1. Etẹwẹ yin lẹndai Jiwheyẹwhe tọn na aigba?

LẸNDAI Jiwheyẹwhe tọn na aigba jiawu taun. Jehovah jlo dọ gbẹtọ ayajẹnọ, he tindo agbasalilo lẹ wẹ ni gọ́ aigba ji. Biblu dọ dọ “Jiwheyẹwhe do jipa de do . . . Edẹni” podọ e “hẹn atin hunkọhunkọ wú jẹgbonu, he yọnwhanpẹ na pinpọn, bosọ yọ́n na núdùdù.” To whenuena Jiwheyẹwhe ko dá sunnu po yọnnu tintan po, yèdọ Adam po Evi po, E ze yé do owhé whanpẹnọ enẹ mẹ bo dọna yé dọmọ: “Mì yin sinsẹ́nnọ, bo sudeji, bosọ gọ́ aigba ji, bo dugán do e ji.” (Gẹnẹsisi 1:28; 2:8, 9, 15) Enẹwutu lẹndai Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ gbẹtọvi lẹ ni tindo ovi lẹ, bo hẹn jipa whanpẹnọ lọ gblodeji lẹdo aihọn pé, bosọ penukundo kanlin lẹ go.

2. (a) Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ lẹndai Jiwheyẹwhe tọn na aigba na yin hinhẹndi? (b) Etẹwẹ Biblu dọ dogbọn gbẹninọ kakadoi gbẹtọ tọn dali?

² Be hiẹ lẹndọ lẹndai Jehovah Jiwheyẹwhe tọn dọ gbẹtọvi lẹ ni nọgbẹ̀ to paladisi mẹ to aigba ji na wá yin hinhẹndi gbede ya? “Yẹn ko dọ ẹ,” wẹ Jiwheyẹwhe lá, “Yẹn nasọ basi i ga.” (Isaia 46:9-11; 55:11) Mọwẹ, Jiwheyẹwhe na hẹn lẹndai etọn lẹ di dandan! E dọ dọ emi “ma dá [aigba] tata gba” ṣigba “e do e na mí nido nọ nọ̀ e mẹ.” (Isaia 45:18) Gbẹtọ nankọtọn lẹ wẹ Jiwheyẹwhe jlo dọ yé ni nọ̀ aigba ji? Podọ nawẹ e jlo dọ yé ni nọ̀ aigba ji dẹnsọ?  Biblu na gblọndo dọmọ: ‘Dodonọ wẹ na dugu aigba tọn, bo nasọ nọ nọ̀ e mẹ kakadoi.’—Psalm 37:29; Osọhia 21:3, 4.

3. Ninọmẹ awubla tọn tẹlẹ wẹ tin to aigba ji todin, podọ kanbiọ tẹlẹ wẹ ehe fọndote?

³ E họnwun dọ, ehe ma ko jọ todin gba. Gbẹtọ lẹ gbẹ́ pò to azọ̀njẹ bosọ nọ kú; yé tlẹ sọ nọ funawhàn bo nọ hù ode awetọ. Onú lẹ ma to yìyì do lehe e jẹ do gba. Ṣigba, e họnwun dọ ninọmẹ he mẹ aigba tin te to egbehe ma yin ojlo Jiwheyẹwhe tọn! Naegbọn e do tin to ninọmẹ enẹ mẹ? Etẹwutu wẹ lẹndai Jiwheyẹwhe tọn ma ko yin hinhẹndi? Otanwe he gbẹtọ wlan depope ma tin he sọgan dọ ẹ na mí, na tukla lọ bẹjẹeji to olọn mẹ wutu.

4, 5. (a) Mẹnu taun wẹ dọhona Evi gbọn odàn de dali? (b) Nawẹ gbẹtọ heyin walọ dagbenọ, nugbonọ de dai sọgan lẹzun ajotọ de gbọn?

