1. Saida mak Maromak nia hakarak ba mundu neʼe?

MAROMAK nia hakarak ba mundu neʼe kapás tebetebes. Maromak Jeová hakarak mundu neʼe atu nakonu ho ema neʼebé kontente no isin-diʼak. Bíblia hatete katak Maromak “halo jardín iha Eden”, no nia “halo moris ai-hun oioin neʼebé diʼak atu haree no diʼak atu han”. Kuandu Maromak kria tiha mane no feto primeiru, Adão ho Eva, Nia fó sira fatin kapás no hatete ba sira: “Iha oan no bei-oan bá no sai barak, no halo mundu nakonu, no tau matan mundu tomak.” (Gênesis [Kejadian] 1:28; 2:8, 9, 15) Nuneʼe, Maromak hakarak katak ema iha oan sira, halo mundu tomak sai hanesan jardín furak, no tau matan ba animál hotu.

2. (a) Oinsá mak ita hatene katak Maromak nia hakarak ba mundu neʼe sei sai loos? (b) Tuir Bíblia, ema hanesan saida mak Maromak hakarak atu moris iha mundu?

² Tuir Ita-nia hanoin, Maromak Jeová nia hakarak ba ema hotu atu moris iha mundu neʼebé hanesan jardín furak sei sai loos ka lae? Maromak hatete: “Haʼu  rasik koʼalia ona . . . Haʼu sei halo nuneʼe.” (Isaías [Yesaya] 46:9-11; 55:11) Sin, buat neʼebé Maromak hakarak halo, nia sei halo duni! Nia hatete katak nia “la kria [mundu] ho saugati deʼit”, maibé “nia halo mundu hodi ema hela iha mundu neʼe”. (Isaías [Yesaya] 45:18) Maromak hakarak ema hanesan saida atu moris iha mundu? No Maromak hakarak ema atu moris iha mundu toʼo tinan hira? Bíblia hatán: “Ema neʼebé loos sei simu rai, no sira sei moris ba nafatin iha neʼebá.”—Salmo (Mazmur) 37:29; Apokalipse 21:3, 4.

3. Situasaun aat saida deʼit mak mosu iha mundu? Tan neʼe, ita bele husu pergunta saida deʼit?

³ Klaru katak ida-neʼe seidauk akontese, tanba agora ema sai moras no mate, no mós iha funu no ema oho malu. Tuir loloos, laʼós Maromak nia hakarak atu mundu neʼe sai aat hanesan agora. Se nuneʼe, tanbasá mak problema sira mosu? Tanbasá mak Maromak nia hakarak la sai loos? Ita la bele hetan resposta iha livru istória neʼebé ema hakerek, tanba problema nia hun mosu iha lalehan.

4, 5. (a) Tuir loloos, sé mak uza samea atu koʼalia ba Eva? (b) Oinsá mak ema neʼebé uluk diʼak no laran-moos bele sai naʼok-teen?

⁴ Livru primeiru iha Bíblia fó-hatene kona-ba inimigu ida neʼebé mosu iha jardín Eden. Bíblia bolu nia “samea”, maibé nia laʼós animál ida. Livru ikus iha Bíblia dehan katak nia mak “ida neʼebé bolu nuʼudar Diabu no Satanás, neʼebé lohi mundu tomak”. Bíblia mós bolu nia “samea uluk nian”. (Gênesis [Kejadian] 3:1; Apokalipse 12:9) Anju forte neʼe uza samea atu koʼalia ba Eva, hanesan ema matenek bele lohi ema atu fiar katak ninia lian sai husi boneka ida. Klaru  katak anju neʼe iha ona kuandu Maromak prepara mundu nuʼudar ema nia hela-fatin.—Jó (Ayub) 38:4, 7.

⁵ Maibé, se Maromak halo kriatura hotu perfeitu, sé mak halo “Diabu” ka “Satanás” neʼe? Loloos, Maromak nia anju forte ida halo nia an rasik sai Diabu. Oinsá mak ida-neʼe bele akontese? Ida-neʼe hanesan ho ema neʼebé uluk diʼak no laran-moos bele sai naʼok-teen. Oinsá mak ema diʼak bele sai aat? Ema neʼe husik ninia hakarak aat atu mosu iha ninia laran. Se nia hanoin nafatin kona-ba hakarak neʼe, ninia hakarak sei sai makaʼas tebes. Tuirmai, se nia iha oportunidade, nia sei halo buat ruma atu hetan ninia hakarak neʼebé laloos.—Tiago 1:13-15.

