Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

CAPÍTULO 2

Biblia ca zeeda ni de Dios

Biblia ca zeeda ni de Dios
  • Ximodo nga gadxepeʼ Biblia de xcaadxi libru

  • Ximodo racané Biblia laanu gudxíʼlunu guendanagana rápanu

  • Xiñee naquiiñeʼ guni crenu cani guníʼ Biblia chigaca

1, 2. Xiñee nabé riuuláʼdxinu Biblia, ni bisigaʼdeʼ Dios laanu.

RIETENALÁʼDXILUʼ xiixa ni galán bisigaʼdeʼ ti xhamíguluʼ lii la? Zándaca biniibi ni ladxidoʼloʼ, purtiʼ zacá nga bisihuínnibe rusisácabe lii casi xhamígube ne bidiiluʼ xquíxepeʼ laabe.

2 Yanna, Biblia ca nga ni bisigaʼdeʼ Dios laanu ne naquiiñeʼ gudiʼnu xquíxepeʼ laabe pur laani. Gastiʼ sti libru casi laani ne cani cá luni abatiʼ zanda guidxélanu cani. Laani caníʼ ni ximodo bizáʼ Dios guibáʼ, beleguí, Guidxilayú ne dxi bizáʼ Dios primé hombre ne primé gunaa. Ne rusiidiʼ ni laanu xi naquiiñeʼ gúninu ti ganda gudxíʼlunu guendanagana ne guiráʼ cani riguu xizaa laanu. Biblia laaca cusiene laanu ximodo chiguni Dios ni naguixhe ique: guni chaahuiʼ lu Guidxilayú riʼ. ¡Nabé riuuláʼdxinu ni bisigaʼdeʼ Dios laanu riʼ!

3. Xi bisihuinni Jiobá ra bidii laanu Biblia, ne xiñee runiibi ni ladxidoʼno.

3 Biblia, libru ni bisigaʼdeʼ Jiobá laanu riʼ laaca runiibi ni ladxidoʼno purtiʼ rusiidiʼ ni laanu de laabe, ni bizáʼ ni ca. Ra bidiibe laanu libru riʼ bisihuínnibe racaláʼdxibe gunibiaʼnu laabe. Ne nga nga runi Biblia, racané ni laanu guidxíñanu gaxha de laabe.

4. Xi jma ridxagayaaluʼ de guiráʼ stipa ni huayaca para gácaruʼ jma Biblia.

4 Pa nápaluʼ ti Biblia la? cadi lii si nga nápaluʼ ni. Libru riʼ huaree guidubi ni o ti ndaa si ni biaʼ chupa mil xhoopaʼ gayuaa diidxaʼ ne nga rusihuinni maʼ casi guiráʼ xixé binni napa ni. Guiráʼ semana rireeche jma de ti millón de laani ne maʼ huayaca stale millón de Biblia ne laaca huayaca ni pur ndaa. Guiráʼ nga ruluíʼ cani gástiruʼ sti libru casi laani.

Maʼ huaree Biblia Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras lu stale diidxaʼ

5. Xi riníʼ ca diidxaʼ «Espíritu Santu [stiʼ Dios] uníʼ xi icá» lu Biblia.

5 «Iráʼ Xquiʼchi Dios, Espíritu Santu uníʼ xi icá» luni (biindaʼ 2 Timoteo 3:16). Xi riníʼ ca diidxaʼ ca yaʼ. Laaca Biblia cusiene ni: «[Ca hombre que] uníʼ ca ni na Dios casi gudxi Espíritu Santu ni laacaʼ» (2 Pedro 1:21). Zeeda gaca ni casi ora guinabaʼ ti jefe secretaria stiʼ gucaa ti carta. Cumu ni na jefe que nga guiráʼ ni cá luni la? nga runi stibe ni, cadi stiʼ diʼ secretaria ca. Zacaca nga Biblia; ni na Dios nga cá luni, cadi ni na diʼ ca binni bicaa ni que. Nga runi, guidubi naca Biblia ca dxandíʼ «stiidxa Dios» ni (1 Tesalonicenses 2:13).

TI LIBRU NI QUÉ RUCHEE NE QUÉ RIRENDA

6, 7. Xiñee rihuinni dxichi tobi si ni caníʼ Biblia.

