1. Awashima u Aôndo sha ci u tar ne yô, kanyi?

KWAGH u Aôndo a we ishima u eren sha ci u tar ne la doo je gande. Yehova soo ér tar u̱ iv a ior mba lun saan saan, mba lun gbong gbong kpaa. Bibilo kaa ér “Aôndo er sule ken Eden,” shi er “hanma kon u doon u nengen man shi u doon u yan, u mende hen inya.” Aôndo gbe Adam man Ifa, nomsoor man kwase u hiihii la yô, A ver ve ken ya u doonashe ne, a kaa a ve ér: “Mar nen kpishi, seer nen ngeen, iv nen tar, gema nen u, u̱ lu sha ikev yen.” (Genese 1:28; 2:8, 9, 15) Nahan Aôndo wa ishima ér uumace ve̱ mar ônov, ve̱ samber a paradiso shon u ve lu ker la a̱ tser tar, nahan ve̱ nengen sha hanma kwagh u a zenden sha tar cii.

2. (a) Er nan ve se fe ser awashima u Aôndo a lu a mi sha ci u tar ne una kure kpee a bunde ga? (b) Sha kwagh u Bibilo i̱ ôr yô, ka unô ior nahan vea lu uma gbem sha wono?

² Nahan, ú hen wer kwagh u Yehova Aôndo a we ishima ér ior ve̱ lu ken paradiso shin tar ne, una tsa a kure nahan je kpa? Aôndo kaa wener, “M ôr kwagh, Me kure un sha mi vough kpaa.” (Yesaia 46:9-11; 55:11) Kwagh u Aôndo je a we ishima u eren yô, una er un kpee je a bunde ga! A kaa wener un “gba [tar] er u̱ lu gbilin dang ga,” kpa un “maa u sha er ior ve̱ tema sha u” yô. (Yesaia 45:18) Ka unô ior nahan Aôndo yange soo ér ve̱ lu sha tara? Shi soo ér ve̱ tsa sha ú anyom a me? Bibilo na mlumun, ér: ‘Mbaperapera vea ya  dyako u tar, vea lu ken u gbem.’—Pasalmi 37:29; Mpase 21:3, 4.

3. Ka nyi akaa a kôron kunya a lu eren sha tar nyiana, man kwagh ne lan se ishima se nyôr pinen ser nyi?

³ Kwagh ne ngu a̱ lu nahan ga je ka ashe tugh ga. Hegen ior ka ve gba angev, ve kpe kpaa; shi ashighe agen ka ve nôngo num ve wua ayol a ve. Yange kwagh nzughul mape. Nahan kpa, sha mimi yô, Aôndo wa ishima ér tar u̱ lu er se nenge ú lu nyian nahan ne ga cii! Nahan lu nyi i̱ nzughulu? Er nan ve awashima u Aôndo la á lu a̱ kure ga? Ma takerada u orumace nan nger môm ú ua fatyô u ôron se ityôkyaa shon kpa ngu ga, gadia mzeyol la hii lu shaala ica je.

4, 5. (a) Ka an jim yange nan yer ken iyô nan ôr kwagh a Ifa? (b) Ormimi u nan vande nzughul kwagh ga kpa, nana fatyô u hingir ormbaiv nena?

⁴ Takerada u hiihii u ken Bibilo la ôr se kwagh u orgen u hendankwagh a Aôndo, u yange va ande ken sule u Eden yô. Í yila un ér “iyô,” kpa gban kan di iyô i kpelan iyav inya ne tsô ga. Takerada u masetyô u ken Bibilo la pase ér un shon ne ka “u i yer un er Diabolo man shi Satan la, u a lu tsughun tar cii la.” Shi í yila un kpaa ér “ka tseyô” u hiihii je la. (Genese 3:1; Mpase 12:9) Ortyom u ageegh, u a lu jijingi, í nengen a na ga ne, lu un na iyô i̱ ôr kwagh a Ifa ye, di er or u wan atseregh ka nan eren imo, kpa i lu inja er imo la due ka mape gen nahan. Zum u Aôndo lu sôron tar veren sha u uumace ve̱ lu sha ú la, jijingi ne lu her lu nengen je ka ilian ga.—Yobu 38:4, 7.

