1. Lukanu ya Nzambi sambu na ntoto kele inki?

LUKANU ya Nzambi sambu na ntoto kele mpenza ya kuyituka. Yehowa kezolaka nde ntoto kufuluka ti bantu yina kele na kyese mpi na mavimpi ya mbote. Biblia ketuba nde “Nzambi salaka kilanga na ntoto ya Edeni” mpi nde yandi “kunaka banti ya mutindu na mutindu; yo menaka, yo vandaka kitoko, yo butaka mpi bambuma ya mbote na kudia.” Na nima ya kuganga bakala mpi nkento ya ntete, Adami ti Eva, Nzambi tulaka bo na nzo yina ya kitoko mpi yandi zabisaka bo nde: “Beno buta bana mingi, mpidina bana na beno ta zingaka na bisika yonso na nsi-ntoto ti kuyala yo.” (Kuyantika 1:28; 2:8, 9, 15) Yo yina, lukanu ya Nzambi kuvandaka nde bantu kubuta bana, bo nata bandilu ya paladisu na ntoto ya mvimba, mpi bo keba bambisi.

2. (a) Inki mutindu beto mezaba nde lukanu ya Nzambi sambu na ntoto talungana? (b) Biblia ketubaka nki na yina metala luzingu ya kukonda nsuka?

² Keti nge keyindula nde lukanu ya Yehowa Nzambi sambu bantu kuzinga na paladisu ya ntoto talungana? Nzambi ketuba nde: “Makambu yai mono me tuba yo, mono ta lungisa yo.” (Yezaya 46:9-11; 55:11) Ya kyeleka, Nzambi talungisa mambu ya yandi kekanaka! Yandi ketuba nde yandi “salaka ve [ntoto] nde yo kuvanda ya mpamba, kansi yandi yidikaka yo sambu bantu kuzinga muna.” (Yezaya 45:18) Nzambi  kezolaka nde bantu ya nki mutindu kuzinga na ntoto? Mpi yandi kezolaka nde bo zinga bantangu ikwa? Biblia kepesa mvutu yai: “Bantu ya mbote ta zinga na ngemba na ntoto yina ya Mfumu Nzambi tubaka na kupesa bo; yo ta vanda ya bo tii kuna.”​—Nkunga 37:29; Kusonga 21:3, 4.

3. Inki mambu ya mpasi kemonana bubu yai awa na ntoto, mpi nki bangyufula yo kebasisa?

³ Yo ke pwelele nde, dyambu yai melunganaka ntete ve. Bubu yai, bantu kebelaka mpi kefwaka; nkutu bo kenwanaka mpi kefwisanaka. Dyambu mosi ya mbi kusalamaka. Kansi, lukanu ya Nzambi kuvandaka ve nde ntoto kuvanda mutindu beto kemona yo bubu yai! Inki kusalamaka? Sambu na nki lukanu ya Nzambi kulunganaka ve? Ata mukanda mosi ve ya bantu mesonikaka yina ketubilaka mambu ya melutaka lenda tela beto nde yo kele sambu mavwanga yantikaka na zulu.

4, 5. (a) Nani kibeni kusolulaka ti Eva na nzila ya nyoka? (b) Inki mutindu muntu yina vandaka ntete ti bikalulu ya mbote mpi masonga lenda kuma muyibi?

⁴ Mukanda ya ntete ya Biblia ketubila mbeni mosi ya Nzambi yina kubasikaka na masamba ya Edeni. Yo kemonisa yandi bonso “nioka,” kansi yandi vandaka ve mbisi bonso bambisi yonso. Mukanda ya nsuka ya Biblia ketuba nde “bo ke bingaka [yandi] Satana; yandi muntu ke kusaka bantu yonso.” Bo kebingaka yandi mpi nde ‘nyoka ya ntama.’ (Kuyantika 3:1; Kusonga 12:9) Wanzyo yai ya ngolo, to kigangwa ya kimpeve ya kemonanaka ve, kusadilaka nyoka mosi sambu na kusolula ti Eva, mutindu muntu mosi ya mayele lenda monisa bonso nde ndinga na yandi kekatuka na kiteki mosi ya kele penepene. Ntembe kele ve nde kigangwa yina ya kimpeve kuvandaka pana ntangu Nzambi kuyidikaka ntoto sambu na bantu.​—Yobi 38:4, 7.

