Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

Ekigyendererwa kya Ruhanga Ahabw’Ensi Niki?

Ekigyendererwa kya Ruhanga Ahabw’Ensi Niki?

Eshuura ya Kashatu

Ekigyendererwa kya Ruhanga Ahabw’Ensi Niki?

Ekigyendererwa kya Ruhanga ahabw’abantu niki?

Ruhanga akahakanisibwa ata?

Amagara omu nsi omu biro by’omu maisho garyashusha gata?

1. Ekigyendererwa kya Ruhanga ahabw’ensi niki?

EKIGYENDERERWA kya Ruhanga ahabw’ensi buzima n’ekirikutangaaza. Yehova naayenda ngu ensi eijure abantu abashemereirwe kandi ab’amagara marungi. Baibuli neegira ngu ‘Ruhanga akaboneza omusiri omuri Edeni’ kandi ‘yaagumezamu omuti gwona ogurikushemeza amaisho, n’omuti gwona ogushemereire kuriibwa.’ Bwanyima Ruhanga yaahanga Adamu na Haawa, omushaija n’omukazi ab’okubanza, Yaabata omuri ago maka amarungi munonga atyo yaabagira ati: “Muzaare, mukanye, mwijure ensi, ebe eyaanyu.” (Okutandika 1:28; 2:8, 9, 15) N’ahabw’ekyo, kikaba kiri ekigyendererwa kya Ruhanga ngu abantu bazaare abaana, boongyereyo emyatano y’omusiri ogwo omurungi munonga gubuge ensi yoona, ngu kandi bareeberera n’enyamaishwa.

2. (a) Nitumanya tuta ngu ekigyendererwa kya Ruhanga ahabw’ensi kiryahikiirira? (b) Baibuli neegamba ki aha ky’abantu kutuura omu nsi ebiro byona?

2 Iwe nooteekateeka ngu ekigyendererwa kya Yehova Ruhanga eky’abantu kutuura omu kibanja kye eky’omu nsi kiryahikiirira? Ruhanga naagira ati: ‘Niinye naakigamba kandi ndyakikora.’ (Isaaya 46:9-11; 55:11) Eego, Ruhanga buzima aryahikiiriza ekigyendererwa kye! Naagira ngu ‘tarahangiire [ensi] busha’ kureka “akagihanga kutuurwamu.” (Isaaya 45:18) Ni bantu ba muringo ki abu Ruhanga yaabaire naayenda ngu batuure omu nsi? Kandi akaba naayenda ngu batuure omu nsi omu okumara obwire burikwingana ki? Baibuli neegarukamu eti: ‘Abahikiriire baryahungura ensi, bagituuremu ebiro byona.’Zaaburi 37:29; Okushuuruurwa 21:3, 4.

3. Ni mituuriire ki ey’enaku eriho ebiro ebi omu nsi, kandi eki nikireetaho bibuuzo ki?

3 N’amazima ngu eki tikikabaireho. Ebiro ebi, abantu nibarwara kandi bafa; nangwa nibarwana kandi baitana. Hariho ekyashobire. Buzimazima, Ruhanga taragyendereire ngu ensi eshushe nk’oku turikugireeba ebiro ebi! N’enki ekyabaireho? Ahabw’enki ekigyendererwa kya Ruhanga kitakahikiriire? Tihariho kitabo ky’ebyafaayo ekihandiikirwe omuntu ekirikubaasa kutushobororera ahabw’okuba oburemeezi bukatandikira omu iguru.

OBUKOMOOKO BW’OMUGOMI

4, 5. (a) N’oha buzima owaagambire na Haawa arikwejunisa enjoka? (b) Omuntu orikuba aine emicwe mirungi kandi omwesigwa naabaasa ata kuhinduka omushuma?

4 Ekitabo ky’omu Baibuli eky’okubanza nikigamba aha muhakanisa wa Ruhanga owaareebekireho omu musiri gw’omuri Edeni. Naashobororwaho nka “enjoka,” kwonka akaba atari nyamaishwa. Ekitabo ky’omu Baibuli ekirikuhererukayo nikimworeka nk’ogwo “orikwetwa Omuregi kandi Sitaane, orikugobeza ensi yoona.” Kandi naayetwa ‘ekijoka ekyo ekihango ekya ira.’ (Okutandika 3:1; Okushuuruurwa 12:9) Ekihangirwe eky’omwoyo eki ekitarikureebwa, nari shi maraika ogu ow’amaani, akeejunisa enjoka okugamba na Haawa, nk’oku omukugu yaakureebekyesa ekibumba nari ekishushani ky’okuzaanisa ekimuri haihi kuba nk’ekirikugamba. Ekihangirwe eky’omwoyo ekyo hatariho kubangaanisa kikaba kiriho obu Ruhanga yaatebeekanisiza abantu ensi.—Yobu 38:4, 7.

