Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 3

Ino Leza Ujisi Makanze nzi Kujatikizya Nyika?

Ino Leza Ujisi Makanze nzi Kujatikizya Nyika?
  • Ino Leza ujisi makanze nzi kujatikizya bantu?

  • Ino mbuti Leza mbwaakazyigwa?

  • Ino bukkale bunooli buti anyika kumbele?

1. Ino Leza ujisi makanze nzi kujatikizya nyika?

MAKANZE ngajisi Leza kujatikizya nyika mmabotu ncobeni. Jehova uyanda kuti nyika kiikkedwe buyo bantu bakkomene alimwi ibajisi buumi bubotu. Ibbaibbele lyaamba kuti “Leza wakalima muunda . . . ku-Edeni” akuti “wakameneka . . . misamu yoonse iiebeka kumeso amisamu mibotu yakulya.” Naakalenga mwaalumi amwanakazi bakusaanguna ba Adamu a Eva, Wakababikka mubusena oobo bubotu kapati akubaambila kuti: “Amuzyalisye, muvule, muzuzye nyika akwiibombya.” (Matalikilo 1:28; 2:8, 9, 15) Aboobo akali makanze aa Leza aakuti bantu bazyalane, bakomezye paradaiso yabo nyika yoonse alimwi akulanganya banyama.

2. (a) Ino tuzyi buti kuti makanze aa Leza kujatikizya nyika ayoozuzikizyigwa? (b) Ikweelana ancolyaamba Bbaibbele, ino mbantu bali buti ibakali kuyoopona kukabe kutamani?

2 Sena muyeeya kuti imakanze ngajisi Jehova Leza aakuti bantu kabakkala muparadaiso anyika kuli naayoozuzikizyigwa? Leza waamba kuti: “Ndaamba kale makani, . . . lino njoocita obo.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Inzya, Leza uyoozyicita ncobeni zyoonse nzyakanza! Waamba kuti nyika “[tanaa]kailenga kuti ibe yalupilingano pe,” pele “wakaibumba kuti ikalwe bantu.” (Isaya 45:18) Ino mbantu bali buti Leza mbaakali kuyanda kuti kabakkala anyika? Alimwi ino wakali kuyanda kuti kabakkala alinjiyo kwaciindi cilamfwu buti? Ibbaibbele liingula kuti: “Balulami bayookona nyika, bayookala alinjiyo lyoonse.”Intembauzyo 37:29; Ciyubunuzyo 21:3, 4.

3. Mbukkale nzi bubyaabi ibuliko sunu anyika, alimwi ino eeci cipa kubuzya mibuzyo nzi?

3 Masimpe eeci tacina citika pe. Sunu bantu balaciswa akufwa; alimwi mane balalwana akujayana. Kuli cakalubila. Pele bwini mbwakuti kunyina Leza naakali kuyanda kuti nyika kiili mbuli mboibede sunu! Ino ncinzi cakacitika? Ino nkaambo nzi makanze aa Leza ncaatazuzikizyigwa? Kunyina bbuku lyaamba makani aakaindi lyakalembwa abantu likonzya kutwaambila akaambo kakuti imapenzi akatalikila kujulu.

IMATALIKILO AASINKONDO

4, 5. (a) Ino nguni mubwini wakabandika a Eva kwiinda munzoka? (b) Ino mbuti muntu wakalomene alimwi wakali kusyomeka musyule mbwanga waba mubbi?

4 Ibbuku lyakusaanguna mu Bbaibbele lyaamba zyasikukazya Leza iwakalibonya mumuunda wa Edeni. Upandululwa kuti “[ni]nzoka,” pele tanaakali munyama buyo pe. Ibbuku lyamamanino mu Bbaibbele limwaamba kuti ngooyo “uutegwa Diabolosi a-Saatani, nguuena bantu boonse baansi.” Alimwi waambwa kuti “nguwenya muzoka waciindi.” (Matalikilo 3:1; Ciyubunuzyo 12:9) Imungelo ooyu singuzu naa cilenge camuuya citalibonyi cakabelesya nzoka kwaambaula a Eva, mbubwenya haazibwene mbwanga wacita mbuli kuti ijwi lyakwe lizwa mucidooli naa cikozyanyo cimwi. Cakutadooneka, imuntu wamuuya ooyo wakaliko Leza naakababambila nyika bantu.—Jobu 38:4, 7.