⁵ Kansi, sambu bima yonso ya Yehowa mesalaka kele ya kukuka, nani kusalaka “Dyabulu” yai, “Satana” yai? Na kutuba ya mbote, mosi na kati ya bana ya Nzambi ya kimpeve ya ngolo kudikumisaka  Dyabulu. Inki mutindu yo salamaka? Ya kyeleka, bubu yai muntu mosi yina vandaka ti bikalulu ya mbote mpi masonga lenda kuma muyibi. Inki mutindu yo kesalamaka? Muntu yango lenda pesa nzila nde mpusa mosi ya mbi kuyela na ntima na yandi. Kana yandi kelanda kuyindula yo, mpusa yina ya mbi lenda kuma ngolo kibeni. Na nima kana dibaku mosi memonana, yandi lenda lungisa mpusa yina ya mbi ya yandi vandaka kuyindula.​—Tanga Yakobo 1:13-15.

6. Inki mutindu mwana mosi ya Nzambi ya kimpeve mpi ya ngolo kukumaka Satana Dyabulu?

⁶ Yo salamaka mpi mutindu yai na Satana Dyabulu. Ziku yandi waka Nzambi kezabisa Adami ti Eva na kubuta bana mpi na kufulusa ntoto ti bana na bo. (Kuyantika 1:27, 28) Yo fwete vanda nde Satana kuyindulaka mutindu yai: ‘Bantu yai yonso lenda sambila mono na kisika ya kusambila Nzambi!’ Yo yina, mpusa ya mbi kuyelaka na ntima na yandi. Nsukansuka, yandi kusaka Eva na kutubilaka yandi mambu ya luvunu na yina metala Nzambi. (Tanga Kuyantika 3:1-5) Ebuna, yandi kumaka “Dyabulu,” disongidila “Muntu ya luvunu.” Kaka na ntangu yina, yandi kumaka “Satana,” disongidila “Mbeni.”

7. (a) Sambu na nki Adami ti Eva kufwaka? (b) Sambu na nki bana yonso ya Adami kenunaka mpi kefwaka?

⁷ Na nzila ya luvunu mpi ya mayele ya mbi, Satana Dyabulu kupusaka Adami ti Eva na kukolama na Nzambi. (Kuyantika 2:17; 3:6) Yo yina, nsukansuka bo fwaka, mutindu Nzambi kutubaka nde bo tafwa kana bo kolama. (Kuyantika 3:17-19) Sambu Adami kukumaka muntu ya kukonda kukuka ntangu yandi salaka disumu, bana na yandi yonso kubakaka disumu na yandi. (Tanga Roma 5:12) Beto lenda fwanisa dyambu yai ti dinzanza ya bo kesadilaka mampa. Kana dinzanza yango kele ti kifu, inki mutindu konso dimpa yina bo mesala na dinzanza yango tavanda? Konso dimpa tavanda ti kifu, to ya kukonda kukuka. Mutindu mosi, konso muntu kubakaka “kifu” ya kukonda kukuka na Adami. Yo yina bantu yonso kenunaka mpi kefwaka.​—Roma 3:23.

8, 9. (a) Yo kemonana nde Satana kubasisaka nki ntembe? (b) Sambu na nki Nzambi kufwaka ve bankolami yina na mbala mosi?

 ⁸ Ntangu Satana kupusaka Adami ti Eva na kusumuka na Nzambi, yandi yantikisaka mpenza kukolama. Yandi tulaka ntembe na mutindu Yehowa keyalaka. Ya kyeleka, Satana vandaka kutuba nde: ‘Nzambi kele mfumu ya mbi. Yandi ketubaka luvunu mpi yandi keyiminaka bantu na yandi mambu  ya mbote. Bantu kele ve na mfunu nde Nzambi kuyala bo. Bo lenda pona bo mosi mambu yina kele ya mbote mpi ya mbi. Mpi bo tavanda mbote na nsi ya luyalu na mono.’ Inki mutindu Nzambi zolaka kumanisa ntembe yai ya ngolo? Bantu yankaka keyindulaka nde Nzambi zolaka kaka kufwa bankolami yina. Kansi, keti kusala mutindu yina zolaka kupesa mvutu na ntembe ya Satana? Keti yo zolaka kumonisa nde mutindu Nzambi keyalaka kele ya mbote?

