Tshɔka lɛnɛ ele awui

Tshɔka lo ɛtɛ w'awui

TSHAPITA YA SATO

Asangoya Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ?

Asangoya Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ?
  • Asangoya Nzambi lo dikambo di’anto?

  • Ngande wakasɛmanɛ Satana la Nzambi?

  • Ngande wayonga lɔsɛnɔ la nkɛtɛ lo nshi yayaye?

1. Naa sangwelo diaki la Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ?

KƐNƐ kasangoya Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ ekɔ mɛtɛ diambo efula. Jehowa nangaka dia nkɛtɛ ndola l’anto wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’alemba w’amɛna. Bible mbutaka dia “[Nzambi] akune ekambo lo kete ya Edena” ndo lɔkɔ “kaka[nda]tumbia . . . wehu tshe w’etamba weli amena lu ashu ndu weli ololo dia nde.” L’ɔkɔngɔ wa Nzambi ntonga pami la womoto la ntondo, mbuta ate Adama l’Eva, nde akâkitsha lo ekambɔ ka dimɛna efula kɛsɔ ndo akawatɛ ate: “Nyuyali la diwutshi, nyufulaneli, nyuludia kete, nyuyûleli.” (Etatelo 1:28; 2:8, 9, 15) Sangwelo diaki Nzambi aki dia anto mbota ana, nanula ekambɔ kɛsɔ lo nkɛtɛ k’otondo ndo nkokɛ waa nyama.

2. a) Kakɔna kɛnya dia sangwelo diaki Nzambi lo dikambo dia nkɛtɛ diayokotshama? b) Lo ndjela Bible, weho akɔna w’anto wayɔsɛna pondjo pondjo?

2 Onde wɛ fɔnyaka dia sangwelo diaki Jehowa Nzambi dia anto mbidjasɛ lo Paradiso ka la nkɛtɛ diayokotshama lushi lɔmɔtshi? Nzambi mbutaka ate: “Dimi lakati dikambu ne, layudishidiya.” (Izaya 46:9-11; 55:11) Eelo, Nzambi mɛtɛ ayokotsha kɛnɛ kakandasangoya! Nde mbutaka dia nde ‘kotonga nkɛtɛ otongatonga,’ koko “akayitungi dia antu mbidjase loko!” (Izaya 45:18) Weho akɔna w’anto wakalange Nzambi dia vɔ nsɛna la nkɛtɛ? Ndo nde akalange dia vɔ nsɛna ɛnɔnyi engana? Bible kadimolaka ɔnɛ: “Antu w’ololo wayukita kete, wayudjaseka loko pundju.”​Osambo 37:29; Ɛnyɛlɔ 21:3, 4.

3. Awui akɔna wa kɔlɔ wele nshi nyɛ la nkɛtɛ, ndo dui sɔ monyiyaka ambola akɔna?

3 Mɛtɛ sangwelo sɔ diatakotshama. Ɛlɔ kɛnɛ, anto tataka hemɔ ndo mvɔka. Vɔ ndɔshanaka ndo ndjakanaka l’ɔtɛ wa dui dimɔtshi dia kɔlɔ diakasalema. Koko, lo mɛtɛ Nzambi kosangoya dia nkɛtɛ monga woho wotokiɛna ɛlɔ kɛnɛ! Kakɔna kakatombe? Lande na kaki sangwelo diaki Nzambi kokotshama? Ndoko dibuku di’ɛkɔndɔ diakoka totɛ dikambo sɔ nɛ dia ofukutanu wakatatɛ l’olongo.

KIƆKƆ YA OTUNYI

4, 5. a) Akɔna mɛtɛ akatɛkɛta la Eva lo tshimbo y’oloyi? b) Ngande wakoka onto laki la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ ndo la losembwe ndjokoma wovi?