6 Ti mil xhoopaʼ gayuaa iza bindaa para gucuá guidubi Biblia ne ca hombre bicaa ni gadxé gadxé dxi bibánicaʼ, nuu tu gupa bidxichi ne nuu coʼ ne gadxé gadxé dxiiñaʼ gúpacabe: ni biʼniʼ dxiiñaʼ lu layú, ni guyé guuzeʼ, ni gupa dendxuʼ, dede ni gudixhená, juez ne rey. Ne Lucas, tobi de cani bicaa ca Evangeliu guca doctor. Neca gadxé gadxé binni nga bicaa Biblia, tobi si ni rusiidiʼ ni dede ra bizulú ni ne dede ra biluxe ni ne qué rirenda cani cá luni. *

7 Lu primé libru stiʼ Biblia riʼ cá ximodo bizulú guendanagana ridiʼdiʼ binni ne lu últimu libru stini caníʼ chigaca guidubi Guidxilayú riʼ ti paraísu, o ti jardín. Cani cá lu Biblia ca caníʼ cani ni guca maʼ raca stale iza ne cani zeeda luni ca racané laanu guiénenu ni bidii stiidxaʼ Dios guni ne ximodo chigaca ni. Guendaridxagayaa nga tobi si ni caníʼ ni ne nga nga ribézanu de ti libru ni zeeda de Dios.

8. Bizeeteʼ xi ejemplu rusihuinni qué ruchee Biblia ora maʼ cuzeeteʼ de ciencia.

8 Laaca qué ruchee Biblia ora maʼ cuzeeteʼ de ciencia. Dede maca guníʼ ni cani qué ganna ca científicu ca dxiqué. Casi lu libru stiʼ Levítico zeeda caadxi ley ni gucuaa ca israelita, ra caníʼ guixélecabe chupa chonna gubidxa de binni ora huarácabe ne ximodo chúʼcabe nayá, ne ca guidxi guyuu gaxha de laacabe qué runibiaʼcaʼ ni. Dxi qué ganna chaahuicabe ximódopeʼ Guidxilayú la? Biblia maca guníʼ redondo ni (Isaías 40:22). Laaca qué nuchee Biblia ora na zaʼbiʼ Guidxilayú lu bi (Job 26:7). Dxandíʼ, cadi ti libru de ciencia Biblia, peru qué ruchee ni ora maʼ cuzeeteʼ ni de ciencia. Ñee cadi nga nga ribézanu de ti libru ni zeeda de Dios la?

9. 1) Xi rusihuinni qué ruchee Biblia ne zanda guni crenu ni ora caníʼ ni de historia. 2) Xiñee qué lica nusiguii cani bicaa Biblia.

9 Laaca qué ruchee Biblia ora maʼ cuzeeteʼ de historia. Cadi caníʼ si ni tu láʼ ca binni cayeeteʼ ca, sínuque riníʼ ni padxí ne paraa guca cani ne laaca caníʼ ni tudé zeedacabe. * Nuu stale hombre ni rucaa historia qué rucaacaʼ ra biniti xquídxicaʼ, peru cani bicaa Biblia maʼ gadxepeʼ laacaʼ purtiʼ qué nusiguiicaʼ dede bicaacaʼ ra bicheecaʼ ne ra bichee xquídxicaʼ. Casi Moisés la? bicaa ndaaniʼ Biblia lu libru stiʼ Números ra bichee ne pur ngue nadipaʼ modo bidii Dios conseju laa (Números 20:2-12). Cadi guiráʼ diʼ libru ni caníʼ de historia riníʼ cani ni dxandíʼ, peru cadi zacá Biblia purtiʼ laani zeeda ni de Dios.

TI LIBRU NI CUDII CONSEJU NI RACANÉ

10. Xiñee cadi guendaridxagayaa nga naca Biblia ti libru ni racané laanu.

10 Cumu Dios nga guníʼ xi guicá lu Biblia la? nga runi «nuu ni para usiidi ni laanu ne para ulidxe ni laanu ne para gabi ni laanu paraa cuchéʼ nu» (2 Timoteo 3:16). Naca ni ti libru ni racané laanu. Cani zeeda luni rusihuinni cani riene chaahuiʼ ni guníʼ guicá Biblia ca modo nácanu. Ne cadi guendaridxagayaa nga purtiʼ ni guníʼ guicá Biblia ca nga Jiobá Dios, ni bizáʼ laanu. Jma riénebe ni riníʼ íquenu ne ni runi sentirnu que laanu. Ne nánnabe xi caquiiñenu para guibáninu nayecheʼ ne xi cadi naquiiñeʼ gúninu.

11, 12. 1) Xidé guníʼ Jesús lu libana bidii lu dani que. 2) Xiruʼ caníʼ Biblia ni zanda gacané laanu, ne xiñee zabeendunu ni galán pa chinándanu ca conseju stini guiráʼ ora.

11 Guníʼ ique libana bidii Jesús lu dani, ni zeeda lu capítulo 5 dede 7 stiʼ Mateo. Libana riʼ guizáʼ galán ni purtiʼ bisiidiʼ Jesús stale cosa luni, casi ximodo zanda gápanu guendanayecheʼ, ximodo guni chaahuinu guendanagana napanenu stobi, ximodo guni orarnu ne ximodo naquiiñeʼ gúʼyanu guendarapa bidxichi. Nabé racané ca diidxaʼ guniʼbe ca laanu yanna cásica dxi guniʼbe cani.