⁹ Lunungu ya kukuka ya Yehowa zolaka kupesa yandi ve nzila ya kufwa bankolami yina mbala mosi. Yandi monaka nde yo kele mfunu na kubikisa ntangu sambu na kupesa mvutu na mutindu mosi ya mbote na ntembe ya Satana mpi kumonisa nde Dyabulu kele muntu ya luvunu. Yo yina, Nzambi kubakaka lukanu nde yandi tapesa bantu nzila ya kudiyala sambu na mwa ntangu na nsi ya bupusi ya Satana. Na Kapu ya 11 ya mukanda yai, beto tatadila sambu na nki Yehowa kusalaka mutindu yina mpi sambu na nki yandi mebikisaka nde ntangu mingi kuluta na ntwala ya kuyidika mambu yai. Kansi, ntangu yai, yo mefwana nde beto yindula na dyambu yai: Keti yo vandaka mbote nde Adami ti Eva kukwikila Satana, yina kusalaka ntete ve ata kima mosi ya mbote sambu na bo? Keti yo vandaka mbote sambu na bo na kukwikila nde Yehowa, yina kupesaka bo bima yonso ya bo vandaka na yo, kele muntu ya nku mpi ya luvunu? Inki nge zolaka kusala?

10. Inki mutindu nge lenda sadisa Yehowa na kupesa mvutu na ntembe yina Satana kubasisaka?

¹⁰ Yo kele mbote nde beto yindula na bangyufula yai sambu konso muntu na kati na beto kekutanaka ti mambu ya mutindu mosi bubu yai. Ya kyeleka, nge kele ti dibaku ya kusadisa Yehowa na kupesa mvutu na ntembe yina Satana kubasisaka. Nge lenda ndima Yehowa bonso Mfumu na nge mpi kusadisa na kumonisa nde Satana kele muntu ya luvunu. (Nkunga 73:28; tanga Bingana 27:11) Ata mpidina, kaka bantu fyoti mpamba na kati ya bamiliare ya bantu ya kele na inza keponaka na kusala mutindu yai. Dyambu yai kebasisa ngyufula  mosi ya mfunu, Keti Biblia kelongaka mpenza nde Satana keyalaka inza yai?

11, 12. (a) Inki mutindu mpukumuna mosi ya Yezu kukutanaka ti yo kemonisa nde Satana kele mfumu ya inza yai? (b) Inki dyaka kendimisa nde Satana kele mfumu ya inza yai?

¹¹ Yezu kutulaka ve ntembe ata fyoti nde Satana kele mfumu ya inza yai. Na mitindu yankaka ya kuyituka, kilumbu mosi Satana kusongaka Yezu “bimfumu yonso ya nsi-ntoto ti lukumu na yo.” Na nima Satana kusilaka Yezu nde: “Yai yonso ya nge ke mona, mono ta pesa nge yo kana nge fukama sambu na kusamba mono.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Yindula fyoti. Keti dikabu yina zolaka kuvanda mpukumuna sambu na Yezu kana Satana kuvandaka ve mfumu ya bimfumu yai? Yezu kubuyaka ve nde baluyalu yai yonso ya inza kuvandaka ya Satana. Ntembe kele ve nde Yezu zolaka kusala mutindu yina kana Satana kuvandaka ve mfumu ya bimfumu yina.

¹² Ya kyeleka, Yehowa kele Nzambi nkwa-ngolo yonso, Ngangi ya luyalanganu ya kuyituka. (Kusonga 4:11) Kansi, ata kisika mosi ve Biblia ketubaka nde Yehowa Nzambi to Yezu Kristu kele mfumu ya inza yai. Ya kyeleka, Yezu kubingaka Satana na sikisiki yonso nde “mfumu ya nsi-ntoto yai.” (Yoane 12:31; 14:30; 16:11) Nkutu Biblia kebingaka Satana Dyabulu nde “nzambi ya ntangu yai.” (2 Korinto 4:3, 4) Sambu na yina metala mbeni yai, to Satana, ntumwa Yoane kusonikaka nde: “Inza ya mvimba kele na nsi ya kiyeka ya muntu ya mbi.”​—1 Yoane 5:19, NW.