6. Oinsá mak Maromak nia anju forte ida sai Diabu Satanás?

⁶ Ida-neʼe mós akontese ho Diabu Satanás. Nia rona hela kuandu Maromak fó-hatene ba Adão no Eva atu iha família hodi halo mundu sai nakonu ho sira-nia oan no bei-oan sira. (Gênesis [Kejadian] 1:27, 28) Satanás hanoin: ‘Diʼak liu se ema hotu adora haʼu, laʼós Maromak!’ Entaun, hanoin aat neʼe sai buras iha ninia laran. Ikusmai, nia lohi Eva hodi koʼalia bosok kona-ba Maromak. (Gênesis [Kejadian] 3:1-5) Hanesan neʼe, nia sai “Diabu”, katak “Bosok-Teen”. Nia mós sai “Satanás”, katak “Ida neʼebé Kontra Hasoru”.

7. (a) Tanbasá mak Adão ho Eva mate? (b) Tanbasá mak Adão nia bei-oan hotu sai ferik-katuas no mate?

⁷ Hodi bosok no lohi Adão ho Eva, Diabu Satanás book sira atu la halo tuir Maromak. (Gênesis [Kejadian] 2:17; 3:6) Maromak hatete nanis ona katak se Adão ho Eva la halo tuir, sira sei mate, no ikusmai ida-neʼe mak akontese. (Gênesis [Kejadian] 3:17-19) Depois Adão halo sala, nia la perfeitu tan. Tan neʼe,  ninia bei-oan hotu mós sai ema sala-naʼin. (Roma 5:12) Situasaun neʼe hanesan ho forma atu halo bolu, ka bolu-fatin. Se forma neʼe kabetak ona, bolu sai hanesan saida? Bolu ida-idak sei sai kabetak, loos ka lae? Hanesan neʼe mós, ema ida-idak hetan “kabetak”, ka sala husi Adão, neʼe katak sira la perfeitu. Tanba ema hotu sala-naʼin, sira sai ferik-katuas no mate.—Roma 3:23.

8, 9. (a) Satanás hasaʼe lia kona-ba saida? (b) Tanbasá mak Maromak la oho kedas sira neʼebé kontra hasoru nia?

⁸ Kuandu Satanás book Adão no Eva atu la halo tuir Maromak nia ukun-fuan, Satanás loloos halo sira kontra hasoru Maromak. Satanás hasaʼe lia kona-ba dalan neʼebé Maromak Jeová ukun. Ida-neʼe hanesan Satanás hatete: ‘Maromak ukun-naʼin neʼebé ladiʼak. Maromak bosok-teen, no la fó buat diʼak ba ninia povu. Ema la presiza Maromak atu ukun sira. Sira rasik bele foti desizaun kona-ba buat neʼebé diʼak no ladiʼak. Sira sei kontente liu se sira husik haʼu atu ukun sira.’ Tanba Satanás hasaʼe lia kona-ba Maromak nia ukun no duun Maromak, saida mak Maromak sei halo? Ema balu hanoin katak diʼak liu se Maromak oho kedas sira hotu neʼebé kontra hasoru nia. Maibé, halo nuneʼe sei rezolve lia neʼebé Satanás hasaʼe kona-ba Maromak nia ukun ka lae? Se Maromak oho sira hotu, ida-neʼe hatudu katak ninia ukun mak loos ka lae?

⁹ Tanba Maromak Jeová nia justisa sempre loos, nia la bele oho kedas sira neʼebé kontra hasoru nia. Nia deside atu fó tempu hodi hatudu katak lia neʼebé Satanás hasaʼe laloos, no mós atu hatudu katak Diabu bosok-teen. Nuneʼe, Maromak fó tempu atu husik ema ukun an rasik iha Satanás nia ukun okos. Kapítulu 11 husi  livru neʼe sei koʼalia kona-ba tansá mak Maromak Jeová halo ida-neʼe, no tansá mak nia husik tempu naruk atu rezolve lia sira-neʼe. Maibé agora diʼak se ita hanoin kona-ba buat tuirmai neʼe: Tanbasá Adão no Eva fiar Satanás neʼebé nunka halo buat diʼak ba sira? Tanbasá sira fiar katak Maromak Jeová mak bosok-teen neʼebé  laran-aat maski nia fó sira buat hotu neʼebé sira iha? Se Ita iha Adão ka Eva nia fatin, Ita sei fiar ba sé?

10. Oinsá mak ita bele apoia Maromak Jeová atu hatudu katak lia neʼebé Satanás hasaʼe mak sala?

¹⁰ Diʼak atu hanoin kona-ba pergunta sira-neʼe tanba ita ida-idak hasoru situasaun neʼebé hanesan. Sin, ita mós iha oportunidade atu apoia Maromak Jeová atu hatudu katak lia neʼebé Satanás hasaʼe mak sala. Ita bele simu Maromak Jeová nuʼudar ita-nia Ukun-Naʼin, no hatudu sai katak Satanás mak bosok-teen. (Salmo [Mazmur] 73:28; Provérbios [Amsal] 27:11) Triste tanba maski iha ema barak tebes iha mundu neʼe, ema uitoan deʼit mak apoia Maromak Jeová. Ida-neʼe lori ita ba pergunta importante ida tan: Tuir loloos, Bíblia hanorin katak Satanás mak ukun mundu neʼe ka lae?

