1. ¿Imatan Dios munan Hallp’apaq?

DIOSQA khayna sumaqtan yuyaykushan: Hallp’atan hunt’achinqa kusisqa qhali runakunawan. Biblian willawanchis ‘Señor Dios Edenpi huerta plantasqanta’, chaypin “hallp’amanta phutuchimurqan lliw munayllaña sach’akunata, mikhunapaqpas sumaqta”. Chaymantataq ñawpaq tayta-mamanchis Adanta Evatawan kamaran, chay sumaq huertaman churaspataq niran: “Askhata miraychis, kay pachamanpas hunt’aykuychis, chaypi munayniyoq kaychis”, nispa (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15). Rikusqanchis hina, Diosqa munaran runakuna wawakunayoq kanankuta, chay huertata Hallp’antinpi mast’arinankuta animalkunatapas qhawarinankuta.

2. a) ¿Imaynapin yachanchis Hallp’apaq Diospa munasqan hunt’akunanta? b) Bibliaq nisqan hina, ¿pikunan kay Hallp’api wiñaypaq tiyanqaku?

² Diosqa munan kay Hallp’a paraisoman tukupuqtin runakuna chaypi tiyanantan, ¿hayk’aqllapas chay hunt’akunmanchu? Jehová Diospunin prometen: “Rimasqayta hinan ruwasaq”, nispa (Isaías 46:9-11; 55:11). Arí, Kamaqninchisqa hunt’anqapunin yuyaykusqanta. Paypunin nin, Hallp’ataqa “manan yanqa kananpaqchu” kamarani, aswanpas “runaq tiyananpaqmi” kamarani, nispa (Isaías 45:18). Diospa munasqanman hina, ¿pikunan  kay Hallp’api tiyananku karan, hayk’a tiempopaqtaq? Biblian kutichin: “Chanin runakunaqa kay hallp’atan hap’ikapunqaku, chaypin wiñaypaq tiyanqaku”, nispa (Salmo 37:29; Apocalipsis 21:3, 4).

3. ¿Imaynan kay Hallp’api kawsay kashan, imakunatan tapurikunanchis?

³ Rikusqanchis hina chay promesaqa manaraqmi hunt’akunchu. Runakunaqa onqonkun, wañunkun, maqanakuspataq wañuchinakunku. Arí, manan Diospa munasqanman hinachu kawsay kashan. Jehová Diosqa manapunin munaranchu chhaynapi kawsananchista. Chhaynaqa, ¿iman sucederan? ¿Ima rayku mana hunt’akuranchu Diospa munaynin? Chay tapuykunaman kutichiykunataqa manan runakunaq qelqasqan librokunapichu tarisun, hanaq pachapi sasachakuykuna qallarisqan rayku.

4, 5. a) ¿Pin mach’aqwayta rimachispa Evawan rimaran? b) ¿Imaynapin allin runa suwaman tukupunman?

⁴ Génesis qelqa willan Edén huertapi Diospa awqan paqarimusqanta. ‘Mach’aqway’ nispaña sutichakun chaypas manan cheqaq mach’aqwaychu. Apocalipsis qelqa willan ‘Saqra, Satanás nisqa kasqanta. Paymi kay pachantinta q’otuspa pantachishan’. Sutichallantaqmi “ñawpa mach’aqway”, nispa (Génesis 3:1; Apocalipsis 12:9). Arí, chay awqaqa atiyniyoq angelmi, chay mana rikuna espiritun mach’aqwayta rimachispa Evawan rimaran, imaynan huk artista muñecota rimachin hinata. Chay angelqa rikuranmi runakunapaq Hallp’ata Dios kamashaqtin (Job 38:4, 7).

⁵ Jehová Diospa lliw kamasqanqa allinpunin. Chhaynaqa, ¿pin kamaran “Saqra” “Satanasta”? Diospa kamasqan huk atiyniyoq angelmi pay kikinmanta Saqraman tukupuran. ¿Imaynatan chay sucederan? Imayna huk allin  runa tiempoq pasasqanman suwaman tukupunman hina. ¿Imaynapin suwaman tukupunman? Sonqonpipaschá rikhurichin mana allinkuna munapayayta. Chayllapi yuyaykuqtinqa astawanmi mana allinkuna munapayasqan saphichakunman. Yuyaykusqanman hina imapas kaqtinqa yaqapaschá sonqonpa munapayasqanta ruwanqa (leey Santiago 1:13-15).

6. ¿Imaynapin Diospa kamasqan ángel Saqra, Satanás nisqa kapuran?

