1, 2. ¿Bin yuʼun te ya xjuʼ ya kaltik te jaʼ jun tʼujbil majtʼanil yuʼun Dios te Bibliae?

¿YABAL xjul ta awoʼtan jun majtʼanil te ay la skʼebanbat jtul awamigoe? Kʼax bayalniwan la yakʼbat stseʼelil awoʼtan yuʼun. Melel jich la yakʼ ta ilel-a te ay akʼoplal ta yoʼtane, jaʼnix jich te jaʼate laniwan awalbey wokol yuʼun.

² Jich yuʼun te Bibliae jaʼ jun majtʼanil te yakʼojbotik te Dios te ya skʼan ya kalbeytik wokol yuʼune. Ay bintik te ma jnaʼbeytik swentail te manchuk jaʼ ya yakʼ ta nopel te Bibliae. Ya yalbotik skʼoplal ta swenta te bin-utʼil la yichʼ pasel te chʼulchane, te ekʼetike, te Balumilale soknix te sbabial ants winike. Jaʼnix jich ya yakʼ ta nopel te mantaliletik yuʼun Dios te ya skoltayotik ta sitintayel te wokoliletik soknix te bin ya jmel koʼtantik yuʼune. Jaʼnix jich te Bibliae ya scholbotik kaʼiytik te bin-utʼil ya yakʼ kʼotuk ta pasel te skʼanojel yoʼtan te Dios te bitʼil ya xlekub te kuxlejalil ta Balumilale. ¡Kʼax tʼujbil te majtʼanil ini!

3. ¿Bin la yakʼ ta ilel te Jehová te kʼalal la yakʼbotik te Bibliae sok bin yuʼun ya stij koʼtantik te tʼujbil majtʼanil ini?

 ³ Te Biblia jaʼnix jich jun tʼujbil majtʼanil te ya stij koʼtantik te bin ya yale, melel ya snojptesotik ta swenta te machʼa la yakʼ ta tsʼibayele, jaʼ te Jehovae. Te kʼalal la yakʼbotik te libro ini, jich ya yakʼ ta ilel te ya skʼan te ya jnaʼbeytik sbae. Te Bibliae ya skoltayotik yuʼun ya xjuʼ xnoptsajotik ta stojol te Jehová.

4. ¿Bin numeroil te chajpnax ya awil ta swenta te bitʼil yichʼoj pukel te Bibliae?

⁴ Teme ay jpajkuk aBibliae, mame jaʼukatnax ay awuʼun, melel kʼaxem ta dos mil seiscientos kʼopiletik yichʼoj pukel ta spajkal o chaʼoxpajknax bikʼtal libroetik yuʼun te Bibliae, jaʼ yuʼun ay (95%), o jaʼ te bitʼil jteb ma spisiluk te ants winiketik ta swolol Balumilal ay yuʼunik te Bibliae. Ta jujun semana kʼaxemto ta jun miyon ta pajk Bibliaetik ya yichʼ pukel, ta spisil-abi jteb ma sta joʼmil miyon ta pajk te Bibliaetik te yichʼoj pasele sok ay pasbil ta jujunxojtʼnax. Maʼyuk yan libro jich bitʼil te Bibliae.

5. ¿Bin ya skʼan ya yal te «loqʼuem tel ta yoʼtan» Dios te bintik ya yal te Bibliae?

⁵ Jaʼnix jich te bintik tsʼibaybil ta Bibliae «loqʼuem tel ta yoʼtan te Diose» (kʼopona te 2 Timoteo 3:16, XCD). ¿Bin ya skʼan ya yal-abi? Jaʼnix ya scholbotik kaʼiytik te Bibliae: «Ha cuentahinotic yuʼun te Chʼul Espíritu te winiquetic te hich cʼopojic ta scuenta Dios» (2 Pedro 1:21). Jaʼ jich kʼoem te bitʼil jtul lisensiado te ya yakʼbey stsʼibay jun karta te secretaria yuʼune. Te bin ya stsʼibay ta karta te secretaria jaʼ snopjibal yuʼun te lisensiadoe ma jaʼuk yuʼun te secretariae. Jaʼnix jich kʼoem te bintik tsʼibaybil ta Bibliae jaʼ snopjibal yuʼun te Diose, ma jaʼuk yuʼunik te winiketik te la stsʼibayike. Jaʼ yuʼun spisil te bintik ya yal te Bibliae jaʼme «scʼop Dios» (1 Tesalonicenses 2:13).