12 Caadxi conseju stiʼ Biblia caníʼ modo guibaninenu binnilídxinu, ximodo chuʼnu galán né cani runinenu dxiiñaʼ ne ximodo guidxaaganu xcaadxi binni. Para guiráʼ xixé binni ca conseju stini ne nabé racané cani. Lu ca diidxaʼ gudxi Dios profeta Isaías cayabi laanu xiñee rihuinni stale guendananna lu cani cá lu Biblia: «Naa, Jiobá, naa nga Dios stiluʼ, ni cusiidiʼ lii para cueenduluʼ ni galán» (Isaías 48:17).

TI LIBRU NI RINÍʼ XI CHIGACA

Bicaa Isaías lu Biblia ziaba Babilonia

13. Xi guníʼ Jiobá gucaa Isaías de ni chigaca guidxi Babilonia.

13 Lu Biblia cá stale ni guníʼ Dios chigaca ne stale cani maʼ guca. Guidúʼyanu tobi de laacani. Biquiiñeʼ Jiobá Isaías, ti profeta bibani jma de gadxe gayuaa iza ante gueeda Jesús, para guiníʼ zanitilú Babilonia (Isaías 13:19; 14:22, 23). Peru laaca bisiénebe ximodo chiguinitilú guidxi ca. Cani chigucaalú guidxi ca zucuiidxicaʼ guiiguʼ didi ndaaniʼ ni ne ziuucaʼ ni sin tíndecaʼ. Peru cadi nga si guniʼbe. Dede bizeetebe Ciro nga láʼ rey ni chigunduuxeʼ Babilonia (Isaías 44:27–45:2).

14, 15. Ximodo guca xcaadxi ni guníʼ Isaías chigaca Babilonia.

14 Biaʼ chupa gayuaa iza despué, dede gueelaʼ 5 hasta 6 stiʼ octubre, iza 539 ante gueeda Jesús, stale hombre ni naaze guiibaʼ guluucaʼ leʼ Babilonia. Tu xaíque stícabe yaʼ. Ti rey de Persia láʼ Ciro. Ya, guiráʼ ni guca que maca nexheʼ chaahuiʼ cani para gaca ni guníʼ Dios. Peru, ñee zanda guicaacabe guidxi que sin tíndecabe casi maca cá gaca ni que la?

15 Gueelaʼ que cayuni ca binni de Babilonia ti saa ne cadi cadxíbicaʼ purtiʼ nuu ti lindaa ngola nuseeguʼ guidxi que. Laga nuucabe zaqué, biyubi Ciro modo cueechú guiiguʼ didi ndaaniʼ guidxi Babilonia que sti ladu, dede ra biete lu nisa que biaʼ ganda tiidiʼ ca xpinni neza ra ruxooñeʼ nisa que ne guidxíñacaʼ ra nuu lindaa stiʼ guidxi que. Peru, ximodo gunda guyuucabe pa nuu ti lindaa ngola raqué yaʼ. ¡Qué ñuuyacabe biaanaxeleʼ puertaʼ stiʼ guidxi que!

16. 1) Casi maca guníʼ Isaías, xii nga últimu ni guizaaca guidxi Babilonia. 2) Ximodo guca ni na ca diidxaʼ ni maca bicaa Isaías zaca Babilonia ra na guirutiʼ zabeza ndaaniʼ ni.

16 Ndiʼ guníʼ Jiobá chigaca Babilonia: «Qué ziuu dxi cuézacabe luni, guiráʼ generación qué zabeza luni. Qué zuzuhuaa diʼ ti árabe yoo de lari stiʼ racá, ne qué ziné ca pastor dendxuʼ sticaʼ guiziilaʼdxiʼ racá» (Isaías 13:20). Cadi gucuá si zanitilú guidxi ca, sínuque laaca gucuá maʼ qué ziuu dxi cueza binni luni. Zanda guʼyuʼ dxandíʼ guca ni na ca diidxaʼ ca. Biaʼ 80 kilómetru neza gueteʼ stiʼ Bagdad, capital stiʼ Irak, nuu chupa chonna si ni riaana de Babilonia. Guirutiʼ nabeza raqué ne nga rusihuinni dxandíʼ guca ni maca gudxi Jiobá Isaías chigaca que: «Zunduubaʼ laa ne gubaʼyaʼ ni runitilú» (Isaías 14:22, 23). *

