Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 3

¿Alkye t-xim Dios at tiʼj Txʼotxʼ?

¿Alkye t-xim Dios at tiʼj Txʼotxʼ?
  • ¿Alkye t-xim Dios at kye xjal?

  • ¿Alkye nya bʼaʼn yol tzaj qʼamaʼn tiʼj Dios?

  • ¿Tzeʼn kʼokela anqʼibʼil toj ambʼil tzul tzalu twitz Txʼotxʼ?

1. ¿Alkye tbʼanelxix t-xim Dios at tiʼj Txʼotxʼ?

AT JUN tbʼanelxix t-xim Dios tiʼj Txʼotxʼ: kbʼel tnojsaʼn twitz kyukʼe qe xjal aʼyeju ok che tzalajel ex ya miʼn che yabʼtitl. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa ‹kubʼ tqʼoʼn qMan Dios txqan awal tuj Edén tuj tjawitz qʼij› ex «jawtzun tchʼisan Qman Dios tuj txʼotxʼ lu tkyaqil wiq tzeʼ tbʼanilxix keʼyin ex bʼaʼn tloʼnjtz twitz». E kubʼtzen tbʼinchaʼn Dios tnejel qtat, a Adán tukʼe Eva, e kubʼ tqʼoʼn toj tbʼanel najbʼil lu ex xi tqʼamaʼn kye: «Che kʼwaʼline, chmet-x kybʼaje, kynojsame twitz txʼotxʼ ex che kawine tibʼaj» (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15). A jlu in tzaj tyekʼun qa tajtaq (tgantoq) Dios tuʼn tten kykʼwaʼl xjal, tuʼn tok tkyaqil twitz Txʼotxʼ kyuʼn te jun tbʼanel najbʼil ex tuʼn tok kyxqʼuqin qe txkup.

2. a) ¿Tiquʼn jako tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj qa kbʼantel aju t-xim Dios tiʼj txʼotxʼ? b) Ik tzeʼnj in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, ¿alkyeqe xjal che anqʼil te jun majx?

2 ¿Tzeʼn teya toj twitz? ¿Okpetzele kbʼantel aju in kubʼ t-ximen Jehová tuʼn kyanqʼin xjal toj jun tbʼanel najbʼil tzalu twitz txʼotxʼ? O tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu: «O nmaye, ex iktzun kbʼantel wuʼne; o kubʼ nximane alkye tuʼn tbʼant wuʼne, ex kjapunelx» (Isaías 46:9-11; 55:11). Ok kbʼantel tkyaqil aju o kubʼ t-ximin Dios aju Bʼinchal tkyaqil. Ax in tzaj qʼamante qa ‹mya o bʼant txʼotxʼ tuʼn, tuʼn tten noq kukx›, quʼn «o tbʼincha tuʼn kyten xjal twitz» (Isaías 45:18). ¿Alkyeqe xjal tajtaq Dios tuʼn kynajan tzalu twitz txʼotxʼ, ex jteʼtaq ambʼil tuʼn kyten? In tzaj ttzaqʼweʼn Tyol Dios kyjalu: «Qe xjal bʼaʼn ok che etzal tiʼj ju txʼotxʼ, ex ax che tel tuj te jumajx» (juneleʼx) (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).

3. ¿Tiʼchaq nya bʼaʼn in nikʼ twitz Txʼotxʼ jaʼlo, ex alkyeqe xjel (pregunta) tbʼanel tuʼn qximen kyiʼj?

3 A jlu naʼmx tjapun twiʼ. Quʼn in che yabʼte xjal ex in che kyim; nya oʼkx jlu, ax ikx in che qʼojen ex in kubʼ kybʼiyoʼn kyibʼ xjal kyxolx. Junxitl tzaj twitzju kubʼ t-ximen Dios. Nya tajtaq Dios tuʼn tok twitz txʼotxʼ ik tzeʼnj taʼ jaʼlo (jaʼla). ¿Tiʼ tzaj? ¿Tiquʼn naʼmx tjapun twiʼ aju kubʼ t-ximan Dios? Aju tzaqʼwebʼil te jlu melay kanet quʼn kyoj qe uʼj o che kubʼ kytzʼibʼen xjal, quʼn aju nya bʼaʼn atz tzaj tzyet toj kyaʼj.

TEJ TOK JUN TE AJQʼOJ

4, 5. a) ¿Alquʼn ajbʼen kan tuʼn tyolin tukʼe Eva? b) ¿Tzeʼn jaku tzʼok jun tbʼanel xjal te nya bʼaʼn?