⁵ Nahan kpa, er hanma kwagh u Yehova Aôndo gba cii lu u vough yô, lu an jim nan gba “Diabolo,” shin “Satan” ne asee? U ngeen kwagh ga yô, lu wan u Aôndo u ken jijingi ugen gema iyol na hingir Diabolo ye. Kpa er nan je ve kwagh lu nahana? Doo u se umbur ser nyian kpa, or u kera cii nan lu ormimi, nan nzughul kwagh ga kpa alaghga nana gema nana hingir ormbaiv. Kwagh ka a er nahan inja  nena? Alaghga or la nana de ér isharen i bo i̱ i̱ kende nan ken ishima la i̱ kôrough ken ishima i nan. Aluer nan zer henen shami her gbem yô, alaghga isharen i bo la ia lu hemban taver a taver cii. Nahan ian a va duen yô, maa nana er kwaghbo shon u a sar nan ve, nan lu zeren henen sha mi la.—Yakobu 1:13-15.

6. Wan u Aôndo u ken jijingi u ageegh ugen yange er nan ve va hingir Satan Diabolo?

⁶ Ka kwagh u Satan Diabolo kpa yange er vough je ne. A̱ shi nan kpa yange ta ato za ungwa Aôndo lu kaan a Adam man Ifa ér ve̱ mar ônov ve̱ iv tar. (Genese 1:27, 28) Tsô, alaghga Satan maa gba henen ken ishima na ér: ‘Uwu, ka mo je uumace mban cii ma ve civir ye, ma í lu Aôndo ga!’ Mhen u bo ne maa gba vesen un ken ishima. Ken masejime yô a wa Aôndo aie iyol, tsô maa a tsugh Ifa. (Genese 3:1-5) Nahan a hingir “Diabolo,” inja na yô ka “Ormsende” je la. Hen shighe la a hingir “Satan,” inja na yô, ka “Or u hendankwagh.”

7. (a) Er nan ve Adam man Ifa yange ve kpe? (b) Er nan ve ônov mba Adam cica cii ka ve beeyol, ve kpe kpaa?

⁷ Satan Diabolo yange er mbaaie kua atseregh, tsô a na Adam man Ifa ve hemba Aôndo ato. (Genese 2:17; 3:6) Nahan ken masejime yô, ve va kpe kera, di er Aôndo vande kaan ér vea hemba ato ve, vea kpe nahan. (Genese 3:17-19) Yange Adam eren isholibo je maa yina, kera lu vough ga je, nahan ônov nav cii ya dyako u isholibo la hen a na. (Mbaromanu 5:12) A fatyô u tesen ikyav sha icenge i kaan bredi shimi. Aluer icenge la piin mape yô, hanma kpen bredi u i kaa shin í cii ua lu nena? Hanma kpen bredi u i kaa shin imba icenge la cii yô, kape ua piin di er icenge la i piin nahan je la. Kape myen u Adam la a “piin” hanma orumace cii je la. Ka ityôkyaa i i ne ve uumace cica cii ka ve beeyol, ve kpe kpaa je la.—Mbaromanu 3:23.

8, 9. (a) Ikyav tese ér a̱ shi nan kpa Satan yange kaa imbwase ér nyi? (b) Er nan ve Aôndo yange tim mbahembanato mbara her ave ave je ga?

⁸ Yange Satan ne Adam man Ifa mba eren isholibo sha  ishigh ki Aôndo yô, lu ihyembeato je Satan hii ye. Lu puun hemen u Yehova. Inja na yô Satan lu kaan jighilii ér: ‘Aôndo hemen sha gbenda u ikyoo ga. Tsughun mba a hemen ve la shi nyum ve akaa a dedoo kpaa. Nahan saa Aôndo una hemen uumace keng ve, a kpe ve iyol ga. Ve tseegh kpa vea fatyô u tsuan kwagh u a lu u dedoo man kwagh u a lu u bo yô. Shi aluer ka mo Satan m hemen ve  je yô, a hemba kpen ve iyol cii.’ Imba imbwase i̱ kaan Aôndo, wan un kwagh iyol yum ne nahan, Aôndo una er nan sha wono? Mbagenev hen ér Aôndo yange ma gba wuan wuan mbahembanato mbara kera je tsô. Kpa luun er yange una er nahan yô, ngula ma wanger imbwase i Satan la je he? Yange ma tese ér mimi je ka hemen u Aôndo ú hembe doon kpa?

