1. Hi Gihi khungo ga Nungungulu xungetano hi misava?

A KHUNGO ga Nungungulu xungetano hi misava ga hlamalisa hakunene. Jehova i lava lezaku a misava yi tala hi vanhu va kutsaka, ni va ku hanya khwatsi. A Biblia gi ngalo “Nungungulu i lo byala a simu . . . lomu Edeni” ni lezaku yena “i lo milisa . . . tontlhe tisinya ti sasekileko kucuwukekeni, na ti sasekile ku giwa.” Anzhako ka kuva Nungungulu a vangile wanuna ni wasati vo sangula, Adamu na Eva, Yena i lo va veka ka simu lego go saseka zonake a ku ngalo ka vona: “Pswalani, mu anza, mu tata misava, mu yi fumela.” (Genesisi 1:28; 2:8, 9, 15) Hikwalaho gi wa hi khungo ga Nungungulu a kuva vanhu vava ni vana, va anamisa mimbhingano ya paradise lego misaveni yontlhe, ni ku hlayisa a zihari.

2. (a) Hi zi tivisa kuyini lezaku a khungo ga Nungungulu xungetano hi misava gi ta tatiseka? (b) Gi wula yini a Biblia xungetano hi ku a vanhu va hanya kala kupinzuka?

² Hi mawonela ya wena, xana a khungo ga Jehova Nungungulu xungetano hi kuva vanhu va hanya ka paradise misaveni gi ta tshuka gi tatiseka? Nungungulu i ngalo: “Nzi zi wulile, nzi ta zi maha zi tatiseka.” (Isaya 46:9-11; 55:11) Ina, lezi zi nga khungo ga Nungungulu zi ta tatiseka hakunene! Yena i ngalo a “nga yi mahi [misava] a kuva xiwula kanilezi a yi mahela kuva wutshamu go aka kona.” (Isaya 45:18) Vanhu va lixaka  muni lava Nungungulu a nga lava lezaku va hanya misaveni? Niku xana i wa lava lezaku va hanya a xikhati muni? A Biblia ga hlamula: “A valulamileko va taga tshomba ya tiko, va aka ka gona kala kupinzuka.” — Tisimu 37:29; Kuvululelwa 21:3, 4.

3. Hi wahi a matshamela yo biha lawa ma nga kona zalezi misaveni, niku ziwutiso muni zi vuxiwako hi wona?

³ Zi laha kubaseni lezaku lezo a zi se humelela. A vanhu inyamutlha va babya ni kufa; niku va tlhela valwa ni ku dayana. Zi kona zi nga kala ku famba khwatsi. Hakunene, gi wa nga hi khungo ga Nungungulu lezaku misava yiva lezi hi yi wonisako zona inyamutlha! Zini zi nga humelela? Hikuyini a khungo ga Nungungulu gi nga kala ku tatiseka? A ku na bhuku ni ginwe ga matimu legi gi tsalilweko hi munhu gi zi kotako ku hi byela lezo hakuva a hlomulo wu sangulele tilweni.

4, 5. (a) Himani hakunene loyi a wulawulileko na Eva hi ku tirisa a nyoka? (b) Zi nga kotekisa kuyini a ku a munhu loyi a nga hi mu nene, na a tsumbekile a maha khamba?

⁴ A bhuku go sangula ga Biblia gi wulawula hi mukaneti wo kari wa Nungungulu loyi a ti tivekisileko le sinwini ga Edeni. Yena i tlhamuseliwa kota “nyoka,” kanilezi i wa nga hi xihari. A bhuku go gumesa ga Biblia gi mu tivekisa kota loyi a “tibyako Muhlevi na Satani, a mukhohlisi wa tiko gontlhe.” Yena kambe i vitwa a ku i “nyoka leyi ya kale.” (Genesisi 3:1; Kuvululelwa 12:9) A ngelosi leyo ya ntamu, kutani xivangwa xa moya lexi xi nga woniwiko, yi tirisile a nyoka kasi ku wulawula na Eva, a ku fana ni lezi a munhu wo kari a tlharihileko a zi kotako ku maha a gezu gakwe gi ku khwatsi go huma hi laha ka xibhonekana xi nga laha kusuhani kakwe. Handle ko kanakana, a munhu loye wa moya i wa hi kona a xikhati lexi Nungungulu a nga longisela misava lezaku a vanhu va hanya ka yona. — Joba 38:4, 7.