5 Mbwenu shi obu ebihangirwe bya Yehova bihikiriire, n’oha kandi owaahangire “Omuregi,” nari “Sitaane” ogu? Kiri kiti: Omwe aha baana ba Ruhanga ab’omwoyo abakuru akeehindura yaaba Omuregi. Eki kikabaasika kita? Tushemereire kukimanya ngu ebiro ebi omuntu orikuba aine emicwe mirungi kandi ari omwesigwa naabaasa kuhinduka omushuma. Ekyo nikibaho kita? Omuntu ogwo nayikiriza ekiteekateeko kibi kuguma omu mutima gwe. Ku arikuguma naakiteekateekaho, ekyetengo ekyo nikikura. Ku harikubaho akagisha kukihikiiriza, naabaasa kukora ekyo eki atwire naateekateekaho.—Yakobo 1:13-15.

6. Omwana wa Ruhanga ow’omwoyo ow’amaani akahinduka ata Sitaane Omuregi?

6 Eki nikyo kyabaireho aha bikwatiraine na Sitaane Omuregi. Akahurira Ruhanga arikugambira Adamu na Haawa kuzaara abaana n’okwijuza ensi n’oruzaaro rwabo. (Okutandika 1:27, 28) ‘Abantu abo boona bakaabaasize kundamya omu mwanya gw’okuramya Ruhanga!’ Atyo Sitaane nikwo yaateekateekire. Ekyetengo kibi kikatandika kukurira omu mutima gwe. Ekyarugiremu, akabeiha Haawa arikumugambira ebishuba ahari Ruhanga. (Okutandika 3:1-5) Atyo yaahinduka “Omuregi,” ekirikumanyisa “Omunyanyaatsi.” Nikyo kimwe, akahinduka “Sitaane,” ekirikumanyisa “Omuhakanisa.”

7. (a) Ahabw’enki Adamu na Haawa baafiire? (b) Ahabw’enki baijukuru ba Adamu boona nibakaikura kandi bakafa?

7 Arikwejunisa ebishuba n’obugobya, Sitaane Omuregi akareetera Adamu na Haawa kugomera Ruhanga. (Okutandika 2:17; 3:6) Ekyarugiremu, bwanyima bakafa nk’oku Ruhanga yaabaire agambire ngu baryafa ku barigoma. (Okutandika 3:17-19) Obu Adamu yaahindukire otahikiriire obu yaashiisha, oruzaaro rwe rwona rukamuhunguraho ekibi. (Abarooma 5:12) Ekyabaireho nikibaasa kworekwa gye turikwejunisa eky’okureeberaho ky’omucebe ogurikutekwamu omugaati. Omucebe ogwo gwaba guhompire, n’enki ekirikuhika ahari buri mugaati oguraagurugyemu? Buri mugaati nigurugamu guhompire, guriho enkojo. Omu muringo nigwo gumwe, buri muntu akahungura “enkojo” nari shi obutahikiirira kuruga ahari Adamu. Egyo niyo nshonga ahabw’enki abantu boona nibakaikura kandi bakafa.—Abarooma 3:23.

8, 9. (a) Ni kishuba ki eki Sitaane yaagambire? (b) Ahabw’enki Ruhanga atarahwerekyereize abagomi aba ahonaaho?

8 Obu Sitaane yaahitsya Adamu na Haawa omu kushiisha ahari Ruhanga, buzima akaba abeebembeire omu bugomi. Akaba naahakanisa omuringo ogu Yehova yaabaire naategyekamu. Sitaane akaba naagira ati: ‘Ruhanga n’omutegyeki mubi. Naagamba ebishuba kandi naima abu arikutegyeka ebirungi. Abantu tibarikwetenga kugira Ruhanga nk’omutegyeki waabo. Nibabaasa kwecweramu ekirungi n’ekibi. Kandi nibaija kuba gye ahansi y’obutegyeki bwangye.’ Ruhanga akaba naija kutwaza ata omu kuhakanisibwa oku? Abamwe nibagira ngu Ruhanga akaba ashemereire kwita abagomi abo. Kwonka shi ekyo kikaagarukiremu okuhakanisa kwa Sitaane? Kikaayorekire ngu omuringo ogu Ruhanga arikutegyekamu guhikire?

