Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

IRELAUD RIAU

Paipel​—Pwuhk Ehu Sang Rehn Koht

Paipel​—Pwuhk Ehu Sang Rehn Koht
  • Ia duwen Paipel eh weksang pwuhk teikan?

  • Ia duwen Paipel eh kak sewesei iuk en powehdi omw kahpwal akan?

  • Dahme kahrehda ke kak likih kokohp kan me ntingdi nan Paipel?

1, 2. Ia duwen Paipel eh wia kisakis kaselel ehu sang rehn Koht?

KE KAK tamanda ahnsou ehu me ke alehdi kisakis kaselel ehu sang rehn kompoakepahmw men? E kin kaperen oh pil kin kamwakid uhk. Kisakiso kin kasalehiong uhk me aramaso kin kesempwalki amwa nanpwungmwahu. Kowe eri kasalehda omw kalahnganki eh kisakiso.

2 Paipel iei kisakis ehu sang rehn Koht me kitail kak kalahnganki. Pwuhk wet weksang pwuhk teikan oh e kin kasalehda soahng kan me pein kitail sohte kak diarada. Karasepe, e padahkihong kitail duwen Koht eh ketin kapikada lahng oh usu kan, sampah oh tepin ohl oh lih. Paipel audaudki kaweid mwahu kan oh ire mehlel kan pwehn sewesei kitail powehdi kahpwal kan oh kapwunod kan nan atail mour. E kin kawehwehda ia duwen Koht eh pahn ketin kapwaiada kupwure kan oh ketin kamwahwihala irair akan nan sampah. Ia uwen Paipel eh wia kisakis kaselel ehu!

3. Siohwa Koht ketikihda Paipel ong kitail. Dahme met kin kasalehiong kitail duwen ih, oh dahme kahrehda wiewia wet kin kamwakid kitail?

3 Paipel pil wia kisakis ehu me kin kamwakid kitail pwehki e kin kasalehda mehkot duwen Meno me ketikihda kisakis wet me iei Siohwa Koht. E ketikihda pwuhk wet oh met kasalehda me e kupwurki kitail en esehla mwahu duwen ih. Ni mehlel, Paipel kak sewese iuk en karanih Siohwa.

4. Dahme kapwuriamwei ong uhk me pid duwen kohpeseng en Paipel?

4 Aramas tohto iang naineki Paipel. Ni ekei lokaia kan re kawehwehdier Paipel pwon, ahpw ni lokaia teikan re kin kawehwehdi ekeite ire kan nan Paipel. Kawehwehn Paipel pwukat wiawihdahr ni lokaia daulih 2,600. Kahrehda pohnangin persent 90 en aramas kak naineki Paipel. Ehuehu wihk, daulih Paipel rar (million) kin kohpeseng nan sampah! Wiawihdahn Paipel pwon de ekeite ire kan nan Paipel lella meh lik (billion) kei. Uwen eh tohto, sohte ehu pwuhk me duwehte Paipel.

Kawehwe en Paipel me ede “New World Translation of the Holy Scriptures” wiawihda ni soangsoangen lokaia kan

5. Ni soangen ahl dah me kasalehda me Paipel “pwilisang rehn Koht”?

5 Pil patehng met, Paipel “pwilisang rehn Koht.” (Wadek 2 Timoty 3:16.) Ni ahl dah? Paipel mahsanih me Sapwellimen Koht manaman me kin ti pohn aramas ni ar kin lohkihda mahsen en Koht. (2 Piter 1:21) Karasepe: Kaunen doadoahk men kakete padahkihong nah sekteri men en ntingihada kisinlikou kis. Kisinlikouo audaudki ahn kaunen doadoahko eh madamadau oh kaweid kan. Kahrehda, nah kisinlikou mwo, a kaidehkin nein sekterio. Ni soangen ahlohte, Paipel audaudki sapwellimen Koht mahsen, ah kaidehn madamadau en aramas akan me ntingihedi. Kahrehda Paipel unsek iei “mahsen en Koht.”​—1 Deselonika 2:13.

SOAHNG KOAROS KIN PWUNG

6, 7. Audepen Paipel akan koaros kin pwungpene. Dahme kahrehda met wia mehkot kapwuriamwei?

