Julani

Lutani pa vo ve mukati

MUTU 3

Kumbi Chilatu Chaku Chiuta cha Charu Chapasi Nchakuti Wuli?

Kumbi Chilatu Chaku Chiuta cha Charu Chapasi Nchakuti Wuli?
  • Kumbi Chiuta we ndi chilatu wuli ku mtundu wa ŵanthu?

  • Kumbi Chiuta wakususkika wuli?

  • Kumbi umoyu wazamuja wuli pacharu kunthazi?

1. Kumbi chilatu chaku Chiuta cha charu chapasi nchakuti wuli?

CHILATU chaku Chiuta cha charu chapasi nchamampha ukongwa. Yehova wakhumba kuti charu chapasi chizazi ndi ŵanthu alikondwa kweniso ambula kutama. Bayibolo likamba kuti “Chiuta wangupanda munda mu Edene,” ndipu “wangumezga miti yosi yakukondweska kuyiwona ndi yamampha kurya.” Chiuta wati walenga, Adamu ndi Eva, wanguŵaŵika mu munda wakutowa ndi kuŵakambiya kuti: “Papanani ndi mwandani, ndi muzazi charu ndi muchithereski.” (Chiyambo 1:28; 2:8, 9, 15) Mwaviyo, chilatu chaku Chiuta chenga chakuti ŵanthu abali ŵana, akuzgi mphaka za munda wa paradayisu pacharu chosi chapasi, ndipuso aphwere nyama zosi.

2. (a) Kumbi tiziŵa wuli kuti chilatu chaku Chiuta cha charu chapasi chazamufiskika? (b) Kumbi Bayibolo likambanji pa nkhani ya umoyu wambula kumala wa ŵanthu?

2 Kumbi muŵanaŵana kuti chilatu chaku Yehova Chiuta chakuti ŵanthu azije mu paradayisu pa charu chapasi chazamuchitika nadi? Chiuta wakukamba kuti, “Ndarongoro” ndipu “ndikachitangadi.” (Yesaya 46:9-11; 55:11) Chiuta wazamuchita nadi vosi vo wakhumba. Iyu watiti charu “wanguchilenga chakutimbanyizgika cha,” kweni “wanguchichitiya kujamu.” (Yesaya 45:18) Kumbi Chiuta wakhumbanga kuti pacharu paje ŵanthu a mtundu wuli? Nanga kumbi wangukhumba kuti ajepu kwa nyengu yitali wuli? Bayibolo limuka kuti: “Ŵakurunjika ŵaharengi charu, ndipu ŵakajanga paku cho muyaya.”Sumu 37:29; Chivumbuzi 21:3, 4.

3. Kumbi mazuŵa nganu pacharu pe vinthu viheni nivi, ndipu ndi mafumbu nanga ngo ngabuka?

3 Tiziŵa kuti ivi vechendachitiki. Mazuŵa nganu ŵanthu atama ndi kufwa, kweniso apumana ndi kubayana. Chilipu mbwenu cho chikunangika. Kweni chinanga veviyo, chilatu chaku Chiuta chenga chakuti charu chije nge po chiliri sonu cha. Sonu kumbi nchinthu wuli chinguchitika? Nchifukwa wuli chilatu chaku Chiuta chechendafiskiki? Palivi buku lelosi la mbiri lakulembeka ndi ŵanthu lo lingamuka fumbu ili, chifukwa masuzgu yanga ngangwambiya kuchanya.

CHIYAMBI CHA MURWANI

4, 5. (a) Kumbi ndiyani yo wanguŵereŵeta ndi Eva kuporote mu njoka? (b) Kumbi munthu yo pakwamba wenga ndi nkharu yamampha kweniso wakugomezeka wangasambuka wuli munkhungu?

4 Buku lakwamba la m’Bayibolo, lititikambiya vaku yo wangususka Chiuta mu munda wa Edene. Iyu wadanika kuti “njoka,” kweni yenga njoka chayiyu cha. Buku lakumaliya la m’Bayibolo likamba kuti, “wakuzumbulika Diabolo ndi Satana, murandizgi wa [charu chosi cha] pasi.” Iyu wadanika so kuti “njoka yo yamwaka.” (Chiyambo 3:1; Chivumbuzi 12:9) Mungelu wanthazi uyu, pamwenga kuti njoka, wangulongoro ndi Eva, nge mo munthu walusu wangachitiskiya kuti chidoli chilongoro mazu ngaki. Mwambula kukayika, munthu wauzimu uyu wengaku panyengu yo Chiuta wanozganga charu kuti mtundu wa ŵanthu ujemu.Jobu 38:4, 7.

