Kwenda ku nda-nda-nda yo zviri mukati

Kwenda ku bhokiso ro zviri mukati

CIPAUKO 2

Bhaibheri—Bhuku Rinobva Kuna Mwari

Bhaibheri—Bhuku Rinobva Kuna Mwari
  • Munjira japi Bhaibheri rakasiana no bhuku riri rese?

  • Bhaibheri ringamubeseresa kudini kuti muhwisane no zvineso zvenyu?

  • Ngenyi mungathemba Zviporofita zviri mu Bhaibheri?

1, 2. Munjira yapi Bhaibheri i cipo cinonyaukirisa cinobva kuna Mwari?

MURI kurangarira pamakaashira cipo cakanaka co shamwari yenyu here? Kangaije, ciitiko ici acizivi kunyaukirisa basi, asi cakamudakajisavo. Zvokadi, cipo cinoreva ciri cese kwamuri ngo pamusoro po mupi—kuti iyena anoreremeja ushamwari hwenyu. Pacina kukakanija, makabonga maningi ngo cipo cakanasa kusanuwa ngo shamwari yenyu.

2 Bhaibheri, cipo cinobva kuna Mwari, zve ndi cimwe co zvatinodikana kubongesea kamare. Bhuku iri basi, rinotikhombija zviro zvaticaizozivepi. Inga muezaniso, irona rinotibvunja ngo pamusoro po kusikwa ko denga rakazara ngo ndhondho, pasi pano, no kusikwa ko mwanarume no mwanakaji wokutanga. Bhaibheri rino zviambi zvakagondeka zvinotibesera kuti tihwisane no kuthimwa-thimwa no zvineso zvo upenyu. Rinodurujira kuti Mwari anozokwanirisisa kudini cidisiso cake no kuitisa nane mugariro wo pasi pano. Bhaibheri asipi cipo cinonyaukirisa here?

3. Kupuwa kwedu Bhaibheri zvinorevenyi kwatiri ngo pamusoro pa Jehovha zve ngenyi zvinodakajisa mwoyo?

3 Bhaibheri, cipo cinodakajisa mwoyo, ngo kuti irona rinovonesazvirongopamusoropoMupi,JehovhaMwari. Ngo kutipekeja kwake bhuku iri, zvinovonesa kuti iyena anoda kuti tinase kumuziva. Hina, Bhaibheri ringamubesera kuti mukhwedere phedo na Jehovha.

4. Zvicinyi zvinomushamaisa ngo pamusoro po kubudiswa ko Bhaibheri?

4 Kudari muno Bhaibheri, andimwipi mega munaro. Bhaibheri rese ramutero kana divi raro, riri kubudiswa mu ndumi jinopindirija 2.600, zve riri kuwanika pa mutengo unopindirija 90 kubva mu zana ro vandhu vo munyika yese. Civerengo cinopindirija ciuru pa mutengo wo pakati no pakati wo maBhaibheri ari kukovaniswa pa bviki ngo bviki! Kwakabudiswa mabhirioni o Bhaibheri amutero kana mativi aro. Zvokadi, akunazve bhuku rakaezana no Bhaibheri.

“Tradução do Novo Mundo da Bíblia Sagrada” iri kuwanika mu ndumi zinji

5. Kuitisa kudini Bhaibheri ‘rakafemehwa ndi Mwari’?

5 Cimweni nga ici, Bhaibheri ‘rakafemehwa ndi Mwari.’ (Verenganyi 2 Timoti 3:16.) Kuitisa kudini? Bhaibheri pacaro rinodavira kuti: “Vandhu vakafemehwa ngo mujimu mucena vakavereketa ngo zina ra Mwari.” (2 Pedru 1:21) Inga muezaniso: Mune wo koponi angabvunja mutari kuti atare karata. Karata iyi ino murangariro no ndhungamiro jo mune wo koponi. Ngokudaro, karata iyi ngo yake kamare, asipi yo mutari. Mukufananavo, Bhaibheri rino masoko a Mwari, kuciripi o vandhu vakaritararo. Hino, Bhaibheri rese ramutero, zvokadi kamare i “izwi ra Mwari.”1 VaTesalònika 2:13.

RINOZWIRANA ZVE RAKARUNGAMA

6, 7. Ngenyi kuzwirana ko Bhaibheri kunonasa kuvoneka kamare?