⁶ Kaqllataqmi sucederan Satanaswanpas. Jehová Diosmi Adanta Evatawan niran, wawakunayoq kaspa kay Hallp’aman hunt’aychis nispa, chaytachá chay angelqa uyariran (Génesis 1:27, 28). Khaynatachá yuyaykuran: “¡Kay runakuna miraspaqa ñoqatan yupaychawankuman Dios yupaychanankutaqa!” nispa. Chay millay yuyaykusqanmi sonqonpi saphichakuran, chaymantataq Diosmanta mana kaqta rimaspa Evata q’oturan (leey Génesis 3:1-5). Chhaynapin chay ángel “Saqra” kapuran, “Saqra” sutiqa “Yanqamanta tunpaq” ninanmi. Chaymantapas “Satanás” nisqa kapuran, “Satanás” sutiqa “Contrapi churakuq” ninanmi.

7. a) ¿Ima raykun Adanwan Evawan wañuranku? b) ¿Ima raykun Adanpa llapa miraynin machuyanchispas wañunchispas?

⁷ Satanasqa toqllakunawan llullakuykunawanmi Adanta Evatawan q’oturan Diosta mana kasukunankupaq (Génesis 2:17; 3:6). Mana kasukusqankumantataq wañuranku Diospa nisqan hina (Génesis 3:17-19). Huchallikusqanmantan Adanqa manaña ch’uya runachu karan chaymi llapa mirayninpas huchayoq kapuranku (leey Romanos 5:12). Chayqa rikch’akunman torta ruwana q’aphñusqa moldemanmi. ¿Imaynatan chay moldepi ruwasqa tortakuna lloqsinqa? Chay q’aphñusqa molde kasqanman hinan lloqsinqa. Kaqllataqmi llapa runakunapas “q’aphñusqa” hina nacenchis Adanpa huchallikusqanwan. Chay raykun machuyanchis wañunchispas (Romanos 3:23).

8, 9. a) ¿Ima niranmi Satanás Diospa kamachikuyninmanta? b) ¿Ima raykun mana kaq pachachu Dios wañuchiran mana kasukuqkunata?

 ⁸ Satanasqa Adanta Evatawan Diospa contranpi huchallichisqanwanmi mana kasukuqkunaq umalliqninman tukupuran. Jehová Diosmanmi churapakuran imayna kamachisqanmanta mana kaqta rimaspa. Kay hinatan niran:  “Mana allin kamachikuqmi, kamachinkunatan yukan manataqmi munanchu allin kanankuta. Runakunaqa manan necesitankuchu Diospa kamachikuyninta, kikillankumantan allin kaqta mana allin kaqtapas akllakunkuman. Allinmi kankuman ñoqata kasuwaspankuqa”, nispa. ¿Imatan Dios ruwaran chhayna millay tunpasqanmanta? Wakinqa ninkun, wañuchinman karan mana kasukuqkunata, nispa. Mana kasukuqkunata wañuchispa, ¿sut’imanchu horqonman karan Satanaspa llullakusqanta? ¿Rikuchinmanchu karan allin kamachikuq kasqanta?

⁹ Jehová Diosqa chanillantan imatapas ruwan. Chay rayku mana kaq pachachu mana kasukuqkunata wañuchiran. Aswanmi tiempoq pasananta suyaran Saqraq k’amisqanman kutichinanpaq, llulla kasqantapas sut’iman horqonanpaq. Chay tiempopin Satanaspa yanapayninwan runakunalla kamachikunanku karan. Kay libroq 11 capitulonpin willakushan ima rayku chhaynata ruwaran, ima raykutaqmi khaytukuy tiempota suyashan chay sasachakuykunata allichananpaq. Ichaqa tapukuy: ¿Adanwan Evawan creenankuchu karan Satanasta paykunapaq mana imatapas ruwashaqtin? ¿Allintachu yuyaykusharanku imaymana qoqninku Jehová Diosta millay llullata hina rikuspanku? ¿Imatan qan ruwawaq karan?

10. ¿Imaynatan qanpas Jehová Dioswan kaspa Saqraq k’amisqanman kutichiwaq?

¹⁰ Allinmi kanman chay tapuykunapi yuyaymanayqa ñoqanchispas chhaynapi tarikusqanchis rayku. Qanpas Jehová Dioswan kaspan Satanaspa k’amisqanman kutichiwaq. Sichus Diosta Kamachiqniykita hina kasukunki chayqa Saqra llulla kasqantan rikuchinki (Salmo 73:28; leey Proverbios 27:11). Kay pachapi waranqa-waranqa millonninpiña runakuna tiyan chaypas, pisillan Jehová Diosta Kamachiqninkuta hina akllakunku. Chay rayku tapukunanchis: ¿Bibliapunichu yachachin Satanás kay pachapi kamachikuq kasqanta? nispa.