6 Ntingdahn Paipel wiewiawihki daulih sounpar 1,600. Soangsoangen aramas kei me iang ntingihada oh re sohte kohsang nan dih ehute. Ekei irail wia soumwet ekei, ekei soun laid kei, oh ekei soun silepen sihpw kei. Pil ekei irail wia soukohp kan, sounkopwung kan, oh ekei wia nanmwarki kan. Luk me wia emen sounnting en Pwuhken Rongamwahu, ih toahkte men. Mendahkihte irail sounnting pwukat ar kohsang nan soangsoangen mour kei, ahpw audepen Paipel kin pwungpene sangete nin tapi lel ni imwi.

7 Keieun kisin pwuhk en nan Paipel kin padahkihong kitail ia duwen kahpwal kan en aramas ar tepin miehla. Kaimwiseklahn kisin pwuhk en nan Paipel kin kasalehda me sampah pwon pahn wiahla paradais de mwetuwel kaselel ehu. Audepen Paipel koaros kin pid duwen poadopoad en pahr kid kei. E pil kin kasalehda ia sapwellimen Koht koasoandi oh ia duwen eh pahn pweida. Audepen Paipel akan koaros kin pwungpene oh met wia mehkot kapwuriamwei. Iei met me kitail pahn kasik sang pwuhk ehu me pwildohsang rehn Koht.

8. Ia ekei karasepe kan me kasalehda me Paipel kin pwungohng palien sains?

8 Paipel kin pwungohng palien sains. E pil audaudki ire kan me pali moron en aramas en ni ahnsowo sohte wehwehki. Karasepe, pwuhken Lipai audaudki kosonned kan ong mehn Israel en mahs me pid irehdi doupeseng en soumwahu oh me pid mwakelekel en paliwar. Wehi teikan me mi limwahn Israel sohte wehwehki duwen soahng pwukat. Ni ahnsou me aramas tohto kin ahneki madamadau sapwung duwen sampah, Paipel kawehwehdahr ni pwung me sampah wie “langalang nan wehwe.” (Sohp 26:7) Paipel sohte wia pwuhken sains ehu. Ahpw ni eh kin kosoaia mehkan me pid sains, e kin inenen pwung. Kaidehn ih met me kitail pahn kasik sang pwuhk ehu me pwildohsang rehn Koht?

9. (a) Dahme kin kasalehda me Paipel kin pwungohng poadopoad akan? (b) Sounnting kan en Paipel kin koasoi ni mehlel. Dahme met kin padahkihong uhk duwen pwuhk wet?

9 Paipel pil kin pwungohng palien poadopoad. Audepe kan kin pisetik. E sohte kin kasalehdahte ahd akan, ahpw e pil kin kasalehda kadaudoken aramas akan. * Sounnting en poadopoad akan sohte kin kalapw koasoiahda arail lohdi pahn meteikan. Ahpw sounnting kan en Paipel kin ntingihedi pein arail sapwung kan oh sapwung kan me arail wehi kin wiahda. Karasepe, nan pwuhken Nempe kan, Moses ntingihdi duwen sapwung laud me e wiahdahr oh kaweid kehlail me e alehier. (Nempe 20:2-12) Koasoi mehlel sohte kin kalapw pwarada nan poadopoad teikan, ahpw e kin pwarada nan Paipel pwehki pwuhk wet kohsang rehn Koht.

PWUHK EHU ME AUDAUDKI KAWEID ERPIT KAN

10. Dahme kahrehda e sohte kapwuriamwei me Paipel wia pwuhk ehu me aramas kak doadoahngki nan arail mour?

10 Pwehki Paipel kin pwilisang rehn Koht, e kin “mwahu ong atail doadoahk en padahkihong aramas akan me mehlelo, ong atail peneu ong tiahk sapwung, ong atail kapwungala wiewia sapwung kan.” (2 Timoty 3:16) Ei, Paipel iei pwuhk ehu me aramas kak doadoahngki nan arail mour. E kin kasalehda mwahu duwen mour en aramas. Met sohte kapwuriamwei pwehki Sounkapikadao, iei Siohwa Koht, me ketin kaweidada ntingdahn pwuhk wet! E mwahngih atail madamadau oh atail pepehm akan laud sang pein kitail. Patehng met, Siohwa mwahngih dahme kitail anahne pwe kitail en kak nsenamwahu. E pil mwahngih soahng dah kan me kitail en dehr wia.

