1. Бурган черге хамаарыштыр чүнү бодап алганыл?

 БУРГАННЫҢ черге хамаарыштыр бодалы, шынап-ла, кайгамчык. Черни аас-кежиктиг, каң-кадык кижилер ээлеп чурттаар кылдыр, ол күзеп турар. Библияда: «Дээрги-Бурган-Чаяакчы сесерлик тарып өстүргеш... аянныг чараш, чиксенчиг чимистерлиг ыяштарны тарып өстүрген» — деп чугаалаан. Бурган Адам биле Ева деп бир дугаар кижилерни чаяагаш, оларны ол кайгамчык сесерликке чурттадып кааш: «Өзүп көвүдеңер, черниң кырын ээлеңер» — деп чагаан (Эге дөс 1:28; 2:8, 9, 15). Ол шүлүктен алырга, Бурган кижилерни ажы-төлдүг болурун, черни болбаазырадырын база дириг амытаннарның дугайында сагыш човаарын күзеп турган. Шынап-ла, бүгү чер кайгамчык чараш дываажаң апаар кылдыр, ол күзеп турган.

2. а) Бурган бодунуң бодалын күүседиптер деп, кайыын билир бис? б) Библияныы-биле алырга, кандыг кижилер черге мөңге чурттаарыл?

² Чүү деп бодаар сен, Иегованың бодалы кажан-бир боттаныр бе? Кижилер черге дываажаңга кажан-бир чурттаар бе? Бурган: «Мен ону чарлаан болганымда, күүседиптер мен» — деп аазап турар (Исаия 46:9—11; 55:11). Иегова бодунуң шупту күзээн бодалдарын албан күүседиптер! Ол «[черни] хей черге чаяаваан; Ол ону  кижилер чурттазын дээш чаяаган» (Исаия 45:18). Кандыг кижилер дываажаңга чурттаар база олар кайы-хире үр чурттап болурул? Библияда: «Чөп-шынныг улус чер-чуртту салгап алгаш, ону кезээ мөңгеде ээлеп чурттаар» — деп чугаалаан (Ырлар 36:29; Ажыдыышкын 21:3, 4).

3. Бөгүн чер кырында кандыг байдал тергиидеп турарыл, ынчангаш ол байдал кандыг айтырыгларны тывылдырып турарыл?

³ Бурганның бодалы амдыызында күүсеттинмээн, чүге дээрге бөгүн кижилер аарып, хилинчектенип, безин бот-боттарын өлүржүп турар. Ынчалзажок кижилерниң ынчаар чурттаарын Бурган күзевейн турган! Ындыг болза, чүү болу бергенил? Бурганның күзел-соруу чүге күүсеттинмээнил? Чаңгыс-даа төөгү ному ол айтырыгга харыылап шыдавас, чүге дээрге ооң чылдагааны — дээрге болган болуушкуннар.

4, 5. а) Чылан таварыштыр Ева-биле кым чугаалажып турган? б) Шынчы, кижизиг кижи канчап ооржу апарып болурул?

⁴ Библияның бир дугаар номунда Эдем сесерлиинге Бурганга удур тура халаан ооң удурланыкчызының дугайында бижээн. Ону «чылан» деп адаан, ынчалза-даа ында дириг амытан дугайында чугаа чорбайн турар. Библияның сөөлгү номунда ону «бүгү делегейни дуурайлаан, эрлик база удурланыкчы» деп адаан. Ол ышкаш ооң дугайында «эрте-бурунгу чылан» деп чугаалаан (Эге дөс 3:1; Ажыдыышкын 12:9). Күчү-шыдалдыг дээрниң төлээзи — каракка көзүлбес чаяалга — чыланны ойнааракты дег, ажыглааш, Ева-биле чугаалажы берген. Аңаа сактырга чылан чугааланып турар ышкаш болган. Ол дээрниң күчү-шыдалдыг төлээзи Бурганның оглу турган болгаш Бурган черни кижилерге белеткээриниң мурнунда-ла, ол бар турган (Иов 38:4, 7).

⁵ Иегованың шупту чаяалгалары тергиин болганда, Эрлик канчап тыптып келгенил? Бөдүүнү-биле чугаалаарга,  Бурганның күчү-шыдалдыг, көзүлбес мага-боттуг оолдарының бирээзи боду Эрлик апарган. Ол канчап ындыг болганыл? Шынчы, кижизиг кижи ооржу апарып болур. Канчап? Эгезинде кижиниң чүрээнде шын эвес күзел тыптып кээр. Бир эвес ол күзелди өөскүдүп, ооң дугайында үргүлчү бодаар болза, ол күш четтирбес апарып болур. А эптиг арга тыптып кээри билек, кижи бодунуң каржы сорулгаларын күүседирин кызыдар (Иаковтуң 1:13—15).

