Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

SUURA ISATU

Ekigendererwa kya Ruhanga Hali Ensi Nikyo Kiraha?

Ekigendererwa kya Ruhanga Hali Ensi Nikyo Kiraha?
  • Ekigendererwa kya Ruhanga hali abantu nikyo kiraha?

  • Ruhanga asonsoimoirwe ata?

  • Obwomezi ha nsi bura sisana buta omu kasumi ak’omu maiso?

1. Ekigendererwa kya Ruhanga hali ensi nikyo kiraha?

EKIGENDERERWA kya Ruhanga hali ensi enu mananu kwo kirungi muno. Yahwe nagonza ensi ijurwemu abantu abasemerirwe kandi baine obwomezi oburungi. Baibuli egamba ngu “Ruhanga akabyara orugonjo omu Adeni” kandi “akameza omuti gwona ogusemeriire amaiso, n’emiti yona esemeriire okulibwa.” Hanyuma Ruhanga akahanga omusaija n’omukazi ababandize Adamu na Hawa, yabata omu maka ago amarungi yabagamba: “Muzalege, mukanye, muijuze ensi, mugirye.” (Okubanza 1:​28; 2:​8, 9, 15) Nahabwekyo, kikaba kigendererwa kya Ruhanga abantu bazaale, bagazihye orugonjo okuhika ha mpero y’ensi n’okurole’ra ebisoro.

2. (a) Nitumanya tuta ngu ekigendererwa kya Ruhanga hali ensi kirihiki’ra? (b) Baibuli egamba ki ha bantu okwomera ebiro n’ebiro?

2 Notekereza ekigendererwa kya Yahwe Ruhanga eky’abantu kwikara omu nsi omu rugonjo kirihiki’ra? Ruhanga akagamba ngu: “Ngambire kandi ndikihikiriza.” (Isaya 46:​9-​11; 55:11) Ego, Ruhanga naija kuhikiriza ekiyagendereire! Nagamba ati, “tiyagihangira [ensi] busa, akagiko’ra okuikarwamuga.” (Isaya 45:18) Bantu ba mulingo ki Ruhanga yali nagonza baikale omu nsi? Kandi akagonza baikaleho kumara kasumi ki? Baibuli egarukamu: ‘Abahikiriire baligwetwa ensi, baragiikaramuga ebiro n’ebiro.’​Zabuli 37:29; Okusuku’rwa 21:​3, 4.

3. Bintu ki ebikusaliza ebiroho omu nsi, kandi biresereho bikaguzo ki?

3 Gali mananu kinu tikikabaireho. Abantu nibarwara kandi nibafa; barwana kandi nibaitangana. Haroho ekyasobere. Kyonka, Ruhanga atakigende’re ensi kuba nkoku tugirora hati! Kiki ekyabaireho? Habwaki ekigendererwa kya Ruhanga kitakahikirire? Busaho kitabu ky’ebyafayo ekihandiikirwe omuntu ekikusobora kutugambira, habwokuba akabi kakaruga omuiguru.

ENDUGIRRO Y’OMUNYANZIGWA

4, 5. (a) Noha yabalize na Hawa nakozesa enjoka? (b) Omuntu ayabaire murungi kandi mwesigwa nasobora ata kufooka musuma?

4 Ekitabu kya Baibuli eky’okubanza kibaza ha munyanzigwa wa Ruhanga ayabaireho yeyolekeize omu rugonjo rwa Adeni. Abazibwaho nka “enjoka,” baitu atabe njoka yonyini. Ekitabu kya Baibuli ekikusembayo kimubazaho nka “Diabolo [Omuhangirizi] kandi Setani, arukubihabiha ensi zona.” Kandi obundi ayetwa ‘enjoka eyaira.’ (Okubanza 3:1; Okusuku’rwa 12:9) Malayika onu ow’amaani rundi ekihangirwe eky’omwoyo kinu ekitarukurorwa akakozesa enjoka kubaza na Hawa, nk’omuntu ow’amagezi okw’akukozesa obwijaijana ha ttivi. Tiharoho kugurukyagurukya omuntu w’omwoyo onu akabaho Ruhanga obwakaba natekaniriza abantu ensi.​—Yobu 38:​4, 7.