4 Aju tnejel uʼj tkuʼx toj Tyol Dios in tzaj tqʼamaʼn qe, qa toj tbʼanel najbʼil te Edén ok jun te ajqʼoj tiʼj Dios. In nok tbʼi jlu te «lobʼaj [moqa kan]», pero nya jun kanxixtaq jlu. In nok tqʼoʼn Tyol Dios «tbʼi [te] tajaw il ex Satanás aju in sbʼun kyiʼj kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ». Ax ikx in nok qʼoʼn tbʼi te «ojtxi lobʼaj [moqa kan]» (Génesis 3:1; Apocalipsis 12:9). Jun anjel jlu nim tipumal (tbʼalor), ex jun xewbʼaj mitiʼ (tiloʼ) qʼanchaʼl aju ajbʼen jun kan tuʼn, tuʼn tyolin tukʼil Eva, kubʼ t-ximen Eva qa ataq kan in yolen pero nya ik ttenju. Aju anjel lu attaq tej tkubʼ tbʼinchen Jehová Txʼotxʼ kye xjal (Job 38:4, 7).

5 Ojtzqiʼn quʼn qa tzʼaqlexix taʼ tkyaqilju in kubʼ tbʼinchen Jehová. Qa ikju, ¿alkyetzen kubʼ bʼinchaʼn teju «tajaw il» ex «Satanás»? Jun t-anjel Dios aju at nim tipumal ok te Tajaw il, tuʼnju tajtaq tuʼn tok te ikju. ¿Tzeʼn ikʼa jlu? Jun techel, ik tzeʼn jun xjal tbʼanel jaʼlo pero toj juntl qʼij jaku tzʼok te eleqʼ. ¿Alkye tten in nikʼ jlu? Qa ma txi tqʼoʼn xjal ambʼil te nya bʼaʼn tuʼn tkuʼpin toj tanmi ex qa kukx sok ten ximil tiʼj, aj tkubʼ ten jlu twitz jaku kubʼ tbʼinchen (kjawil uʼjit Santiago 1:13-15).

6. ¿Tzeʼn ok jun t-anjel Dios aju nim tipumal te Satanás ex Tajaw il?

6 Ik bʼajju tiʼj Satanás. In bʼintaqlo tej t-xi tqʼamaʼn Jehová te Adán tukʼe Eva tuʼn kyul itzʼji kykʼwaʼl ex tuʼn tkubʼ kynojsaʼn twitz Txʼotxʼ kyukʼe qe kykʼwaʼl (Génesis 1:27, 28). Kubʼle t-ximen jlu: «¡Kykyaqil qeju xjal lu jakulo che ok ten nimel weye ex nya te Dios!». Aju nya bʼaʼn t-xim lu kuʼpen toj tanmi ex tej tbʼet ambʼil, kubʼ sbʼuʼn Eva tuʼn tej t-xi tqʼamaʼn nya ax yol tiʼj Dios te (kjawil uʼjit Génesis 3:1-5 Iktzen ok anjel lu te «Tajaw il» aju in yolin nya ax yol tiʼj Dios ex kyiʼj xjal, tojx ambʼil aju ok te «Satanás»; a t-xilen bʼibʼaj lu «ajqʼoj tiʼj Dios».

7. a) ¿Tiquʼn e kyim Adán tukʼe Eva? b) ¿Tiquʼn qkyaqilx in qo tijen ex in qo kyim aqoʼ (aʼoʼ) tkʼwaʼl Adán?

7 Tukʼe sbʼubʼil, kubʼ kyiʼj Adán tukʼe Eva tuʼn Satanás tuʼn miʼ tokx kybʼiʼn qMan Dios (Génesis 2:17; 3:6). Tuʼn jlu e kyim ik tzeʼnj otaq tzaj tqʼamaʼn Dios kye (Génesis 3:17-19). Ok Adán te nya tzʼaqle tej tkubʼ tbʼinchaʼn il, ex aju il lu kyaj tqʼoʼn kyibʼaj kykyaqil tkʼwaʼl (kjawil uʼjit Romanos 5:12). Ik tten jlu ik tzeʼn jun tkubʼel pan aju otaq tzʼok yochʼj tkʼuʼj aj tokx tzqʼajset pan toj. Qa otaq tzʼok yochʼj tkʼuʼj, ¿tzeʼn qe pan che eletz toj? Ax ikx yochʼqe pan che eletz toj. Ax ikx qe, qkyaqilx «yochʼtl» qoʼ aj qul itzʼje tuʼnju il kubʼ tbʼinchaʼn Adán. Tuʼntzen jlu, in qo tijen ex in qo kyim (Romanos 3:23).