4 Dibuku dia ntondo dia lo Bible tɛkɛtaka dikambo dia otunyi ɔmɔtshi waki Nzambi wakayatondja sɛkɛ lo ekambɔ ka Ɛdɛna. Nde mbelamɛka ɔnɛ “ului,” koko nde komonga oloyi k’oloyi. Dibuku di’ekomelo dia lo Bible mbêlɛka ɔnɛ: “Diabolo ndo Satana, ɔnɛ langanyiya nkɛtɛ k’otondo.” Nde mbelamɛka nto ɔnɛ “oloyi . . . w’edjedja.” (Etatelo 3:1; Ɛnyɛlɔ 12:9) Ondjelo wa wolo ɔsɔ, kana etongami ka lo nyuma kahɛnama kɛsɔ akakambe la oloyi dia ntɛkɛta l’Eva, oko wakoka onto lele la diewo nsala dia dui diande monga oko diekɔ lo ntomba oma lo ɛngɔ kɛmɔtshi kele suke la nde. Aha la tâmu, ondjelo ɔsɔ akikɔ lam’akalɔngɔsɔlaka Nzambi nkɛtɛ dikambo di’anto.​—Jɔbɔ 38:4, 7.

5 Lam’ele kɛnɛ tshɛ kakatonge Jehowa kaki kokele, ko akatonge “Diabolo” kana “Satana”? Lo tshena pe, ɔnaki Nzambi ɔmɔtshi la lo nyuma lele la wolo efula akayoyakonya Diabolo. Ngande wakakoke salema dikambo sɔ? Ɛlɔ kɛnɛ, onto laki la lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ ndo la losembwe mbeyaka nkoma wovi. Ngande wakoka salema dikambo sɔ? Onto ɔsɔ mbeyaka mbetawɔ dia nsaki ka kɔlɔ mpama l’otema ande. Naka nde ntetemala nkanyiya dikambo diakɔ, kete nsaki kakɔ ka kɔlɔ kayonga wolo efula. Oma lâsɔ, naka nde nkondja diaaso, kete nde mbeyaka nsala akambo wɔtɔnɛ la nsaki ka kɔlɔ kaki lo kanyi yande.​—Jakɔba 1:13-15.

6. Ngande wakakome ɔnaki Nzambi ɔmɔtshi la lo nyuma lele la wolo Satana Diabolo?

6 Kɛsɔ mbakakomɛ Satana Diabolo. Ondo nde akoke Nzambi atɛ Adama l’Eva dia mbota ana ndo dia ndodja nkɛtɛ l’anawɔ. (Etatelo 1:27, 28) Ondo kanyi nyɛ mbakayɛ Satana lo yimba: ‘Lande na kahakoke anto anɛ tshɛ tɛmɔlami lo dihole dia ntɛmɔla Nzambi?’ Ɔnkɔnɛ, nsaki ka kɔlɔ kakonɛma l’otema ande. Oma lâsɔ, nde akɔshi yɛdikɔ ya nkesa Eva lo mbotɛ awui wa kashi lo dikambo dia Nzambi. (Etatelo 3:1-5) Ɔsɔku mbakandakome “Diabolo,” kitshimudi ate: “Omamanyishi.” L’etena kakɔ kâmɛ, nde akakome “Satana,” kitshimudi ate: “Ɔndɔshi.”

7. a) Lande na kakavu Adama l’Eva? b) Lande na katshunda ana waki Adama tshɛ esombe ndo kavɔwɔ?