5 Nkoku kiri ngu ebihangirwe bya Yahwe byoona bihikirire, noha ayahangire Omuhangirizi onu “Setani”? Kitwale oti ngu omu ha baana ba Ruhanga ab’omwoyo kandi ab’amaani akefoora Omuhangirizi. Kinu kikasoboka kita? Biro binu tukimanyire ngu omuntu abaire murungi kandi mwesigwa nasobora kufooka musuma. Nikisoboka kita? Omuntu nasobora kuleka okwegomba okubi kwija omu mutima gwe. Kakuba akukuliriza okwegomba okwo nikusobora kufooka kw’amaani muno. Kakuba habaho omugisa, nasobora kukora nk’okwegomba kwe okubi okukuli.​—Yakobo 1:​13-​15.

6. Omwana wa Ruhanga ow’omwoyo kandi ow’amaani akafoka ata Setani Omuhangirizi?

6 Kinu nukwo kyabaire na hali Setani Omuhangirizi. Natekwa kuba yahulire Ruhanga nagamba Adamu na Hawa kuzara abaana kandi baijuze ensi. (Okubanza 1:​27, 28) Setani atekereza: ‘Dora abantu banu boona bakubaire nibaramya nyowe mu kikaro ky’okuramya Ruhanga!’ Kityo nu, okwegomba okubi kwaija omu mutima gwe. Akakiko’raho, yabaza na Hawa namugambira ebisuba hali Ruhanga. (Okubanza 3:​1-5) Omu mulingo ogwo yafooka “Omuhangirizi,” ekikumanyisa “okubaza ebisuba ha muntu ondi.” Kandi yafoka “Setani,” ekikumanyisa “Omulemesa.”

7. (a) Habwaki Adamu na Hawa baafire? (b) Habwaki Abaijukuru ba Adamu boona bakaikura kandi bafa?

7 Nakozesa ebisuba n’obugobya, Setani Omuhangirizi akaletera Adamu na Hawa kujemera Ruhanga. (Okubanza 2:​17; 3:6) Ne kyarugiremu bakafa nka Ruhanga okwakaba agambire obu bakumujemire. (Okubanza 3:17-19) Nk’ekibi okukyaletire Adamu okutahiki’ra, abaana be boona akabagweta ekibi. (Abarumi 5:​12) Kinu nitusobora kukilengesaniza n’akacuba akacumba emigati. Kakuba akacuba kemooda, buli mugati ogucumbiirwe omu kacuba ako gurugamu gwemoodere. Omu mulingo nugwo gumu, buli muntu akagweterwa okwemooda kw’okutahiki’ra kwa Adamu. Bunu nubwo bulyo habwaki tukaikura kandi tufa.​—Abarumi 3:​23.

8, 9. (a) Kusonsoimya ki Setani oku yalesereho? (b) Habwaki Ruhanga atarahwerekerize abajemu aho naho?

8 Setani obu ya yoheze Adamu na Hawa kusiisira Ruhanga, akaba nayebembera obujemu. Akaba nasonsoimya obwebembezi bwa Yahwe. Omu mulingo ogwo akaba nka arukugugamba: ‘Ruhanga mulemi mubi. Abiiha kandi aima abairu be ebintu ebirungi. Abantu tibakwetaga Ruhanga kuba mulemi wabu. Nibasobora kwecweramu ekihikire n’ekitahikire. Kandi nibaija kuba kurungi hansi y’obulemi bwange.’ Ruhanga yakujangurwire ata okusonsoimya nkoku? Abamu batekereza ngu Ruhanga yakwisire abajeemu banu. Baitu ekyo kyakujangurwire okusonsoimya kwa Setani? Ekyo kyakwolekere ngu omulingo gw’obulemi bwa Ruhanga murungi?