6 Bhaibheri rakatahwa mukati mo makore anopindirija 1.600. Vatari varo vakararama mu nguva jakasiana-siana zve vaibva mu magariro akasiana-siana o upenyu. Vamweni vainga varimi, vatandi no vahavisi. Vamweni vainga maporofeti, vatongi, no majimambo. Mutari wo vhangeri ra Ruka wainga murapi. Pikija no kusiana-siana ko magariro o vatari vo Bhaibheri, irona rinozwirana kubvira parinotangira mbhera parinoperera. *

7 Bhuku ro kutanga ro Bhaibheri rinotibvunja ngo pamusoro po matangire akaita zvineso zvo vandhu vese. Bhuku ro kupejisira rinovonesa kuti pasi pano pese panozova paradhiso, kana kuti munda wo maruva. Mativi ese akasiana-siana o Bhaibheri anokweteja zviuru zvo makore zvo ndhorovondho zve anonanga ngo ciro cimwe co kuithwa ko cidisiso ca Mwari. Kuzwirana ko Bhaibheri kunoshamaisa, asi ndizvona zvataivetera ku bhuku rinobva kuna Mwari.

8. Ipanyi muezaniso jinokhombija kuti Bhaibheri rakarungama pa kubhuya ngo zvo siensia.

8 Bhaibheri rakarungama mu zvosiensia. Irona rino masoko ari kumbeji kamare. Inga muezaniso, bhuku ra vaRevhi rino mutemo waiitihwa vaIziraeri wo kugajika mutenda pakarea no wo ukhirini mukuvo wo kuti nyika jimweni jaivatendeneja ajicaiziva zviri zvese ngo pamusoro po shwiro jondhojo. Mu nguva yokuti kwaiva no murangariro wakaposeka ngo pamusoro po nyika, Bhaibheri raitonanga kuti ‘nyika yakapakaikwa pacina ciro.’ (Jobe 26:7) Ndizvonadi kuti, Bhaibheri asipi bhuku ro zvosiensia. Asi pakubhuya ngo zvo siensia irona rakarungama. Andizvopi zvatingavetera ku bhuku rinobva kuna Mwari here?

9. (a) Mu njira japi Bhaibheri rinokhombija pacaro kuti ndhorovondho jaro jakarungama zve jinothembeka? (b) Kugondeka ko vatari vo Bhaibheri kunorevenyi kwamuri ngo pamusoro paro?

9 Bhaibheri rakarungamavo zve rinothembeka mu ndhorovondho jaro. Ndhorovondho jaro jakanasa kunangwa kamare. Ijona ajinangi mazina o vandhu vari kunangwaro basi asi jinobatanijavo mazina o vacete vavo. * Mu kusiana no vatari vo zvinoitika vo mu nyika, avo vacikanangi kuposa kwavo no vo munyika yavo, vatari vo Bhaibheri vakava vanogondeka, vakatotara kuposa kwavo no kwavaya vainga vo mu nyika yavo. Inga muezaniso, mu bhuku ro Bziverengo, mutari Mosi wakatendera kuposa kwake kukuru, uko kwakaita kuti apangihwe zvakavanga. (Bziverengo 20:2-12) Kugondeka ukowaro akuwaniki kazinji mu ndhorovondho jimweni asi kunowanika mu Bhaibheri ngo kuti irona i bhuku ra Mwari.

BHUKU RINO HUZIVI UNOSHANDA

10. Ngenyi azvishamaisi kuti Bhaibheri rive bhuku rinoshanda?

10 Bhaibheri, ngo kuva kwaro rakafemehwa ndi Mwari, irona rinobesera pa “kujijisa, pa kukamisa, pa kurungamisa zviro, no kupangira mu urungami.” (2 Timoti 3:16) Hina, Bhaibheri i bhuku rinoshanda. Irona rinokhombija ujiki wo kuzwisisa ko magariro o vandhu. Izvi azvishamaisi ngo kuti Mune waro, Jehovha Mwari, ndiena Marure! Iyena anozwisisa murangariro no mazwiro edu kupinda itusu. Cimwenizve, Jehovha anoziva zvatinoda kuti tive vanodakara. Iyena anozivazve kuti mufambiro wapi watinodikana kutiza.

11, 12. (a) I shwiro japi jakabhuya Jesu pa Hurukuru yo pa Dundhu? (b) Shwiro japi jimweni jinoshanda jinobhuiwa mu Bhaibheri, zve ngenyi mbhangiro jaro ngo jo kwenda no kwenda?