5 Pele mbwaanga zilenge zya Jehova zyoonse zililondokede, ino nguni wakapanga yooyu uutegwa “Diabolosi,” “Saatani”? Ikucaamba munzila nguba-uba, umwi iwakali mwana a Leza singuzu imuuya wakalipenda kuba Diabolosi. Ino eeci cakakonzyeka buti? Tweelede kuzyiba kuti mazubaano imuntu cimwi ciindi wakalomene alimwi uusyomeka ulakonzya kuba mubbi. Ino eeco cicitika buti? Imuntu ooyo ulakonzya kulekela kulombozya kubyaabi kutalika mumoyo wakwe. Ikuti wazumanana kukubikkila maanu, ikulombozya kubyaabi ooko kulakonzya kwiindilila. Mpoonya ikuti naa wajanika mubusena bujatikizya kulombozya ooko, ulakonzya kucita cibyaabi eeco ncalombozya ncaali kuyeeya lyoonse.—Amubale Jakobo 1:13-15.

6. Ino mbuti mwana a Leza wamuuya singuzu mbwaakaba Saatani Diabolosi?

6 Eeci ncicakacitika kujatikizya Saatani Diabolosi. Ulangilwa kuti wakamvwa eelyo Leza naakali kwaambila ba Adamu a Eva kuti bazyale bana akuzuzya nyika alunyungu lwabo. (Matalikilo 1:27, 28) Saatani ulangilwa kuti wakayeeya kuti: ‘Ibantu aaba boonse balakonzya kukomba ndime muciindi cakukomba Leza!’ Aboobo ikulombozya kubyaabi kwakatalika mumoyo wakwe. Ndilyonya wakabweza ntaamu yakweena Eva kwiinda mukumwaambila makani aakubeja kujatikizya Leza. (Amubale Matalikilo 3:1-5) Akaambo kaceeci wakaba “Diabolosi,” ibbala lyaamba “Sikubejekezya.” Alimwi mpoonya aawo wakaba “Saatani,” ibbala lyaamba “Sikukazya.”

7. (a) Nkaambo nzi ba Adamu a Eva ncobakafwida? (b) Nkaambo nzi bana ba Adamu boonse ncobacembaalila alimwi akufwa?

7 Ikwiinda mukubelesya bubeji alimwi abucenjezu bwalweeno, Saatani Diabolosi wakapa kuti ba Adamu a Eva bazangile Leza. (Matalikilo 2:17; 3:6) Akaambo kaceeco, mukuya kwaciindi bakafwa mbubwenya Leza mbwaakaambide kuti bakali kuyoofwa ikuti bamuzangila. (Matalikilo 3:17-19) Mbwaanga Adamu wakaba muntu uutalondokede naakabisya, ibana bakwe boonse bakaba acibi kuzwa kulinguwe. (Amubale Ba-Roma 5:12) Icakacitika cilakonzya kwaambwa mucikozyanyo campani iibelesyegwa kupanga cinkwa. Ikuti mpani kiibbookede amwi, ino ncinzi cicitika kucinkwa acimwi cipangwa mumpani eeyo? Icinkwa cimwi acimwi cinoobbookede. Mbubwena buyo, imuntu aumwi wakaba “akubbookela” naa kutalondoka kuzwa kuli Adamu. Nkakaambo kaako bantu boonse ncobacembaalila alimwi akufwa.—Ba-Roma 3:23.

8, 9. (a) Nkutamikizya nzi kulangilwa kuti nkwaakacita Saatani? (b) Ino nkaambo nzi Leza ncaatakabajaya bazangi mpoonya-mpoonya?