9 Oburingaaniza bwa Yehova obuhikiriire bukaba butarikumwikiriza kwita abagomi ahonaaho. Akacwamu ngu hakaba nihetengyesa kuhinguraho obwire okubaasa kugarukamu gye okuhakanisa kwa Sitaane n’okworeka ngu Omuregi n’omubeihi. Atyo, Ruhanga akacwamu kureka abantu kwetegyeka okumara omwanya barikwebemberwa Sitaane. Enshonga ahabw’enki Yehova yaakozire ekyo hamwe n’ahabw’enki arekire obwire bwingi kuhinguraho kubona kushobororamu enshonga ezi nibiija kugambwaho omu Shuura ya 11 ey’ekitabo eki. Kwonka beitu, nikirungi itwe okuteekateeka ahari eki: Noogira ngu Adamu na Haawa bakaba bahikire okwikiriza ebya Sitaane owaabaire ataine kirungi na kimwe eki yaabaire yaabakoreire? Noogira ngu bakaba bahikire okwikiriza ngu Yehova, owaabaire abahaire buri ki baabaire baine ngu n’omubeihi? N’enki eki iwe waakukozire?

10. Noobaasa kworeka ota ngu ori aha rubaju rwa Yehova omu kugarukamu okuhakanisa kwa Sitaane?

10 Ni kirungi okuteekateeka aha bibuuzo ebi ahabw’okuba buri omwe omuriitwe ayorekyeire enshonga nizo zimwe ebiro ebi. Buzima oine omugisha gw’okworeka ngu ori aha rubaju rwa Yehova omu kugarukamu okuhakanisa kwa Sitaane. Noobaasa kwikiriza Yehova nk’Omutegyeki waawe haza ohwere omu kworeka ngu Sitaane n’omubeihi. (Zaaburi 73:28; Enfumu 27:11) Kwonka eky’obusaasi, bakye bonka omu buhumbi n’obuhumbi bw’abantu omu nsi egi nibo barikucwamu kukora ekyo. Eki nikireetaho ekibuuzo kikuru munonga: Baibuli buzima neeyegyesa ngu Sitaane niwe mutegyeki w’ensi egi?

N’OHA ORIKUTEGYEKA ENSI EGI?

11, 12. (a) Okwohibwa kwa Yesu nikworeka kuta ngu Sitaane niwe mutegyeki w’ensi egi? (b) N’enki ekindi ekirikuhamya ngu Sitaane niwe mutegyeki w’ensi egi?

11 Yesu tarabanganiise ngu Sitaane niwe mutegyeki w’ensi egi. Omu muringo gw’eky’okutangaaza, rimwe Sitaane akooreka Yesu ‘obugabe bwona obw’omu nsi yoona n’ekitiinisa kyabwo.’ Sitaane akaraganisa Yesu ati: “Ku orainame, wandamya, biriya byona niinyija kubikuha.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Teekateeka ahari eki. Sitaane akaayohire Yesu arikumuraganisa kumuha ebintu ebyo, kuri Sitaane yaabaire atari mutegyeki w’obwo bugabe? Yesu tarahakaine ngu obutegyeki obu bwona obw’omu nsi ti bwa Sitaane. Buzimazima, Yesu akaamuhakaniise kuri Sitaane yaabaire atariwe maani agari enyima y’obutegyeki obu.

12 N’eky’amazima, Yehova ni Ruhanga w’Obushoboorozi bwona, Omuhangi w’ebyahangirwe byona ebirikutangaaza. (Okushuuruurwa 4:11) Kwonka kandi, Yesu akagamba ahari Sitaane nka “omutegyeki w’ensi egi.” (Yohaana 12:31; 14:30; 16:11) Kandi Baibuli yo neegamba ahari Sitaane Omuregi nka “ruhanga w’ensi egi.” (2 Abakorinso 4:3, 4) Ebirikukwata aha muhakanisa ogu, nari Sitaane, entumwa Yohaana Omukristaayo akahandiika ati: ‘Ensi yoona eri omu butegyeki bw’Omubi ogwo.’—1 Yohaana 5:19.