11, 12. a) ¿Imaynatan Jesús wateqasqa kasqanpi rikukun Satanás kay pachapi kamachikuq kasqanta? b) ¿Imapin yachallanchistaq Satanás kay pachapi kamachikuq kasqanta?

¹¹ Jesusqa yacharanmi Satanás kay pachapi kamachikuq kasqanta. Huk kutipin Saqra huk qhawariyllapi Jesusman rikuchiran “kay pacha lliw suyukunata lliw hatun atiyninkunatawan”, nirantaq: “Qonqoriykukuspachus yupaychawanki chayqa, lliw kaykunatan qopusqayki”, nispa (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Chay nisqanpi yuyaykuy. Sichus mana Satanaspa makinpichu lliw suyukuna kashanman chayqa, ¿wateqanmanchu karan Jesusta chaykunawan? Jesusqa manan negaranchu Saqraq makinpi lliw suyukuna kasqanta, mana chayqa sut’imanmi horqonman karan.

¹² Jehová Diosmi tukuy-atiyniyoq, tukuy imaymana Kamaqpas (Apocalipsis 4:11). Biblian ichaqa mana maypipas ninchu, Jehová Diosmi otaq Jesucriston kay pachata kamachishan nispaqa. Aswanmi Jesús Saqrata suticharan “kay pachapi kamachikuq”, nispa (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Hinaspapas Biblian willan Satanás ‘kay pacha kamachiq dios’ kasqanta (2 Corintios 4:3, 4). Apóstol Juanpas Satanasmanta kayta niran: ‘Lliw kay pachan Saqraq munaychakusqan kashan’, nispa (1 Juan 5:19).

13. ¿Ima rayku necesitanchis mosoq pachata?

¹³ Watakunaq pasasqanman hina kay pachapi millay kawsay astawan yapakushan. Ejercitokuna awqa-tinkuypi kashanku, kamachikuqkunapas waqllipushanku, religionpi umalliqkunapas iskay uyan kanku, wakwarishanmi millay yana alma runakunapas. Kay pachapi millay kawsayqa manañan allichakunqachu. Ichaqa Bibliaq willasqan hina as pisi tiempomanta Armagedón nisqa hatun maqanakuypi Dios chaykunata tukuchinqa, chay qhepamantaq mosoq pachapi sumaq kawsay kanqa (Apocalipsis 16:14-16).

14. ¿Pitan Dios akllaran Reinonpi Kamachikuq kananpaq, ima nispan Biblia willaranña chay Kamachikuqmanta?

 ¹⁴ Jehová Diosmi Jesucristota akllaran Diospa Reinonpi Kamachikuq kananpaq. Ñawpaqmantañan Biblia kayta willaran: “Huk qhari wawa nacepuwanchis, Diosmi qowanchis huk qhari wawata, paymi ñoqanchista kamachiwasun. Paypa sutinmi [...], Thak-kaypa Qollanan. [...,] kamachikuy atiyninqa hinantinmanmi mast’arikunqa, thak-kaypas manan tukukunqachu”, nispa (Isaías 9:6, 7). Jesusmi qatikuqninkunata yachachiran chay kamachikuyta mañakunankupaq: “Kamachikuq-kayniyki takyachisqa kachun, munayniyki kay pachapi ruwakuchun, imaynan hanaq pachapipas ruwakun hinata”, nispa (Mateo 6:10, Edición 1988). Diospa Reinonmi otaq Diospa Kamachikuynin kay pachapi kamachikuqkunata tukuchinqa, paykunaq rantintataq kamachikunqa (leey Daniel 2:44). Chaymantataq kay Hallp’ata paraisoman tukuchinqa.

15. ¿Iman ‘mosoq hallp’a pacha’?

¹⁵ Biblia nin: “Diospa prometewasqanchis mosoq hanaq pachata mosoq hallp’a pachatawan suyashanchis, chaykunapiqa tukuy imapas chaninkaman kanqa”, nispa (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Biblia ‘hallp’amanta’ rimaspaqa runakunawanmi mayninqa tupachin. Chaymi chay ‘mosoq hallp’a pacha’ tupan Dios sonqo runakunawan.

16. ¿Ima sumaq regalotan Dios qonqa pay sonqo runakunaman, imata ruwana chayta chaskinapaq?