8 Saatani naakabapa kubisizya Leza ba Adamu a Eva, mubwini wakali kumbele mukuzanga. Wakali kukazya nzila ya Jehova yakweendelezya. Mubwini Saatani wakali kwaamba kuti: ‘Leza mmweendelezi mubyaabi. Ulabeja alimwi ulabaima bantu mbalela zintu zibotu. Ibantu tabayandiki kweendelezyegwa a Leza. Balakonzya kulisalila cibotu alimwi acibi. Alimwi inga kabakkomene mubweendelezi bwangu.’ Mbuti Leza mbwaakali kunga weendelezya makani aakutamikizya mabi boobo? Ibamwi bayeeya kuti Leza wakeelede buyo kubajaya aabo bazangi. Pele sena eeco nocakaasalazya makani aa Saatani aakubeja? Sena nocakasinizya kuti inzila ya Leza yakweendelezya ililuzi?

9 Ikubelesya bululami kwa Leza nkwacita munzila iilondokede tiikwakali kunga kwamupa kubajaya mpoonya-mpoonya bazangi aabo. Wakabona kuti kwakali kuyandika kwiinda ciindi kutegwa kutamikizya kwa Saatani kwiingulwe munzila iikkutya alimwi akusinizya kuti Diabolosi mmubeji. Aboobo Leza wakasala kuti azumizye bantu kulyeendelezya kwaciindi cili mbocibede mubweendelezi bwa Saatani. Ncaakacitila boobo Jehova alimwi ancaalekela kuti kwiinde ciindi cinji boobu katanamanizya makani aaya zilabandikwa mu Cibalo 11 cabbuku lino. Pele lino tweelede kubikkila maanu kukaambo kakuti: Sena ba Adamu a Eva bakaliluzi ikusyoma Saatani iwatakalina kubacitila cintu cibotu neciba cimwi? Sena bakaliluzi ikusyoma kuti Jehova iwakabapede zintu zyoonse nzyobakajisi mmubeji silunya? Ino ncinzi ncomwakali kunga mwacita nywebo kumugama?

10. Mbuti mbomunga mwaba kulubazu lwa Jehova mukwiingula kutamikizya kwa Saatani?

10 Cilayandika kwiibikkila maanu mibuzyo eeyi akaambo kakuti umwi aumwi wesu sunu ulijatikizyidwe mumakani aaya ngoona. Inzya, mulijisi coolwe cakuba kulubazu lwa Jehova mukwiingula kutamikizya kwa Saatani. Mulakonzya kuzumina Jehova kali Mweendelezi wanu akugwasyilizya mukutondezya kuti Saatani mmubeji. (Intembauzyo 73:28; Amubale Tusimpi 27:11) Mukubula coolwe, mbasyoonto buyo akati kazyuulu-zyuulu zyatuulunzuma twabantu bali munyika eeyi ibasala boobo. Eeci cipa kubuzya mubuzyo uuyandika kapati wakuti, Sena Bbaibbele ncobeni liyiisya kuti ngu Saatani weendelezya nyika eeyi?

INO NGUNI WEENDELEZYA NYIKA EEYI?

Mbuti Saatani mbwaakali kunga wapa Jesu mami oonse aamunyika ikuti naatakali aakwe?

11, 12. (a) Ino mbuti ikusunkwa kwa Jesu mbokutondezya kuti Saatani mmweendelezi wanyika eeyi? (b) Ncinzi acimbi cisinizya kuti Saatani mmweendelezi wanyika eeyi?

11 Kunyina Jesu naakadooneka kuti Saatani ngomweendelezi wanyika eeyi. Munzila yamaleele, cimwi ciindi Saatani wakatondezya Jesu “zisi zyoonse zyanyika abulemu bwazyo.” Mpoonya Saatani wakasyomezya Jesu kuti: “Ezi zyoonse ndakupa, kuti wafugama akundikomba.” (Matayo 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Amuciyeeyele buyo eeci! Sena cipego eeco nowakali musunko kuli Jesu ikuti Saatani naatakali mweendelezi wazisi eezyi? Jesu kunyina naakakaka kuti imfwulumende zyamunyika eezyi zyoonse zyakali zya Saatani. Mmasimpe Jesu naakacita oobo ikuti Saatani naatakali mweendelezi wanzizyo.