OKU ENSI YA SITAANE ERAIJE KWIHWAHO

13. Ahabw’enki ensi ensya neeyetengwa?

13 Buri kuhinguraho kw’omwaka, ensi neeguma neeyeyongyera kuba mbi. Eijwiremu amahe agarikurwana, abategyeki abatari beesigwa, abeebembezi b’ediini endyarya hamwe n’enkozi z’ebihagaro. Ensi esiisikaire ekirengyesereize. Baibuli neeyoreka ngu obunaku buri haihi obu Ruhanga araije kumariraho kimwe ensi egi embi omu rutaro rwe ahari Haramagedoni. Ensi egi embi eryahungurwa ensi ensya ey’okuhikiirira.—Okushuuruurwa 16:14-16.

14. N’oha ou Ruhanga yaatooraine kuba Omutegyeki w’Obukama Bwe, kandi eki kikaragurwaho kita?

14 Yehova Ruhanga akatoorana Yesu Kristo kuba Omutegyeki w’Obukama nari gavumenti Ye ey’omu iguru. Ira munonga, Baibuli ekaragura eti: “Omwana atuzaariirwe, omwana w’omwojo atuhairwe, obutegyeki buryaba aha mabega ge, n’eiziina rye aryayetwa . . . Mukama w’obusingye. Okweyongyera kw’obutegyeki bwe n’obusingye tibirigira bugarukiro.” (Isaaya 9:6, 7) Ebikwatiraine n’obutegyeki obu, Yesu akeegyesa abeegi be kushaba bati: “Obukama bwawe bwije; eby’okunda bikorwe omu nsi nk’oku bikorwa omu iguru.” (Matayo 6:10) Nk’oku turaije kureeba omu kitabo eki, Obukama bwa Ruhanga omu bunaku butari bwa hare nibuza kuhwerekyereza obutegyeki bw’ensi egi, obw’omu iguru buze omu mwanya gwabwo. (Danieli 2:44) Obwo, Obukama bwa Ruhanga buryareetaho ekibanja kye omu nsi.

ENSI ENSYA ERI HAIHI!

15. “Ensi ensya” nikyo ki?

15 Baibuli neetuhamiza eti: “Itwe nitutegyereza eiguru erisya n’ensi ensya ebituurwamu okuhikiirira nk’oku [Ruhanga] yaaraganiise.” (2 Petero 3:13; Isaaya 65:17) Obumwe Baibuli ku erikugamba aha kigambo “ensi,” neeba neemanyisa abantu abarikutuura omu nsi. (Okutandika 11:1) N’ahabw’ekyo “ensi ensya” ey’okuhikiirira n’ekibiina ky’abantu abarikusiimwa Ruhanga.

16. Ni kiconco ki eky’omuhendo eki Ruhanga arikuheereza abo abu arikusiima, kandi n’enki eki turikuragiirwa kukora okubaasa kukitunga?

16 Yesu akaraganisa ngu omu nsi erikwija, abo abarikusiimwa Ruhanga nibaija kutunga ekiconco ‘ky’amagara agatahwaho.’ (Mako 10:30) Nyabura ‘we, shuuruura Baibuli yaawe ahari Yohaana 3:16 na Yohaana 17:3, oshome haza oreebe eki Yesu yaagambire eki turikuragiirwa kukora okubaasa kutunga amagara agatahwaho. Hati reeba omu Baibuli emigisha ei abo abashemereire ekiconco ekyo eky’omutaano kuruga ahari Ruhanga baraije kutunga bari omu Kibanja kya Ruhanga omu nsi.

17, 18. Nituhamya tuta ngu obusingye n’oburinzi biryaba omu nsi yoona?

17 Obubi, entaro, obugomi n’obushaarizi biryaihwaho. “Omubi aryaba atakiriho . . . Kwonka abacureezi baryahungura ensi.” (Zaaburi 37:10, 11) Haryabaho obusingye ahabw’okuba Ruhanga ‘aryamaraho engamba okuhika aha muheru gw’ensi.’ (Zaaburi 46:9; Isaaya 2:4) Obwo “abahikiriire baryagogyeera, bagire obusingye bwingi okuhitsya obu okwezi kuriburira kimwe”—ekirikumanyisa ngu haryabaho obusingye ebiro byona.—Zaaburi 72:7.

18 Abaramya ba Yehova nibaija kutuura omu burinzi. Omu bunaku bw’okuhandiikwa kwa Baibuli, Abaisraeli ku baabaire boorobera Ruhanga, nibwo baabaire batuura omu burinzi. (Abaleevi 25:18, 19) Ka nikiija kuba ekirikushemeza okushemerererwa omu burinzi nk’obwo omu Kibanja kya Ruhanga!—Isaaya 32:18; Miika 4:4.