⁴ Owe tintan Biblu tọn dọhodo agọjẹdo Jiwheyẹwhe tọ́ he sọawuhia to jipa Edẹni tọn mẹ de ji. E yin yiylọdọ “odàn,” ṣigba e ma yin kanlin tata de gba. Owe godo tọn Biblu tọn dlẹnalọdo e taidi mẹlọ “he yè nọ ylọ Lẹgba, podọ Satani, he nọ to aihọn lẹpo klọ.” E sọ nọ yin yiylọdọ ‘odàn hoho lọ.’ (Gẹnẹsisi 3:1; Osọhia 12:9) Angẹli huhlọnnọ, kavi nudida gbigbọnọ mayinukundomọ ehe, yí odàn de zan nado dọho hẹ Evi, kẹdẹdile gbẹtọ azọ́nyọnẹntọ de sọgan yinuwa taidi dọ ogbè etọn to tintọ́n sọn aihundanu kavi bèbi he to yakẹ de mẹ nkọtọn do. Matin ayihaawe, nudida gbigbọnọ enẹ na ko tin to finẹ to whenue Jiwheyẹwhe wleawu aigba tọn na gbẹtọvi.—Job 38:4, 7.

⁵ Ṣigba, to whenuena e yindọ nudida Jehovah tọn lẹpo wẹ yin pipé, mẹnu wẹ dá “Lẹgba,”kavi “Satani” ehe? Do glido, dopo to ovi huhlọnnọ gbigbọmẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ wẹ diọ ede zun Lẹgba. Nawẹ ehe yọnbasi gbọn? To egbehe, mẹhe yin walọ dagbenọ bo yin nugbonọ to ojlẹ de mẹ wayi sọgan lẹzun ajotọ. Nawẹ enẹ nọ jọ gbọn? Mẹlọ sọgan dike ojlo ylankan ni fọ́n to ahun etọn mẹ. Eyin ewọ  ma de linlẹn etọn sẹ̀ sọn e ji, ojlo ylankan enẹ sọgan sinyẹn deji. Enẹgodo eyin dotẹnmẹ etọn hundote, e sọgan wà onú ylankan he ji e to nulẹnpọndo lọ.—Jakobu 1:13-15.

6. Nawẹ ovi huhlọnnọ gbigbọmẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn de lẹzun Satani Lẹgba gbọn?

⁶ Nuhe jọ to whẹho Satani Lẹgba tọn mẹ niyẹn. E họnwun dọ, e sè to whenuena Jiwheyẹwhe dọna Adam po Evi po nado tindo ovi lẹ bosọ hẹn okún yetọn gọ́ aigba ji. (Gẹnẹsisi 1:27, 28) ‘Etẹ nkọ, kakati gbẹtọvi ehe lẹpo nado basi sinsẹ̀n hlan Jiwheyẹwhe, yẹn wẹ yé dona basi hlan!’ Matin ayihaawe, linlẹn Satani tọn niyẹn. Enẹwutu ojlo ylankan doadọ̀do to ahun etọn mẹ. To godo mẹ, e yinuwa nado klọ Evi gbọn lalodido dokọna Jiwheyẹwhe dali. (Gẹnẹsisi 3:1-5) Gbọnmọ dali, e lẹzun “Mẹhẹngbletọ,” he yin zẹẹmẹ hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo “Lẹgba.” Mọdopolọ, e lẹzun “Agọjẹdomẹtọ,” he yin zẹẹmẹ hogbe Heblu tọn he yin lilẹdo “Satani.”

7. (a) Naegbọn Adam po Evi po do kú? (b) Naegbọn kúnkan Adam tọn lẹpo nọ poyọnho bosọ nọ kú?

