Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA MUISATU

Nzambi mmulongolole tshinyi bua buloba?

Nzambi mmulongolole tshinyi bua buloba?
  • Nzambi mmulongolole tshinyi bua bantu?

  • Mmunyi mudibu baluishe Nzambi?

  • Nsombelu neikale munyi pa buloba kumpala eku?

1. Nzambi mmusue ne: buloba buikale bishi?

NZAMBI mmusue kulengeja buloba tshileya. Mmusue ne: buloba buule tente ne bantu badi ne disanka ne makanda a mubidi. Bible udi wamba ne: ‘Nzambi wakakuna bintu mu budimi, mu Edene,’ ne ‘wakamenesha mitshi yonso idi mimpe ku mêsu ne idi mimpe bua kudia.’ Kunyima kua Yehowa mumane kufuka Adama ne Eva (mulume ne mukaji wa kumpala), wakabateka muaba mulengele au, e kubambila ne: ‘Nulelangane, nukumbane ba bungi, nuuje buloba tente; nubukokeshe.’ (Genese 1:28; 2:8, 9, 15) Nanku Nzambi uvua musue bua bantu balele bana, badiundishe budimi abu, babualabaje pa buloba bujima ne balame nyama.

2. (a) Mmunyi mutudi bamanye ne: Nzambi neakumbaje tshivuaye mulongolole bua buloba? (b) Bilondeshile Bible, mbantu kayi bapeta muoyo wa tshiendelele?

2 Udi wela meji ne: dijinga dia Yehowa dia kumona bantu basombe mu mparadizu pa buloba nedikumbane anyi? Nzambi udi wamba ne: ‘Tshindi muambe, ndi ntshikumbaja.’ (Yeshaya 46:9-11, MMM; 55:11) Eyowa, Nzambi neenze bushuwa malu adiye musue kuenza! Udi wamba ne: katu ‘mufuke buloba bu tshintu tshia patupu’ to, kadi ‘wakabufuka bua bantu basombepu.’ (Yeshaya 45:18) Kadi Nzambi uvua musue bua bantu ba mushindu kayi basombe pa buloba? Uvua musue bua basombepu matuku anga? Bible udi wandamuna ne: ‘Bantu bakane nebapiane buloba, nebasombepu tshiendelele.’​Musambu 37:29; Buakabuluibua 21:3, 4.

3. Nnsombelu kayi mubi udi pa buloba lelu? Udi ujula nkonko kayi?

3 Eyowa, malu aa kaatu manji kuenzeka to. Bualu lelu’eu bantu badi basama, bafua; badi mene baluishangana ne bashipangana. Kudi muaba uvua malu manyangukile. Kadi mu bulelela, Nzambi kavua musue bua buloba buikale mudibu lelu to! Tshiakenzeka ntshinyi? Bua tshinyi tshivua Nzambi usua kuenza ki ntshikumbane? Kakuena mukanda nansha umue wa pa buloba ebu udi mua kuandamuna nkonko eyi to, bualu malu akanyangukila mu diulu.

KUAKAFUMINA MULUISHI

4, 5. (a) Nnganyi uvua mu bulelela muyukile ne Eva ku diambuluisha dia nyoka? (b) Muntu muimpe udi mua kulua muivi mushindu kayi?

4 Mukanda wa kumpala wa mu Bible udi wakula bua muena lukuna wa Nzambi uvua mu budimi bua Edene. Badi bamubikila ne: “nyoka,” kadi kavua nyoka wetu mulelela eu to. Mukanda wa ndekelu wa mu Bible udi umuamba ne: ‘Yeye udi muinyikibue ne: Diabolo ne Satana, mudingi wa ba pa buloba bonso.’ Badi kabidi bamubikila ne: ‘nyoka wa kale.’ (Genese 3:1; Buakabuluibua 12:9) Muanjelu eu wakakuata mudimu ne nyoka bua kuakula ne Eva, anu mutu muntu mua kuenza bua dîyi diende dienze bu didi dipatukila mu tshintu tshikuabu. Kakuyi mpata, muanjelu eu uvuaku dîba divua Nzambi ulongoluela bantu buloba.​—Yobo 38:4, 7.