7 Lo nkamba la kashi ndo la lokeso, Satana Diabolo akakonya Adama l’Eva lo tɔmbɔkwɛ Nzambi. (Etatelo 2:17; 3:6) Etombelo wakonge ele vɔ wakayovɔka, nɛ dia Nzambi akate dia kɛsɔ mbakahombe mbakomɛ naka vɔ ntɔmbɔkɔ. (Etatelo 3:17-19) Lam’ele Adama komonga nto kokele etena kakandasale pɛkato, tokanula tande tshɛ takahowɔ pɛkato oma le nde. (Rɔmɔ 5:12) Dia nembetshiya dikambo sɔ, tɔshi ɛnyɛlɔ ka shɛtɛshɛtɛ yabulawɔ atafadi. Naka yɔ yekɔ l’ɛkɔmɔ, ngande wayonga atafadi tshɛ wayotombaka oma lɔkɔ? Atafadi tshɛ wayonga l’ɛkɔmɔ kana la fukufuku. Woho akɔ wâmɛ mbele, onto tshɛ bu kokele l’ɔtɛ wa ɛkɔmɔ kakatahowɔ oma le Adama. Diɔ diakɔ diatshunda anto tshɛ esombe ndo diavɔwɔ.​—Rɔmɔ 3:23.

8, 9. a) Tɔfwɛfwɛ takɔna takadje Satana? b) Lande na kaki Nzambi kondjaka atɔmbɔki asɔ ko wonya akɔ?

8 Etena kakakonya Satana Adama l’Eva lo vɔ salɛ Nzambi pɛkato, nde akâkonya mɛtɛ lo ɔtɔmbɔkwɛlɔ. Nde akatone ɛlɔmbwɛlɔ kaki Jehowa. Ekɔ oko Satana akataka ate: ‘Nzambi ekɔ ɔnɔmbɔdi wa kɔlɔ. Nde mbutaka kashi ndo nimaka anto ande diangɔ di’ɛlɔlɔ. Anto bu l’ohomba wa Nzambi mbalɔmbɔla. Vɔamɛ koka nshikikɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Ndo vɔ wayonga la lɔsɛnɔ la dimɛna efula lo ɛlɔmbwɛlɔ kami.’ Ngande wakahombe Nzambi nshidiya tɔfwɛfwɛ tɔsɔ? Amɔtshi fɔnyaka dia Nzambi akahombe ndjaka atɔmbɔki asɔ ko pe. Ko onde dikambo sɔ diotoshidiya tɔfwɛfwɛ takadje Satana? Onde diɔ diotɛnya dia yoho yalɔmbɔla Nzambi yekɔ ɔlɔlɔ?

9 Losembwe la kokele lele la Jehowa lakôshimbe dia ndjaka atɔmbɔki asɔ ko wonya akɔ. Nde akɛnyi di’aki ohomba tokotshika etena woho wa nshidiya tɔfwɛfwɛ takadje Satana ndo dia mɛnya ɔnɛ Diabolo ekɔ kanga kashi. Diɔ diakɔ diakɔshi Nzambi yɛdikɔ ya mbisha anto lotshungɔ la vɔ ndjalɔmbɔla l’etena kɛmɔtshi oma lo ekimanyielo kaki Satana. Lo tshapita 11 ya dibuku nɛ, tayɛna lande na kakatshike Jehowa etena k’otale efula la ntondo ka ndjokandola akambo asɔ. Kakianɛ, sho pombaka ndjambola ɔnɛ: Onde Adama l’Eva wakasale dimɛna woho wakawetawɔ awui waki Satana, lele atawasalɛka ndoko dikambo ɔtɔi di’ɔlɔlɔ? Onde aki ɔlɔlɔ dia vɔ mbetawɔ ɔnɛ Jehowa lakawasha ɛngɔ tshɛ kakiwɔ latɔ ekɔ kanga kashi? Wɛ otoyosala?

10. Ngande wakokayɛ mbeta lo wedi wa Jehowa dia mbisha Satana okadimwelo lo tɔfwɛfwɛ takandadje?

10 Ekɔ ɔlɔlɔ nkanyiya dikambo dia ambola asɔ nɛ dia sho tshɛ pomanaka l’akambo wa woho akɔ wâmɛ ɛlɔ kɛnɛ. Eelo, wɛ ekɔ la diaaso dia mbeta lo wedi wa Jehowa dia nde mbeya mbisha Satana okadimwelo lo tɔfwɛfwɛ takandadje. Wɛ koka mbetawɔ dia Jehowa monga Ɔnɔmbɔdi ayɛ ndo nkimanyiya dia mɛnya ɔnɛ Satana ekɔ kanga kashi. (Osambo 73:28; Tokedi 27:11) Lonyangu ko, tɔtɔi toto l’atei wa miliyara y’anto wa lo andja mbasala ɔsɔnwɛlɔ wa ngasɔ. Kɛsɔ monyiyaka dimbola di’ohomba ɔnɛ: Onde Bible mbetshaka mɛtɛ dia Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ?