5 Sonu pakuti vosi vo Yehova wangulenga venga vambula kubuda, ndiyani wangulenga “Diabolo,” yo wadanika so kuti “Satana”? Tingakamba kuti, Yumoza wa ŵana auzimu aku Chiuta wangujisambuska yija kuja Diabolo. Kumbi ivi vinguchitika wuli? Chinanga ndi mazuŵa nganu, munthu yo pakwamba wenga wa nkharu yamampha kweniso wakugomezgeka, wakhoza kuja munkhungu. Kumbi ivi vichitika wuli? Iyu wakhoza kuzomerezga makhumbiru ngaheni kuti ngakuwi mu mtima mwaki. Asani iyu wangalutirizga kuŵanaŵana vinthu viheni, makhumbiru ngaheni ngangakuwa ukongwa. Ndipu asani mpata wasanirika waka, wakhoza kuchita vinthu viheni vo waja wachiviŵanaŵana.Yakobe 1:13-15.

6. Kumbi mwana wauzimu wanthazi waku Chiuta wangujisambuska wuli kuja Satana Diabolo?

6 Ivi ndivu Satana Diabolo wanguchita. Iyu watenere kuti wanguvwa Chiuta wachikambiya Adamu ndi Eva kuti abali ŵana ndi kuzaza charu chosi chapasi. (Chiyambo 1:27, 28) Satana watenere kuti wanguŵanaŵana kuti, ‘ŵanthu wosi yaŵa akhoza kusopa ini m’malu mwakusopa Chiuta.’ Mwaviyo, khumbiru liheni lingwamba kukuwa mu mtima mwaki. Pavuli paki, iyu wangunyenga Eva mwa kumukambiya maboza ngakukwaskana ndi Chiuta. (Chiyambo 3:1-5) Ndichu chifukwa chaki iyu wanguja “Diabolo,” kung’anamuwa kuti “Waboza.” Kweni so wanguja “Satana,” kung’anamuwa kuti “Wakususka.”

7. (a) Nchifukwa wuli Adamu ndi Eva akufwa? (b) Nchifukwa wuli mphapu zosi zaku Adamu zikota ndi kufwa?

7 Satana Diabolo wanguchitiska kuti Adamu ndi Eva aleki kuvwiya Chiuta, mwakugwiriskiya nchitu maboza ndi mazu nga uryarya. (Chiyambo 2:17; 3:6) Chifukwa chakuleka kuvwiya kwawu, yiwu angufwa nge mo Chiuta wanguŵakambiya kuti akafwanga asani aleka kuvwiya. (Chiyambo 3:17-19) Chifukwa chakuti Adamu wati wabuda wenga wambula kufikapu, mphapu zaki zosi zikuhara ubudi waki. (Ŵaroma 5:12) Chakuchitika ichi tingachiyeruzgiya ndi chikomboli chakuwumbiya vidina. Asani chikomboli nchakudibwama mukati, kumbi nchinthu wuli cho chingachitikiya vidina vo vingawumbika? Chidina chechesi chiŵengi chakudibwama. Mwakuyana waka, munthu weyosi wakutoliyaku “chibanga” cha ubudi kwaku Adamu. Ndichu chifukwa chaki ŵanthu wosi akota ndi kufwa.Ŵaroma 3:23.

8, 9. (a) Kumbi Satana watenere kuti wangususkanji? (b) Nchifukwa wuli Chiuta wanguŵabaya panyengu yeniyiya cha ŵanthu wo angumugarukiya?

8 Satana wati wachitiska Adamu ndi Eva kunangiya Chiuta, iyu ndiyu wanguŵagaruska. Iyu wasuskanga muwusu waku Yehova. Tikhoza so kukamba kuti Satana wakambanga kuti ‘Chiuta ngwakuwusa wamampha cha. Wakamba maboza ndipu wanola ŵanthu ŵaki vinthu vamampha. Ŵanthu akhumbika kuwusika ndi Chiuta cha. Yiwu angasankha ŵija cho nchamampha pamwenga chiheni. Ndipu angakondwa ukongwa ndi muwusu wangu.’ Kumbi Chiuta watingi wachitengi wuli ndi mtonyoru uwu? Ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti Chiuta mphanyi wangubaya akugaruka yaŵa nyengu yeniyo. Kweni kumbi asani wanguchita viyo watingi wamukengi vo Satana wangususka? Kumbi vatingi vilongongi kuti muwusu waku Chiuta ngwamampha?