11, 12. (a) Oinsá mak tentasaun neʼebé Satanás fó ba Jesus hatudu katak Satanás mak ukun mundu neʼe? (b) Saida tan mak hatudu katak Satanás mak ukun mundu neʼe?

¹¹ Jesus la duvida katak Satanás mak ukun mundu neʼe. Hodi uza milagre Satanás hatudu ba Jesus “mundu nia ukun hotu no sira-nia glória”. Tuirmai, Satanás promete ba Jesus: “Buat hotu neʼe haʼu sei fó ba ó, se ó adora haʼu.” (Mateus 4:8, 9; Lucas 4:5, 6) Hanoin toʼok kona-ba ida-neʼe. Oinsá mak Satanás bele tenta Jesus hodi fó ukun sira-neʼe ba Jesus, se sira-neʼe laʼós Satanás nian? Jesus la nega katak governu hotu iha mundu neʼe mak Satanás nian, tanba tuir loloos, Satanás mak forsa iha governu sira-neʼe nia kotuk.

¹² Klaru katak Jeová mak Maromak kbiit boot liu hotu, Kriadór neʼebé halo buat hotu-hotu iha rai no lalehan. (Apokalipse 4:11) Maibé, Jesus hatete katak  Satanás mak “ukun-naʼin mundu neʼe nian”. (João 12:31; 14:30; 16:11) Bíblia mós bolu Diabu Satanás nuʼudar “maromak mundu neʼe nian”. (2 Korinto 4:3, 4) Kona-ba Satanás, apóstolu João hakerek: “Mundu tomak iha aat-naʼin nia ukun.”—1 João 5:19.

13. Tanbasá mak ita presiza mundu foun?

¹³ Tinan ba tinan, perigu aumenta ba beibeik iha mundu neʼe. Mundu nakonu ho funu no krime, no ulun-naʼin polítiku no ulun-naʼin relijiaun neʼebé laran-makerek. Ema la bele hadiʼa buat aat hotu iha mundu neʼe. Bíblia hatete katak lakleur tan Maromak sei halakon mundu aat neʼe iha ninia funu naran Armajedón. Ida-neʼe sei loke dalan ba mundu foun neʼebé iha justisa.—Apokalipse 16:14-16.

14. Maromak hili sé atu sai Liurai iha Ninia Ukun iha lalehan? Oinsá mak eskritura fó-hatene nanis kona-ba ida-neʼe?

¹⁴ Maromak Jeová hili Jesus Kristu atu sai Liurai iha ninia Ukun, ka governu iha lalehan. Iha tempu uluk, Bíblia fó-hatene nanis: “Oan-mane ida moris tiha mai ita, oan-mane ida fó tiha mai ita; no direitu atu ukun sei tau tiha iha ninia kabaas. Nia sei iha naran . . . Liurai-Oan Dame nian. Ninia governu sei sai forte liu no dame sei la iha rohan.” (Isaías [Yesaya] 9:6, 7) Kona-ba governu ida-neʼe duni mak Jesus hanorin ninia dixípulu sira atu halo orasaun: “Halo Ita-nia Ukun toʼo mai rai. Halo Ita-nia hakarak sai loos iha rai, hanesan iha lalehan.” (Mateus 6:10) Hanesan ita sei haree iha kapítulu seluk iha livru neʼe, lakleur tan Maromak nia Ukun sei halakon governu hotu iha mundu neʼe. (Daniel 2:44) Iha tempu neʼebá Maromak nia  Ukun sei halo mundu tomak sai paraízu, ka jardín furak ida.

15. Saida mak “rai foun”?

¹⁵ Bíblia promete mai ita: “Tuir [Maromak nia] promesa, ita hein lalehan foun no rai foun, no iha neʼebá sei iha nafatin hahalok loos.” (2 Pedro 3:13; Isaías [Yesaya] 65:17) Bainhira Bíblia hatete “rai”, dala ruma neʼe katak ema neʼebé hela iha rai. (Gênesis [Kejadian] 11:1) Nuneʼe, “rai foun” neʼebé sei iha nafatin hahalok loos mak ema sira neʼebé Maromak simu.

16. Prezente folin-boot saida mak Maromak sei haraik ba ema neʼebé nia simu? Saida deʼit mak ita tenke halo atu simu prezente neʼe?