6. Бурганның күчү-шыдалдыг, көзүлбес мага-боттуг оглу канчап Эрлик апарганыл?

⁶ Шак ол чүүл Эрлик-биле болган. Бурган Адам биле Евага ажы-төлдүг болуп, черни долдурар даалга бергенин ол дыңнаан чадавас (Эге дөс 1:27, 28). «Бо шупту кижилер Бурганга эвес, а меңээ бараалгап болур!» — деп, ол бодапкан боор. Ол бодунуң чүрээнге кара-сагыштыг бодалдарны чажырып турар апарган. Түңнелинде ол Еваны мегелепкеш, Бурганны нүгүлдээн (Эге дөс 3:1—5). Шак ынчаар ол «Нүгүлчү» апарган, Дьявол деп очулдурган грек сөстүң утказы ындыг. Оон ыңай ол «удурланыкчы» апарган, ол дээрге Сатана кылдыр очулдурган еврей сөстүң утказы-дыр.

7. а) Адам биле Ева чүге өлүп калганыл? б) Адамның шупту салгалы чүге кырып, өлүп турарыл?

⁷ Эрлик меге, кажар арга-биле Адам биле Еваны Бурганның хоойлузун үрээринче ыдалапкан (Эге дөс 2:17; 3:6). Бодунуң дыңнангыр эвес чоруу дээш, Бурганның сагындырганы дег, олар тергиин чуртталгазын ышкынган (Эге дөс 3:17—19). Адам бачыт кылгаш, бачыттыг апарган, ынчангаш шупту кижилер ооң бачыдын салгап алган (Римчилерге 5:12). Адамны ыйык черлиг хлеб быжырар хевир-биле деңнеп болур. Ол хевирге быжырган хлеб кандыг болурул? Хлеб быжырган санында-ла, ыйык черлиг азы хевири үрелик болур. Ооң-биле дөмей, кижи бүрүзү бачыттыг Адамдан «ыйык черни» салгап алган. Ынчангаш шупту кижилер кырып, өлүп турар апарган (Римчилерге 3:23).

8, 9. а) Эрлик Бурганны канчаар буруудатканыл? б) Бурган үймээнчилерни бачыт кылган соонда, чүге ол-ла дораан узуткавааныл?

 ⁸ Адам биле Еваны Бурганга удур бачыт кылырынче ыдалапкаш, Эрлик үймээн көдүрген. Иегованың эрге-чагыргазынга ол удур тура халаан. Эрликтиң бадыткалының алыс ужуру мындыг турган: «Бурган — багай  башкарыкчы-дыр. Ол кижилерни мегелеп, оларны аас-кежик чок кылып турар. Кижилер Бурганның удуртулгазы чокка-ла чурттай бээр. Чүү эки, а чүү бак деп чүвени олар боттары шиитпирлеп шыдаар. Мен башкарар болзумза, оларга эки болур». Ол дорамчылалдыг буруудадыышкынга Бурган канчаар харыылааныл? Чамдык улус: «Бурган үймээнчилерни ол-ла дораан узуткап каапкан турган болза эки» — деп бодап турар. Ынчалза-даа ол чүүл Эрликтиң буруудадыышкынынга харыы бээр турган бе? Бурганның башкарылгазы эң-не эки деп, ол чүүл бадыткаар бе?

⁹ Иегова чөптүг болганда, үймээнчилерни бачыт кылган соонда, ол ол-ла дораан узуткаваан. Эрликтиң көдүрген айтырыынга долу харыы бээринге, база ол мегечи деп бадыткаарынга үе хереглеттинип турган. Ынчангаш кижилер боттарының башкарылга хевирлерин тургузуп, кезек үе дургузунда Эрликтиң салдарынга турарын Бурган чөпшээрээн. Иегова чүге ынчаар кылган база ол айтырыгны шиитпирлээринге ол хире үени чүү дээш үндүргенин бо номнуң 11-ги эгеде тайылбырлаан. А амдыызында боданып көрээлем: оларга эки чүү-даа кылбаан Эрликке бүзүрээш, Адам биле Ева шын кылган-дыр бе? Оларның дугайында сагыш човап, амы-тынны берген Иегованы — каржы, мегечи деп бодаар үндезин оларда турган бе? Сен кымга бүзүрээр сен?

10. Иегованың талазынче канчаар туруп болур сен?

¹⁰ Ол дыка чугула айтырыглар-дыр, чүге дээрге кижи бүрүзү боду шилилгени кылыр апаар. Сенде Иегованың талазынче туруптар арга бар. Сен ону бодуңнуң Башкарыкчың кылдыр хүлээп ап, Эрлик — мегечи деп, бадыткап болур сен (Ырлар 72:28; Чугаалар 27:11). Бо делегейде чүгле эвээш санныг улус ындыг шилилгени кылып турары арай хомуданчыг-дыр. Ол чүүл делегейни Эрлик башкарып турар деп көргүзүп турар бе? Библия чүге өөредип турар?