ALƆMBƆLA ANDJA ƆNƐ?

Ngande wakakoke Satana mbisha Yeso waolelo tshɛ wa lo andja ɔnɛ otondongaka aha wande mbakiwɔ?

11, 12. a) Ngande wɛnya ohemba ɔmɔtshi wakahomana la Yeso dia Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ? b) Naa dui dikina diɛnya dia Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ?

11 Ndoko lushi lakadje Yeso tâmu dia Satana mbalɔmbɔla andja ɔnɛ. Mbala kɛmɔtshi, Satana akɛnya Yeso “waolelo tshɛ wa l’andja ɔnɛ la lotombo lawɔ” lo yoho ya dihindo. Oma lâsɔ, Satana akalake Yeso ate: “Layokosha diangɔ nɛ tshɛ naka wɛ kusamɛmi ndo tɛmɔlami kaanga mbala ɔtɔi.” (Mateo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Ohokanyiya dikambo sɔ. Onde woshasha ɔsɔ wotonga ohemba le Yeso otondonga Satana komonga ɔnɔmbɔdi wa waolelo asɔ? Yeso komanguna dia mandji tshɛ ya lo andja ɔnɛ yekɔ yaki Satana. Lo mɛtɛ, otondongaka Satana komonga la wolo lâdiko wa mandji shɔ, tshike Yeso otowanya.

12 Eelo, Jehowa ekɔ Nzambi kanga-wolo-tshɛ ndo Otungi w’andja ɔnɛ wa diambo. (Ɛnyɛlɔ 4:11) Koko, ndoko dihole diata Bible dia Jehowa Nzambi kana Yeso Kristo mbalɔmbɔla andja ɔnɛ. Diakɔ diele, Yeso akate shikaa dia Satana mbele “owandji w’andja ɔnɛ.” (Joani 12:31; 14:30; 16:11) Bible komaka polo ndo lo mbelɛ Satana Diabolo ɔnɛ “nzambi k’andja ɔnɛ.” (2 Kɔrɛtɔ 4:3, 4) Ɔpɔstɔlɔ Joani akafunde lo kɛnɛ kendana la otunyi ɔsɔ kana Satana ate: “Andja w’otondo wekɔ lo nɔmbɔma oma le Kanga kɔlɔ.”​—1 Joani 5:19.

WOHO WAYONYƐMA ANDJA WAKI SATANA

13. Lande na kele andja w’oyoyo wekɔ ohomba?

13 Lo ɔnɔnyi tshɛ weta, mbataleke andja ɔnɛ nkoma wâle efula. Vɔ wambolola la elui w’alembe walɔshana, ase pɔlitikɛ wa lokeso, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa dungi pende ndo l’akanga wa ngala wahoke onto kɛtshi. Ekɔ wolo dia ntshikitanya andja w’otondo. Bible mɛnyaka dia etena kambosukana kayolanya Nzambi andja ɔnɛ wa kɔlɔ lo ta diande dia Aramangɛdɔna. Andja w’oyoyo wa losembwe mbayɔhɛna andja ɔnɛ.​—Ɛnyɛlɔ 16:14-16.