8, 9. a) Ik tzeʼnj in tzaj yekʼun, ¿tiʼ nya bʼaʼn tqʼama Satanás tiʼj Jehová? b) ¿Tiquʼn mitiʼ e kubʼ tnajsaʼn Jehová aʼyeju mitiʼ xi kybʼiʼn tkawbʼil?

8 Tej t-xi tqʼamaʼn Satanás te Adán tukʼe Eva tuʼn miʼn t-xi kybʼiʼn Dios, toj ambʼil aju kubʼ nej Satanás tuʼn miʼn t-xi kybʼiʼn xjal tkawbʼil Dios. Yolin nya bʼaʼn yol tiʼj Jehová, tqʼama qa nya bʼaʼn ajkawil te. Toj juntl yol, ale jlu tqʼama: «Jun nya bʼaʼn kawil te aju in xi tqʼamaʼn nya ax yol kye qeju ateʼkx tjaqʼ tkawbʼil ex nya taj tuʼn kytzalaj xjal kyiʼj qeju tbʼanel tiʼchaq. Nya ilxix tiʼj tuʼn tkawin kyibʼaj xjal, quʼn jaku kubʼ kyximan xjal alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn. Ax tok (bʼanax) ok che tele toj tbʼanel qa ma chin tzaj kybʼiʼne». ¿Tiʼtaq kbʼantel tuʼn Dios tukʼeju nya bʼaʼn otaq tzaj qʼamaʼn tiʼj? Nim (bʼampo) xjal in kubʼ kyximen qa bʼiʼxwitlo e kubʼ tbʼiyoʼn Dios aʼyeju mitiʼ okx kybʼiʼn tkawbʼil. Naqwit e kubʼ tbʼiyoʼn Dios, mitiʼwtle kubʼ tyekʼun qa in yolintaq Satanás nya ax yol. Ax ikx mitiʼwtlo el toj qʼanchaʼl qa tbʼanel ajkawil te Dios.

9 Tzʼaqlexix te Jehová. Tuʼntzun jlu, melaytaq che kubʼ tnajsaʼn naj qeju bʼinchal nya bʼaʼn. Kubʼ t-ximan qa iltaq tiʼj tuʼn t-xi qʼet ambʼil te jlu, tuʼntzen tel nikʼ qa ax tok aju tqʼama Satanás moqa nya ax tok ex tuʼn t-xi yekʼet qa jun sbʼultaq. Tuʼntzen jlu, kubʼ t-ximin qa kxeltaq tqʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn tkubʼ kykawin kyibʼ tjaqʼ tipumal Satanás. Toj xnaqʼtzbʼil 11 tkuʼx toj uʼj lu, tzul qʼamaʼn tiquʼn bʼent jlu tuʼn Dios ex tiquʼn o tzaj tqʼoʼn nim ambʼil tuʼn tkyaj jlu toj tbʼanel. Atzun jaʼlo qo ximen tiʼj jlu: ¿Bʼaʼn aju bʼent kyuʼn Adán tukʼe Eva tej tok qʼuqeʼ kykʼuʼj tiʼj Satanás, aju mitiʼtaq jun tiʼ otaq tzaj tqʼoʼn kye? ¿Jaku txi qqʼamaʼn qa tbʼanel bʼant kyuʼn tej tkubʼ kyximen qa nya ax yol otaq txi tqʼamaʼn Jehová kye, aju otaq txi tqʼoʼn tkyaqil kye? Naqwit aya ten toj ambʼil aju, ¿tiʼwtle teya bʼant tuʼn?

10. ¿Tiʼ kbʼantel tuʼna tuʼn tok Jehová te tkawila ex tuʼn t-xi tzaqʼwet qa nya ax tok in tqʼamaʼn Satanás?