11, 12. а) Бо делегейни Эрлик башкарып турар деп, Иисустуң күткүткениниң дугайында чугаа канчаар бадыткап турар? б) Эрлик — бо делегейниң башкарыкчызы деп көргүскен оон өске кандыг бадыткалдар барыл?

¹¹ Бо делегейниң башкарыкчызы — Эрлик деп, Иисус ылап билир турган. Бир катап Эрлик бодунуң күчү-шыдалын ажыглааш, Иисуска «бо делегейниң хамык күрүнелерин бүгү өндүр чаагайы-биле» көргүскен. Ол аңаа аазаан: «Доңгая кээп дүжүп, меңээ мөгеер болзуңарза, бо бүгүнү Силерге бээр мен» (Матфейниң 4:8, 9; Луканың 4:5, 6). Бодап көр даан: бир эвес черде күрүнелер Эрликке хамаарышпас турган болза, ол чүүл Иисуска күткүл болур турган бе? Делегейниң шупту чазактары Эрликтиң чагыргазының адаанда турар деп, Иисус чөпшээрежип турган. Бир эвес ол ындыг эвес турган болза, Иисус ону албан чугаалаар ийик.

¹² Чигзиниг чок, Иегова — Бүрүн Күчүлүг Бурган база Октаргайның Чаяакчызы (Ажыдыышкын 4:11). Ынчалзажок Иегова азы ооң Оглу, Иисус Христос, бо делегейни башкарып турар деп Библияда кайда-даа чугаалаваан. Харын-даа, «бо делегейниң чагырыкчызы» — Эрлик дээрзин, Иисус Христос тода көргүскен (Иоанның 12:31; 14:30; 16:11). Библияда Эрликти безин «амгы бо делегейниң бурганы» кылдыр адаан (2 Коринфичилерге 4:3, 4). Иоанн элчин Эрликтиң дугайында мынча деп бижээн: «Бүгү делегей эрликтиң чагыргазының адаанда турар» (1 Иоанның 5:19).

13. Чүге чаа, чөп-шынныг делегей херек бооп турарыл?

¹³ Делегейде байдал чыл санында баскырап бар-ла чыдар. Кайда-даа дайыннар болуп, кем-херек үүлгедиишкини тергиидеп турар. Кижилер мегечи политиктерниң болгаш шажын башкарыкчыларның буруузу-биле хилинчектенип турар. Делегейни өскертири болдунмас. Көңгүс удавас Бурган бо каржы делегейни Армагеддон  деп чөптүг дайынга узуткап кааптар деп Библияда чугаалаан. Ынчан чаа, чөп-шынныг делегей тургустунар (Ажыдыышкын 16:14—16).

14. Бурган бодунуң Чагыргазының Баштыңы кылдыр кымны томуйлаан томуйлааныл, база ону канчаар баш бурунгаар чугаалааныл?

¹⁴ Иегова Бурган Иисус Христосту бодунуң дээрде Чагыргазының Баштыңы кылдыр томуйлаан. Библияда баш бурунгаар чугаалаан: «Ол өндүр улуг болур болгаш Дээди Өрүкүнүң Оглу деп адаттырар. Дээрги-Бурган-Чаяакчы Аңаа ада-өгбези Давидтиң дүжүлгезин хайырлаар-дыр. Ол Иаковтуң аал-оранынга мөңгези-биле хааннаар, Ооң хааннаашкыны төнчү чок болур» (Луканың 1:32, 33). Иисус ол чазактың дугайында мөргүүрүн өөредип турган: «Сээң Чагыргаң чедип келзин. Дээрге дег, черге база Сээң күзел-сорууң чогуп бүтсүн» (Матфейниң 6:10). Бо номнуң дузазы-биле Библияны улаштыр өөренип тургаш, удавас кижилерниң тургускан чазактарының орнунга Бурганның Чагыргазы кээр деп, билип алыр сен (Даниил 2:44). Ынчан бүгү чер дываажаң апаар.

15. «Чаа чер» деп чүл?

¹⁵ «Ынчалза-даа бис Бурганның аазааны чаа дээр биле чаа черни манап турар бис» — деп, Библия бүзүредип турар (2 Пётрнуң 3:13; Исаия 65:17). Библияда чамдыкта «чер» деп сөс ында чурттап турар кижилерни илередип турар (Эге дөс 11:1). Ынчангаш чөп-шынныг «чаа чер» — Бурганга таарымчалыг кижилер-дир.

16. Бурган кандыг үнелиг белекти биске берип турарыл, база ону канчаар чедип ап болурул?