¹⁶ Jehová Diosmi mosoq pachapi pay sonqo runakunaman “wiñay kawsayta” qonqa, chaytan Jesús prometeran (Marcos 10:30). Ama hina kaspa Bibliaykipi maskhay Juan 3:16; 17:3 textokunata, Jesusmi chay textokunapi willashan imatan ruwananchis wiñay kawsayta chaskinapaq. Kunanqa Bibliapi yachasun ima saminchaykunatan chaskinqaku Paraisopi tiyaqkuna.

17, 18. ¿Imaynapin yachanchis Hallp’antinpi thak kawsay kananta, mana manchakuspa tiyananchistapas?

 ¹⁷ Millay ruway, awqa-tinkuy, huchapi kawsay, k’araq sonqo kaypas chinkapunqan. “Chinkapullanqan millay runakunaqa [...]. Llamp’u sonqokunan ichaqa kay hallp’ata chaskinqaku.” (Salmo 37:10, 11.) Thak kawsaymi kanqa, Diosmi ‘teqsimuyuntinpi awqa-tinkuykunata qolluchinqa’ (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Chay kawsay chayamuqtinmi ‘chanin runa t’ikarinqa, thak kawsaypas hunt’aykunqa manaña killaq’ kanankama, chayqa wiñay-wiñaypaq ninanmi (Salmo 72:7).

¹⁸ Jehová Diospa kamachinkunaqa mana manchakuspan tiyanqaku. Ñawpa israelitakunapas Diosta kasukuspaqa mana llakipakuspan tiyaranku (Levítico 25:18, 19). ¡Ancha sumaqmi kanqa Paraisopi mana manchakuspa tiyayqa! (leey Isaías 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Imaynapin yachanchis mosoq pachapi askha mikhuykuna kananta?

¹⁹ Manañan mikhuykuna pisiyanqachu. “Askhallaña trigo kachun, orqo patakunapi askhallaña aytikuchun”, nispan salmista takiran (Salmo 72:16). Jehová Diosmi saminchanqa pay sonqo runakunata, ‘chakrakunapas rurunqan’ (Salmo 67:6).

20. ¿Imaynapin yachanchis Hallp’antin paraisoman tukunanta?

²⁰ Hallp’antinmi paraisoman tukunqa. Millay runakunaq purunyachisqan hallp’apin sumaq wasikunata hatarichinqaku sumaq huertakunan kanqapas (leey Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Hallp’an pisi-pisimanta aswan sumaqman tukunqa, Edén huerta hinan teqsimuyuntin sumaqllaña kapunqa. Diosmi wiñaypaq ‘makinta kicharispa llapa kawsaqkunata munasqankuwan saksaykachinqa’ (Salmo 145:16).

21. ¿Imaynapin yachanchis runakunawan animalkunawan sumaq kawsay kananta?

²¹ Runakunan animalkunawan sumaqta kawsanqaku. Salqa animalkunan uywasqa animalkunawan kuska  mikhunqaku. Manan wawapas salqa animalkunata manchakunqachu (leey Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Iman sucedenqa onqoykunawan?

²² Manañan onqoykuna kanqachu. Diospa akllasqan Kamachikuq Jesusmi llapa onqosqakunata hanpinqa, kay Hallp’api kashaspa hanpisqanmantaqa astawanraq (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). “Manan mayqellanpas: ‘Onqosqan kani’, ninqachu.” (Isaías 33:24; 35:5, 6.)

23. ¿Ima raykun ancha kusikunapaq kanqa wañupuqkunaq kawsarinpuynin?

²³ Munakusqanchis runakunapas wañusqankumantan kawsarinqaku, kasukuspaqa manañan hayk’aqpas wañunqakuchu. Lliw Diospa yuyayninpi kaqkunan kawsarimunqaku. Arí, ‘chaninkunatapas mana chaninkunatapas wañusqankumantan Dios kawsarichimunqa’ (Hechos 24:15; leey Juan 5:28, 29).

24. ¿Ima ninki kay Hallp’a Paraíso kaqtin chaypi tiyakuymanta?

²⁴ Ancha Hatun Kamaqninchis Jehová Diosmanta astawan yachayta munaspa munayninta ruwaqkunapaqmi sumaq suyakuy kashan. Jesusmi qayllanpi wañuq suwata niran: “Ñoqawan kuska paraisopi kanki”, nispa, chhaynapin hamuq Paraisomanta rimaran (Lucas 23:43). Chay saminchaykunaqa Jesucristowanmi hunt’akunqa, chay raykun paymanta astawanraq yachananchis.