⁹ Perapera u Yehova u vough u a ne ve á er ijir sha mimi tseegh la mayange ma lumun ér a̱ wua mbahembanato mbara her ave ave ga. Nahan a de ér shighe a̱ kar sha er una na mlumun u kuman sha imbwase i Satan kaa la, shi una tese ér Diabolo ka oraie kpaa yô. Ka nahan ve Aôndo de uumace ér ve̱ hemen ayol a ve sha ishuen i Satan shighe a̱ kar naleghaa ye. A va pase ityôkyaa i yange í na ve Yehova er kwagh nahan la, man er i hii ve a de ér i̱ tsa gbem nahan cii ve una mase sôron mbamzeyol mban la kpaa cii ken Ityough ki sha 11 kira. Kpa time ase sha kwagh ne yôô: Adam man Ifa yange ve ungwa imo i Satan, u mayange lu a̱ vande eren ve ma kwagh u injaa ga la nahan, lu shami ve er kpa? Lu Yehova na ve hanma kwagh u ve lu a mi cii ye, kpa ve na jighjigh ér un ka oraie u bo je, nahan heela ve er lu shami kpa? Luun we yô, kanyi yange ma ú ere?

10. We ú ta ikyaa a Yehova sha imbwase i Satan a lu kaan un la nena?

¹⁰ Doo u se gbidye kwar sha mbampin mban, gadia hanmô wase cii nan ngu tagher a ambaakaa ne nyian. Man kape í lu je la, we kpa ú ngu a ian i tan ikyaa a Yehova sha imbwase i Satan a lu kaan un ne. Ú fatyô u lumun wer ka Yehova a lu Orhemen wou ye, nahan ú tese ken igbar wer Satan ka oraie. (Pasalmi 73:28; Anzaakaa 27:11) Kpa kwagh gema er vihi yô, ken atô u ior mba ve lu sha tar ubiliôn ubiliôn mban cii, ka iorov kpuaa tseegh ve lu tan ikyaa a Aôndo ye. Kwagh ne na yô mpin u vesen ugen shi due ér, Mimi je Bibilo tese ér ka Satan a lu hemen tar ne yee?

11, 12. (a) Imeen i yange i mee Yesu la tese er i lu Satan a lu hemen tar ne nena? (b) Shi kanyi kwagh igen kpa i̱ tese ér ka Satan a lu hemen tar nee?

¹¹ Kwa môm tsô kpa Yesu huna ér ka Satan a lu hemen tar ne ga ze. Kwagen la Satan er ivande, tese Yesu “ityartor i sha won cii kua icivir i i.” Satan maa tôndo zwa a Yesu, kaa ér: “Akaa ne cii me na U, aluer Wea gure inya, Wea civir mo yô.” (Mateu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Hen ase sha kwagh ne tsô ú nenge. Luun er ityartor ne cii yange ia lu sha ikyev i Satan, una lu ityough sha í ga nahan, ityendezwa i yange er la ma lu imeen hen Yesu kpa? Yesu kpa tuna wener ityartor la ka i Satan ga tsô, ngu eren aie ga. Luun er Satan yange una lu suen ityartor la ken ijime ga yô, Yesu ma tuna ishenge na la kpee je.