9 Chifukwa chakuti Yehova wachita vinthu mwa urunji, iyu wanguŵabaya nyengu yeniyo cha ŵanthu akugaruka yaŵa. Iyu wangusankha kuti papiti nyengu yakumukiya vo Satana wangususka mu nthowa yakwenere, kuti Diabolo wawoneki kuti ngwaboza. Mwaviyo, Chiuta wangusankha kuti wazomerezgi ŵanthu kujiwusa kwa nyengu yitali mwakulongozgeka ndi nthazi zaku Satana. Mu Mutu 11, tazamusambira chifukwa cho Yehova wakuchitiya ivi ndipuso cho wazomerezge kuti papiti nyengu yitali wechendamaliski nkhani iyi. Isi tingachita umampha kujifumba kuti: Kumbi Adamu ndi Eva anguchita umampha kuvwiya Satana yo wenga wechendaŵachitiyepu chamampha chechosi? Kumbi yiwu anguchita umampha kugomezga kuti Yehova yo wanguŵapaska chechosi cho ŵenga nachu ngwankhaza ndipuso ngwaboza? Kumbi imwi mwatingi muchitengi wuli?

10. Kumbi mungalongo wuli kuti mwe kuchigaŵa chaku Yehova pakumuka vo Satana wangususka?

10 Mbumampha kuŵanaŵaniyapu pa mafumbu yanga mazuŵa nganu, chifukwa weyosi waku isi wakwaskika ndi nkhani iyi. Mwe ndi mwaŵi wakovya Yehova kumuka maboza ngaku Satana. Mukhoza kuzomerezga Yehova kuja Wakuwusa winu ndi kulongo kuti Satana ngwaboza. (Sumu 73:28; Nthanthi 27:11) Chakupaska chitima ukongwa nchakuti, pa ŵanthu mabiliyoni nganandi wo ŵe pacharu, mbanthu amanavi waka wo asankha kuchita viyo. Fundu iyi iyuska fumbu lakukhumbika lakuti, Kumbi Bayibolo lisambiza nadi kuti Satana ndiyu wawusa charu ichi?

KUMBI NDIYANI WAWUSA CHARU ICHI?

Kumbi Satana watingi waperekengi wuli kwaku Yesu maufumu ngosi nga charu chapasi asani ngenga ngaki cha?

11, 12. (a) Kumbi kweseka kwaku Yesu kulongo wuli kuti Satana ndiyu wawusa charu chapasi? (b) Nchinthu wuli so cho chilongo kuti Satana ndiyu wawusa charu ichi?

11 Yesu wangukayikapu cha kuti Satana ndiyu wawusa charu ichi. Nyengu yinyaki Satana wangulongo Yesu munthowa yakuziziswa, “maufumu ngosi nga pasi, ndi unkhankhu wawu.” Pavuli paki Satana wangulayizga Yesu kuti: “Vosi ivi ndikupaskengi, asani uwengi pasi ndi kundilambiya.” (Mateyu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Ŵanaŵaniyani ivi. Asani Satana wenga wakuwusa wa maufumu ngenanga cha, kumbi vo wangukambiya Yesu vatingi viŵengi mayeseru? Yesu wangususka cha kuti maboma ngosi nga m’charu ngaku Satana. Kukamba uneneska, Yesu watingi wasuskengi asani Satana wengavi nthazi pa maboma yanga.

12 Tiziŵa kuti Yehova ndiyu Chiuta Wanthazizosi, Mulengi wa chilengedu chosi chakuziziswa. (Chivumbuzi 4:11) Kweni palivi peposi mu Bayibolo po pakamba kuti Yehova Chiuta pamwenga Yesu Khristu mbakuwusa a charu ichi. Kweniso, pa usiku wakumaliya wa umoyu waki wa pacharu, Yesu wangukamba kuti Satana ndi “muusi wa charu ichi.” (Yohane 12:31; 14:30; 16:11) Bayibolo likamba so kuti Satana Diabolo ndi “Chiuta wa mgonezi unu.” (2 Ŵakorinte 4:3, 4) Pakukamba va wakususka uyu pamwenga kuti Satana, wakutumika wa Chikhristu Yohane wangulemba kuti: “Charu chosi chira mu nthazi ya mheni yo.”1 Yohane 5:19.