¹⁶ Jesus promete katak iha mundu foun neʼebé besik atu mai, ema neʼebé Maromak simu sei hetan prezente “moris rohan-laek”. (Marcos 10:30) Jesus fó-hatene saida mak ita tenke halo atu bele hetan moris rohan-laek. Atu hatene kona-ba neʼe, favór ida lee iha João 3:16 no 17:3. Agora mai ita haree husi Bíblia kona-ba bensaun sira neʼebé Maromak sei fó ba sira neʼebé simu prezente moris rohan-laek iha mundu foun.

17, 18. Tanbasá mak ita bele fiar katak sei iha dame no hakmatek iha mundu tomak?

¹⁷ Hahalok aat, funu, krime, no violénsia sei la iha tan. “Ema laran-aat sira sei la iha ona . . . Maibé ema laran-maus sei simu rai.” (Salmo [Mazmur] 37:10, 11; Mateus 5:5) Sei iha dame tanba ‘Maromak sei hapara funu toʼo rai nia rohan’. (Salmo [Mazmur] 46:9; Isaías [Yesaya] 2:4) Iha tempu neʼebá “ema neʼebé loos sei sai buras, no dame sei sai barak toʼo fulan la iha tan”, neʼe katak dame sei iha ba nafatin!—Salmo (Mazmur) 72:7.

¹⁸ Ema neʼebé adora Maromak Jeová sei moris  hakmatek. Iha Bíblia nia tempu, kuandu ema Izraél halo tuir Maromak, sira moris hakmatek. (Levítico [Imamat] 25:18, 19) Atu moris ho dame hanesan neʼe iha mundu foun mak buat neʼebé kapás tebetebes!—Isaías (Yesaya) 32:18; Miquéias (Mikha) 4:4.

19. Oinsá mak ita hatene katak sei iha ai-han barak iha Maromak nia mundu foun?

¹⁹ Hamlaha sei la iha. Ema ida neʼebé hakerek salmu hatete: “Sei iha hahán barak iha rai; iha foho-tutun, sei iha barak liután.” (Salmo [Mazmur] 72:16; Apokalipse 7:16) Maromak Jeová sei fó bensaun ba ema neʼebé loos, no “rai sei fó duni modo ho ai-fuan”.—Salmo (Mazmur) 67:6.

20. Tanbasá mak ita bele fiar katak mundu tomak sei sai jardín furak?

²⁰ Mundu tomak sei sai jardín furak. Iha fatin sira neʼebé uluk ema sala-naʼin estraga, sei harii uma no halo jardín kapás. (Isaías [Yesaya] 65:21-24; Apokalipse 11:18) Neineik-neineik, ema sei halo jardín kapás neʼe sai luan liu toʼo mundu tomak haree furak no fó ai-han kapás hanesan jardín Eden iha tempu uluk. No Maromak sei nafatin ‘loke nia liman no halo kontente buat hotu neʼebé moris nia hakarak’.—Salmo (Mazmur) 145:16.

21. Saida mak hatudu katak sei iha dame entre ema no animál sira?

²¹ Sei iha dame entre ema no animál sira. Animál fuik no animál maus sei han hamutuk. Labarik kiʼik mós sei la taʼuk animál neʼebé agora siʼak.—Isaías (Yesaya) 11:6-9; 65:25.

22. Saida mak sei akontese ho moras?

²² Moras sei lakon. Nuʼudar Liurai ba Maromak nia Ukun iha lalehan, Jesus sei fó isin-diʼak ba ema barak liu duké tempu neʼebé nia hela iha mundu.  (Mateus 9:35; Marcos 1:40-42; João 5:5-9) Iha tempu neʼebá: “La iha ema neʼebé hela iha rai sei dehan: ‘Ha’u moras.’”—Isaías (Yesaya) 33:24; 35:5, 6.

23. Tanbasá mak moris-hiʼas sei halo ita haksolok?

²³ Ema neʼebé ita hadomi neʼebé mate ona sei moris hiʼas fali, no sira sei iha oportunidade atu la mate tan. Sin, ema barak neʼebé mate ona, sei moris filafali. Tuir loloos, “oras sei toʼo mai kuandu ema hotu neʼebé iha rate laran sei rona nia lian no sai husi rate”.—João 5:28, 29; Apóstolu 24:15.

24. Ita sente oinsá kona-ba moris iha Paraízu iha mundu?

²⁴ Ema neʼebé hili atu aprende kona-ba ita-nia Kriadór Boot, Maromak Jeová, no serbí nia, sei hetan futuru ida neʼebé kapás tebetebes! Kuandu Jesus promete ba ema aat neʼebé tara iha ninia sorin hodi dehan: “Ó sei hamutuk ho haʼu iha Paraízu”, tuir loloos, nia koʼalia kona-ba Paraízu iha mundu foun neʼebé besik ona atu mai. (Lucas 23:43) Nuneʼe, importante tebes atu kontinua estuda kona-ba Jesus Kristu, tanba liuhusi nia mak Maromak sei haraik bensaun sira-neʼe.