10 Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj jlu, quʼn qkyaqilx in qo ok weʼ twitz junjun nya bʼaʼn ik tzeʼn jlu. Ax ikx in tzaj tqʼoʼn jlu ambʼil qe, tuʼn kyokx qbʼiʼn tkawbʼil Jehová, iktzun kbʼel qyekʼun qa nya ax tok aju tqʼama Satanás. Qa ma txi tqʼoʼna ambʼil jaku tzʼok Jehová te tKawila, atzen jlu kxel tyekʼun qa aju Tajaw il in yolin nya ax yol (Salmo 73:28; kjawil uʼjit Proverbios 27:11, TNM). At nimxix xjal twitz txʼotxʼ, pero bʼisbʼajilxix tuʼnju nya nim xjal in kubʼ kyximen tuʼn kyajbʼen te Jehová. A jlu in qo tzaj tonin tuʼn qximen tiʼj juntl xjel nim toklen: ¿in tzaj t-xnaqʼtzaʼnxix Tyol Dios qa a Satanás in kawin kyibʼaj xjal?

¿ALKYE IN KAWIN KYIBʼAJ XJAL?

¿Xiwt-tzulo t-suqin, moqa t-xuqin, Satanás kykyaqil qeju kawbʼil te Jesús naqwit nya te qe jlu?

11, 12. a) Tej tyolin Satanás tukʼe Jesús, ¿tzeʼn in tzaj tyekʼun jlu qa a Satanás in kawin kyibʼaj xjal? b) ¿Alkyeqetl yekʼbʼil at qa a Satanás in kawin kyibʼaj xjal?

11 Ojtzqiʼnxixtaq tuʼn Jesús qa ataq Satanás kawil kyibʼaj xjal twitz txʼotxʼ. Tajtaq Tajaw il tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn Jesús jun nya bʼaʼn. Tuʼntzen jlu, «xi tyekʼun tajaw il te Jesús kykyaqil tnam ateʼ twitz txʼotxʼ, tukʼix kyoklen maʼxix [moqa nimxix]». Ex xi tqʼamaʼn jlu te: «Tkyaqil jlu kxel nqʼoʼne teya qa ma kubʼ ẍmejeʼya kʼulul nwitze» (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Ximana tiʼj jlu. ¿Tiquʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tajtaq Satanás tuʼn tkubʼ tbʼinchen Jesús jun nya bʼaʼn? ¡Quʼn a Satanás kawil kyibʼaj kykyaqil kawbʼil lu! ¿Tqʼama Jesús qa nya tetaq Satanás qeju kawbʼil lu? ¡Mitiʼ! Naqwit nya a Satanás kawil kyibʼaj kykyaqil kawbʼil lu, tzajwitlo tqʼamaʼn Jesús.

12 Ojtzqiʼn quʼn qa nimxix tipumal Jehová, aju Bʼinchel tkyaqil (Apocalipsis 4:11). Pero tiʼj Satanás yolin Jesús tej tqʼama jlu: «Aju nejenel in kawin kyibʼaj kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ» (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aju ajqʼoj lu, moqa Satanás, a «kydios xjal at tuj tqʼijlalil jaʼlo» (2 Corintios 4:3, 4). Yolin apóstol Juan tiʼj tej tqʼama jlu: «Kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ ateʼ tjaqʼ tipumal tajaw il» (1 Juan 5:19).

KBʼEL NAJSAʼN TKYAQIL NYA BʼAʼN

13. ¿Tiquʼn il tiʼj jun akʼaj twitz txʼotxʼ?

13 Aj tikʼ junjun abʼqʼi, mas in xiʼ twitz txʼotxʼ toj il. Nojne taʼ twitz txʼotxʼ kyuʼn qe xjal in che qʼojin, kyuʼn qe kawil in che ok te eleqʼ, kyuʼn qe nejenel kye okslal in che ok te xmeletzʼ ex kyuʼn qe txqantl xjal in che bʼiyen kyiʼj txqantl. Tkyaqil jlu mitiʼx qʼanbʼil te. In tzaj tyekʼun Tyol Dios qa chʼixtl tpon ambʼil tuʼn tkubʼ tnajsaʼn Dios tkyaqil jlu toj qʼoj aju Armagedón tbʼi, oktzun che najal qeju tzʼaqle xjal toj jun akʼaj twitz txʼotxʼ (Apocalipsis 16:14-16).

14. ¿Alkye o jaw tjyoʼn Dios tuʼn tok te Kawil toj tKawbʼil atz toj kyaʼj, ex tiʼ tzaj qʼamaʼn tiʼj kawil lu?