9 Obwinganiza bwa Yahwe obuhikirire bukaba butakumwikiriza kwita abajeemu abo aho naho. Akacwamu ngu, kuha okusonsoimya kwa Setani okwo obwire kikaba nikiija kukugarukamu omu mulingo ogukukirayo oburungi kandi kyoleke ngu Omuhangirizi mubihi. Kityo nu Ruhanga yaleka abantu beereme habw’akasumi hansi y’obwebembezi bwa Setani. Obulyo habwaki Yahwe yacwiremu ati kandi habwaki arabizeho omwanya muraira atakajangurwire ebintu binu bwiija kubazibwaho omu Suura ya 11 ey’ekitabu kinu. Baitu, kirungi kutekereza ha kintu kinu: Adamu na Hawa bali bahikire kwesiga Setani, owakaba atakabako’raga kantu akarungi koona? Bali bahikire kutekereza ngu Yahwe ayabahaire buli eki baabaire baina, w’ebisuba? Iwe, wakukozere ota?

10. Osobora ota kusagika orubaju rwa Yahwe omu kugarukamu okusonsoimya kwa Setani?

10 Kirungi kutekereza ha bikaguzo binu habwokuba buli omu hali itwe yesanga omu mbeera ekusisanaho etyo biro binu. Ego, oina omugisa kusagika orubaju rwa Yahwe orukugarukamu okusonsoimya kwa Setani. Nosobora kwikiriza Yahwe kuba Mulemi wawe nukwo kikukonyere kwoleka ngu Setani mubihi. (Zabuli 73:28; Enfumo 27:11) Ekikukwasa ennaku, bake muno ha bantu boona omu nsi abakusobora kucwamu batyo. Kinu kituletera kwekaguza ekikaguzo ekikuru muno, Mali Baibuli eyegesa ngu Setani nuwe mulemi w’ensi enu?

OHA AKULEMA ENSI ENU?

Setani y’akugabiire ata Yesu obukama bw’ensi enu bwoona obu buraba bw’abaire butali bwe?

11, 12. (a) Okwohebwa kwa Yesu nikwoleka kuta ngu Setani nuwe mulemi w’ensi? (b) Bukaiso ki obundi obukwoleka ngu Setani nuwe mulemi w’ensi yoona?

11 Yesu atagurukyegurukye Setani kuba nuwe mulemi w’ensi enu. Omu mulingo ogw’amahano, Setani akoleka Yesu ‘obukama bwona obuli omu nsi zoona, n’ekitinisa kyabwo.’ Hanyuma yamuraganiza: “Ebi byona ndabikuha, obworantereza amaju okundamya.” (Matayo 4:​8, 9; Luka 4:​5, 6) Tekereza hali kinu; eki yaraganize Yesu kyakubaire ky’okwohya kakuba setani yabaire atali mulemi w’obukama bunu? Yesu atahakane ngu gavumenti z’ensi enu tiziri za Setani. Mananu kwo, Yesu yakumuhakanize kakuba Setani yabaire atali nuwe mulemi wazo.

12 Ky’amananu, Yahwe nuwe Ruhanga ow’Obusobozi Bwoona, Omuhangi w’obuhangwa bwoona. (Okusuku’rwa 4:​11) Nabwo, busaho Baibuli ahegambira ngu Yahwe Ruhanga rundi Yesu Kristo nubo balemi b’ensi enu. Yesu akagamba bbwa ha Setani ngu: “Mulemi wensi enu.” (Yohana 12:31; 14:30; 16:11) Baibuli ebaza ha Setani Omuhangirizi nka “ruhanga owobusinge bunu.” (2 Abakolinso 4:​3, 4) Nabaza ha Muhakaniza onu, Setani, omukwenda Omukristayo Yohana akahandiika: ‘Ensi yoona ikaire omu mubi.’​—1 Yohana 5:​19.