⁷ Gbọn lalo po oklọ po yiyizan dali, Satani Lẹgba hẹn Adam po Evi po nado vẹtolina Jiwheyẹwhe. (Gẹnẹsisi 2:17; 3:6) Taidi kọdetọn de, yé wá kú to godo mẹ, dile Jiwheyẹwhe ko dọ dọ e na jọ do eyin yé vẹtoli. (Gẹnẹsisi 3:17-19) Na Adam lẹzun mapenọ to whenuena e wà ylando wutu, okún etọn lẹpo dugu ylando tọn sọn e dè. (Lomunu lẹ 5:12) Panu he mẹ blẹdi nọ yin didà te de sọgan yin yiyizan nado basi zẹẹmẹ ninọmẹ lọ tọn. Eyin panu lọ tindo odò de to e mẹ, etẹwẹ nọ jọ do blẹdi he yin bibasi to panu lọ mẹ lẹ go? Blẹdi dopodopo nọ tindo ohia de, kavi oblọ de. Mọdopolọ, gbẹtọ dopodopo ko dugu “ohia” mapenọ-yinyin tọn sọn Adam dè. Enẹwutu wẹ gbẹtọ lẹpo do nọ poyọnho bosọ nọ kú.—Lomunu lẹ 3:23.

8, 9. (a) Agọjẹdomẹ tẹwẹ e họnwun dọ Satani fọndote? (b) Naegbọn Jiwheyẹwhe ma do và atẹṣitọ lọ lẹ sudo to afọdopolọji?

⁸ Matin ayihaawe, Satani to didohia dọ emi yin nukọntọ  to atẹṣiṣi de mẹ to whenuena e klọ Adam po Evi po nado waylando sọta Jiwheyẹwhe. E to nukundiọsọ aliho he mẹ Jehovah to gandu te. To hogbe devo mẹ, Satani to didọmọ: ‘Jiwheyẹwhe yin gandutọ ylankan. E nọ dolalo bo nọ súali onú dagbe lẹ tọn do mẹjidugando etọn lẹ. Gbẹtọvi lẹ ma tindo nuhudo gandudomẹji Jiwheyẹwhe tọn gba. Yé sọgan basi nudide nuhe yin dagbe po oylan po tọn na yede.  Podọ yé na voawu to gandudu ṣie glọ.’ Nawẹ Jiwheyẹwhe na didẹ whẹsadokọnamẹ mẹhẹngble tọn enẹ gbọn? Mẹdelẹ lẹndọ Jiwheyẹwhe dona ko hù atẹṣitọ lọ lẹ sudo poun. Ṣigba be enẹ na ko yin gblọndo he sọgbe de na whẹsadokọnamẹ Satani tọn ya? Be e na ko dohia dọ aliho he mẹ Jiwheyẹwhe nọ dugán te sọgbe ya?

⁹ Atẹṣitọ lọ lẹ hùhù to afọdopolọji na jẹagọdo aliho pipé he mẹ Jehovah nọ yí whẹdida dodo zan te. E basi nudide dọ whenu dona yin jijodo nado sọgan na gblọndo whẹsadokọnamẹ Satani tọn to aliho dagbe mẹ podọ nado dohia dọ Lẹgba yin lalonọ. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe na dotẹnmẹ gbẹtọvi lẹ nado dugán do yede ji na ojlẹ de to anademẹ Satani tọn glọ. Nuhewutu Jehovah do wà enẹ podọ nuhewutu e do jo dotẹnmẹ susu sọmọ do whẹpo e na do didẹ whẹho ehelẹ na yin hodọdeji to Weta 11tọ owe ehe tọn mẹ. Ṣigba, mí dona lẹnnupọndo ehe ji whẹ́: Be owhẹ̀ Adam po Evi po tọn whẹ́n nado yí Satani he ma ko wà dagbe depope na yé pọ́n gbede sè ya? Be owhẹ̀ yetọn whẹ́n nado yise dọ Jehovah, he ko na nuhe yé tindo lẹpo yé, yin lalonọ kanylantọ de ya? Etẹwẹ hiẹ na ko wà?

