyol Dios, aʼyeqe xjal e kubʼ tzʼibʼinte e anqʼin toj junxichaq ambʼil, junxichaq tten kyanqʼibʼil ex kyaqʼun: at junjun aqʼunal txʼotxʼqetaq, junjuntl tzyul kyiẍqe ex junjuntl xqʼuqil ritqe, mo ẍneʼl, junjuntl t-sanjel Diosqetaq (profetas), atzun junjuntl jwesqetaq ex junjuntl ajkawilqetaq. Ax ikx aju tzʼibʼil uʼj, Lucas tbʼi, ajqʼaniltaq. Inchq tzajniqeʼ xjal lu toj junxichaq tnam, at mujbʼabʼil kyxol xim ateʼkux toj tkyaqil t-xaq Tuʼjil Tyol Dios. *

7 Toj Génesis, aju tnejel uʼj tkuʼx toj Tyol Dios, in tzaj tqʼamaʼn alkye tten tzaj tzyet nya bʼaʼn kyxol xjal, atzun toj Apocalipsis, atz jatumel in pon bʼaj Tuʼjil Tyol Dios, in tzaj tyekʼun qa kʼokel Txʼotxʼ te jun tbʼanel najbʼil. Nim (bʼampo) abʼqʼi txʼolbʼabʼil at toj Tyol Dios, ex at toklen tukʼeju kbʼantel tuʼn Jehová. Tbʼanelxix tkuʼx toj, a jlu in tzaj tyekʼun qa tzajni tukʼe Dios.

8. ¿Alkyechaq techel at qa tzʼaqle taʼ aju tkuʼx toj Tyol Dios?

8 Tzʼaqle taʼ aju tkuʼx toj Tyol Dios. Ax ikx at junjun tqanil toj, aju mitiʼtaq ojtzqiʼn kyuʼn xjal tej tkubʼ tzʼibʼen. Ik tzeʼn qe kawbʼil ateʼkux toj Levítico aju tzaj qʼoʼn kye aj Israel ojtxe, aju tuʼn tok kyxqʼuqin kyibʼ tuʼn miʼ ttzaj kyyabʼ ex tuʼn tten saq kyxmilal (kychibʼjil) ex toj kyja, a jlu mitiʼtaq ojtzqiʼn kyuʼn xjal te txqantl tnam aʼye ateʼktaq kytxlaj aj Israel toj ambʼil aju. Ax ikx tej mitiʼtaq ojtzqiʼn kyuʼn xjal tzeʼntaq tten Txʼotxʼ, tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa iktaq tten Txʼotxʼ ik tzeʼn jun pelot (Isaías 40:22TNM). Ax ikx tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «jaw tyobʼan [Dios] txʼotxʼ tibʼaj ju mintiʼ at» (Job 26:7). Aju Tuʼjil Tyol Dios nya jun uʼj in najbʼen toj tja xnaqʼtzbʼil. Pero qa nyolin tiʼj tiʼchaq at twitz Txʼotxʼ, ikxix tten aju in tzaj tqʼamaʼn. A jlu in tzaj tyekʼun qa tzajni tukʼe Dios.

9. a) ¿Alkye yekʼbʼil at, qa tzʼaqli taʼ aju tkuʼx toj Tyol Dios ex qa jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj tiʼjju ikʼ ojtxe? b) ¿Tiquʼn kux kyqʼoʼn qeju e kubʼ tzʼibʼinte Tyol Dios ikxix tzeʼnj ikʼ?

9 Ax ikx tzʼaqli ex jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj tiʼj Tyol Dios qa in yolin tiʼj junjun tiʼchaq at kyoklen ikʼ ojtxe. Nya oʼkx in tzaj tqʼamaʼn kybʼi qeju xjal at kyoklen, ax ikx in tzaj tqʼamaʼn alkyeqe kyxeʼchel (kyyajil). * Nya ik tzeʼn qe txqantl uʼj kubʼ kytzʼibʼen xjal ojtxe, aʼye xjal lu mitiʼ kubʼ kytzʼibʼen tej tkubʼ tzʼaq kytnam, aʼyetzun kye xjal kubʼ kytzʼibʼen Tyol Dios kubʼ kytzʼibʼen tkyaqilju ikʼ, axpe ikx kubʼ kytzʼibʼen aju nya bʼaʼn kubʼ kybʼinchen ex aju nya bʼaʼn kubʼ kybʼinchaʼn kyxjalil. Jun techel tiʼj jlu, aju kubʼ ttzʼibʼen Moisés toj Números tiʼj jun matij (nim) il kubʼ tbʼinchen; aju tzaj kawin tuʼn tpaj (Números 20:2-12). A jlu mitiʼ in kanet quʼn kyoj txqantl uʼj o kubʼ kytzʼibʼen xjal, pero in kanet quʼn toj Tyol Dios: tuʼnju atz tzajni uʼj lu tukʼe Dios.