OMULINGO ENSI YA SETANI ERUKUGENDA KUHWEREKEREZEBWA

13. Habwaki nitugonza ensi empyaka?

13 Buli kiro ensi niyeyongera kuba mbi muno. Erumu obulemu, abalemi abatali besigwa, abeebembezi b’amadiini abagobya hamu n’abacwi b’ebiragiro. Ensi tesobora kuterekerezebwa. Baibuli eyoleka ngu akasumi ka Ruhanga kwiha omu nsi obubi n’akozesa obulemu bwa Haramagedoni, kasembiire. Nubwo ensi ehikirire erikurataho.​—Okusuku’rwa 16:​14-​16.

14. Ruhanga akomere oha kuba Mulemi w’Obukama Bwe, kinu kikarangwa kita?

14 Yahwe Ruhanga akakoma Yesu Kristo kuba Mulemi W’obukama bwe rundi gavumenti Ye ey’omuiguru. Ira muno Baibuli ekaragura: “Omwana atuzali’rwe, omwana atuhairwe; obulemi buliba ha mabega ge; nibara lye liriba . . . Mukuru Wobusinge. Okweyongera okulema kwe nobusinge tibirireka okweyongera.” (Isaya 9:​6, 7) Ha bikwatiraine n’Obukama bunu, Yesu akegesa ati: “Obukama bwawe buije. Ebyogonza bikorwe hansi nkoku babikora omu iguru.” (Matayo 6:​10) Nkoku turarora hanyuma omu kitabo kinu, Obukama bwa Ruhanga buli haihi kwihaho gavumenti z’ensi enu, bwonyini bugaruke omu kikaro ky’azo. (Danieri 2:​44) Hanyuma bwija kuletaho orugonjo rwa Ruhanga.

ENSI EMPYAKA ERI HAIHI!

15. “Ensi empyaka” nikyo kiki?

15 Baibuli etugumya: “Baitu nkomurago gwe oku guli, itwe ntutegereza iguru erihyaka nensi empyaka, nambere haikara okuhiki’ra.” (2 Petero 3:​13; Isaya 65:17) Obundi Baibuli obwebaza ha “ensi,” emanyisa abantu abarukwikaramu. (Okubanza 11:1) Nahabwekyo, “ensi empyaka” nambere haikara okuhiki’ra, bali bantu abarukusiimwa Ruhanga.

16. Kisembo ki eky’omuhendo mwingi Ruhanga eky’alihereza abasemerire, kandi kiki eki twina kukora kusobora kukitunga?

16 Yesu akaraganiza ngu omu nsi empyaka erukugenda kwija, abo abakusiimwa Ruhanga baratunga “obwomezi obutahwaho.” (Marako 10:30) Nosabwa kusukura Baibuli yawe omu Yohana 3:​16 na 17:​3, osome Yesu eki yagambire eki twina kukora kusobora kutunga obwomezi obutahwaho. Hati cumitiriza ha migisa nyamwingi omu Baibuli Ruhanga eyalihereza abasemerire kwikara omu rugonjo rwe ha nsi.

17, 18. Nitusobora kugumya tuta ngu halibaho obusinge omu nsi?

17 Obubi, obulemu, obucwi bw’ebiragiro n’itima biriba bitakyaroho. “Omubi . . . talibaho. Baitu abaculezi baligwetwa ensi.” (Zabuli 37:​10, 11) Obusinge bulibaho habwokuba ‘Ruhanga alimaraho obulemu okuhika ha mpero z’ensi.’ (Zabuli 46:9; Isaya 2:4) Nubwo “abahikirire balibona omugisa; n’obusinge bwingi okuhikya okwezi obukulihwaho” ​—⁠Nikimanyisa ngu, halibaho obusinge ebiro n’ebiro.​—⁠Zabuli 72:7.