14 O jaw tjyoʼn Jehová Jesucristo tuʼn tok te Kawil toj tkawbʼil atz toj kyaʼj. Ma tzikʼ nim ambʼil ttzajlen qʼamaʼn jlu: «Ma itzʼj jun tal neʼ qxol, ma tzaj tqʼoʼn Dios jun kʼwaʼlbʼaj qe ex ma tzaj qʼoʼn toklen tuʼn tkawin, ex kʼokel qʼoʼn qe tbʼi kyjaʼ: [...] Nejenel tuʼn kyten xjal tuj txubʼtxaj. [...] Kukx kchʼiyil tkawbʼil tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ; te jumajx kwebʼel qʼoj tuʼn, tuʼn kyten xjal tuj txubʼtxaj, ex aju tkawbʼil kyjel ten te jumajx» (Isaías 9:6, 7). E kubʼ t-xnaqʼtzaʼn Jesús qeju lepcheqeʼktaq tiʼj tuʼn t-xi kyqanen tkawbʼil qMan Dios toj kynaʼj Dios, tej tqʼama kyjalu: «E ttzaj ju tkawbʼila. Bʼant-xwit ju tajbʼila twitz txʼotxʼ ik tzaʼn in bʼant tuj kyaʼj» (Mateo 6:10). Qo xnaqʼtzal yajxitl, qa chʼixtl tkubʼ tnajsaʼn tKawbʼil Dios tkyaqil kykawbʼil xjal twitz txʼotxʼ ex oktzen kjel tKawbʼil Dios te kyxel (kychʼixel) (kjawil uʼjit Daniel 2:44). Oktzun kʼokel tkyaqil twitz Txʼotxʼ tuʼn, te tbʼanel najbʼil.

¡CHʼIXTL TUL KANEN JUN AKʼAJ TWITZ TXʼOTXʼ!

15. ¿Tiʼ aju in nok te «akʼaj txʼotxʼ»?

15 In tzaj tqʼuqbʼaʼn Tyol Dios qkʼuʼj qa «in qo ayon tiʼj akʼaj kyaʼj ex akʼaj txʼotxʼ jatum kbʼinchetel aju tzʼaqlxix kyuʼn kykyaqil, ik tzaʼn tzaj ttziyan Dios qe» (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Aj tyolin Tyol Dios tiʼj «txʼotxʼ» at maj in yolin kyiʼj xjal najleqeʼ twitz (Deuteronomio 32:1). Tuʼntzen jlu, aju «akʼaj txʼotxʼ» in yolen kyiʼj xjal aʼyeju tbʼanel ok che elel toj twitz qMan Dios.

16. ¿Alkye tbʼanelxix oyaj tzul tqʼoʼn Dios kye qeju xjal tbʼanel che elel toj twitz, ex tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn ttzaj qkʼamoʼn jlu?

16 Tqʼama Jesús qa aj tul akʼaj twitz txʼotxʼ, ok tzul tqʼoʼn Dios jun tbʼanelxix oyaj kye qeju xjal tbʼanel che elel tuj twitz: aju ‹chwinqlal te jumajx› (Marcos 10:30). Bʼaʼn tuʼn tkux tjyoʼna Juan 3:16 ex 17:3 toj Tyol Dios ex bʼaʼn tuʼn tkux t-ẍchʼina aju tqʼama Jesús alkye il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn, tuʼntzun qanqʼin te jun majx. Atzun jaʼlo qjyonkux toj Tyol Dios alkyechaq tbʼanel tzul tqʼoʼn Dios kye qeju xjal che anqʼil te jun majx toj Tbʼanel Najbʼil twitz txʼotxʼ.

17, 18. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj qa qo tel toj txubʼtxaj ex qa melay tentl xobʼajil twitz tkyaqil Txʼotxʼ?

17 Aju nya bʼaʼn, aju nimaq qʼoj, aju in nok tbʼinchen jun xjal nya bʼaʼn tiʼj juntl, ex aju bʼiybʼel mlay che tentl. «Noq chʼintl taj tuʼn kykubʼ naj qeju mya bʼaʼn [...]. Atzun qe xjal mans che okel etzal teju txʼotxʼ.» (Salmo 37:10, 11.) Ok ktel mujbʼabʼil (paz), quʼn kwebʼel «tkyaqil qʼoj tuʼn [Dios] tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Aj tpon ambʼil aju, «che tel xjal tuj txubʼtxaj ex che bʼetel tuj tumelxix tuj tqʼijlalil tkawbʼil, okxi tnaj xjaw» (qyaʼ), toj juntl yol, te jun majx (Salmo 72:7).