⁵ Kota lezi a zivangwa zontlhe za Jehova zi mbheleleko kasi himani a vangileko a “Muhlevi” loyi, kutani “Satani” ke? Hi magezu yo olova, munwe wa vana va Nungungulu va moya ni va ntamu i lo ti hunzula a maha Muhlevi kutani Diyabu. Zi kotekisile  kuyini lezo? Hi fanele ku tiva lezi, inyamutlha a munhu loyi a nga hi mu nene ni wo tsumbeka ka xikhati xo kari wa zi kota ku maha khamba. Zi mahekisa kuyini lezo? A munhu loye wa zi kota ku vumelela a kunavela ko biha lezaku ku kula lomu mbilwini yakwe. Loku a simama a ku ku alakanyela, a kunavela loko ko biha ka zi kota ku mu binza. Zonake loku ku humelela xikhati xi faneleko, yena wa zi kota ku tatisa a mixuvo leyo yo biha a nga kari a tshama hi ku yi alakanyela. — Jakobe 1:13-15.

6. Zi mahekisile kuyini lezaku a n’wana wa Nungungulu wa moya ni wa ntamu a maha Satani Diyabu?

⁶ Lezo zi humelele ka Satani Diyabu. Za koteka ku ngha a zwile Nungungulu na a byela Adamu na Eva lezaku vava ni vana va tata misava hi pswalo wabye. (Genesisi 1:27, 28) Kuzilava Satani i alakanyile lezi: ‘Wonani, vontlhe vanhu lava va wa ta khozela mina wutshanwini ga ku khozela Nungungulu!’ Hilezo a kunavela ko biha ku lo kula mbilwini yakwe. Hi magumo, i lo ku tatisa hi ku khohlisa Eva hi ku mu byeletela mawunwa xungetano hi Nungungulu. (Genesisi 3:1-5) Hizalezo yena i lo maha “Diyabu,” lezi zi wulako a ku “Muhlevi.” Hi xikhati xalexo, i lo maha “Satani,” lezi zi wulako a ku “Mukaneti.”

7. (a) Hikuyini Adamu na Eva va fileko? (b) Hikuyini vontlhe lava va nga pswalo wa Adamu va khosahalako ni kufa?

⁷ Hi ku tirisa mawunwa ni kukhohlisa, Satani Diyabu i lo maha lezaku Adamu na Eva va nga ingisi Nungungulu. (Genesisi 2:17; 3:6) Kota mihanzu ya kona, va lofa hi magumo, kota lezi Nungungulu a nga wulile lezaku zi wa ta maheka loku va nga ingisi. (Genesisi 3:17-19) Lezi Adamu a luzileko kumbhelela a xikhati lexi a nga onha, a pswalo wakwe wontlhe wu lo thapelwa hi xionho xakwe. (Va Le Roma 5:12) A mhaka leyo yi nga tlhamuselwa hi mufananiso wa pani gi tiriselwako ku woca tipawu. Loku a pani gi phatekile, zini zi humelelako a tipawu tontlhe leti ti mahiwako ka gona? A pawu yinwe ni yinwani yi huma na yi phatekile, kutani na yi nga mbhelelangi. Hi kufana, a munhu munwe ni munwani i thapelwe hi “kuphateka” kutani kungambheleli ka Adamu. Hi zalezo zi  mahako vanhu vontlhe va khosahala ni kufa. — Va Le Roma 3:23.

8, 9. (a) Xana Satani a nga hava a phikizile Nungungulu hi ndlela muni? (b) Hikuyini Nungungulu a nga kala ku daya a vahluwuki ka xikhati xalexo?

⁸ A xikhati lexi Satani a mahileko lezaku Adamu na Eva va onhela Nungungulu, Satani hakunene i wa kari a rangela kuhluwuka.  I wa kari a phikiza a mafumela ya Jehova. Hi lisine, Satani i wa wula ku ngalo: ‘Nungungulu a nga fumi khwatsi. I wula mawunwa niku i tsona vafumelwi vakwe a zilo za zi nene. A vanhu a va na xilaveko xa ku fumelwa hi Nungungulu. Va zi kota ku hlawula ha voce lezi za zi nene ni lezi za kubiha. Va ta tizwa khwatsi loku va fumelwa hi mina.’ I wa ta ku lulamisa hi ndlela muni Nungungulu a kulumbetwa loko? Vo kari va pimisa lezaku Nungungulu ngha a dele vahluwuki lavo. Xana lezo zi wa ta hlamula a kuphikiza ka Satani? Zi wa ta tiyisa lezaku a mafumela ya Nungungulu ma nene?