18 Abaramya Yahwe baliikara omu businge. Omu busumi bwa Baibuli, Abaisareri obu bayoroberaga Ruhanga baikaraga omu businge. (Ebyabalevi 25:​18, 19) Ka kiriba kirungi kw’egondeza omu businge bw’omurugonjo rwa Ruhanga!​—Isaya 32:18; Mika 4:4.

19. Tumanya tuta ngu ebyokulya biribaho omu bwingi omu nsi ya Ruhanga empyaka?

19 Tihalibaho ibura ly’ebyokulya. “Halibaho omweru gw’obura omu nsi,” nukwo yazinire omuhandiiki wa zabuli. “Ha mutwe gwensozi; ebyana byabwo biritengeta.” (Zabuli 72:16) Yahwe Ruhanga alihereza omugisa abarukwera be kandi ‘itaka liryana ebyaana byalyo.’​—Zabuli 67:6.

20. Nitusobora kukigumya tutya ngu ensi yoona erifoka rugonjo rwa Ruhanga?

20 Ensi yoona erifooka rugonjo orurungi. Amaka amarungi n’ebikaro ebikuzoka kurungi nibyo bikwija kugaruka omu kikaro ky’ebyo eby’asisirwe abantu abasiisi. (Isaya 65:​21-​24; Okusuku’rwa 11:18) Obusumi obuligenda ne buhinguraho, ebicweka by’ensi ebirumu abantu birigazihibwa okuhika ensi yoona obw’erifoka orugonjo orw’omwero nka orugonjo rwa Adeni oku rwabaire. Ruhanga talireka ‘kusasanura engaro ze kwigusa ekintu kyoona eky’omire eki kigonza.’​—Zabuli 145:16.

21. Kiki ekikwoleka ngu halibaho obusinge hagati y’abantu n’ebisoro?

21 Halibawo obusinge hagati y’abantu n’ebisoro. Ebisoro eby’omuka n’eby’omu kisaka biririira hamu. N’ebiri eby’akabi hati omwana omuto talibitiina.​—Isaya 11:​6-9; 65:25.

22. Kiki ekirihika ha ndwara?

22 Oburwaire bulihwaho. Nk’Omukama w’Obukama bwa Ruhanga obw’omuiguru, Yesu naija kukiza abantu baingi nokukira abayakirize obwakaba ali ha nsi. (Matayo 9:​35; Marako 1:​40-​42; Yohana 5:​5-9) Obwo, “anyakuikarayo taligamba ati: Ndi murwaire.”​—Isaya 33:24; 35:​5, 6.

23. Habwaki okuhumbuka nikwija kutuletera okusemererwa kwingi?

23 Abagonzebwa abafiire balihumburwa batakunihira kugaruka kufa. Boona ababyamire omu bituro omu kufa kyonka bali omu kwijuka kwa Ruhanga nibaija kugaru’rwa obwomezi. Omu mananu, “Halibaho okuhumbuka kwabahikirire nabatahikirire.”​—Engeso 24:15; Yohana 5:​28, 29.

24. Ohu’ra ota obwotekereza ha kuba omu rugonjo rwa Ruhanga ha nsi?

24 Abakwega hali Omuhangi waitu Ow’amahano, Yahwe Ruhanga, kandi ni bamuhereza; ka baine okunihira okw’ebirungi eby’omu maiso eby’amahano! Rukaba rugonjo rwa Ruhanga orukwija Yesu oru yanihize enkozi y’ebibi ayabaire ahanikirwe haihi nawe: “Oraba nanyowe omu rugonjo rwa Ruhanga.” (Luka 23:​43, NW) Kikuru kwega ebirukukiraho ebirukukwata hali Yesu Kristo, kuraba omuli we emigisa enu yoona neija kusoboka.