JUN UʼJ AT KYAJBʼEN TKAWBʼIL

10. ¿Tiquʼn mitiʼ tuʼn qjaw labʼin tiʼj tkyaqil onbʼil tkuʼx toj Tyol Dios?

10 Quʼn a Dios o qʼamante tkyaqil aju tkuʼx toj Tyol «at tajbʼen te xnaqʼtzbʼil qe, ex tuʼn qmayonjtz tuʼn miʼn qbʼinchante mya bʼaʼn, ex tuʼn tjiqumanjtz tiʼj qnabʼl» (2 Timoteo 3:16). At tajbʼen uʼj lu qe. Qa ma kubʼ quʼjin, in nel qnikʼ qa aju Bʼinchalte uʼj lu, ojtzqiʼn tuʼn tzeʼn tten bʼinchaʼn qe xjal. Mitiʼ tuʼn qjaw labʼin tuʼn jlu, quʼn aju Bʼinchalte uʼj lu a Jehová, aju Bʼinchal tkyaqil. In nel tnikʼ tiʼj aju in kubʼ qximen ex tiʼj aju in qnaʼn, maspe ojtzqiʼn qoʼ tuʼn qwitztl qe. Ax ikx, ojtzqiʼn tuʼn alkye at tajbʼen qe tuʼn qtzalaj, ex alkye nya bʼaʼn qmod il tiʼj tuʼn tel qikʼen.

11, 12. a) ¿Alqiʼj yolin Jesús toj t-xnaqʼtzbʼil aju tkuʼx toj capítulo 5 a 7 te Mateo? b) ¿Alkye mastl xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Tyol Dios, ex tiquʼn at kyajbʼen tkawbʼil toj tkyaqil ambʼil?

11 Ximana tiʼj xnaqʼtzbʼil xi tqʼoʼn Jesús kye xjal aju tkuʼx kyoj capítulo 5 a 7 te Mateo. Toj tbʼanelxix xnaqʼtzbʼil lu, yolin Jesús tiʼj alkye tten jaku qo tzalaj, alkye tten jaku kubʼ naj qʼoj qxol, alkye tten tuʼn qnaʼn Dios, ex alkye qxim ktel tiʼj qʼinumabʼil (riquezas). At kyajbʼen tyol Jesús toj qqʼij jaʼlo (jaʼla), ikxix tzeʼnj tej kybʼaj tqʼamaʼn yol lu.

12 At junjun kawbʼil tkuʼx toj Tyol Dios aju at kyoklen kyukʼil toj qja, tukʼe aqʼuntl ex tukʼil alkye qmod ktel kyukʼe txqantl xjal. Aqe kawbʼil lu qʼoʼntz kye kykyaqil xjal ex toj tkyaqil ambʼil at kyajbʼen. Aju nabʼil tkuʼx toj tkyaqil t-xaq Tuʼjil Tyol Dios jaku txi qʼamet toj yol tzaj tqʼamaʼn Jehová te Isaías: «Aqine Dios aju kymane, aqine chin xel xnaqʼtzante ju bʼaʼn tuʼn tajbʼen te kyeye» (Isaías 48:17).

JUN UʼJ IN TZAJ TQʼAMAʼN AJU KBʼAJEL

Kyaj ttzʼibʼen Isaías qa ok kbʼeltaq tiʼj Babilonia

13. ¿Tiʼ tzaj tqʼamaʼn Jehová te Isaías aju t-sanjel tuʼn tkubʼ ttzʼibʼen tiʼj Babilonia?

13 Toj Tyol Dios at nim yol kyaj qʼamaʼn, ex nim qe jlu o japun kywiʼ. Lu jun techel lu. Tzaj tqʼamaʼn Jehová te Isaías —aju anqʼin wuq syent abʼqʼi tjaqʼxi tqʼijlalil Jesús—, aju kbʼajeltaq tiʼj tnam Babilonia: tzaj tqʼamaʼn qa kbʼeltaq xitin tnam (Isaías 13:19; 14:22, 23). Ax ikx tzaj tqʼamaʼn alkyetaq tten tuʼn tkubʼ tiʼj tnam. Tzaj tqʼamaʼn qa kbʼelextaq tzqij aʼ aju in nikʼtaq toj tnam Babilonia kyuʼn qe ajqʼoj ex che okextaq toj tnam ex mitiʼtaq tuʼn kyqʼojin tiʼj. Nya oʼkx jlu, axpe ikx tzaj qʼamaʼn tbʼi ajkawil aju kbʼeltaq tiʼj Babilonia tuʼn: aju Ciro (kjawil uʼjit Isaías 44:27–45:2).