12 Ee, Jehova ngu Leza Singuzuzyoonse, Imulengi wabubumbo bugambya boonse. (Ciyubunuzyo 4:11) Nokuba boobo, kunyina Bbaibbele mpolyaamba kuti Jehova Leza naa Jesu Kristo mbeendelezi banyika eeyi. Mubwini, cakutainda mumbali Jesu wakaamba Saatani kuti “mwami wenyika ino.” (Johane 12:31; 14:30; 16:11) Alimwi Bbaibbele mane lyaamba Saatani Diabolosi kuti “ngoleza waansi aano.” (2 Bakolinti 4:3, 4) Ikujatikizya sikukazya ooyu naa Saatani, imwaapostolo Munakristo Johane wakalemba kuti: “Tulizi kuti tuli bakwe Leza, nikuba kuti bantunsi boonse mba Mubi.”—1 Joni 5:19.

MBOIYA KUGUSYIGWA NYIKA YA SAATANI

13. Ino nkaambo nzi ncokuyandika nyika mpya?

13 Imwaka amwaka, inyika ilaindila kubija. Ilizwide ampi zilwana, basitwaambo twacisi bampelenge, beendelezi bazikombelo basikuupaupa ameso alimwi azigwebenga zinyina lweetelelo. Tacikonzyeki ikwiibotezya nyika yoonse. Ibbaibbele litondezya kuti cilaafwaafwi ciindi Leza nayoonyonyoona nyika mbyaabi lyankondo yakwe ya Harmagedoni. Inyika eeyi iyoonjililwa mubusena anyika mpya yabululami.—Ciyubunuzyo 16:14-16.

14. Ino nguni Leza ngwaasala kuba Mweendelezi wa Bwami Bwakwe, alimwi ino eeci cakasinsimwa buti?

14 Jehova Leza wakasala Jesu Kristo kuba Mweendelezi wa Bwami Bwakwe bwakujulu naa mfwulumende. Ikaindi, Ibbaibbele lyakasinsima kuti: “Iswe twazyalilwa mwana, twapegwa mwana mulombe. Bweendelezi buyookala azifunzi zyakwe. Nkabela izina lyakwe liyooambwa kuti, . . . Mwami waluumuno. Bwami bwakwe buyookomenesya, alwalo luumuno talukooyoomana.” (Isaya 9:6, 7) Ikujatikizya mfwulumende eeyi, Jesu wakayiisya basikumutobela kupaila kuti: “Abuze Bwami bwako, alucitwe luyando lwako, ansi ano mbubonya mbuli kujulu.” (Matayo 6:10) Mbubwenya mbotutiibone kumbele mubbuku eeli, Ibwami bwa Leza ino-ino buyoonyonyoona mfwulumende zyamunyika eeyi zyoonse, eelyo bwalo mbobuyoonjila mubusena bwanzizyo zyoonse. (Amubale Daniele 2:44) Mpoonya Bwami bwa Leza buyootalisya paradaiso anyika.

INYIKA MPYA ILAAFWAAFWI!

15. Ino “nyika impya” ncinzi?

15 Ibbaibbele litusyomezya kuti: “Swebo tulangila ijulu ipya anyika impya, mbubonya mbuli mbwaakatusyomezya [Leza]. Mulinzizyo momukala bululami.” (2 Petro 3:13; Isaya 65:17) Zimwi ziindi Bbaibbele nolyaamba “nyika,” inga lyaamba bantu bakkala anyika. (Matalikilo 11:1) Aboobo “nyika impya” iiluleme nciinga cabantu mbakkomanina Leza.

16. Ncipego nzi citaliboteli cizwa kuli Leza ciyoopegwa baabo mbakkomanina, alimwi ino ncinzi ncotweelede kucita kutegwa tukapegwe ncico?

16 Jesu wakasyomezya kuti munyika impya iilangilwa, aabo mbakkomanina Leza bayootambula cipego “[ca]buumi butamani.” (Marko 10:30) Amuvwunune Bbaibbele lyanu kuli Johane 3:16 alimwi a Johane 17:3 akubala ncaakaamba Jesu kuti tweelede kucita kutegwa tujane buumi butamani. Lino amulange kuzwa mu Bbaibbele izilongezyo nzyobayoojana aabo beelela kupegwa cipego eeco citaliboteli kuzwa kuli Leza munyika ya Paradaiso iilangilwa.

17, 18. Mbuti mbotunga twasinizya kuti kunooli luumuno akuliiba koonse-koonse anyika?