11, 12. (a) Soangen oaralap dah kan me Sises mahsanih nan sapwellime Padahk en Pohn Dohl? (b) Mehnia kaweid konehng teikan me mi nan Paipel? Dahme kahrehda eh kaweid kin mwahu ahnsou koaros?

11 Tehk sapwellimen Sises Padahk en Pohn Dohl, me ntingdi nan Madiu irelaud 5 lel 7. Nan padahk kaselel wet, Sises mahsanihada soangsoangen oaralap kan me duwehte ia duwen atail kak diarada peren mehlel, ia duwen atail kak kamwahwihala nanpwung suwed, ia duwen atail pahn kapakap, oh ia duwen atail kak ahneki madamadau pwung duwen kepwe kan. Sapwellimen Sises mahsen kan kak doadoahk nan atail ahnsou duwehte ni ahnsou me e ketin wia sapwellime padahko.

12 Ekei kaweid kan nan Paipel kin pid duwen mour en peneinei tikitik, duwen wiepen doadoahk kan, oh pil duwen ehuiong aramas teikan. Kaweid kan nan Paipel kin ahnsou koaros mwahu ong aramas koaros. Siohwa ketin doadoahngki soukohp Aiseia en kasalehda kaweid erpit en Paipel ni eh mahsanih: “Ngehi me KAUN-O omw Koht, me kupwurki padahkihiuk pwe en wia kamwahu ehu ong uhk.”​—Aiseia 48:17.

PWUHKEN KOKOHP EHU

Aiseia kohpadahr duwen pwupwudi en Papilon

13. Soangen oaritik dah kan me Siohwa ketikihong soukohp Aiseia en ntingihedi me pid duwen Papilon?

13 Paipel audaudki kokohp tohto oh me tohto nanpwungarail pweidahr. Karasepe, Siohwa ketin doadoahngki soukohp Aiseia en kohpada me kahnimw en Papilon pahn ohla. Aiseia momour mpen sounpar 2,700 samwalahro. (Aiseia 13:19; 14:22, 23) Oaritik kan ntingdi pwehn kasalehda ia mwomwen kokohp wet eh pahn wiawi. Sounpei kan me pahn kalowehdi wasao pahn kammadahda pillap en Papilon oh kaparolong nan kahnimwo ni arail sohte pahn mahwen. Kaidehn ihte met me wiawi. Ahn Aiseia kokohp pil kihda eden nanmwarki me pahn kalowehdi Papilon, iei Sairus.​—Wadek Aiseia 44:27–45:2.

14, 15. Ia duwen oaritik kan nan kokohp en Aiseia me pid Papilon arail pweida?

14 Mpen sounpar 200 mwuri, sang nipwong en October 5 lel 6 nan pahr 539 mwohn Krais, sounpei kan kousoandi nan ihmw likou kan limwahn kahnimw en Papilon. Ihs me kahre karis en sounpei ko? Nanmwarki en Persia me ede Sairus. Soahng koaros kaunopadahr pwehn kapwaiada kokohp kapwuriamwei wet. Ahpw ia duwe, nein Sairus sounpei kan pahn kalowehdi Papilon ni arail sohte pahn mahwen, nin duwen me kokohpo mahsanih?

15 Mehn Papilon kan wiewia arail kamadipw ehu nipwongo oh sohte perki mehkot pwehki lapalahn dihd kei me kelehda arail kahnimwo. Ni ahnsowo, Sairus isanekihte kakerehla pillapo me kusukuslahng nan kahnimwo oh kawetala ekis wasa tohrohr. Pihlo eri pedepedala, itarohng sounpei ko en kotehla pillapo oh kohlahng kelen kahnimwo. Ahpw ia duwen arail pahn pedolong nan kelen kahnimw en Papilon kan? Sohte me ese kahrepe, ahpw pwohngo wenihmw kan en kahnimwo wie langalang!

16. (a) Dahme Aiseia kohpada duwen imwilahn Papilon? (b) Ia duwen ahn Aiseia kokohp duwen tehnlahn Papilon eh pweida?