11 Rangariranyi ngo pamusoro po masoko a Jesu anozivikaya inga Hurukuru yo pa Dundhu, iyo yakatahwa pana Mateu cipauko 5 mbhera 7. Pa kujijisa kwake no uzivi Jesu wakabhuya ngo shwiro nganani, kubatanija njira yo kuwana mudakaro wokadi-kadi, maitire atingaita mukumbiro zve tingava kudini no mavonero akanaka ngo pamusoro po zviro zvo kunyama. Magama a Jesu ano simba zve anoshandavo nyamasi uno kamare inga mashandire aaiita paakamanangaya.

12 Zviambi zvimweni zvo Bhaibheri zvakabatana no upenyu hwo mbhuri, zvirovejeso zvo basa pomwe no ushamwari no vamweni. Zviambi zvo Bhaibheri zvinoshanda kuno vandhu vese, zve mbhangiro jaro nguva jese jinobesera. Uzivi hunowanika mu Bhaibheri unogurisihwa ngo masoko a Mwari kubvira ku muporofita Isaia okuti: “Ndini [Jehovha] Mwari wako, Wiya anokujijisa kuti uwane bzakanaka.”Isaia 48:17.

BHUKU RO UPOROFITA

Mutari wo Bhaibheri Isaia wakananga ngo kuwa ko Bhabhironi

13. Jehovha wakafemera Isaia kuti atare cimwe nga cimwe cenyi ngo pamusoro po Bhabhironi?

13 Bhaibheri rino zviporofita zvakawanda, zvizinji zvazvo zvakatopera kukwanirisika. Vonanyi muezaniso basi. Ecishandisa muporofita Isaia wakararama muzana ro cisere ro makore N.V.I.Y., Jehovha wainga akananga kuti dhorobha ro Bhabhironi raizoparajwa. (Isaia 13:19; 14:22, 23) Pakasazanuhwa cimwe nga cimwe co manyisihwe aizoitwa dhorobha ro Bhabhironi. Masoca o kuparaja, aizoomesa murambo wo Bhabhironi zve onghwina mu dhorobha pacina hondo. Andizvopi zvega. Uporofita hwa Isaia hwakatonangavo no zina ra mambo waizonyisa Bhabhironi—Siro.Verenganyi Isaia 44:2745:2.

14, 15. Zvese zvakaporofithwa ndi Isaya ngo pamusoro po Bhabhironi zvakakwanirisika kudini?

14 Pakazopera makore 200—mu usiku hwo njiku yo 5/6 hwo mweji wa Gumi Guru gore ro 539 N.V.I.Y.—kwainga kuno masoca ainga akaungana phedo no Bhabhironi. Ndiani waimatungamirira? Ndi mambo wo Persia waidaninjwa kuti Siro. Gwanja rainga rafununguka kuti uporofita ukwanirisike. Masoca a Siro aizonghwina mu Bhabhironi pacina hondo inga zvainga zvakanangwa here?

15 Mu usiku uhu vaBhabhironi vainga vakabatikana ngo mabuso zve vaizwa inga vakajiviririka sure ko mufimbiji jainga jakakura maningi. Pa nguva yondhoyo, Siro no ungwaru, wainga ecipaura kumwa yo murambo waidarika ngo mu dhorobha. Pa nguva shomani kumwa yakaphwa zvaikwana kuti vanarume vaambuke vecikhwedera kwenda pa mufimbiji jo dhorobha. Waro masoca a Siro aizokwanisisa kudini kughwina ngo pa mufimbiji? Ngo thangwe rimwenivo, pa usikuhwo musuvo jo dhorobha jakasiiwa jakashama!

16. (a) Zvicinyi zvakananga Isaia ngo pamusoro po mugumo wo kupejisira ko Bhabhironi? (b) Ciporofita ca Isaia cakakwanirikisa kudini ngo pamusoro po kuphwanywa ko Bhabhironi?

16 Zvakanangwa ngo pamusoro po Bhabhironi kuti: “Aricazogahwibze, arizovakiswi ngo mubarihwana no mubarihwana. Ipona apo, vaArabia avacazoimisibze matende avo, vahavisi avacazozororesibze muxambi yavo.” (Isaia 13:20) Ciporofita ici cakananga zvizinji zvinopinda kuwa ko dhorobha basi. Izvi zvinovonesa kuti Bhabhironi raizoparajwa mbhera na rini. Mungatovona cikhombiso co kukwanirisika ko masoko aya. Kubva ku Bhagdhaa, Iraki kuenda kakusi pa mumango wo 80 o makiromita, kuno ndau icikagariwi yo Bhabhironi ro kare. Izvi, zvinokhombija kuti masoko aya a Jehovha ecishandisa Isaia akakwanirisika: “Ndinozoripsaira ngo mupsairo wangu unophwanya bzese.”Isaia 14:22, 23. *