5 Kadi bu mudi bifukibua bionso bia Yehowa bikale kabiyi kalema, nnganyi wakenza “Diabolo” anyi “Satana” eu? Diandamuna didi ne: umue wa ku banjelu ba Nzambi wakadivuija nkayende Diabolo. Mushindu kayi? Tumanyayi ne: lelu’eu muntu udi mua kuikala ne bikadilu bimpe kadi udi mua kulua muivi malaba. Bidi mua kuenzeka munyi? Muntu udi mua kulekela dijinga dibi didiunda mu mutshima wende. Yeye mutungunuke ne kuela meji pa dijinga dibi adi, didi mua kukola menemene. Pashishe, padi mushindu wa kudikumbaja umueneka, udi mua kukumbaja dijinga dibi edi.​—Yakobo 1:13-15.

6. Mmunyi muakalua umue wa ku banjelu ba Nzambi Satana Diabolo?

6 Ke tshiakenzekela Satana Diabolo. Imue misangu, uvua mumvue Nzambi wambila Adama ne Eva bua kulela bana ne kuuja buloba tente. (Genese 1:27, 28) Bidi bimueneka ne: Satana wakadiambila munda munda ne: ‘Kaa bana betu! Bu bantu bonso aba mua kuntendelela meme pamutu pa kutendelela Nzambi, si mbimpe be!’ Ke muakatuadija dijinga dibi mu mutshima wende nunku. Pashishe, wakenza tshivua mu meji ende, kushimaye Eva, umuambila malu a mafi pa bidi bitangila Nzambi. (Genese 3:1-5) Ke mushindu wakaluaye “Diabolo” nunku; dîna edi didi diumvuija ne: “Mushiminyinyanganyi wa malu.” Wakalua diakamue “Satana”; dîna edi didi diumvuija ne: “Muluishi.”

7. (a) Adama ne Eva bakafua bua tshinyi? (b) Bua tshinyi bana ba Adama bonso batu bakulakaja ne bafua?

7 Satana Diabolo wakashima Adama ne Eva e kubafikishaye ku ditombokela Nzambi. (Genese 2:17; 3:6) Ke bualu kayi bakafua anu bu muvua Nzambi mubambile. (Genese 3:17-19) Nunku, bu muvua Adama mulue mupange bupuangane pakenzaye bubi, bana bende bonso bakapiana bubi abu. (Lomo 5:12) Bua kumvua bimpe, tuangatayi tshilejilu tshia kashete katubu boshela mampa. Koku kabondakane, mampa onso adibu belamu neikale makonyangale. Ke mutu muntu yonso mulue “mukonyangale” anyi mupiane dipanga bupuangane kudi Adama nunku, ne ke bualu kayi bantu bonso batu bakulakaja ne bafua.​—Lomo 3:23.

8, 9. (a) Bidi bimueneka ne: Satana uvua muambe tshinyi? (b) Bua tshinyi Nzambi kavua mushipe diakamue Satana ne Adama ne Eva?

8 Pavua Satana mufikishe Adama ne Eva ku ditombokela Nzambi, wakatuadija bulelela buntomboji. Wakabenga bukokeshi bua Yehowa. Satana uvua bu uvua wamba ne: ‘Nzambi udi mfumu mubi. Udi ushima bantu, ubapangisha malu mimpe ne kabiena bikengela ne: abalombole to, bualu badi mua kudisunguila tshidi tshimpe ne tshidi tshibi. Meme mubalombole meme, nebikale ne disanka.’ Mmunyi muvua Nzambi mua kujikija tshilumbu etshi? Bamue batu bamba ne: Nzambi uvua mua kuikala mushipe Satana ne Adama ne Eva diakamue. Kadi kubashipa kuvua mua kujikija tshilumbu etshi anyi? Kuvua mua kujadika ne: Nzambi mmumanye kulombola bantu anyi?