14. Onto akɔna akasɔnama oma le Nzambi dia monga Ɔnɔmbɔdi wa Diolelo diande, ndo ngande wakatatami dikambo sɔ?

14 Jehowa Nzambi akasɔnɛ Yeso dia monga Ɔnɔmbɔdi wa Diolelo kana wa lowandji Lande la l’olongo. Edja efula la ntondo, Bible kakatatshi ɔnɛ: “Wambututela ona, wambutusha ona pami. Diulelu diayuyala lu aheka andi. Wayuwole vati: . . . Uwandji wa ki. Diulelu diandi diayutahamanelaka, la ki kandi huyala l’ekumelu.” (Izaya 9:6, 7) Yeso aketsha ambeki ande dia nɔmbaka lo dikambo dia lowandji lɔsɔ ɔnɛ: “Diolelo diayɛ diaye. Lolango layɛ latshame la nkɛtɛ oko watshamalɔ l’olongo.” (Mateo 6:10) Oko wayotodiɛna lo totshapita t’otsha la ntondo, Diolelo diaki Nzambi diayanga minya mandji tshɛ ya l’andja ɔnɛ, ko diɔ dɔamɛ monga lo ahole ayɔ tshɛ. (Danyɛlɛ 2:44) Oma lâsɔ, Diolelo diaki Nzambi diayela Paradiso la nkɛtɛ.

ANDJA W’OYOYO WAYA SUKE!

15. Elɛwɔ “nkɛtɛ k’oyoyo”?

15 Bible toshikikɛka ɔnɛ: “Koko lo ndjela daka diande, sho tekɔ lo nkonga olongo w’oyoyo ndo nkɛtɛ k’oyoyo, lɛnɛ ayongaka losembwe.” (2 Petero 3:13; Izaya 65:17) Mbala mɔtshi, etena katɛkɛta Bible dikambo dia “nkɛtɛ,” tɔ nembetshiyaka anto wasɛna la nkɛtɛ. (Etatelo 11:1) Ɔnkɔnɛ, “nkɛtɛ k’oyoyo” ka losembwe nembetshiyaka tshunda di’anto wambetawɔma le Nzambi.

16. Naa woshasha w’oshinga wolo wayosha Nzambi wanɛ wetawɔnde, ndo ahombaso nsala dia nongola woshasha akɔ?

16 Yeso akalake dia lo andja w’oyoyo wayaye, wanɛ wambetawɔma le Nzambi wayolongola woshasha wa “lɔsɛnɔ la pondjo.” (Makɔ 10:30) Lam’alangɛ, fola Bible kayɛ lo Joani 3:16 ndo 17:3, kele adia kɛnɛ kakate Yeso kahombaso nsala dia nkondja lɔsɛnɔ la pondjo. Kakianɛ, lo ekimanyielo ka Bible sɛdingola ɛtshɔkɔ wayokondja wanɛ wakoka nongola woshasha wa diambo ɔsɔ oma le Nzambi lo Paradiso kayonga lanɛ la nkɛtɛ.

17, 18. Kakɔna katoshikikɛ dia wɔladi la lotui tshitshi ayonga lo ahole tshɛ wa la nkɛtɛ?

17 Awui wa kɔlɔ, ata, diakatanelo ndo awui wa ngala wayoshila. ‘Anto wa kɔlɔ hawotoyala nto, koko akanga wa memakana mbayokita nkɛtɛ.’ (Osambo 37:10, 11) Wɔladi wayonga nɛ dia ‘Nzambi ayokomiya ata polo lo tokoma ta nkɛtɛ.’ (Osambo 46:9; Izaya 2:4) Oma lâsɔ, ‘anto w’ɛlɔlɔ wayofulanɛ ndo wɔladi w’efula wayonga edja ndo ngɔndɔ hayowalɛ nto,’ mbuta ate wayonga pondjo pondjo!​—Osambo 72:7.

18 Atɛmɔdi wa Jehowa wayɔsɛna lo lotui tshitshi. Edja tshɛ kaki ase Isariyɛlɛ wa lo nshi y’edjedja l’okitanyiya otsha le Nzambi, vɔ wakasɛnaka lo lotui tshitshi. (Akambo w’ase Lɛwi 25:18, 19) Ayonga dimɛna efula mɛtɛ dia monga la lotui tshitshi la ngasɔ lo Paradiso!​—Izaya 32:18; Mika 4:4.

