1, 2. ¿Kenke Biblia se tlauel kuali amochtli tlen toTeotsij techmakatok?

¿TIKILNAMIKI kema se mouampo mitsmakak se tlamantli tlen tlauel ipati? Uelis tlauel mitspaktik. Ika tlen mitsmakak kinextik kipaktia mouampojchijtos mouaya, yeka tijtlaskamatilik.

² Nojkia moneki tlauel tijtlaskamatilisej toTeotsij pampa techmakatok Biblia. Ni amochtli tlen tlauel ipati techiljuia tlen amo kema tijmatiskiaj tlaj amo moijkuilojtoskia ipan Biblia. Nopaya techiljuia kenijkatsa kichijkej iluikaktli, sitlalimej, Tlaltipaktli, achtoui tlakatl uan achtoui siuatl. Nojkia techmachtia tlen nelia uelis techpaleuis tikijiyouisej kuesoli uan tlen techtekipachoua. Biblia nojkia techixtomilia kenijkatsa toTeotsij kichiuas ma moaxiti tlen mosentlalijtok ipan Tlaltipaktli kampa kuali tiitstosej. ¡Nelia tlauel kuali tlen techmakas!

3. ¿Kenke Jehová techmakak Biblia uan kenke kichiua ma tiyolpakikaj?

³ Biblia nojkia kichiua ma tiyolpakikaj pampa nopaya tikixmatij Jehová katli kichijtok ni amochtli. Uan techmakatok pampa kineki kuali ma tikixmatikaj. Biblia nojkia techpaleuia ma timonechkauikaj iuaya.

4. ¿Kenke amo onka seyok amochtli kej Biblia?

⁴ Tlaj tijpia se Biblia, amo san ta tijpia. Biblia kichijtokej  nochi o san tlajko ipan kipano se 2,600 tlajtoli, yeka tlauel miakej kipiaj ininBiblia. Sejse chikueyi momoyaua kipano se millón Biblias, yeka tlauel miak kichijtokej, nochi o san se achi. Nelia amo onka seyok amochtli kej ni.

5. ¿Tlake kiijtosneki “toTeko temakak” Biblia?

⁵ “ToTeko temakak nochi nopa tlatsejtseloltik Tlajkuiloli.” (Xijpoua 2 Timoteo 3:16.) ¿Tlake kiijtosneki? Biblia kiixtoma: “Itonal toTeko [...] kiniljuijtiajki nopa tlatsejtseloltikej tlakamej tlen toTeko kinekiyaya ma kiijkuilokaj” (2 Pedro 1:21). Pano kej kema se tetaj kiiljuia ikone ma kiijkuilo se amatlajkuiloli, maske kiijkuiloua ikone, nopa amatlajkuiloli itata iaxka pampa ya kiiljuik tlake ma kiijkuilo. Ika Biblia nojkia kej nopa panok, pampa kipia toTeotsij itlalnamikilis uan amo tlen tlakamej katli kiijkuilojkej. Uajka nochi Biblia nelnelia “itlajtol toTeko” (1 Tesalonicenses 2:13).

6, 7. ¿Kenke nochi tlen tlamachtia Biblia monamiki ika sekinok tlamachtili?

⁶ Kema kiijkuilojkej Biblia uejkajkej 1,600 xiuitl.  Katli kiijkuilojkej amo itstoyaj ipan sanse xiuitl, sekij tlatominpiayayaj uan sekij amo. Amo sanse tekitl kipixtoyaj: sekij tekitiyayaj milaj, michtlajtlamayayaj, kinmokuitlauiyayaj tlapialmej, sekij eliyayaj tlajtolpanextianij, tetlajtolsenkauanij uan tlanauatianij. Lucas, katli kiijkuilok se pilamochtsi ipan Biblia eliyaya tepajtijketl. Maske katli tlajkuilojkej amo sanse eliyayaj, Biblia kipia sanse tlamachtili uan kuali monamiki ika sekinok tlamachtili. *

⁷ Ipan Génesis kiijtoua kenijkatsa pejki kuesoli, uan ipan Apocalipsis (o Revelación) kinextia kenijkatsa nochi Tlaltipaktli mochiuas se xochimili. Ipan Biblia ijkuilijtok katli panok ipan tlauel miak xiuitl, uan nopaya kiijtoua kenijkatsa moaxitis tlen toTeotsij mosentlalijtok kichiuas. Nochi tlen tlamachtia Biblia monamiki ika sekinok tlamachtili pampa ni amochtli techmakatok toTeotsij.

8. Xikijto kenke Biblia amo mokuapoloua ika tlen kimatij katli tlauel ixtlamatij.

⁸ Biblia amo mokuapoloua pampa ipa kiijtojtoya tlen nama kimatij katli tlauel ixtlamatij. Ma tikitakaj kenke. Ipan pilamochtsi Levítico kinnauatiyayaj israeleuanij amo ma mosokiuikaj uan amo ma momauakaj kema kipiayayaj kokolistli, uan katli itstoyaj ipan sekinok altepemej amo kimatiyayaj ni. Nojkia, kema amo kimatiyayaj kenijkatsa eliyaya Tlaltipaktli, Biblia ipa kiijtojtoya eliyaya tolontik (Isaías 40:22). Ipan Biblia nojkia xitlauak kiijtojtoya ‘Tlaltipaktli kuapilijtok ajakatipa’ (Job 26:7). Maske Biblia amo kiijkuilojkej katli tlauel ixtlamatij, xitlauak kiixtoma tlen san inijuantij kimatiskiaj. ¡Nima nesi ni amochtli techmakatok toTeotsij!