9 Bu mudi Yehowa muakane tshishiki, kavua mua kushipa bantomboji basatu aba diakamue to. Wakamona ne: bivua bikengela kushila Satana dîba bua tshilumbu etshi tshijike bimpe ne kuleja ne: Diabolo mmuena dishima. Ke bualu kayi Nzambi wakalekela tshikondo kampanda bua bantu badilombole nkayabu ne diambuluisha dia Satana. Nshapita wa 11 neandamune nkonko ibidi eyi: Bua tshinyi Yehowa wakangata dipangadika edi? Wakalekela tshikondo tshile nunku kumpala kua kukosa tshilumbu etshi bua tshinyi? Kadi bua mpindieu tuanjayi kudiebeja ne: Bivua bimpe muvua Adama ne Eva bitabe tshivua Satana mubambile pende kayi muanji kubenzela bualu bua nsongo nansha bumue anyi? Bivua bimpe bua kuitaba ne: Yehowa uvua muntu mubi, uvua muena dishima, nansha muvuaye mubapeshe bintu bionso anyi? Bu wewe muikale Adama anyi Eva, uvua mua kuikala muenze tshinyi?

10. Mmunyi muudi mua kulamata kudi Yehowa mu tshilumbu tshiende ne Satana?

10 Mbimpe muntu yonso adiele nkonko eyi bualu tuetu bonso tudi mu nsombelu wa muomumue lelu. Eyowa, wewe udi ne mushindu wa kulamata Yehowa bua kuandamunaye Satana. Udi mua kuitaba Yehowa bu Mfumuebe ne kuenza bua Satana amueneke mudiye muena dishima. (Musambu 73:28; Nsumuinu 27:11) Pabi, anu bantu bakese tshianana pa buloba ke batu basungula Yehowa bu Mfumuabu. Ke padi lukonko lunene elu lujuka: Bible utu ulongesha bulelela ne: Satana udi ukokesha buloba ebu anyi?

UDI UKOKESHA BULOBA EBU NNGANYI?

Mmunyi muvua Satana mua kupesha Yezu makalenge onso a pa buloba bu wowu kaayi ende?

11, 12. (a) Mmunyi mudi ditetshibua dia Yezu dileja ne: Satana ke mfumu wa buloba ebu? (b) Ntshinyi tshikuabu tshidi tshileja ne: Satana udi mfumu wa buloba ebu?

11 Yezu katu mueleshe mpata ne: Satana ke mfumu wa buloba ebu to. Tshilejilu, umue musangu Satana wakaleja Yezu mu tshishima ‘makalenge onso a pa buloba ne butumbi buawu’ ne kumuambila ne: ‘Nenkupe bintu ebi bionso, biwatua binu biebe panshi, biwankukuila.’ (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Anji elabi meji, bu Satana kayi mfumu wa makalenge a pa buloba, tudi mua kuamba ne: uvua mutete Yezu anyi? Yezu wakitaba ne: mbulamatadi ya pa buloba yonso ivua mu bianza bia Satana. Bu Satana kayi ulombolola mbulamatadi eyi, Yezu uvua mua kuikala muleje bualu ebu.

12 Bulelela, Yehowa ke Nzambi Wa-Bukole-Buonso ne Mufuki wa bintu bionso. (Buakabuluibua 4:11) Kadi Bible kêna wamba muaba nansha umue ne: mfumu wa buloba ebu n’Yehowa Nzambi anyi peshi ne: n’Yezu Kristo. Tshilejilu, Yezu wakaleja patoke mudi Satana muikale “mukokeshi wa buloba ebu.” (Yone 12:31; 14:30; 16:11) Bible udi ubikila kabidi Satana Diabolo ne: “nzambi wa tshikondo etshi.” (2 Kolinto 4:3, 4) Mupostolo Yone wakamba bua bualu buende ne: “Buloba bujima budi mu bukokeshi bua Mubi.”​—1 Yone 5:19, Muanda Mulenga Lelu.