MO CHARU CHAKU SATANA CHAZAMUTUZGIKIYAPU

13. Kumbi nchifukwa wuli tikhumbika charu chifya?

13 Chaka chechosi charu chihenekeheneke. Chazaza ndi magulu nga nkhondu, andali ambula kugomezgeka, alongozgi avisopa achinyengu ndipuso vigeŵenga vakofya. Charu chosi chanangikiya limu. Bayibolo likamba kuti nyengu yakuti Chiuta watuzgepu uheni mu charu pa nkhondu ya Aramagedo, yepafupi. Ivi vazamuchitiska kuti paje charu chifya cha urunji.Chivumbuzi 16:14-16.

14. Kumbi Chiuta wasankha yani kuja Wakuwusa wa Ufumu Waki, ndipu venivi vingukambikiya limu wuli?

14 Yehova Chiuta wakusankha Yesu Khristu kuti waje Wakuwusa wa Ufumu wakuchanya pamwenga boma Laki. Kuvuli uku, Bayibolo lingukambiya limu kuti: “Pakuti kwaku ifwi mwana wapapika kwaku ifwi kwapaskika mwana munthurumi, ndipu weruzgi ukaŵanga pa pheŵa laki, zina laki likadanikanga . . . Karonga wa Chimangu. Kukuwa kwa ufumu waki ndi chimangu kuti kukaŵanga ndi umari cha.” (Yesaya 9:6, 7) Pakukamba va boma ili, Yesu wangusambiza akumulondo ŵaki kuromba kuti: “Ufumu winu uzi. Khumbu linu lichitiki, panupasi nge ndiko kuchanya.” (Mateyu 6:10) Nge mo tazamuwone kunthazi m’buku ili, pambula kuswera yapa, Ufumu waku Chiuta wazamutuzgapu maboma ngosi nga charu ichi, ndipu iwu ndiwu wazamusere m’malu mwa maboma yanga. (Danyele 2:44) Pavuli paki, Ufumu waku Chiuta ndiwu wazamuwusa mu charu cha paradayiso.

CHARU CHIFYA CHE PAFUPI

15. Kumbi “charu chifya” nchinthu wuli?

15 Bayibolo lititisimikizgiya kuti: “Tilereze machanya ghafya ndi charu chifya [mwakulingana ndi layizgu laku Chiuta] mwenimo muja urunji.” (2 Petro 3:13; Yesaya 65:17) Nyengu zinyaki asani Bayibolo likamba kuti “charu,” ling’anamuwa ŵanthu wo aja pacharu. (Chiyambo 11:1) Mwaviyo “charu chifya” chimiya ŵanthu wo Chiuta watiŵayanja.

16. Kumbi nchawanangwa chawezi nichi cho Chiuta wanozge ŵanthu wo watanja, nanga titenere kuchitanji kuti tizichilonde?

16 Yesu wakulayizga kuti mu charu chifya, ŵanthu wo Chiuta watiŵayanja azamulonde chawanangwa cha “umoyu wamuyaya.” (Marko 10:30) Sonu julani Bayibolo linu pa Yohane 3:16 ndi 17:3, ndipu ŵerengani vo Yesu wangukamba kuti titenere kuchita kuti tizilonde umoyu wamuyaya. Sonu awonani vitumbiku vo ŵanthu akwenere kuzilonde chawanangwa chapade ichi chakutuliya kwaku Chiuta, azamukondwa navu mu charu cho chituza cha Paradayisu.

17, 18. Kumbi tingasimikizga wuli kuti pacharu chosi chapasi pazamuja chimangu ndi chivikiliru?