Mathere o ku Bhabhironi

17. Kukwanirisika ko zviporofita zvo mu Bhaibheri kunovangisa kudini gonda?

17 Kuvona kuti Bhaibheri i Bhuku ro ciporofita cakagondeka zvinovangisa gonda, andizvopi? Hino, kudari Jehovha Mwari wakakwanirisa zvigondiso zvake zvo kare, itusu tino thangwe guru ro kuthemba kuti iyena acazokwanirisa cigondiso cake co paradhiso pasi pano. (Verenganyi Bziverengo 23:19.) Hina, tino vetero yo upenyu “hucikaperi hwakagondeswa ndi Mwari acikanyepi, kubvira ngari yo kare.”Tito 1:2. *

‘IZWI RA MWARI RINOPONA’

18. I soko rapi rakanangwa ndi mupostori wo ciKristu Pauro ngo pamusoro po ‘soko ra Mwari’?

18 Kubvira mu zvataperari kuzwa mu cipauko cino, zvakajeka kuti Bhaibheri ndirona rega basi bhuku rakasiana kamare. Zve, mutengo waro unopindirija kuzwirana kwaro, kurungama pa zvo siensia no ko ndhorovondho jaro, kuva no uzivi hunoshanda, kuva no zviporofita zvinothembeka. Pauro, mupostori wo ciKristu, wakatara kuti: ‘Soko ra Mwari rinopona, rino simba, rinoceka kupinda banga rino mativi maviri. Rinonghwina mbhera panoparajana mwiha no mujimu, maphondo no mwongo, rinozivisisa murangariro no zvinoda mwoyo.’Vaheberi 4:12, Tradução do Novo Mundo.

19, 20. (a) Bhaibheri rinomubeseresa kudini kuti munase kujipopora pacenyu? (b) Mungakhombijisa kudini kubongesea kwenyu, ngo Bhaibheri, cipo cicikaezaniswi ca Mwari?

19 Kuverenga ‘soko’ ra Mwari, Bhaibheri, kungacinja upenyu hwedu. Izvi zvingatibesera kuti tinase kujipopora. Kangaije tingatonanga kuti tinoda Mwari, asi zvatinoita ku zvinojijiswa ngo Soko rake rakafemehwa, Bhaibheri, zvinovonesa murangariro jedu, pikija jitori mukati-kati mo mwoyo kamare.

20 Bhaibheri kamare i bhuku ra Mwari. I bhuku rinodikana kuverengwa, kujijwa no kudiwa. Khombijanyi kubongesea kwenyu cipo co umwari ici, ngo kuramba mecipopora masoko aro. Pamunonga meciita kudaro, mucazowana zwisiso yakajika yo cidisiso ca Mwari kuno vandhu. Cipauko cinotevera cinozobhuya kuti ngo capi cidisiso ici, zve cicakwanirikisa kudini.

^ ndim. 6 Pikija vandhu vamweni vecinanga kuti kuno mativi o Bhaibheri acikazwirani no mativi amweni aro, murangariro uwu auna shwiro. Vonanyi cipauko co 7 co bhuku A Bíblia—Palavra de Deus ou de Homem? rakabudiswa ngo Zvapupu zva Jehovha.

^ ndim. 9 Inga muezaniso, vonanyi munda-nda-nda wo vacete va Jesu wakanasa kumenengejwa pana Luka 3:23-38.

^ ndim. 16 Kuti muwane masoko mazinjingo pamusoro po ciporofita co Bhaibheri, vonanyi mapheji 27-29 o bhurushura Um Livro para Todas as Pessoas, rakabudiswa ngo Zvapupu zva Jehovha.

^ ndim. 17 Kuparajwa ko Bhabhironi ndi umwe wo muezaniso wo kukwanirisika ko zviporofita zvo mu Bhaibheri. Muezaniso jimweni jinobatanija kuparajwa ko Tiro no Ninivha. (Ezekieli 26:1-5; Sofonia 2:13-15) Ciporofita ca Dhanieli cakanangavo ngo pamusoro po mutevejwana wo vatongi vo nyika vaizotonga pasure po Bhabhironi. Ava vanobatanija Medho-Persa no Geresia. (Danieli 8:5-7, 20-22) Vonanyi pa musoro wo Masoko o Kuengejera unoti “Jesu Kristu—Mesia Wakapikihwa,” kuitira kubhuisana ngo uporofita uzinji wakakwanirisika muna Jesu Kristu ngo pamusoro pa Mesia.