¹⁶ Бурганга таарымчалыг кижилер чаа делегейге «мөңге амыдыралдың» белээн алыр деп, Иисус аазаан (Марктың 10:30). Иоанның 3:16 биле 17:3-тү ажыдып көрем. Иисустуң сөстеринден алырга, мөңге чурттаар дизе, чүнү канчаарын ол шүлүктерден билип алыр сен. А ам черге дываажаңга чурттаар кижилерни кандыг йөрээлдер манап турар эвес, көрээлем.

17, 18. Чер кырынга тайбың тергиидээр деп чүге бүзүреп болурул?

 ¹⁷ Каржы чорук, дайыннар, кем-херек үүлгедиишкини болгаш күчүлел турбас. «Бузуттуг кижи чок апаар... А биче сеткилдиг улус чер-чуртту салгап алыр» (Ырлар 36:10, 11). Бурган «чер-делегейниң бүгү кыдыгларынга чаа-дайыннарны ... соксадыр», ынчангаш черге тайбың тергиидээр (Ырлар 45:10; Исаия 2:4). Ынчан ай чырытпас апаргыже, чөп-шынныг кижиниң амыдыралы чечектелир, амыр-тайбың элбекшип, доктаар, а ай кезээ-мөңгеде турар болгай! (Ырлар 71:7).

¹⁸ Иегованың бараалгакчылары дүвүрээзин чок чурттаар. Бурунгу израильчилер Бурганга дыңнангыр турда, оларның чуртталгазынга кандыг-даа айыыл чок турган (Левит 25:18, 19). Черге дываажаңга тайбың база тергиидээр. Кижилерниң чуртталгазынга кажан-даа багай чүүл турбас деп бодап кээрге, кайы-хире кайгамчык-тыр! (Исаия 32:18; Михей 4:4).

19. Бурганның чаа делегейинге аъш-чем элбек болур деп, кайыын билир бис?

¹⁹ Моон соңгаар аш-чут турбас. Даглар кырынга тараа элбек болур деп, Библия аазап турар (Ырлар 71:16). Иегова Бурган чөп-шынныг кижилерни йөрээр база «чер бодунуң дүжүдүн бээр» (Ырлар 66:7).

20. Бүгү чер дываажаң апаар деп, чүге чигзинмейн барып болур бис?

²⁰ Бүгү чер дываажаң апаар. Аянныг, чаа бажыңнар болгаш чаагай чыттыг сесерликтер бөгүн бачыттыг кижилерниң үреп турар черин каастаар (Исаия 65:21—24; Ажыдыышкын 11:18). Чоорту бүгү чер, Эдем сесерлии ышкаш, кайгамчык чараш болгаш чечектелип турар апаар. Бурган соксаал чокка холун ажыдып, бүгү амылыг чүүлдүң күзээн чүвезин хандырып, тоттурар (Ырлар 144:16).

21. Кижилер биле дириг амытаннар тайбың чурттаар деп, кайыын билир бис?

²¹ Кижилер биле дириг амытаннар тайбың чурттаар. Черлик болгаш азырал амытаннар одар-белчиирге кады оъттаар. Бөгүн айыылдыг деп санаттынар  дириг амытаннардан безин бичии уруглар кортпас болур (Исаия 11:6—9; 65:25).

22. Чүге аарыг-аржык моон соңгаар турбас?

²² Аарыг-аржык турбас. Иисус черге чурттап тургаш, хөй кижилерни экиртип турган. Дээрде Бурганның Чагыргазының Башкарыкчызы бооп, Иисус оон-даа улуг хуулгаазын кылыр: шупту кижилер кадык апаар кылдыр, ол сагыш човаар (Матфейниң 9:35; Марктың 1:40—42; Иоанның 5:5—9). Ынчан «аарышкы-даа турбас» (Ажыдыышкын 21:4; Исаия 35:5, 6).

23. Чүге диргизиишкин өөрүшкүлүг болуушкун болурул?

²³ Бистиң чоок өлген улузувусту диргизиптер, ынчангаш олар мөңге чурттап болур. Сагыжында артып калган чок апарган улусту Бурган амыдыралче эгидиптер. Библия: «Шынчы-даа, шынчы эвес-даа улусту катап диргизер» деп аазап турар (Ажыл-чорудулга 24:15; Иоанның 5:28, 29).

24. Черге дываажаңга чурттап болуруңну бодап кээриңге, сагыш-сеткилиңге чүү кирер-дир?

²⁴ Өндүр улуг Чаяакчы Иегова Бурган-биле таныжып алырын шиитпирлээн база аңаа бараан болур күзелдиг улусту кайы-хире кайгамчык келир үе манап турар-дыр! Ол бүгү кайгамчыктыг аазаашкыннар Иисус Христосту таварыштыр күүсеттинер болганда, ооң дугайында хөйнү билип алыры аажок чугула.