6, 7. ¿Bin yuʼun te chikan ta ilel te jun-nax te bin ya yalbey skʼoplal te Bibliae?

⁶ Te Biblia jalaj ta tsʼibayel mil seiscientos jaʼbil, la yichʼ tsʼibayel yuʼun winiketik te yanyantik jaʼbil kuxinike, manchukme jkʼulejetik o pobreetik sok yanyantik-a te yaʼtelike, jich bitʼil jtsʼumbajeletik, jtsakchayetik, jkanantuminchijetik, j-alwanejetik, juesetik soknix ajwaliletik. Jaʼnix jich te Lucas te jpoxtaywanej-ae la stsʼibay jpajk libro te ichʼbilnix sbiil yuʼune. Manchukme yanyantik stsʼumbalik te winiketik-abi, jun-nax te bin ya yakʼ ta nopel te Biblia kʼalalto ta sjajchibal sok kʼalalto ta slajibal sok ma skontrain sba te bin ya yale. *

⁷ Te sbabial libro yuʼun te Bibliae jaʼ ya yalbey skʼoplal  te bin-utʼil chiknaj te wokolil ta stojol te ants winiketike, yan stukel te slajibal libroe jaʼ ya yalbey skʼoplal te ya yichʼ pasel ta nichimal kʼinal ta swolol te Balumilale. Te bintik tsʼibaybil ta Bibliae ya yalbey skʼoplal te bintik kʼoem tal ta pasel bayal ta mil jaʼbil ta namey kʼinale soknix te bintik ya yale jaʼ ya yalbey skʼoplal te bin-utʼil ya xkʼot ta pasel te skʼanojel yoʼtan te Diose. Chajpnax ta ilel te bitʼil jun-nax te bin ya yalbey skʼoplal te Bibliae, yuʼun-nix talem ta stojol Dios-a te bin ya yale.

8. Albeya jun chebuk skʼoplal te bintik yalojix-a te Biblia te kʼalal mato snaʼojbeyik skʼoplal-a te pʼijil winiketike.

⁸ Ay bayal bintik yalojbeyix skʼoplal te Biblia te kʼalal mato snaʼojbeyik skʼoplal-a te pʼijil winiketike. Jich bitʼil te bin ya yal te sjun Levítico ta swenta te mantaliletik te la yichʼ akʼbeyel te lum Israel te kʼalal ya yichʼ tikunel bael ta kʼejel te machʼatik ayik ta chamele soknix ta swenta te manchuk ayuk yabakulike, ta swenta ini jkʼaxel maba snaʼojbeyik skʼoplal stukel te yantik nacionetik te ayik ta stsʼeel-a te lum Israele. Jaʼnix jich ay ma jichuk te bin la yichʼ albeyel skʼoplal ta swenta te Balumilale, yan stukel te Bibliae yalojix ta jamal-a te «mayuc banti jipil» te Balumilale (Job 26:7). Melelnix-a, te Bibliae ma jaʼuk jun libro yuʼun te pʼijil winiketike, jaʼukmeto te kʼalal ay bin mato snaʼojbeyik skʼoplal-ae, te Biblia yalojbeyix ta lek skʼoplal-a. ¿Mabal yakuk yakʼ ta ilel te talem ta stojol Dios te libro ini?

9. 1) ¿Bin-a te ya yakʼ ta ilel te Biblia te yuʼun-nix smelelil-a te bin ya yale sok te ya yakʼ smukʼul koʼtantik te kʼalal ya yalbey skʼoplal te bintik kʼot ta pasel ta nameye? 2) ¿Bin yuʼun te maʼyuk bin la smukik jxujtʼuk te winiketik te kʼalal la stsʼibayik te Bibliae?