19. Kakɔna kɛnya dia mbo ya ndɛ yayonga efula lo andja w’oyoyo waki Nzambi?

19 Ndjala hatonga nto. Omembi w’esambo akembe ate: ‘Ntɔngɔ yayonga efula la nkɛtɛ. Ndo nkɛtɛ ya lo ɛtɛ w’akona yayɔngɔnyaka diangɔ tshavutshavu.’ (Osambo 72:16) Jehowa Nzambi ayɔtshɔkɔla anto w’ɛlɔlɔ, ndo “kete ya[yo]ngonya diango diayo.”​—Osambo 67:6.

20. Lande na kakokaso monga l’eshikikelo dia nkɛtɛ k’otondo kayokoma Paradiso?

20 Nkɛtɛ k’otondo kayokoma Paradiso. Mvudu y’eyoyo y’amɛna ndo tojardɛ tayonga lo ahole wakalanyema oma le anto wa kɔlɔ. (Izaya 65:21-24; Ɛnyɛlɔ 11:18) Lam’ayotetaka nshi, tenyi dia nkɛtɛ diodjashi anto diayotananɔmaka edja ndo nkɛtɛ k’otondo nkoma dimɛna efula ndo ngɔnya diangɔ oko lo ekambɔ ka Ɛdɛna. Ndo Nzambi hahekɔki pondjo dia ‘nkukola lonya lande dia nkotsha nsaki ka ɛngɔ tshɛ kele la lɔsɛnɔ.’​—Osambo 145:16.

21. Kakɔna kɛnya dia wɔladi wayonga lam’asa anto la waa nyama?

21 Wɔladi wayonga lam’asa anto la waa nyama. Nyama ya l’okonda ndo ya lo ngelo yayɔlɛ kâmɛ. Kânga kiɛndakɛnda hatoka wɔma wa nyama yele wâle nshi nyɛ.​—Izaya 11:6-9; 65:25.

22. Kakɔna kayokomɛ hemɔ?

22 Hemɔ yayoshila. Oko wende Ɔnɔmbɔdi wa Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo, Yeso ayɔkɔnɔla akanga a hemɔ lo yɛdikɔ yoleki woho wakandasale etena kakinde lanɛ la nkɛtɛ. (Mateo 9:35; Makɔ 1:40-42; Joani 5:5-9) Lo etena kɛsɔ, ‘ndoko onto lodjashi lɛkɔ layota ate: Lekɔ la hemɔ.’​—Izaya 33:24; 35:5, 6.

23. Lande na kele eolwelo kayɔngɛnyangɛnya etema aso?

23 Wakiso wa ngandji wakavu wayolɔ l’elongamelo kaha mvɔ nto pondjo. Wanɛ tshɛ woladi lo nyɔi wele lo yimba yaki Nzambi wayolwama. Ɔnkɔnɛ, “eolwelo k’anto w’ɛlɔlɔ ndo k’anto wa kɔlɔ kayoyala.”​—Etsha 24:15; Joani 5:28, 29.

24. Oko le yɛ, ahombama dia nsɛna lo Paradiso ka la nkɛtɛ?

24 Nshi yayaye ya diambo mɛtɛ yekɔ lo kongɛ wanɛ wambɔsa yɛdikɔ ya mbeka awui wendana la Jehowa Nzambi lele Otungi aso wa Woke, ndo wambɔsa yɛdikɔ ya mbokambɛ! Dikambo dia Paradiso kayaye kɛsɔ mbakatɛkɛta Yeso etena kakandalake otshi wa kɔlɔ wakavu suke la nde ate: “Wɛ ayoyala la mi lo Paradiso.” (Luka 23:43) Ekɔ ohomba sho mbeka awui efula wendana la Yeso Kristo, nɛ dia lo tshimbo yande mbayonga ɛtshɔkɔ ɛsɔ tshɛ.