16 Me pid Papilon, kokohpo mahsanih: “Sohte emen pahn pwurehng kousoan wasao. Sohte mehn Arepia men me seiseiloakseli pahn kauwada imwe impwal wasao, oh sohte silepen sihpw men pahn kamwenge nah pelinsihpw wasao.” (Aiseia 13:20) Kokohp wet kohpada laud sang duwen pwupwudi en kahnimwo. E kasalehda me Papilon pahn tehnla kohkohlahte. Ke kak kilang kadehdehpen pweidahn mahsen pwukat. Wasa me sohte aramas kousoan ie nan Papilon, mpen mwail 50 palieir en Baghdad, Iraq, kin kamehlelehda me dahme Siohwa mahsanih ni eh ketin doadoahngki Aiseia pweidahr: “I pahn koahkoahki Papilon kepenok me pahn koahkoahsang mehkoaros.”​—Aiseia 14:22, 23.

Mohn kahnimw en Papilon

17. Ia duwen pweidahn kokohp en Paipel eh kin kakehlaka atail pwoson?

17 Atail kin tehk ia duwen Paipel eh wia pwuhken kokohp likilik ehu kin kakehlaka atail pwoson, kaidehn? Pwehki Siohwa ketin kapwaiadahr audepen sapwellime inou kan, met kamehlelehiong kitail me e pahn pil ketin kapwaiada sapwellime inou kan me pid duwen sampah eh pahn wiahla Paradais. (Wadek Nempe 23:19.) Ni mehlel, mie atail “koapworopwor en mour soutuk. Koht, me sohte kin ketin likamw, ketin inoukihongkitailehr mour wet mwohn tepin kawa.”​—Taitus 1:2. *

“MAHSEN EN KOHT WIE MOMOUR”

18. Dahme wahnpoaron Pohl koasoia me pid “mahsen en Koht”?

18 Sang soahng kan me kitail koasoiapenehr nan irelaud wet, e sansal me Paipel uhdahn pwuhk tohrohr ehu. Audepe kan kin pahrekpene, e kin pwungohng palien sains oh poadopoad akan loale me mehlel, e kin kihda kaweid erpit oh konehng kan, oh eh kokohp kan sohte kin sapwungala. Ahpw mie mehkot me kesempwal sang mepwukat. Wahnpoaron Pohl ntingihedi: “Mahsen en Koht wie momour oh manaman, e keng sang kedlahs me au riau. E kin lelohng loalen aramas lel wasa keieu rir, . . . wasa me kakon oh sahl akan kin tuhpene ie. E kin kadeikada ineng oh lamalam en nan kapehd en aramas.”​—Ipru 4:12.

19, 20. (a) Ia duwen Paipel eh kak sewesei iuk pwe ken kak kasawih pein kowe? (b) Ia duwen omw kak kasalehda omw kalahnganki sapwellimen Koht kisakis tohrohr me iei Paipel?

19 Atail wadewadek sapwellimen Koht “mahsen” nan Paipel kak wekidala atail mour. E kak sewese kitail en kamwahwihala atail kin kasawih pein kitail. Kitail kak nda me dene kitail poakohng Koht. Ahpw mwomwen atail kin mwekidki dahme sapwellime Mahsen, Paipel, kin padahngki me pahn kasalehda dahme uhdahn mihmi nan atail madamadau oh mohngiong.

20 Paipel uhdahn pwuhk ehu me pwilisang rehn Koht. Pwuhk wet ong aramas en wadek, onopki oh kesempwalki. Kasalehda omw kalahnganki kisakis wet sang ni omw pahn kin kaukaule tetehk audepe kan. Ni omw pahn kin wia met, omw wehwehki sapwellimen Koht koasoandi kan ong tohnsampah pahn laudla. Irelaud en mwurin met pahn kasalehda ia sapwellimen Koht koasoandi oh ia duwen eh pahn wiawi.

^ par. 9 Karasepe, tehk oaritik en keirekidi en keinek en Sises akan nan pwuhken Luk 3:23-38.

^ par. 17 Ohlahn Papilon iei ehute karasepe en kokohp nan Paipel me pweidahr. Kokohp en ohlahn Dair oh Ninipe iei karasepe teikan. (Esekiel 26:1-5; Sepanaia 2:13-15) Oh pil kokohp en Daniel kohpadahr ireirekidi en wehin sampah kehlail akan me pahn uhd kakaun mwurin Papilon. Met akan iei, Media-Persia, oh Krihs. (Daniel 8:5-7, 20-22) Ke kak wadek oaralap en Oaritik kan, “Sises Krais​—Mesaia me Mie Inoupe” duwen kokohp kan en Mesaia me pweidahr rehn Sises Krais.