18 Ya melay che xobʼtl xjal in che ajbʼen te Jehová. Tej in nokxtaq kybʼiʼn aj Israel Dios toj ambʼil ojtxe, mitiʼtaq in che tzaj xobʼ (Levítico 25:18, 19). ¡Tbʼanelxix qo tel toj Tbʼanel Najbʼil tuʼnju miʼn tentl xobʼajil! (Kjawil uʼjit Isaías 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj qa tzul tqʼoʼn Dios nimxix qwa toj akʼaj twitz txʼotxʼ?

19 Ya miʼ tentl waʼyij. «Kchmetel nim twitz triw tuj txʼotxʼ lu ex ktzajel chʼiy nimxix tuj tiwitz txʼotxʼ», chi salmista xi tbʼitzan (Salmo 72:16). Ok che ul tkʼiwlaʼn Jehová kykyaqil qeju xjal kukx in kubʼ kybʼinchen tajbʼil, ex ok tzul «tqʼoʼn txʼotxʼ [nimxix] twitz awal» (Salmo 67:6).

20. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qʼuqeʼ qkʼuʼj qa kʼokel tkyaqil twitz Txʼotxʼ te jun tbʼanel najbʼil?

20 Tkyaqil twitz Txʼotxʼ kʼokel te jun tbʼanel najbʼil. Ok che tel tbʼanelxix ja ex tbʼanelxix tqanbʼil bʼech twitz txʼotxʼ aju o bʼaj kyyajin xjal tuʼn nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Aj tbʼet ambʼil, chebʼe kʼokel tkyaqil twitz txʼotxʼ te jun tbʼanelxix najbʼil ex tzul chʼiy nimxix awal twitz ik tzeʼntaq tbʼanel najbʼil te Edén. Toj tkyaqil ambʼil kxel tqʼoʼn Dios ‹tkyaqilju at tajbʼen kye xjal ex che nojel kykyaqil qe tchʼisbʼen› (Salmo 145:16).

21. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa ktel mujbʼabʼil kyxol xjal kyukʼe txkup?

21 Ok ktel mujbʼabʼil kyxol xjal kyukʼe txkup (jil). Aʼyeqe txkup in che anqʼin toj kʼul ex qeju in che anqʼin kyja xjal ok che waʼl junx. Axpe ikx mlay tzaj xobʼ jun tal kʼwaʼl kyuʼn qeju txkup in che ok lipen kyiʼj xjal jaʼlo (kjawil uʼjit Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Ok che yabʼteltl xjal toj ambʼil tzul?

22 Ya melay che yabʼtitl xjal. Quʼn a Jesús kawil toj tkawbʼil qMan Dios toj kyaʼj, ok che kbʼel tqʼanin nimxix xjal, mas twitzju e kubʼ tqʼanen tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). «Mi jun xjal najl tuj tnam [moqa tbʼanel najbʼil] ok tmaʼ kyjaʼ: Yabʼ qine.» (Isaías 33:24; 35:5, 6.)

23. ¿Tiquʼn che tzalajelxix xjal aj kyjaw anqʼin juntl maj kyimni?

23 Ok che jawil anqʼin juntl maj qeju toj qja o che kyim. Ok che jawil anqʼin kykyaqil xjal in che jtan toj kamik aʼyeju naʼnqex tuʼn Dios. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «ok che jawil anqʼin qe kyimni, tzaʼnx qeju tzʼaqlxix, ax ikx qeju mya tzʼaqlxix» (Hechos 24:15; kjawil uʼjit Juan 5:28, 29).

24. ¿Tzeʼn in nela teya toj twitz aju qa qo anqʼil toj jun Tbʼanel Najbʼil tzalu twitz Txʼotxʼ?

24 Tzul jun tbʼanelxix ambʼil kye qeju kyajbʼil (kygan) tuʼn tten mas kyojtzqibʼil tiʼj Jehová aju Bʼinchal qe, ex kyaj tuʼn kyajbʼen te. Atz yolin Jesús tiʼj Tbʼanelxix Najbʼil tzul tej t-xi ttziyen jlu te xjal bʼinchal nya bʼaʼn aju kyim ttxlaj: «Ktela wukʼile tuj lugar te nim tzalajbʼil Paraíso tbʼi» (Lucas 23:43). Tzʼok tililx quʼn tuʼn tok qojtzqiʼnxix Jesucristo, quʼn a kʼajbʼel tuʼn Jehová tuʼn tbʼent tkyaqil jlu.