⁹ Te Biblia spisil smelelil te bin ya yale sok ya yakʼ smukʼul koʼtantik, melel jamal ya yalbey skʼoplal ta swenta te bintik kʼot ta pasel ta nameye. Sok jamal ya yal te bintik ya scholbey skʼoplale sok ma jaʼuknax ya yalbey sbiil te ants winiketik te ya yalbey skʼoplal te Bibliae, jaʼnix  jich ya yalbey sbiil te kajalkaj meʼil tatiletik yuʼunike. * Ma jichuk bitʼil te winiketik te ma tsʼakaluk te bin ya stsʼibayike, yan stukel te machʼatik la stsʼibayik te Bibliae ma la smuk ta yoʼtanik jxujtʼuk te smulike soknix te smul te lum yuʼunike. Jich bitʼil te bin la stsʼibay jilel te Moisés ta libro yuʼun te Números ta swenta te bitʼil la yichʼ tulan tojobtesel ta skaj te tulan mulil la spase (Números 20:2-12). Jich bitʼil te maʼyuk bin la yichʼ mukel ta oʼtanil te kʼalal la yichʼ tsʼibayel te Bibliae, maʼyuk jich ya yichʼ tael ta yantik libroetik te tsʼibaybil yuʼun te winiketike, jaʼnax ya xjuʼ ta tael ta Biblia, melel talem ta stojol te Diose.

10. ¿Bin yuʼun te ya jnaʼtik te ma wokoluk ta pasel te bin ya yal te Bibliae?

¹⁰ Jich bitʼil te jaʼ lokʼem tal ta yoʼtan Dios te bin tsʼibaybil ta Bibliae, jaʼ yuʼun «ya xtuun cuʼuntic ta swenta pʼijubtesel, ta swenta comel, ta swenta tojobtesel» (2 Timoteo 3:16, XCD). Te Biblia jaʼ jun libro te ma wokoluk ta pasel ta jkuxlejaltik te bin ya yale. Chikan ta ilel te ya snaʼbotik jbatik ta lek te Machʼa la yakʼ ta tsʼibayele, melel jaʼnix te Jehová te Jpaswanej kuʼuntik te la yakʼ tsʼibayele. Ya xkʼot lek ta yoʼtan te bin ya jnoptike sok te bin yaʼiyel ya kaʼiy jbatike, ma jichuk te bitʼil joʼotik te ma jnaʼtik ta lek te bin ay ta koʼtantike. Jaʼnax ya snaʼ stukel te bin ya xtuun kuʼuntik swenta ya jtatik tseʼel oʼtanil soknix te bin-utʼil ya skʼan ya xkuxinotike.

11, 12. 1) ¿Bintik la yalbey skʼoplal te Jesús te kʼalal la yaʼiy pʼijubteswanej ta witse? 2) ¿Bintikxan ya yalbey skʼoplal te Biblia te ma wokoluk ta pasele? ¿Bin yuʼun te spisilnanix-ora ya xtuun kuʼuntik-a te tsitsel ya yakʼe?

¹¹ Ilawil te bin la yakʼ ta nopel te Jesús te kʼalal pʼijubteswan  ta wits te ya jtatik ta sjun Mateo kapitulo 5 kʼalal ta 7. Bayal ta chajp te bintik kʼax tʼujbil la yakʼ ta nopel te Jesuse, jich bitʼil te bin-utʼil ta tael te smelelil tseʼel oʼtanile, te bin-utʼil ta chajpanel kʼopetik, te bin-utʼil ya yichʼ kʼoponel te Diose sok te bin-utʼil ya skʼan ya jtsajtay jbatik ta swenta sleel jkʼulejaltik. Spisil te bintik la yale jaʼnix jich bayal skʼoplal ta ora ini soknix ya xtuun kuʼuntik jichnix te bitʼil tuun te kʼalal la yalbey skʼoplale.

 ¹² Te chaʼoxchajp mantaliletik te ya yal te Bibliae jaʼ ya yalbey skʼoplal ta swenta te machʼatik ay kuʼuntike, ta swenta te aʼtelile soknix te bin-utʼil ya skʼan ya kil jbatik sok te yantike. Te mantaliletik ini yame xtuun yuʼun spisil te ants winiketike sok yame staik lekilal yuʼun. Te bintik tsʼibaybil ta Bibliae yichʼoj bayal pʼijilal, jich la yal te Dios ta swenta te j-alwanej Isaiase: «Hoʼon Jehovahon, te Dioson awuʼun, te ya caʼbat anop te bin lec ya xcʼohat yuʼun» (Isaías 48:17).