17 Uheni, nkhondu, kuswa marangu ndipuso viwawa vazamumala. “muheni kuti wakaŵangapu so cha . . . Kweni ŵakuzika ndiwu ŵakaharanga charu.” (Sumu 37:10, 11) Pazamuja chimangu chifukwa ‘Chiuta wazamulekeska zinkhondu mpaka ku chigoti cha charu chapasi.’ (Sumu 46:9; Yesaya 2:4) Pavuli paki ‘murunji wazamusapatiya mu mazuŵa ngosi nga umoyu waki, ndipu wazamusakata nyengu zosi po mwezi uŵaliya,’ ivi ving’anamuwa kwamuyaya.Sumu 72:7.

18 Ŵanthu aku Yehova azamuja mwakuvikiririka. Ayisraele ajanga mwakuvikiririka nyengu yosi yo avwiyanga Chiuta. (Ŵalevi 25:18, 19) Vazamuja vakukondweska ukongwa kuzija mwakuvikiririka viyo mu Paradayisu.Yesaya 32:18; Mika 4:4.

19. Kumbi tiziŵa wuli kuti mu charu chifya mwazamuja chakurya chakukwana?

19 Chakurya chazamusoŵa so cha. Wakulemba buku la sumu wanguti, ‘mu charu mwazamuja kurya kwakuzara, mitunthu yiburumutizgiki ndi vipasi.’ (Sumu 72:16) Yehova Chiuta wazamutumbika ŵanthu ŵaki arunji, ndipu ‘charu chapasi chazamupaska mwandanu waki.’Sumu 67:6.

20. Nchifukwa wuli tingasimikizga kuti charu chosi chazamuja paradayisu?

20 Charu chosi chapasi chazamuja paradayisu. Charu cho chingunangika ndi ŵanthu akubuda chazamuja ndi nyumba kweniso minda yakutowa. (Yesaya 65:21-24; Chivumbuzi 11:18) Mu kuluta kwa nyengu, ŵanthu azamulutirizga kulima vigaŵa vosi va charu chapasi mpaka po charu chosi chazamujaliya chakutowa, kweniso cha nyata nge po wenge munda wa Edene. Ndipu Chiuta ‘wazamudambasuwa janja laki ndi kugutiska khumbiru la chakututa chechosi.’Sumu 145:16.

21. Nchinthu wuli cho chilongo kuti ŵanthu azamuja pa chimangu ndi vinyama?

21 Ŵanthu ndi nyama azamuja pa chimangu. Nyama za mudondu ndi zakuŵeta zazamuryiya pamoza. Chinanga ndi mwanamana wazakuziwopa cha nyama zo zitofya mazuŵa nganu.Yesaya 11:6-9; 65:25.

22. Nchinthu wuli cho chazamuchitikiya matenda?

22 Kwazamuŵavi matenda. Yesu yo wazamuwusa Ufumu waku Chiuta wakuchanya, wazamuchizga ŵanthu kuphara po wanguchitiya panyengu yo wenga pacharu. (Mateyu 9:35; Marko 1:40-42; Yohane 5:5-9) Ndipu ‘pazamuŵavi wakujamu yo wazamukamba kuti: “Ndatama.”’Yesaya 33:24; 35:5, 6.

23. Nchifukwa wuli tazamukondwa ndi chiyuka?

23 Akwanjiwa ŵidu wo akufwa azamuyuskikiya ku umoyu ndipu azamukufwa so cha. Ŵanthu wosi wo agona mu nyifwa wo ŵe mu chikumbusku chaku Chiuta azamuyuskika. Ndipuso ‘kwazamuja chiyuka cha ŵarunji ndi waziraurunji.’Machitidu 24:15; Yohane 5:28, 29.

24. Kumbi fundu yakuti mwazamuja ndi umoyu wamuyaya m’Paradayisu pacharu chapasi, yitikuchitiskani kujivwa wuli?

24 Ŵanthu wo asankha kusambira vakukwaskana ndi Mulengi widu Mula Yehova Chiuta ndi kumuteŵete, alindizga munthazi mwakukondweska ukongwa. Yesu wakambanga va Paradayisu wapacharu chapasi panyengu yo walayizganga munthu muheni yo wangufwiya nayu nyengu yimoza, iyu wanguti: “Wazamuja ndi ini mu Paradayisu.” (Luka 23:43 NW) Mwaviyo, nchinthu chakukhumbika ukongwa kuti tisambiri vinandi vakukwaskana ndi Yesu Khristu, chifukwa vitumbiku vosi ivi, vazamufiskika kuporote mwaku iyu.