13. Sambu na nki beto kele na mfunu ya inza ya mpa?

¹³ Konso mvula, inza ke na kukuma mbi mingi kibeni. Yo kele ya kufuluka ti bimvuka ya basoda ya kenwana bitumba, ti bantu ya politiki ya kukonda masonga, ti bamfumu ya luvunu ya mabundu, mpi ti bantu ya nku ya kukonda mawa. Mpila ya kuyidika inza ya mvimba kele ve. Biblia kemonisa nde ntangu yina Nzambi takatula inza ya mbi na bitumba na  yandi ya Armagedoni mefinama. Yo takangula nzila na inza ya mpa ya lunungu.​—Kusonga 16:14-16.

14. Nzambi meponaka nani sambu na kuvanda Mfumu ya Kimfumu na Yandi, mpi nki mutindu Biblia kutubilaka yo na ntwala?

¹⁴ Yehowa Nzambi kuponaka Yezu Kristu na kuvanda Mfumu ya Kimfumu to luyalu na Yandi ya zulu. Bamvula mingi na ntwala, Biblia kutubaka nde: “Mwana me butuka na beto! Nzambi me pesa beto mwana ya bakala! Yandi yina muntu ta yalaka beto. Bo ta bingaka yandi . . . Mfumu ya Ngemba. Kimfumu na yandi ta yela, yo ta kwenda kaka na ntwala; yo ta vandaka kaka na ngemba tii kuna.” (Yezaya 9:5, 6) Sambu na yina metala luyalu yai, Yezu kulongaka balongoki na yandi na kusamba nde: “Kimfumu na nge kwisa, luzolo na nge kusalama awa na ntoto bonso na zulu.” (Matayo 6:10) Mutindu beto tamona yo na nima na mukanda yai, ntama mingi ve Kimfumu ya Nzambi takatula baluyalu yonso ya inza yai, mpi yo tayinga baluyalu yango yonso. (Tanga Daniele 2:44) Na nima, Kimfumu ya Nzambi tatula paladisu na ntoto.

15. “Ntoto ya mpa” kele inki?

¹⁵ Biblia kendimisa beto nde: “Beto ke vingila nde Nzambi kubasisa zulu ya mpa ti ntoto ya mpa, yina ya yandi silaka beto; kuna bantu yonso ta lemfuka kaka na Nzambi konso ntangu.” (2 Piere 3:13; Yezaya 65:17) Bantangu yankaka ntangu Biblia ketubilaka “ntoto,” yo kezolaka kutubila bantu yina kezingaka na ntoto. (Kuyantika 11:1) Yo yina, “ntoto ya mpa” ya lunungu kele kimvuka ya bantu yina Nzambi tandima.

16. Inki dikabu ya kitoko Nzambi tapesa bantu yina yandi kendimaka, mpi beto fwete sala nki sambu na kubaka yo?

¹⁶ Yezu kusilaka nde na inza ya mpa yina takwisa, bantu yina ya Nzambi mendimaka tabaka dikabu ya “moyo ya mvula na mvula.” (Marko 10:30) Beto kelomba nge na kukangula Biblia na nge na Yoane 3:16 mpi 17:3, mpi na kutanga mambu yina Yezu kutubaka nde beto fwete sala sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula. Ntangu yai tadila na Biblia mambote yina bantu ya kelungisa mambu ya Nzambi  kelombaka sambu na kubaka dikabu yai ya kitoko tabaka na Paladisu ya ntoto yina kekwisa.

17, 18. Inki mutindu beto lenda ndima nde ngemba mpi lutaninu tavanda bisika yonso na ntoto?