⁹ A kululama ko mbhelela ka Nungungulu ku wa nga ta mu vumelela a ku daya vahluwuki lavo ka xikhati xalexo. Yena i lo wona lezaku ku wa laveka xikhati kasi ku hlamula a kuphikiza ka Satani hi ndlela yo tsakisa ni ku komba lezaku Diyabu muhembi. Hilezo Nungungulu i bohile lezaku i wa ta vumelela vanhu a kuva va ti fuma hi xikhatanyana na va kucetelwa hi Satani. A ku hikuyini Jehova a mahileko lezo niku hikuyini a vumelelako lezaku ku hunza xikhati xo leha na a nga se lulamisa a timhaka leto hi ta wulawula hi zona ka Xipimo 11 xa bhuku legi. Makunu, zi nene a kuva hi alakanyela lezi: Xana Adamu na Eva va mahile khwatsi hi ku kholwa Satani, loyi wa ku cima i wa nga se va mahela a nchumu wa wu nene? Zi wa hi zi nene ka vona a ku kholwa lezaku Jehova, loyi a nga va nyikile zontlhe lezi va nga hi nazo, i wa hi muhembi wa tihanyi? Loku ku wa hi wena, na u mahile yini?

10. Xana wena u nga yimela a tlhelo ga Jehova kasi ku hlamula a kuphikiza ka Satani hi ndlela muni?

¹⁰ Zi nene a ku alakanyela a ziwutiso lezo hakuva a munwe ni munwani wa hina wa yimisana ni timhaka to fana ni leto inyamutlha. Ina, wena u na ni ndlela ya ku yimela a tlhelo ga Jehova kasi ku hlamula a kuphikiza ka Satani. Wa zi kota ku vumela Jehova kota Mufumeli wa wena u tlhela u vuna a ku komba lezaku Satani muhembi. (Tisimu 73:28; Mavingu 27:11) Lexi xi nga tsakisiko hi lezaku vanhu vatsongwani ntsena lava va hlawulako lezo xikari ka tibiliyoni leti ti nga kona tikweni. Lezo zi vuxa a xiwutiso xa lisima, Xana a Biblia ga gonzisa hakunene lezaku Satani hi yena a fumako tiko legi?

11, 12. (a) Xana a xiringo xo kari xa Jesu xi kombisile kuyini lezaku Satani hi yena mufumeli wa tiko legi? (b) Zini kambe lezi zi seketelako ku ngalo Satani hi yena mufumeli wa tiko legi?

¹¹ Jesu cima a nga kanakanangi lezaku Satani hi yena mufumeli wa tiko legi. Hi ndlela yo hlamalisa, hi xikhati xo kari Satani i kangetile Jesu “yontlhe mifumo ya misava ni wukosi ga yona.” Zonake Satani i lo tsumbisa Jesu aku: “Nzi ta ku nyika zontlhe lezi zilo, loku uwa lahasi u nzi khozela.” (Mateu 4:8, 9; Luka 4:5, 6) Alakanyela lezi. A xinyikiwo lexo xi wa tava xiringo ka Jesu loku Satani i wa nga hi mufumeli wa mifumo leyo? Jesu a nga alangi lezaku yontlhe mifumo leyo ya tiko yi wa hi ya Satani. Hi lisine, Jesu na a kanetile lezaku Satani a hi ntamu lowu wu fambisako mifumo leyo.

¹² Hakunene, Jehova hi yena Nungungulu Nyamintamu, a Muvangi wa wuako legi go hlamalisa. (Kuvululelwa 4:11) Hambulezo, a ku na wutshamu legi a Biblia gi wulako lezaku Jehova Nungungulu kutani Jesu Kristu hi yena mufumeli wa tiko legi. Hi lisine, Jesu hi kukongoma i wulile lezaku Satani hi yena “hosana ya tiko legi.” (Johani 12:31; 14:30; 16:11) A Biblia gi tlhela gi wula lezaku Satani Diyabu hi yena “nungungulu wa misava leyi.” (2 Va Le Korinte 4:3, 4) Xungetano hi mukaneti loyi, kutani Satani, Johani, mupostoli wa muKristu, i tsalile lezi: “A tiko gontlhe gi le ntanwini wa loyi wa kubiha.” — 1 Johani 5:19.