17 Ibubi, inkondo, milandu alimwi akulwana tazinooliko. “Sizibi takooyooba wo . . . Pele babombemyoyo bayoovuba nyika.” (Intembauzyo 37:10, 11) Kunooli luumuno akaambo kakuti ‘Leza uyoolesya nkondo ikusikila kumamanino aanyika.’ (Intembauzyo 46:9; Isaya 2:4) Mpoonya ‘balulami bayoovwula, aluumuno luyoovwula ciindi coonse kusikila mwezi ukamane’—icaamba kuti luumuno lunooliko kukabe kutamani!—Intembauzyo 72:7.

18 Ibakombi ba Jehova bayooliiba. Kufwumbwa leelyo bana Israyeli nobakali kumumvwida Leza kuciindi ca Bbaibbele, bakaliliibide. (Levitiko 25:18, 19) Elo cinookkomanisya kapati kaka kuyooliiba mbubwenya mu Paradaiso!—Amubale Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Nkaambo nzi ncotuzyi kuti kunooli zyakulya zinji munyika ya Leza mpya?

19 Kunoonyina kubulila kwazyakulya. Sintembauzyo wakaimba kuti: ‘Maila ayoovwula anyika, aatala lyazilundu ayooyooma mbuli lusaka.’ (Intembauzyo 72:16) Jehova Leza uyoobalongezya bantu bakwe baluleme alimwi ‘inyika iyoopa micelo yanjiyo.’—Intembauzyo 67:6.

20. Nkaambo nzi ncotukonzya kusinizya kuti nyika yoonse iyooba paradaiso?

20 Inyika yoonse iyooba paradaiso. Kuyooyakwa maanda mapya mabotu akulimwa myuunda yeebeka anyika yakanyonyoodwe abantunsi basizibi. (Amubale Isaya 65:21-24; Ciyubunuzyo 11:18) Mbokunooyinda ciindi, izibeela zyanyika zikkedwe kale ziyookomena kusikila nyika yoonse ikabe mbuli muunda mubotu alimwi mutebulwa zilyo zinji wa Edeni. Alimwi kunyina Leza nayookakilwa ‘kufwumbatula janza lyakwe akukkutya kusukama kwazyuumi zyoonse.’—Intembauzyo 145:16.

21. Ncinzi citondezya kuti kunooli luumuno akati kabantu abanyama?

21 Kunooli luumuno akati kabantu abanyama. Ibanyama bamusokwe abavwubwa bayoocelela antoomwe. Naba mwana musyoonto takabayoowi banyama ibaluma mazubaano.—Amubale Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Ino ncinzi ciyoocitika kukuciswa?

22 Ikuciswa kuyoomana. Mbwali Mweendelezi wa Bwami bwa Leza bwakujulu, Jesu uyooponya kwiinda mbwaakacita naakali anyika. (Matayo 9:35; Marko 1:40-42; Johane 5:5-9) Iciindi eeco “takukooyooba naba omwe akati kabantu banyika uuamba kuti, Ndaciswa.”—Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Nkaambo nzi bubuke ncobuyootupa kukkomana kapati?

23 Ibayandwa besu bafwide bayoobusyigwa kabajisi bulangizi bwakutafwa alimwi. Boonse iboona mulufwu mbabikkide mumizeezo Leza bayoobusyigwa. Mubwini ‘kuyooba kubuka kwabafwu baluleme abataluleme.’—Incito 24:15; Amubale Johane 5:28, 29.

24. Ino mulimvwa buti kujatikizya kupona mu Paradaiso anyika?

24 Elo tabuliboteli kaka bukkale bwakumbele mbobalangila aabo ibasala kumubelekela alimwi akwiiya kujatikizya Mulengi wesu Mupati, Jehova Leza! Yakali nyika ya Paradaiso iilangilwa njaakali kwaamba Jesu naakasyomezya simucitazibi wakafwa munsi lyakwe kuti: “Tunooli ayebo mu-Paradaiso.” (Luka 23:43) Cilayandika kapati kwiiya zinji kujatikizya Jesu Kristo ooyo uuyoopa kuti zilongezyo eezyi zyoonse zikazuzikizyigwe.