9. 1) ¿Tlake kinextia Biblia nelia temachtli uan amo mokuapoloua ika tlen panok uejkajkia? 2) ¿Kenke katli kiijkuilojkej Biblia amo tleno kitlatijkej?

 ⁹ Biblia nojkia temachtli uan amo mokuapoloua ika tlen panok uejkajkia. Nochi kiixtoma, kej inintoka katli itstoyaj ipan nopa tonali uan nojkia ininchampoyouaj inintoka. * Katli kiijkuilojkej Biblia amo tleno kitlatijkej, pampa kiijkuilojkej kema inijuantij mokuapolojkej uan katli itstoyaj ipan ininaltepe, inijuantij amo kichijkej kej nopa tlakamej katli kiijkuilouaj tlen uejkajkia panok uan kitlatiaj tlen amo kuali kichiuaj. Ipan pilamochtsi Números, Moisés kiijkuilok kema kichijki se ueyi tlajtlakoli uan toTeotsij kitlatsakuiltik (Números 20:2-12). Ipan sekinok amochtli kampa kiijkuilouaj tlen uejkajkia panok nochipa kitlatiaj miak tlamantli. Ipan Biblia amo panok nopa pampa techmakatok toTeotsij.

10. ¿Kenke Biblia nelnelia tepaleuia?

¹⁰ ToTeotsij kichijki ma moijkuilo Biblia, yeka ‘techmachtia tlen melauak, techtlakaualtia uan techtlalnamiktia’ (2 Timoteo 3:16). Biblia nelnelia kinpaleuia nochi pampa tlen nopaya ijkuilijtok kinextia Jehová tlauel kuali techixmati. Uan ni nelia, pampa toTeotsij Jehová katli techchijtok, yaya kichijki ma moijkuilo. Ya tlauel kuali kimati tlake timoiljuiaj uan tlake tijyolmatij, uan tojuantij amo. Nojkia kimati kenijkatsa uelis tiyolpakisej, uan tlake amo kinamiki tijchiuasej ipan tonemilis.

11, 12. 1) ¿Tlake tlamachtik Jesús ipan Mateo capítulos 5-7? 2) ¿Tlake sekinok tlamachtili uala ipan Biblia, uan kenke tlen tetlajtolmaka nochipa techpaleuia?

¹¹ Xikita tlen Jesús tlamachtik ipan Mateo capítulos 5-7. Nopaya Jesús tlamachtik miak tlamantli. Kiijtok kenijkatsa  nelnelia uelis tiyolpakisej, tijsenkauasej kuesoli, timomaijtosej uan kenijkatsa moneki tikitasej kema se kineki tlapijpias. Tlen tlamachtik Jesús tlauel techpaleuia ipan ni tonali kej uejkajkia nojkia tepaleuik.

¹² Ipan Biblia sekij textos techiljuia kenijkatsa kinamiki ma timouikakaj ininuaya tochampoyouaj, ininuaya sekinok uan kenijkatsa ma titekitikaj. Tlen tetlajtolmaka nochipa techpaleuia. Biblia kipia nochi nopa tlalnamikilistli  pampa toTeotsij kiiljuik Isaías ma kiijkuilo: “Na niDios niinmoTeko tlen niinmechmachtia para inkimatisej tlen kuali para inkichiuasej” (Isaías 48:17).

13. ¿Tlake kiijtok Jehová kipanoskia altepetl Babilonia kej kiijkuilok Isaías?

¹³ Biblia kipia miak tlajtolpanextili, uan miak ya moaxitik. Ma tikitakaj se. Ika tlajtolpanextijketl Isaías katli uelis itstoya ipan xiuitl 700-800 a.u.J., * Jehová kiijtok kitsontlamiltiskiaj altepetl Babilonia (Isaías 13:19; 14:22, 23). Uan kiijtok kenijkatsa panoskia. Nopa soldados kiuatsaskiaj nopa ueyatl tlen panoyaya ne Babilonia uan kema kalakiskiaj ipan nopa altepetl amo tlateuiskiaj. Nojkia kiijtok nopa tlanauatijketl katli kitsontlamiltiskia Babilonia eliskia Ciro (xijpoua Isaías 44:27–45:2).

14, 15. ¿Kenijkatsa moaxitik tlen tlajtolpanextijketl Isaías kiijtok panoskia ne Babilonia?