13. ¿Bin la yalbey skʼoplal te Jehová ta swenta te lum Babilonia te la yakʼbey stsʼibay te j-alwanej Isaiase?

¹³ Te Biblia yichʼoj bayal ta chajp albilkʼopetik te ay kʼoemikix ta pasele. Kilbeytik junuk skʼoplal. Ta swenta te j-alwanej Isaías, te kʼaxemix ta dos mil setecientos jaʼbil kuxine, te Jehová la yalbey skʼoplal te ya yichʼ lajinel te lum Babiloniae (Isaías 13:19; 14:22, 23). Jaʼnix jich la yalbey skʼoplal te bin-utʼil ya yichʼ lajinele. Te soldadoetik te la yuʼuninik te lume la stakijtesik te yaʼlel te mukʼul jaʼ te ya xkʼax ta Babiloniae, jich ochik ta yutil lum maba puersa la yakʼik guerra. Ma jaʼuknax-abi. Te bin la yichʼ albeyelxan skʼoplale, jaʼ te sbiil ajwalil te machʼa la yuʼunin te Babilonia: jaʼ te Ciro (kʼopona te sjun Isaías 44:27–45:2).

14, 15. ¿Bintik-a te chaʼoxchajp kʼot ta pasel ta swenta te bin albil jilel skʼoplal ta stojol te lum Babiloniae?

¹⁴ Ta doscientos jaʼbil bael ta patil, ta ajkʼabal ta 5 yuʼun octubre ta yaʼbilal 539 te kʼalal mato jaʼuk jkʼajkʼaleltik-ae, ay jtsojb soldadoetik nopol yakʼoj sbaik ta Babilonia. ¿Machʼa-a te jwolwanej yuʼunike? Jaʼ jtul ajwalil persa te Ciro sbiile. Jich yuʼun spisil chapalix-a te jich ya xkʼot ta pasel te bin albil jilel skʼoplale. Jaʼukmeto, ¿yabal yuʼuninik te lum te soldadoetik yuʼun te Ciro  manchukme maba ya yakʼik guerra, jich bitʼil te albil jilel skʼoplale?

¹⁵ Te babilonioetike yakik ta spasel kʼin-a te ajkʼabal-abi jun yoʼtan ayik-a, melel kanantaybil la yaʼiy sbaik yuʼun te mukʼul tsʼajkʼ yuʼun te lume. Tey-abi, te Ciro la snaʼ te bin-utʼil la sjelbey bael sbe te mukʼul jaʼ te ya xkʼax ta Babiloniae, jich ko te jaʼe, te winiketik yuʼun te Ciro la stʼunik kʼaxel te mukʼul jaʼe, tey-abi noptsajik kʼoel ta mukʼul tsʼajkʼ yuʼun te lume. ¿Bin-utʼil solik kʼaxel ta stsʼajkʼul te lume? ¡Chʼay ta yoʼtanik smakel te mukʼul puertaetik yuʼun te lume!

16. 1) Ta swenta te bin la yal jilel te Isaiase, ¿bin kʼot ta stojol te lum Babiloniae? 2) ¿Bin-utʼil kʼot ta pasel te bin la yal jilel teIsaías ta swenta te lum Babilonia te maʼyuk machʼa ya xnainix tey-ae?

¹⁶ Te Jehová jich la yalbey skʼoplal ta swenta te Babiloniae: «Mayuquix bin ora ya xnahinic xan tey a,  ta cajalcaj tsʼumbalil mayuc machʼa ya xnahin tey a; te árabehetic ma ba ya spas snahilpacʼ tey a, mayuc jcanan-tuminchijetic te ya yaqʼuic stuminchijic tey a» (Isaías 13:20). Ma jaʼuknax la yichʼ albeyel jilel skʼoplal te ya yichʼ lajinel te lume, jaʼnix jich la yichʼ alel te maʼyuk bin-ora ya yichʼix nainele. Jaʼatnixme ya xjuʼ ya awil te yuʼunix jich kʼot ta pasel-ae. Ayniwan 80 kilometro ta sur yuʼun Bagdad, te kapital yuʼun te lum Irak, jaʼxanix chikan ta ilel te bitʼil jinem jilel te lum Babilonia ta nameye. Ta lum-abi maʼyuk machʼa ay ta nainel tey-a, jichme chikan ta ilel te kʼot ta pasel te bin la yalbey skʼoplal te Jehová ta swenta te j-alwanej Isaiase: «Ya jmes ta mes yuʼun jinel» (Isaías 14:22, 23). *

17. ¿Bin yuʼun te ya yakʼbeyxan yip schʼuunel koʼtantik te bintik kʼot ta pasel te albil jilel skʼoplal ta Bibliae?