13. Hikuyini ku nga ni xilaveko xa tiko giswa?

¹³ A lembe ni lembe gi hunzako, a tiko giya gi anza hi kubiha. Gi tele hi mabutho ma lwako, varangeli va wupolitika va nga tsumbekiko, varangeli va wukhongeli va vaxengeteli, ni vamahi va kubiha vo tlanyala. A zi koteki a ku cica tiko gontlhe. A Biblia gi komba lezaku xi laha kusuhani a xikhati lexi Nungungulu a to lovisa a tiko go biha yimpini yakwe ya Har–Magedoni. A tiko legi gi ta valetwa hi ginwani ga giswa gi nga ni kululama. — Kuvululelwa 16:14-16.

14. Himani loyi a hlawulilweko hi Nungungulu a kuva Mufumeli wa Mufumo Wakwe, niku xana lezo zi wulilwe na ka ha hi mahlweni hi ndlela muni?

 ¹⁴ Jehova Nungungulu i hlawulile Jesu Kristu a kuva Mufumeli wa Mufumo Wakwe wa le tilweni. Kaleloko, Jehova i wulile na ka ha hi mahlweni lezaku: “Hi pswalelwe n’wana, hi nyikilwe a nisanyana, a wuhosi gi vekilwe makatleni yakwe; yena i ta vitanwa . . . Hosi ya Kurula. A kufuma kakwe ku ta enzeleka, ni kurula ku nga ta kuva na magumo.” (Isaya 9:6, 7) Xungetano hi mufumo lowo, Jesu i gonzisile valanzeli vakwe a ku khongelisa lezi: “A wute mufumo wa wena. Kuranza ka wena a ku mahiwe misaveni, kota lezi ku mahiwako le tilweni.” (Mateu 6:10) Kota lezi hi to zi wona mahlweni a bhukwini legi, lokuloku a Mufumo wa Nungungulu wu ta fuvisa a mifumo yontlhe ya tiko legi, zonake wona wu ta valeta yona yontlhe. (Danieli 2:44) Zalezo a Mufumo wa Nungungulu wu ta hunzula misava yiva paradise.

15. Xini a “misava yiswa”?

¹⁵ A Biblia ga hi tiyisa: “Hi kota ya xitsumbiso xakwe [Nungungulu], hina ha langutela a matilo maswa ni misava yiswa, lomu a kululama ku tshamileko kona.” (2 Pedro 3:13; Isaya 65:17) Ka zikhati zo kari loku a Biblia gi kumbuka “misava,” gi wulawula hi vanhu lava va hanyako misaveni. (Genesisi 11:1) Hikwalaho a “misava yiswa” yo lulama wuhlengeli ga vanhu lava va amukelekako mahlweni ka Nungungulu.

16. Xinyikiwo muni xa lisima nguvu lexi Nungungulu a to nyika lava va amukelekako ka yena, niku zini lezi hi faneleko ku maha kasi ku xi kuma?

¹⁶ Jesu i tsumbisile lezaku a misaveni yiswa leyi yi tako, lava va amukelekako mahlweni ka Nungungulu va wa ta amukela a xinyikiwo xa “wutomi ga pinzukelwa.” (Marku 10:30) Maha wuxinji u vulula a Biblia ga wena ka Johani 3:16 ni 17Johani 17:3, u gonza lezi Jesu a nga ku ngalo hi fanele ku zi maha kasi ku kuma wutomi ga pinzukelwa. Makunu, wona a makatekwa lomu ka Biblia lawa ma to buziwa hi lava va ti kombako  na va fanela ku amukela a xinyikiwo lexo xo saseka hi ka Nungungulu Paradiseni gi tako misaveni.

17, 18. Hi nga tiyisekisa kuyini lezaku ku tava ni kurula ni kutshamiseka matshanwini wontlhe misaveni?