¹⁴ Kema panok 200 xiuitl, ipan nopa youali 5, mestli octubre tlen xiuitl 539 a.u.J. miakej soldados itstoyaj nechka altepetl Babilonia. ¿Ajkia kinyakanayaya? Tlanauatijketl Ciro katli euayaya Persia. Kej nopa nechka moaxitiskia nopa tlajtolpanextili. ¿Kalakiskiaj Babilonia uan tlatlaniskiaj kej moijtojtoya maske amo tlateuiskiaj?

¹⁵ Ipan nopa youali babiloniaeuanij iljuichiuayayaj uan moiljuiyayaj amo tleno kinpanoskia pampa kinyaualojtoya uejkapantik tepamitl. Uajka Ciro kichijki nopa ueyatl katli panoyaya Babilonia ma yaui ipan seyok ojtli, yeka nopa atl temok uan kiampa nopa soldados monechkauijkej kampa tepamitl. ¿Kenijkatsa kipanokej nopa tepamitl? ¡Ipan nopa youali kiilkajkej kitsakuasej nopa kaltemitl!

16. 1) ¿Tlake kiijtok tlajtolpanextijketl Isaías kipanoskia Babilonia? 2) ¿Kenijkatsa moaxitik nopa tlajtolpanextili tlen kiijtok ayokmo aka itstoskia ipan Babilonia?

 ¹⁶ Jehová kiijtok kenijkatsa mokauaskia Babilonia: “Ayok aka mochantisok ipan altepetl Babilonia [...]. Nopano ayok kiketsasej ininyoyonkaljuaj nopa árabes tlen san panotiauij, niyon ayok tonilisej nopano nopa tlakamej tlen kinmokuitlauiaj borregojmej” (Isaías 13:20). ToTeotsij amo san kiijtok kitsontlamiltiskiaj Babilonia, nojkia kiijtok nochipa mokauaskia tlatsitsikatok. Uelis tikitas nelia moaxitik ni tlajtoli. Pampa se 80 kilómetros ika sur tlen altepetl Bagdad ipan ueyi altepetl Irak, eltok san katli mokajki tlen Babilonia. Nopaya amo aka itstok, ni kinextia nelia mochijki kema Jehová kiijtok ika Isaías: “Nijtlamixoleuas nopa tlali” (Isaías 14:22, 23). *

17. ¿Kenke techpaleuia tlauel kuali ma titlaneltokakaj kema tikitaj moaxitia tlen kiijtoua Biblia?

¹⁷ Biblia techpaleuia tlauel kuali ma titlaneltokakaj  pampa kipia miak temachtli tlajtolpanextili. Uan pampa uejkajkia kichijki tlen kiijtojtoya uelis timotemachijtosej Jehová nojkia kichiuas se xochimili ipan Tlaltipaktli (xijpoua Números 23:19). Uajka uelis tijpiasej “yolistli yankuik para nochipa tlen toTeko, yajaya tlen axueli istlakati, techtenkauilik techmakas kema aya onkayaya Tlaltipaktli” (Tito 1:2). *

18. ¿Kenke apóstol Pablo kiijtok tlauel ipati “iTlajtol toTeko”?

¹⁸ Ipan ni tlamachtili tikitakej amo onka seyok amochtli kej Biblia. Ni amochtli tlauel ipati pampa kipia sanse tlamachtili, xitlauak kiijtoua tlen uejkajkia panok, tlen kimatij katli tlauel ixtlamatij, kuali tetlajtolmaka uan  kipia tlajtolpanextili katli temachtli. Nojkia tlauel ipati pampa apóstol Pablo kiijkuilok: “ITlajtol toTeko yoltok uan kipia tlauel miak chikaualistli. Más tlateki ke se machete tlen onkak tlatentili. ITlajtol toTeko kalaki hasta ipan tealma uan tetonal uan hasta kampa más teyolijtik. Uan kipanextia intla kuali o axkuali tlen timoyoliljuiaj uan kipanextia tlen tijnekij tijchiuasej” (Hebreos 4:12).

19, 20. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia Biblia kuali ma timonejnemiltikaj? 2) ¿Kenijkatsa uelis tijnextis tijtlaskamatilia toTeotsij nopa Biblia tlen mitsmakatok?

¹⁹ Tlaj tijpouasej toTeotsij “iTlajtol” ipan Biblia uelis kipatlas tonemilis uan techpaleuis kuali ma tikitakaj kenijkatsa timonejnemiltiaj. Amo moneki san tikijtosej tikikneliaj toTeotsij. Tlaj kena o amo tijchiuasej tlen techmachtia ipan Biblia, kinextis tlake nelnelia timoyoliljuiaj uan tlake tijnekij tijchiuasej.

²⁰ ToTeotsij techmakak Biblia. Yeka moneki ma tijpouakaj, ma timomachtikaj uan ma tijtlepanitakaj. Nojua kuali ximomachtijti uan kej nopa tijnextis tijtlaskamatilia ni amochtli tlen mitsmakatok. Nojkia tijkuamachilis kenke tlauel ipati tlen toTeotsij mosentlalijtok techmakas. Ipan nopa seyok tlamachtili tikitasej tlake mosentlalijtok kichiuas toTeotsij uan kenijkatsa nelia mochiuas.