 ¹⁷ ¿Mabal jichuk te ya yakʼbeyxan yip schʼuunel koʼtantik ta swenta te bitʼil ya xkʼot ta pasel te bintik albil jilel skʼoplal ta Bibliae? Ta melel, jich bitʼil te la skʼotes ta pasel spisil Jehová te bin la yalbey skʼoplal ta nameye, yame yakʼ smukʼul koʼtantik te yananix xkʼot ta pasel yuʼun-a te bitʼil yaloj te ya spas ta nichimal kʼinal te Balumilale (kʼopona te sjun Números 23:19). Jaʼnix jich yakotik «ta smahliyel te cuxlejal scuenta sbahtel qʼuinal. Te Dios, te ma xyaʼiy lot, te cʼalal ma to ayuc bintic ay a la yal ta jamal» (Tito 1:2). *

18. ¿Bin-a te jamal la yal te jpuk-kʼop Pablo ta swenta «te scʼop Dios»?

¹⁸ Te bintik la jnopbeytikix skʼoplal ta kapitulo ini, jamal ya yakʼ kiltik te yuʼun-nanix maʼyuk bin yan ya xpajot yuʼun-a te Bibliae. Ma jaʼuknax bayal skʼoplal yuʼun te bitʼil jun-nax te bin ya yalbey skʼoplale, jaʼnix jich smelelil te bin ya yal ta swenta te bin mato snaʼojbeyik skʼoplal-a te pʼijil winiketike soknix te maʼyuk bin ya smuk ta swenta te bintik kʼot ta pasel ta nameye, yichʼoj tsitsel te ma wokolukik ta pasele soknix ya xjuʼ ya yichʼ chʼuunel te bintik albil jilel skʼoplal tey-ae. Jaʼnix jich la stsʼibay te jpuk-kʼop Pabloe: «Cuxul te scʼop Dios soc ay yuʼel ya xʼaʼtej, cʼax hich ya xbojawan a te bin utʼil espada te schaʼbunjehchel ay ye te ya sta cʼohel ta cʼubul banti ya sjat te chʼuhlelal soc  te espíritu, ya sjat te stsʼacomba baqʼuet soc stanahul, ya stsahtay te jpensartic soc bintic ya scʼan ya spas te coʼtantique» (Hebreos 4:12).

19, 20. 1) ¿Bin-utʼil ya skoltayotik te Biblia ta snaʼel te bin-nix ay ta koʼtantik-ae? 2) ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya awakʼ ta ilel te ay bayal skʼoplal ta awoʼtan te tʼujbil majtʼanil yakʼojbotik te Dios te jaʼ te Bibliae?

¹⁹ Te skʼoponel «te scʼop Dios[e]», yame xjuʼ ya sjelbotik te jkuxlejaltike. Yame skoltayotik ta snaʼel te bin-nix ay ta koʼtantik-ae. Ma tikʼuk-a te ya kaltik te kʼux ta koʼtantik te Diose, melel te bin-utʼil ya kichʼtik ta mukʼ te bin ya jnoptik ta Bibliae jichme ya xchiknaj te bin ay ta jpensartik sok te bintik ya skʼan ya spas te koʼtantike.

²⁰ Yuʼun-nix talem ta stojol Dios-a te bintik ya yal te Bibliae. Yame skʼan ya jkʼopontik, ya jnoptik sok te kʼuxuk ta koʼtantik te bin ya yale. Nopilanamexan te bin ya yale jichme ya awakʼ ta ilel te ay bayal skʼoplal ta awoʼtan te majtʼanil te yakʼojbotik te Diose. Jaʼnixme jich ya awakʼ ta ilel te bayal skʼoplal ta awoʼtan te skʼanojel yoʼtan te Dios ta stojol te ants winiketike. Ta yan kapitulo yame jnoptik bin-a te skʼanojel yoʼtan te Diose sok te bin-utʼil ya xkʼot ta pasele.