MUSHINDU UMUSHABU BULONGOLODI BUA SATANA

13. Bua tshinyi tudi dijinga ne bulongolodi bupiabupia?

13 Buloba budi buenda bunyanguka tshidimu tshionso etshi. Mbuule ne mvita, bena tshididi babi, bamfumu ba bitendelelelu bena lubombo ne benzavi banene. Mu kabujima kabu, bulongolodi ebu kabuena mua kushintuluka to. Bible udi uleja ne: Nzambi ukadi pa kububutula mu mvita ya Armagedone. Bulongolodi buimpe ke buapingana pamutu pabu.​—Buakabuluibua 16:14-16.

14. Nnganyi udi Nzambi musungule Mfumu wa Bukalenge buende? Mmunyi muakadianjilabu kumanyisha bualu ebu?

14 Yehowa Nzambi wakasungula Yezu Kristo bua kuikala Mfumu wa Bukalenge anyi mbulamatadi wende wa mu diulu. Bible ukavua muambe ku kale ne: ‘Bakutulelela muana, bakutupa muana mulume; bukokeshi nebuikale pa diapa diende. Nebamuidike dîna ne: Mukalenge wa Ditalala. Kuvudija kua bukokeshi buende ne kua ditalala kakuena kuikala ne nshikidilu.’ (Yeshaya 9:6, 7) Yezu wakalongesha bayidi bende bua kusambila bua mbulamatadi eu nunku: ‘Bukalenge buebe bulue. Benze pa buloba muudi musue bu mudibu benza mu diulu.’ (Matayo 6:10) Anu bu mutuamona pashishe mu mukanda eu, Bukalenge bua Nzambi bukadi pa kumusha mbulamatadi idi pa buloba lelu, ee, bukadi pa kupingana pa muaba wayi yonso. (Danyele 2:44) Ndekelu wa bionso, Bukalenge bua Nzambi ebu nebukudimune buloba mparadizu.

BULONGOLODI BUPIABUPIA BUKADI PABUIPI!

15. ‘Buloba bupiabupia’ ntshinyi?

15 Bible udi utujakidila ne: ‘Bu mudi mulayi wa Nzambi, tudi tutekemena diulu dipiadipia ne buloba bupiabupia mudi buakane buikalemu.’ (2 Petelo 3:13; Yeshaya 65:17) Imue misangu padi Bible wakula bua “buloba,” utu wakula bua bantu badi pa buloba. (Genese 11:1, NW) Nunku, ‘buloba bupiabupia’ budi ne buakane mbantu bikala Nzambi mua kuanyisha.

16. Ndipa kayi dia mushinga mukole didi Nzambi upesha bantu badiye wanyisha? Tudi ne bua kuenza tshinyi bua kudipeta?

16 Yezu wakalaya ne: Yehowa neapeshe bantu badiye muanyishe “muoyo wa tshiendelele” mu bulongolodi bupiabupia. (Mâko 10:30) Kadi anji bululabi Bible webe mu Yone 3:16 ne mu 17:3 ne bala tshidi Yezu utuambila bua kuenza bua kupeta muoyo wa tshiendelele eu. Tangila mpindieu masanka adi Bible ulaya bantu bakumbaja malu malomba aa pikalabu ne muoyo wa tshiendelele pa buloba bukudimuna Mparadizu.

17, 18. Bua tshinyi tudi tuamba ne: nekuikale ditalala ne bupole pa buloba bujima?