¹² Sha mimi yô Yehova ka Aôndo u Hembanagee, shi ka un a gbe sha kua tar u kpilighyol ne kpaa ye. (Mpase 4:11) Nahan kpa, ma ijiir i môm tsô kpa Bibilo kaa ér ka Yehova Aôndo a lu hemen tar ungun ne ga, shin i̱ kaa ér ka Yesu Kristu a lu hemen ú kpaa ga. Jim je yô, hen tugh mbu Yesu mbu masetyô shin tar la, a yila Satan ér “tor u tar ne.” (Yohane 12:31; 14:30; 16:11) Shi Bibilo yila Satan Diabolo kpaa ér ka “aôndo u tar u ainge ne.” (2 Mbakorinte 4:3, 4) Apostoli Yohane u lu Orkristu la ôr kwagh u Satan or u hendankwagh shon ne kaa wener: “Tar cii ngu sha ikev i Orbo.”—1 Yohane 5:19.

13. Er nan ve tar u he ú sar se yumu?

¹³ Hanma inyom i i kar cii yô, tar ngu hemban vihin gban a gba kera cii. Ú mgbough a mba nôngon ityav man mbapativ mba banen a mimi man mbaimangerev mba hemen kwaghaôndo, man mbaaferev mba cighir asema kpaa. Tar cii vihi gande u sôron. Bibilo pase ér shighe u Aôndo una kar a iferkwagh sha tar kera sha ityav nav mbi Armagedon la  mgbôghom. Ityav mbin mbia va a tar u he u perapera.—Mpase 16:14-16.

14. Ka an Aôndo a tsough ér nana̱ lu Orhemen u Tartor Na laa, man yange i tsengapasen kwagh ne nena?

¹⁴ Yehova Aôndo ngise tsua Yesu Kristu ver ér a̱ lu Orhemen u Tartor Na u sha, shin gomoti na la. Tsuaa tsuaa la je, Bibilo tsengakaan ér: “I mar se Wan, i na se Wan u nomso; tarkuran ngu sha vandegh Nagh; mba yer iti Na er . . . Wantor u Bem. Mseer u tarkuran kua bem vea lu a ikighir je ga.” (Yesaia 9:6, 7) Yesu kpa tese mbadondon nav ér ve̱ eren msen sha kwagh u gomoti shon ne, ve̱ sônon ér: “Tartor Wou u̱ va, i̱ er ishima You shin tar kpaa vough er i eren i Sha nahan.” (Mateu 6:10) Er takerada ne ua va pase ken hemen nahan, ica a kera gba ga tsô Tartor u Aôndo ua kar a ugomoti mba ve lu sha tar hegen ne cica cii kera, ua kar a tema sha ityough vev. (Daniel 2:44) Ka hen zum la Tartor u Aôndo ua va a paradiso shin tar ye.

15. “Tar u he” la kanyi?

¹⁵ Bibilo taver se ishima ér: “Se mba keghen Usha mba hev je man tar u he u perapera una tema ker yô, sha ityendezwa [i Aôndo] la.” (2 Peteru 3:13; Yesaia 65:17) Ashighe agen Bibilo ka ia ôr kwagh a̱ ter “tar” yô, í lu ior mba vea lu sha ú la i̱ lu ôron ye. (Genese 11:1) Nahan “tar u he” u perapera la ka ior mba Aôndo a lumun ve yô.

16. Ior mba Aôndo a lumun ve cii, vea zua a nyi iyua i kpilighyolo, nahan saa se er nyi kwagh keng ve, se zua a iyua shono?

¹⁶ Yesu er ityendezwa ér ior mba Aôndo a lumun a ve cii vea zua a iyua i “uma u tsôron” ken tar u he ú ú lu van la. (Marku 10:30) Bugh ase Bibilo you ken Yohane 3:16 man Yohane 17:3, nahan ôr kwagh u Yesu yange ôr ér saa se er keng ve, se zua a uma u tsôron la. Time ase sha averen a Bibilo i̱ kaa ér ior mba vea ngohol iyua i kpilighyol i Aôndo una na ior ken Paradiso u a lu van shin tar la cii, vea ember yô.

17, 18. Er nan ve se fatyô u nan jighjigh ser bem man mkor una lu hanma ijiir cii sha tara?