¹⁷ A kubiha, yimpi, wugevenga, ni timholova zi nga ta hava kona. “A wakubiha a nga ta kuva kona . . . Kanilezi lava va rulako va taga tshomba ya tiko.” (Tisimu 37:10, 11) A kurula ku tava kona hakuva ‘Nungungulu i ta maha a tiyimpi ti khawula kala magumelweni ya misava.’ (Tisimu 46:9; Isaya 2:4) Zonake “a wakululama i ta hluka; ni kurula ku ta anza, kala a hweti yi ngave kona” — lezo zi wula a ku kala kupinzuka! — Tisimu 72:7.

¹⁸ A vakhozeli va Jehova va ta hanya kuruleni. Laha a vaIsraeli va zikhati za kutsaliwa ka Biblia va nga kari va ingisa Nungungulu, va wa hanya kuruleni. (Levi 25:18, 19) Zi ta tsakisa nguvu a ku hanya kuruleni ko fana ni loko Paradiseni! — Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Hikuyini hi zi tivako a ku ku tava ni zakuga zo tala tikweni giswa ga Nungungulu?

¹⁹ A kuvumaleka ka zakuga ku nga ta hava kona. A muyimbeleli wa Tisimu i yimbelele aku: “A mavele ma ta pfuna nguvu tikweni ni lomu hehla ka zitsunga.” (Tisimu 72:16) Jehova Nungungulu i ta katekisa a valulamileko vakwe, niku ‘a misava yi ta humesa a mihanzu ya yona.’ — Tisimu 67:6.

20. Hikuyini hi zi kotako ku tiyiseka lezaku a misava yontlhe yi ta maha paradise?

²⁰ A misava yontlhe yi ta maha paradise. Tiyindlu tiswa ni masimu yo saseka zi ta tata a misava leyi yi nga onhilwe hi vanhu va vaonhi. (Isaya 65:21-24; Kuvululelwa 11:18) Laha a xikhati xi hunzako, a zipanze za misava lezi zi sinako zi rimilwe zi ta anza kala a xirenzelekwani xontlhe xa misava xi maha xo saseka ni xo pfuna a ku fana ni simu ga Edeni. Niku Nungungulu cima a nga ta tsika ku ‘vulula canja gakwe, a xurisa zontlhe lezi zi hanyako.’ — Tisimu 145:16.

21. Zini zi kombako lezaku ku tava kona kurula xikari ka vanhu ni zihari?

²¹ Ku tava ni kurula xikari ka vanhu ni zihari. A zihari za  khwati ni zifuyo zi taga zinwe. Hambu nwanana tsongwani a nga ta chava zihari lezi zi levako ka xikhati lexi hi nga ka xona. — Isaya 11:6-9; 65:25.

22. Zini zi to humelela a mababyi?

²² A mababyi ma ta fuva. Kota Mufumeli wa Mufumo wa le tilweni wa Nungungulu, Jesu i ta chuma a mababyi hi laha ku anzileko nguvu a ku hunza a xikhati lexi a nga hi kona misaveni. (Mateu 9:35; Marku 1:40-42; Johani 5:5-9) Zonake “a ku na muaki ni munwe a ta ngaku: Nza babya!” — Isaya 33:24; 35:5, 6.

23. Hikuyini a kuvuxiwa ka vafileko ku to neha kutsaka timbilwini ta hina?

²³ A varanzekako va hina va fileko va ta tlheliselwa wutomini na va rinzela ku nga hafi. Vontlhe lava va etleleko kufeni na va hi maalakanyweni ya Nungungulu va ta vuxiwa hi ka vafileko. Hakunene, “ku tava kona a kuvuka ka valulamileko ni va nga lulamangiko.” — Mitiro 24:15; Johani 5:28, 29.

24. U ti zwisisa kuyini xungetano hi ku hanya Paradiseni laha misaveni?

²⁴ Hakunene, ku na ni wumanziko go tsakisa legi gi rinzelako lava va hlawulako a ku gonza ni ku tirela Muvangi wa hina wa Hombe, Jehova Nungungulu! Jesu i wa kari a wulawula hi Paradise legi gi tako misaveni a xikhati lexi yena a nga tsumbisa a xigohi lexi xi fileko laha tlhelweni gakwe, aku: “U tava na mina Paradiseni.” (Luka 23:43) Za lisima nguvu a kuva hi gonza zo tala xungetano hi Jesu Kristu, ku nga loyi a to tiriswa lezaku a zikatekiso zontlhe lezo zi koteka.