10. Nawẹ hiẹ sọgan nọ̀ adà Jehovah tọn mẹ nado na gblọndo hlan whẹsadokọnamẹ Satani tọn gbọn?

¹⁰ Onú dagbe wẹ e yin nado lẹnnupọndo kanbiọ ehelẹ ji na dopodopo mítọn wẹ nọ pannukọn whẹho dopolọ lẹ to egbehe. Mọwẹ, hiẹ tindo dotẹnmẹ hundote lọ nado nọ̀ adà Jehovah tọn mẹ bo na gblọndo hlan whẹsadokọnamẹ Satani tọn. Hiẹ sọgan kẹalọyi Jehovah taidi Gandutọ towe bo gọalọ nado do Satani hia taidi lalonọ. (Psalm 73:28; Howhinwhẹn lẹ 27:11) E blawu dọ, to gbẹtọ liva susu he tin to aihọn mẹ lẹ mẹ, sọha kleun de wẹ basi nudide nado nọ̀ adà Jiwheyẹwhe tọn mẹ. Ehe fọ́n kanbiọ titengbe de dote, Be Biblu plọn mí dọ Satani wẹ to anadena aihọn ehe nugbonugbo ya?

11, 12. (a) Nawẹ whlepọn he Jesu pannukọn dehia dọ Satani wẹ yin ogán aihọn ehe tọn gbọn? (b) Onú devo tẹwẹ dohia dọ Satani wẹ yin ogán aihọn ehe tọn?

¹¹ E họnwun na Jesu dọ Satani wẹ yin ogán aihọn ehe tọn. To aliho jiawu delẹ mẹ, Satani do “ahọluigba aihọn tọn lẹpo, po gigo yetọn po” hia Jesu to gbèdopo. Enẹgodo Satani dopagbe na Jesu dọmọ: “Onú he lẹpo wẹ yẹn na na we, eyin hiẹ na jẹklo bo litaina mi.” (Matiu 4:8, 9; Luku 4:5, 6) Lẹnnupọndo ehe ji. Be nuzedonukọnnamẹ enẹ na ko yin whlepọn de na Jesu eyin Satani ma yin ogán ahọluigba ehelẹ tọn ya? Jesu ma gbẹ́ dọ gandudu aihọn tọn ehe lẹpo yin Satani tọn gba. Matin ayihaawe, Jesu na ko gbẹ́ eyin e ma yin Satani wẹ to godona gandudu ehelẹ.

¹² Nugbo wẹ dọ, Jehovah wẹ yin Jiwheyẹwhe ganhunupotọ lọ, Didatọ wẹkẹ jiawu lọ tọn. (Osọhia 4:11) Etomọṣo, fidepope ma tin to Biblu mẹ he dlẹnalọdo Jehovah Jiwheyẹwhe kavi Jesu Klisti taidi ogán aihọn ehe tọn gba. Na nugbo tọn, Jesu dlẹnalọdo Satani tlọlọ taidi “ahọvi [kavi ogán] aihọn he tọn.” (Johanu 12:31; 14:30; 16:11) Biblu tlẹ sọ dlẹnalọdo Satani Lẹgba taidi “yẹwhe whenu [kavi titonu] he tọn.” (2 Kọlintinu lẹ 4:3, 4) Apọsteli Johanu wlan gando agọjẹdomẹtọ ehe, kavi Satani go dọmọ: “Aihọn lẹpo sọ mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.”—1 Johanu 5:19.

13. Naegbọn mí tindo nuhudo aihọn yọyọ de tọn?

¹³ Dile owhe dopodopo to jujuwayi, aihọn nọ to yinylan deji. Awhànfuntọ lẹ, tonudọtọ lalonọ lẹ, sinsẹ̀ngán yẹnuwatọ lẹ, po sẹ́nhẹngbatọ he peve lẹ po wẹ gọ́ aihọn lọ mẹ. E vẹawu nado vọ́ aihọn lọ blebu jlado. Ṣigba, Biblu dohia dọ ojlẹ lọ ko sẹpọ bọ Jiwheyẹwhe na de aihọn ylankan lọ sẹ̀ to awhàn Amagẹdọni tọn whenu. Aihọn yọyọ dodowiwa tọn de na diọtẹnna titonu ylankan ehe.—Osọhia 16:14-16.