19. Nitumanya tuta ngu eby’okurya biryaba biri bingi omu nsi ya Ruhanga ensya?

19 Tiharibaho eibura ry’eby’okurya. Omuhandiiki wa Zaaburi akeeshongora ati: “Haryabaho omweru mwingi omu nsi, emyaka eryakondakonda omu misiri omu bibungo.” (Zaaburi 72:16) Yehova Ruhanga aryaha abahikiriire be omugisha, kandi ‘ensi eryareeta omweru gwayo.’—Zaaburi 67:6.

20. Ahabw’enki turikubaasa kuhamya ngu ensi yoona neija kuhinduka ekibanja kya Ruhanga?

20 Ensi yoona eryahinduka ebe ekibanja kya Ruhanga. Amaka amarungi n’emisiri emirungi biryareebeka omu myanya eyaabaire esiisirwe ababi. (Isaaya 65:21-24; Okushuuruurwa 11:18) Nk’oku obunaku burigyenda nibuhingura, ebicweka ebiriba byatwirwemu biryahangusibwa okuhitsya obu ensi yoona eriba nungi munonga ekeera nk’omusiri gw’omuri Eden. Kandi Ruhanga tariremwa ‘kushashaanura engaro ze, akahaazya ekintu kyona ekihuriire eki kirikwetenga.’—Zaaburi 145:16.

21. N’enki ekirikworeka ngu haryabaho obusingye ahagati y’abantu n’emyamaishwa?

21 Haryabaho obusingye ahagati y’abantu n’enyamaishwa. Enyamaishwa ez’omukishaka hamwe n’amatungo biryariira hamwe. Kandi omwana muto taritiina enyamaishwa ez’akabi omu bunaku obu.—Isaaya 11:6-9; 65:25.

22. N’enki ekirihika aha ndwara?

22 Endwara ziryahwaho. Nk’Omutegyeki w’Obukama bwa Ruhanga obw’omu iguru, Yesu aryakiza abantu omu bwingi okukira aha ku yaakozire obu yaabaire ari omu nsi. (Matayo 9:35; Mako 1:40-42; Yohaana 5:5-9) Obwo, “tihaine mutuuzi waayo origira ati: Ndwaire.”—Isaaya 33:24; 35:5, 6.

23. Ahabw’enki okuzooka kuraije kureeta okushemererwa omu mitima yaitu?

23 Abakundwa baitu abafiire baryazooka baheebwe omugisha gw’obutarigaruka kufa. Abo boona abagwejegyereire omu kufa abu Ruhanga arikwijuka nibaija kuzoorwa. Buzimazima, “haryabaho okuzooka kw’abahikiriire n’abatahikiriire.”—Ebyakozirwe 24:15; Yohaana 5:28, 29.

24. Noohurira ota aha ky’okutuura omu Kibanja kya Ruhanga omu nsi?

24 Ebiro by’omu maisho eby’omutaano ka birindiriire abo abarikucwamu kwega ahari Yehova Ruhanga, Omuhangi Mukuru n’okumuheereza! Nikyo Kibanja kya Ruhanga ekirikwija omu nsi eki Yesu yaagambireho obu yaaraganisa enkozi y’ebibi eyaafeeriire aha rubaju rwe ati: “Noija kuguma naanye omu Kibanja kya Ruhanga.” (Luka 23:43, NW) Ni kikuru ngu tweyongyere kwega ebindi ahari Yesu Kristo, ou emigisha egi yoona erirabiramu okubaasa kuhikiirira.

EBI BAIBULI ERIKWEGYESA

▪ Ekigyendererwa kya Ruhanga eky’okuhindura ensi ekibanja kirungi nikiija kuhikiirira.—Isaaya 45:18; 55:11.

▪ Sitaane hati naategyeka ensi egi.—Yohaana 12:31; 1 Yohaana 5:19.

▪ Omu nsi ensya erikwija, Ruhanga naija kuheereza abantu emigisha mingi.—Zaaburi 37:10, 11, 29.

[Ebibuuzo by’Obucweka]

[Ekishushani ekiri aha rupapura 30]

Sitaane akaabaasize kuraganisa kuha Yesu obugabe bw’omu nsi yoona kuri bwabaire butari obwe?

[Ekishushani ekiri aha rupapura 35]