Ni biaana de guidxi Babilonia

17. Xiñee riguidxi fe stinu ora gánnanu cayaca cani maca cá lu Biblia.

17 Ñee cadi dxandíʼ riguidxi fe stinu gánnanu naca Biblia ti libru ni zanda guni crenu dxandíʼ zaca cani cá luni la? Gánnasinu biʼniʼ Jiobá cani guníʼ dxiqué racané cani laanu guni crenu zúnibe Guidxilayú riʼ ti paraísu casi maca bidii stiidxabe. Biblia na: «Dios cadi binni diʼ laa para gusiguii, ne cadi xiiñiʼ binni laa para guchaa ni maʼ gudixhe ique guni. Ñee qué zúnibe guiráʼ ni maʼ guniʼbe la? o qué zúnibe cani maʼ bidii stiidxabe la?» (Números 23:19). Nga runi, zacaanu «enda nabani ni qué zaluxe. Qué rusiguii be, ne dede dxi caʼru cha guidxilayú uníʼ be zacaa nu enda nabani ca» (Tito 1:2). *

NABANI STIIDXAʼ DIOS

18. Xi guníʼ apóstol Pablu de «Stiidxa Dios» ni rucaa laanu guidxagayaanu.

18 Ni maʼ bíʼyanu lu capítulo riʼ racané ni laanu ganna dxíchinu gástiruʼ sti libru casi Biblia. Peru nuuruʼ xi pur risaca ni ne cadi purtiʼ tobi si ni caníʼ ni, o pur qué ruchee ni ora cuzeeteʼ ni de ciencia ne historia, nin purtiʼ racané ca conseju stini laanu o purtiʼ zanda guni crenu ca profecía zeeda luni. Nuuruʼ sti cosa jma risaca napa ni. Apóstol Pablu guníʼ «nabani [Stiidxaʼ Dios], ne nandxóʼ ni. Jma naduxhu ni que ti puñal ni naduxhu iropa ladu, purti zanda guiaazi ni dede jma gueteʼ, dede ndaani dxita. Ora ma yendá stiidxa be que ndaani ladxidóʼ no la? ribee irá ni nuu ndaani ladxidóʼ no, ne ni cá lu xquenda biaani nu, para ganna nu ximodo laanu» (Hebreos 4:12).

19, 20. 1) Ximodo racané Biblia laanu guʼyaʼ chaahuinu ximodo nácanu. 2) Ximodo zanda gudiiluʼ xquíxepeʼ Dios pur Biblia ni bisigaʼdeʼ laanu.

19 Ora guidúʼndanu «Stiidxa Dios» o ni racaláʼdxibe gábibe laanu lu Biblia la? zanda guchaa ni modo nabáninu. Racané ni laanu guʼyaʼ chaahuinu ximodo laanu. Cadi guinísinu nadxiinu Dios. Ni dxandíʼ rusihuinni xipeʼ riníʼ íquenu ne ni racaláʼdxinu nga modo chinándanu cani rusiidiʼ Stiidxabe, Biblia.

20 Dxandipeʼ zeeda Biblia de Dios. Naquiiñeʼ guidúʼndanu ni, guyúbinu guiénenu ni ne gannaxhiinu ni. Cadi gusaana de gúʼndaluʼ ni ti zacá guluiʼluʼ rudiiluʼ xquíxepeʼ Dios pur Biblia bisigaʼdeʼ laanu. Ne jma ziécheluʼ gúʼyaluʼ pabiáʼ risaca ni bidii stiidxaʼ Dios guni para laanu. Lu sti capítulo ca zadúʼyanu xii nga bidii stiidxaʼ Dios guni ne ximodo chigaca ni.

^ párrafo 6 Nuu tu na rirenda caadxi historia ni cá lu Biblia, peru qué gápacabe nin ti razón para gusihuínnicabe dxandíʼ ni nácabe ca. Biiyaʼ cap. 7 stiʼ libru La Biblia... ¿la Palabra de Dios, o palabra del hombre? stiʼ ca testigu stiʼ Jiobá.

^ párrafo 9 Casi ni cayeeteʼ lu Lucas 3:23-38 ra cá lá guiráʼ bixhozegola Jesús.

^ párrafo 16 Zadxélaluʼ ra cayeeteʼ xcaadxi ni gucuá lu Biblia chigaca ndaaniʼ folletu Un libro para todo el mundo lu yaza 27-29, stiʼ ca testigu stiʼ Jiobá.

^ párrafo 17 Ra binitilú Babilonia ca naca ni ti ejemplu para gúʼyanu ximodo huayaca cani cá lu Biblia chigaca. Xcaadxi ejemplu nga ra bieeteʼ zanitilú guidxi Tiro ne Nínive (Ezequiel 26:1-5; Sofonías 2:13-15). Ne profeta Daniel guníʼ gunáʼ nga ca guidxi ni zuni mandar stale guidxi roʼ despué de Babilonia, chupa de laacani nga Medopersia ne Grecia (Daniel 8:5-7, 20-22). Lu apéndice «Jesucristu, Mesías ni chigueeda que» zadxélaluʼ stale ni maca gucuá de Mesías ne ra guca cani luguiáʼ Jesucristu.