 ¹⁷ Iferkwagh man ityav mbi nôngon man ipila cii vea kera lu ga. “Iferor á kera lu ga . . . Kpa mbaasemaleghlegh yô, vea ya dyako u tar.” (Pasalmi 37:10, 11) Bem una lu, gadia ‘Aôndo una er ityav mbia bee zan zan a ar hen ikighir i tar je.’ (Pasalmi 46:9; Yesaia 2:4) Hen shighe la a ‘kpe orperapera iyol, man bem una ngee zan zan uwer ua kera lu ga’—inja na yô bem una lu gbem sha won!—Pasalmi 72:7.

¹⁸ Mba ve civir Yehova cii vea lu ken mkor. Mbaiserael mba sha ayange a tsuaa mbara yange vea ungwan imo i Aôndo di tsô yô, ve lu ken mkor. (Levitiku 25:18, 19) A lu kwagh u doon kpishi u ember uma ken Paradiso.—Yesaia 32:18; Mika 4:4.

19. Er nan ve se fe ser kwaghyan una dumbur ken tar u he u Aôndo laa?

¹⁹ Kwaghyan una kera ban ga kuaa je. Ngise orpasalmi wa icam kaa ér: “Iyiav mbi̱ ngee shin tar sha ityouv mbi iwoov je kpaa” mbi dumbur. (Pasalmi 72:16) Yehova Aôndo una ver mbaperapera nav doo doo, nahan ‘inya ia mende iyiav dedoo.’—Pasalmi 67:6.

20. Er nan ve se fatyô u nan jighjigh ser tar cii ua va hingir paradiso?

²⁰ Tar cii ua hingir paradiso. A va maa uya mba doonashe shi a kaha ishule i doonashe kpaa sha ajiir a ngise uumace mba lun ken isholibo caver a mi la cii. (Yesaia 65:21-24; Mpase 11:18) Shighe a zaan deghôô yô, á gba samber a ajiir a i hila ser í tem her sha tar la tegh tegh, zan zan tar cica cii ua dooashe ua gba van a iyiav mgbeghaa er ngise lu ken sule u Eden nahan. Shi mayange je Aôndo una de ‘bughun uwegh nagh, nan hanma kwagh u uma sha isharen na, je kuman un’ ga.—Pasalmi 145:16.

21. Kanyi i̱ tese ér bem una lu hen atô u uumace man inyam kpaa?

²¹ Bem una lu hen atô u uumace man inyam kpaa. Inyamtoho kua zendenya mbagenev kpaa cii vea yaan kwagh imôngo. Wanye u kiriki je kpa nana kera cia inyam i í cie í hegen ne ga.—Yesaia 11:6-9; 65:25.

22. Angev mbua za hana?

 ²² Angev mbua kera lu ga kuaa. Yesu una nguren hemen Tartor u Aôndo u sha la yô, una bee ior angev a hemba er ngise lu shin tar ve eren la ca je. (Mateu 9:35; Marku 1:40-42; Yohane 5:5-9) Hen shighe la “ma or u nan tem ker kpaa nana kera kaa er: Kwagh nyoon mo, ga.”—Yesaia 33:24; 35:5, 6.

23. Er nan ve mnder u shin ku la una va se a iembere?

²³ A hide a mba doon se ishima mba ve kpe la vea lu uma, shi vea lu a ian i kera kpen mayange ga je kpaa. Ior mba ve lu mnya shin ku hegen man Aôndo a lu umbur ve cii yô, a va nder ve, vea hide a lu uma. Jim je yô “ka mnder u mbaperapera kua mba ve lu perapera ga vea nder shin ku la.”—Aerenakaa 24:15; Yohane 5:28, 29.

24. Ú nenge kwagh u lun uma ken Paradiso shin tar la nena?

²⁴ Nenge mlu u sagher iyol u a lu keghen mbara mba vea hen vea fa kwagh u Yehova Aôndo u a lu Orgban wase u Hembancii la, shi vea civir un kpaa la sha wono! Lu Paradiso u una va shin tar la je Yesu lu ôron kwagh teren zum u a tôndo zwa a orisholibo u i mande un a na imôngo la ye, a kaa a orisholibo la ér: “Ú lu a Mo imôngo ken Paradiso.” (Luka 23:43) Ka hange hange u se hen se fa kwagh u Yesu Kristu, gadia ka sha ikyev na averen ne cii aa va ye.