¹⁷ Mambi, bitumba, nku mpi mubulu tamana. “Bantu ya mbi ta vila, . . . kansi bantu yina ke kudikulumusaka, bo ta zinga . . . na ntoto.” (Nkunga 37:10, 11) Ngemba tavanda sambu ‘Nzambi tasukisa bitumba na nsi-ntoto yonso.’ (Nkunga 46:10; Yezaya 2:4) Na nima “muntu ya lunungu tamena, mpi ngemba ya mingi tii kuna ngonda kuvanda dyaka ve,” disongidila mvula na mvula.​—Nkunga 72:7, NW.

¹⁸ Bansambidi ya Yehowa tazinga na lutaninu. Konso ntangu ya bantu ya Izraele ya ntama vandaka kulemfuka na Nzambi, bo vandaka kuzinga na lutaninu. (Levi 25:18, 19) Yo tavanda mbote kibeni na kuzinga na lutaninu ya mutindu mosi na Paladisu!​—Tanga Yezaya 32:18; Mishe 4:4.

19. Inki mutindu beto mezaba nde madya tavanda mingi na inza ya mpa ya Nzambi?

¹⁹ Nzala tavanda dyaka ve. Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Ntoto kufuluka na ble mingi, bangumba kufuluka na bima ya bilanga; yo vanda mingi bonso na ngumba ya Libani.” (Nkunga 72:16) Yehowa Nzambi tasakumuna bantu na yandi ya lunungu, mpi ‘ntoto tabuta-buta bima.’​—Nkunga 67:7.

20. Sambu na nki beto lenda ndima nde ntoto ya mvimba takuma paladisu?

²⁰ Ntoto ya mvimba takuma paladisu. Ntoto yina bantu ya masumu kubebisaka ntete tafuluka ti banzo mpi bamasamba ya mpa mpi ya kitoko. (Tanga Yezaya 65:21-24; Kusonga 11:18) Na nima ya bilumbu, bantu takumisa nene bitini ya ntoto yina tavanda dezia na nsi ya luyalu na bo tii kuna ntoto ya mvimba takuma kitoko mpi tabuta bambuma bonso masamba ya Edeni. Mpi Nzambi takonda ve na ‘kupesa bantu bima mingi mutindu kele nzala na bo.’​—Nkunga 145:16.

21. Inki kemonisa nde ngemba tavanda na kati ya bantu ti bambisi?

²¹ Ngemba tavanda na kati ya bantu ti bambisi. Bambisi ya makasi ti ya bwala tadya kisika mosi. Nkutu mwana ya fyoti  tatita ve bambisi yina kele kigonsa bubu yai.​—Tanga Yezaya 11:6-9; 65:25.

22. Inki takumina maladi?

²² Maladi tamana. Sambu yandi kele Mfumu ya Kimfumu ya zulu ya Nzambi, Yezu tabelula bantu mingi kuluta bantu yina yandi belulaka ntangu yandi vandaka na ntoto. (Matayo 9:35; Marko 1:40-42; Yoane 5:5-9) Na nima, “ata muntu mosi ve . . . ta tuba diaka nde: ‘Mono ke bela.’”​—Yezaya 33:24; 35:5, 6.

23. Sambu na nki lufutumuku tapesa beto kyese?

²³ Bantu ya beto kezolaka yina mefwaka tavutuka dyaka na luzingu ti kivuvu ya kukonda kufwa dyaka. Bantu yonso yina mefwaka mpi ya kele na mabanza ya Nzambi tafutumuka. Ya kyeleka, “bantu ya mbote ti bantu ya mbi ta telama na lufwa.”​—Bisalu 24:15; tanga Yoane 5:28, 29.

24. Inki kele mawi na nge na yina metala kivuvu ya kuzinga na Paladisu na ntoto?

²⁴ Luzingu mosi ya kitoko kibeni kevingila bantu yina kepona na kulonguka mambu ya metala Ngangi na beto ya Nene, Yehowa Nzambi, mpi na kusadila yandi! Yezu vandaka kutubila Paladisu ya ntoto yina kekwisa ntangu yandi silaka muntu ya mbi yina kufwaka na lweka na yandi nde: “Nge ta vandaka ti mono na Paladiso.” (Luka 23:43) Yo kele mfunu nde beto longuka mambu mingi ya metala Yezu Kristu, sambu beto tabaka balusakumunu yai yonso na nzila na yandi.