14. Mẹnu wẹ Jiwheyẹwhe ko de nado yin Ogán Ahọluduta Etọn tọn, podọ nawẹ ehe yin didọdai gbọn?

 ¹⁴ Jehovah Jiwheyẹwhe ko de Jesu Klisti nado yin Ogán to Ahọluduta, kavi gandudu olọn mẹ tọn Etọn mẹ. Biblu ko dọ dọdai sọn whenu dindẹn die dọmọ: “Yè ji ovi de hlan mí, yè na visunnu de hlan mí; ahọludu nasọ tin to abọ́ etọn ji: yè na nọ ylọ oyín etọn dọ . . . Ahọvi Jijọho tọn. Ahọludu etọn po jijọho po ma na ponu.” (Isaia 9:6, 7) Gando gandudu ehe go, Jesu plọn hodotọ etọn lẹ nado hodẹ̀ dọmọ: “Ahọludu towe ni wá. Ojlo towe ni yin wiwà to aigba go, dile e te to olọn mẹ.” (Matiu 6:10) Dile mí na wá mọ do to owe ehe mẹ, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na de gandudu aihọn ehe tọn lẹpo sẹ̀ to madẹnmẹ, bọ ewọ wẹ na yitẹn yetọn. (Daniẹli 2:44) To whelọnu lo, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na hẹn paladisi aigba ji tọn de wá.

15. Etẹwẹ “aigba yọyọ” lọ zẹẹmẹdo?

¹⁵ Biblu na mí jide dọmọ: “Di opagbe [Jiwheyẹwhe tọn], míwlẹ to nukundo olọn yọyọ lẹ, po aigba yọyọ de po, fihe dodo nọ nọ̀.” (2 Pita 3:13; Isaia 65:17) To whedelẹnu eyin Biblu dọho gando “aigba” go, e nọ zẹẹmẹdo gbẹtọ he tin to aigba ji lẹ. (Gẹnẹsisi 11:1) Enẹwutu “aigba yọyọ” dodowiwa tọn lọ yin pipli gbẹtọ lẹ tọn de he Jiwheyẹwhe kẹalọyi.

16. Etẹwẹ yin nunina họakuẹ Jiwheyẹwhe tọn na mẹhe e kẹalọyi lẹ, podọ etẹwẹ mí dona wà nado sọgan mọ ẹn yí?

¹⁶ Jesu dopagbe dọ to aihọn yọyọ he ja lọ mẹ, mẹhe Jiwheyẹwhe kẹalọyi lẹ na mọ nunina “ogbẹ̀ madopodo” tọn yí. (Malku 10:30) Jaale hùn Biblu towe do Johanu 3:16 po 17:3 po, bo hia nuhe Jesu dọ mí dona wà nado sọgan tindo ogbẹ̀ madopodo. Todin, gbadopọnna to Biblu mẹ bo pọ́n dona he mẹhe na mọ nunina jiawu Jiwheyẹwhe tọn enẹ yí lẹ na duvivi etọn to Paladisi aigba ji tọn he ja lọ mẹ.

17, 18. Nawẹ mí sọgan deji dọ jijọho po hihọ́ po na wá tin to filẹpo to aigba ji gbọn?

 ¹⁷ Kanyinylan, awhànfunfun, sẹ́nhẹngba, po danuwiwa po na busẹ. “Mẹylankan lẹ ma na tin ba . . . Ṣigba homẹmiọnnọ lẹ na dugu aigba tọn.” (Psalm 37:10, 11) Jijọho na tin, na ‘Jiwheyẹwhe na doalọtena awhàn kakajẹ opodo aigba tọn.’ (Psalm 46:9; Isaia 2:4) To whelọnu lo, “dodonọ na tọ́nkun; podọ jijọho susu kaka osun ma nado tin ba”—enẹ zẹẹmẹdo dọ jijọho na tin kakadoi!—Psalm 72:7.

¹⁸ Mẹhe nọ sẹ̀n Jehovah lẹ na nọgbẹ̀ ma hanú. To ojlẹ Biblu tọn mẹ, dile e dẹnsọ bọ Islaelivi lẹ to tonusena Jiwheyẹwhe, yé nọgbẹ̀ ma hanú. (Levitiku 25:18, 19) Lehe e na yin homẹhunnu nado duvivi hihọ́-basinamẹ mọnkọtọn tọn to Paladisi mẹ do sọ!—Isaia 32:18; Mika 4:4.