14, 15. ¿Alkye tten japun twiʼ yol kyaj tqʼamaʼn Isaías tiʼj Babilonia?

14 Tej tikʼ kabʼe syent abʼqʼi, toj qonikʼan te 5 te octubre toj abʼqʼi 539 tjaqʼxi tqʼijlalil Jesús, ateʼkutaq jun kʼloj soldad nqayin (qayni) tiʼj Babilonia. ¿Alkyetaq nejni kubʼ kywitz? Jun ajkawil te Persia Ciro tbʼi. Aju yol nim toklen kyaj qʼamaʼn, chʼixtaq tjapun twiʼ. Pero, ¿ok kjapuneltaq twiʼ aju kyaj qʼamaʼn qa mlaytaq che qʼojen t-soldad Ciro tuʼn tkubʼ tiʼj tnam kyuʼn?

15 In che ninqʼijentaq aj Babilonia toj qonikʼan aju ex mitiʼtaq in che xobʼ tuʼnju toktaq muro tiʼjele tnam. Atzunte Ciro in kubʼtaq tbʼinchen jun tbʼe nimaʼ aju in bʼettaq toj tnam Babilonia tuʼntzen t-xi aʼ toj junxitl plaj, iktzun kubʼ tzqij chʼintl nimaʼju tuʼntzun kyikʼx t-soldad Ciro toj. Pero, ¿alkye tten e okx toj tnam Babilonia quʼn toktaq muro tiʼj? ¡Otaq che kyaj jaqeʼ tpwertil tnam tuʼnju mitiʼ ul toj kykʼuʼj aj Babilonia tuʼn tok kyjupuʼn!

16. a) Ik tzeʼnj yol tzaj tqʼamaʼn Isaías, ¿tiʼ tzaj tiʼj Babilonia yajxitl? b) ¿Tzeʼn japun twiʼ yol kyaj tqʼamaʼn Isaías tiʼj Babilonia qa mix aʼl jun xjal knajaltaq toj?

16 Tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu tiʼj Babilonia: «Te jumajx mlay che najantl xjal tuj. Mlay che pon aj Arabia najal tuj, mi qe pastor mlay txi kyiʼn kyalun tuʼn kykubʼ ten waʼl ma chixin» (Isaías 13:20). Aju yol otaq kyaj qʼamaʼn, nya oʼkx tqʼama qa kbʼeltaq tiʼj tnam Babilonia, ax ikx tqʼama qa melaytaq che najantl xjal toj. Jaku tzʼok qʼuqeʼ tkʼuʼja qa o japun twiʼ yol lu. Chʼixmelo 80 kilómetros tjaqʼ Bagdad, aju tnam te Irak, atz taʼ tikʼlen ojtxe tnam Babilonia. Toj tembʼil lu mix aʼl jun xjal in najan toj, a jlu in tzaj tyekʼun qa japun twiʼ tyol Jehová aju tzaj tqʼamaʼn te Isaías: «Kbʼajel ntzʼisoʼne tuʼn tzʼisbʼil te xitbʼil» (Isaías 14:22, 23). *

Tbʼuchil tnam Babilonia

17. ¿Tiquʼn in nok tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj aju in japun kywiʼ qeju yol e kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios ojtxe?

17 Ik tzeʼn ma qo xnaqʼtzan tiʼj, jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj kyiʼj yol e kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios. Qa japun twiʼ tyol Jehová toj ambʼil ojtxe, in nok tqʼuqbʼaʼn jlu qkʼuʼj qa kjapunel bʼaj twiʼ tyol toj ambʼil tzul, aju tuʼn tok Txʼotxʼ te jun tbʼanel najbʼil (kjawil uʼjit Números 23:19). At «jun qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼjjo qchwinqil te jun majx, ikyxjo tzeʼnku tqʼma Dios, atxix tej naʼmtaq tuʼn tkubʼ xkye [moqa tuʼn ttzaj tzyet] tkyaqil. Ex atzin [...] o tzaj tqʼmaʼn Dios, ex nlay qo kubʼ tsbʼuʼn» (Tito 1:2, ATM). *

‹AJU TYOL DIOS ITZʼ TAʼ›

18. ¿Alkye tbʼanelxix yol tqʼama apóstol Pablo tiʼj «tyol Dios»?