17 Malu mabi, mvita, buenzavi ne tshikisu nebijimine. ‘Muntu mubi kêna wikalaku kabidi. Kadi badi ne mitshima mipuekele nebapiane buloba.’ (Musambu 37:10, 11) Ditalala nedikalaku bualu ‘Nzambi neajikije mvita too ne ku ntengu ya buloba.’ (Musambu 46:9; Yeshaya 2:4) Tshikondo atshi, ‘bantu bakane nebikale ne diakalengele, ditalala divule nedikaleku too ne pajimina ngondo tshiendelele,’ mbuena kuamba ne: ditalala kadiyi ndekelu!​—Musambu 72:7.

18 Batendeledi ba Yehowa nebasombe ku matshi talalaa. Pavua bena Isalele batumikila Nzambi, bavua basomba talalaa. (Lewitiki 25:18, 19) Kuakuikalaku ne disanka dia bungi dia kusomba muikishe mu Mparadizu anyi?​—Yeshaya 32:18; Mika 4:4.

19. Bua tshinyi tudi tuamba ne: biakudia nebikale bia bungi mu bulongolodi bupiabupia bua Nzambi?

19 Biyole bia nzala kabiakuikalaku kabidi to. Mufundi wa Misambu wakamba ne: ‘Biakudia nebivulangane pa buloba ne pa nsongo ya mikuna.’ (Musambu 72:16, MMM) Yehowa Nzambi neavudijile bantu bakane disanka, ne ‘buloba nebukuamishe bintu biabu bivule.’​—Musambu 67:6.

20. Bua tshinyi tudi bajadike ne: buloba bujima nebulue mparadizu?

20 Buloba bujima nebulue mparadizu. Nebenze nzubu milenga ne madimi mimpe pa buloba ebu buvua bantu babi banyange. (Yeshaya 65:21-24; Buakabuluibua 11:18) Mu kupita kua matuku, bitupa bia buloba bikalabu balengeje nebialabale too ne palengela buloba bujima ne kuluabu ne bufuke amu bu muvua budimi bua Edene. Nzambi mene kakupanga ‘kubulula tshianza tshiende bua kukutshisha tshintu tshionso tshidi ne muoyo ne diakalengele’ to.​—Musambu 145:16.

21. Ntshinyi tshidi tshileja ne: nekuikale diumvuangana pankatshi pa bantu ne nyama?

21 Kakuakuikala bualu pankatshi pa bantu ne nyama to. Nyama ya muitu ne ya pambelu neyidie pamue. Nansha muana mutekete kakutshina kabidi nyama idi ne luonji lelu’eu to.​—Yeshaya 11:6-9; 65:25.

22. Masama neikaleku kabidi anyi?

22 Masama neajike. Bu muikala Yezu Mfumu wa Bukalenge bua Nzambi mu diulu, newondope bantu bikole kupita ne pavuaye pa buloba. (Matayo 9:35; Mâko 1:40-42; Yone 5:5-9) Tshikondo atshi, ‘muntu kakuamba ne: Ndi nsama.’​—Yeshaya 33:24; 35:5, 6.

23. Bua tshinyi dijuka dia bafue neditusankishe bikole?

23 Bawetu batudi bafuishe nebajuke bua kuikala ne muoyo wa tshiendelele. Bonso badi bafue kadi bikale mu meji a Nzambi nebajuke. Eyowa, ‘dibika dia bafue nedikaleku, dia bakane ne dia badi kabayi bakane.’​—Bienzedi 24:15; Yone 5:28, 29.

24. Udi umvua bishi padibu bakuambila bua kusomba mu Mparadizu pa buloba?

24 Bantu badi bangata dipangadika dia kulonga malu a Mufuki wetu Munene Yehowa, ne dia kumukuatshila mudimu nebapete masanka a bungi be! Yezu uvua wakula bua Mparadizu wa pa buloba pakalayaye muena tshibawu wakafua pamue nende ne: ‘Wewe newikale nanyi mu Mparadizu.’ (Luka 23:43) Bidi bikengela kulonga malu a bungi adi atangila Yezu Kristo, bualu masanka onso aa nealue ku butuangaji buende.