19. Naegbọn mí yọnẹn dọ núdùdù susugege na tin to aihọn yọyọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ?

¹⁹ Núdùdù whèdomẹ ma nasọ tin ba. “Gbado susugege na tin finẹ to osó lẹ ji,” wẹ psalm-kantọ jihàn dọ. “Sinsẹ́n etọn nasọ to mùmù di Lẹbanọni.” (Psalm 72:16) Jehovah Jiwheyẹwhe na dona omẹ etọn he yin dodonọ lẹ, podọ “whenẹnu wẹ aigba na hẹn jideji etọn wá.”—Psalm 67:6.

20. Naegbọn mí sọgan deji dọ aigba blebu na lẹzun paladisi?

²⁰ Aigba blebu na lẹzun paladisi de. Owhé po jipa whanpẹnọ dagbedagbe lẹ po na gbayipe to aigba he ko yin hinhẹngble gbọn gbẹtọvi ylandonọ lẹ dali to ojlẹ de mẹ lọ ji. (Isaia 65:21-24; Osọhia 11:18) Dile ojlẹ to jujuyi, aigba lọ na to yinyin jijlado vudevude kakajẹ whenuena aigba blebu na yọnwhanpẹ bo na nọ de sinsẹ́n tọ́n taidi jipa Edẹni tọn. Podọ Jiwheyẹwhe ma na gboawupo gbede nado nọ ‘hùn alọ etọn lẹ bo hẹn pekọwana ojlo nutogbẹ̀ lẹpo tọn.’—Psalm 145:16.

21. Etẹwẹ dohia dọ jijọho na tin to gbẹtọ lẹ po kanlin lẹ po ṣẹnṣẹn?

²¹ Jijọho na tin to kanlin lẹ po gbẹtọ lẹ po ṣẹnṣẹn. Gbekanlin lẹ po kanlin whégbè tọn lẹ po na dùnú dopọ. Yọpọvu  lẹ ma tlẹ na dibuna kanlin he yin owùnọ to egbehe lẹ.—Isaia 11:6-9; 65:25.

22. Etẹwẹ na jọ do azọ̀njijẹ go?

²² Azọ̀njijẹ na busẹ. Taidi Ogán Ahọluduta olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn, azọ̀nhẹngbọ Jesu tọn na gbloada hugan dehe e wà to whenuena e tin to aigba ji. (Matiu 9:35; Malku 1:40-42; Johanu 5:5-9) To whenẹnu “finẹnu lẹ ma to na dọmọ, yẹn to azọ̀njẹ.”—Isaia 33:24; 35:5, 6.

23. Naegbọn fọnsọnku na hẹn homẹhun mí?

²³ Mẹyiwanna he kú lẹ na yin finfọnsọnku bo na tindo nukundido nado nọgbẹ̀ kakadoi. Mẹhe to amlọndọ to okú mẹ lẹpo he tin to oflin Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ na yin hinhẹngọwa ogbẹ̀. Na nugbo tọn, “fọnsọnku dodonọ lẹ tọn, po mawadodonọ lẹ po tọn de na tin.”—Owalọ lẹ 24:15; Johanu 5:28, 29.

24. Etẹwẹ yin numọtolanmẹ towe gando gbẹninọ to Paladisi mẹ to aigba ji go?

²⁴ Na nugbo tọn, sọgodo jiawu de wẹ to tepọn mẹhe basi nudide nado plọnnu dogbọn Mẹdatọ Daho mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe dali bosọ sẹ̀n ẹn lẹpo. Paladisi aigba ji tọn lọ hodọ wẹ Jesu te to whenuena e dopagbe na ylandonọ he kú to apá etọn lọ dọmọ: “Hiẹ na nọ̀ hẹ mi to paladisi [mẹ].” (Luku 23:43) Onú titengbe wẹ e yin dọ mí ni plọnnu dogọ gando Jesu Klisti go, mẹhe gblamẹ dona ehe lẹpo na yin hinhẹndi te.