18 Aju ma qo xnaqʼtzan tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu, in tzaj tyekʼun qa mitiʼ juntl uʼj jaku kanen tiʼj Tyol Dios. Nya oʼkx nim toklen tuʼnju at mujbʼil kyxol ximbʼetz tkuʼx toj, moqa tuʼnju tzʼaqle taʼ aj tyolin tiʼjju at twitz Txʼotxʼ, moqa tiʼjju ikʼ ojtxe, moqa tuʼnju at kyajbʼen tkawbʼil ex mo tuʼnju in japon kywiʼ yol e kyaj qʼamaʼn toj. Ax ikx at mastl tajbʼen. Kubʼ ttzʼibʼen apóstol Pablo jlu: «Aju tyol Dios itzʼte ex at tipumal, ex mas at ttziʼ twitz jun spad kabʼ pakʼ ttziʼ; ex in pon xuyl max tujxi qanmi, ex tiʼj qxew, ex tiʼj tyaqamil qximlal, ex max tujxi qbʼaqil, ex nneʼl tnikʼ tiʼj qximbʼetz ex aju qaj tuʼn qbʼinchante» (Hebreos 4:12).

19, 20. a) ¿Alkye tten in nonin Tyol Dios tuʼn tel qnikʼ qiʼjx? b) ¿Alkye tten jaku kubʼ tyekʼun teya qa in tzalaja tiʼj Tyol Dios, aju tbʼanelxix oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios qe?

19 Qa ma kubʼ quʼjin «tyol Dios», jaku chʼixpuj qmod tuʼn. In qo tzaj tonin tuʼn qximin qa bʼaʼn atoʼ moqa nya bʼaʼn. Nya oʼkx kxel qqʼamaʼn qa kʼujlaʼn Dios quʼn. Aju tzul tyekʼun alkyexix qxim ex alkyexix qaj (qgan) tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn, aju qa ma kubʼ qbʼinchen aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios.

20 Ax tok, ¡aju uʼj lu tzajni tukʼe Dios! Il tiʼj tuʼn tkubʼ quʼjin, tuʼn tkubʼ qxnaqʼtzaʼn ex tuʼn tok qkʼujlaʼn. Qa kukx xnaqʼtzana tiʼj, kbʼel tyekʼuna tukʼe jlu qa in tzalaja tiʼj oyaj o tzaj tqʼoʼn Dios qe. Ax ikx kʼokel tkʼujlaʼna aju t-xim Dios at kye kykyaqil xjal. Toj juntl xnaqʼtzbʼil qo xnaqʼtzal alkye t-xim Dios at kye xjal ex alkye tten kjapunel tuʼn.

^ taqik' 6 At junjun xjal in kyqʼamaʼn qa at junjun piẍ Tyol Dios junxitl in tzaj tqʼamaʼn twitz juntl piẍ, aju in kyqʼamaʼn xjal nya ik ttenju. Bʼaʼn tuʼn tkux tjyoʼna toj xnaqʼtzbʼil 7 te uʼj: La Biblia... ¿la Palabra de Dios, o palabra del hombre?, bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.

^ taqik' 9 Jun techel tiʼj jlu, aju tkuʼx toj Lucas 3:23-38 jatumel in tzaj tyekʼun alkyeqe t-xeʼchel Jesús.

^ taqik' 16 Jaku kanet mastl xnaqʼtzbʼil tuʼna kyiʼj qeju yol e kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios, atz toj uʼj Un libro para todo el mundo kyoj t-xaq 27-29, aju bʼinchaʼn kyuʼn testigos de Jehová.

^ taqik' 17 Aju kubʼ xitin Babilonia naq jun techel jlu kyiʼj qeju txqan yol e kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios aju o japun kywiʼ. Txqantl techel tiʼj jlu aju tej tkubʼ xitin tnam Tiro tukʼil Nínive (Ezequiel 26:1-5; Sofonías 2:13-15). Ax ikx, kyaj tqʼamaʼn Daniel, aju t-sanjel Dios, alkyeqetaq nimaq tnam che kawil aj tkubʼ tiʼj Babilonia, kyxol qe jlu a Medopersia ex Grecia (Daniel 8:5-7, 20-22). Toj chʼintl xnaqʼtzbʼil tok tbʼi: «A Jesucristo Mesías kyaj qʼamaʼn», ok kkanetel mastl xnaqʼtzbʼil tuʼna kyiʼj yol e kyaj qʼamaʼn tiʼj xjal Skʼoʼn tuʼn Dios ex japun kywiʼ yol lu tiʼj Jesucristo.