1. ¿Kʼusi tskʼan Dios ta sventa li Balumile?

LI Diose oy kʼusi alakʼ sba tskʼan ta sventa li Balumile: jaʼ ti nojuk ta krixchanoetik ti xmuyubajik xchiʼuk ti lekuk oyike. Li Vivliae ta xal ti «Diose la stsʼun jsep tsʼunubaltic [...], Edén sbi» xchiʼuk laj «yacʼ chʼiuc noxtoc ep ta chop teʼetic toj cʼupilic sba, lec ta loʼbel sat». Tsʼakal ne la spas li baʼyel jtot jmeʼtike, li Adan xchiʼuk Evae, te laj yakʼ li ta alakʼ sba osile xchiʼuk xi laj yalbee: «Bolanic; epajanic. Nojesic li banamile; ventainic o» (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15). Jech, li kʼusi tskʼan Diose jaʼ ti akʼo xil yalab xnichʼnab li krixchanoetike, ti akʼo skʼatajesik ta nichimaltik spʼejel li Balumile xchiʼuk ti akʼo xchabiik li chonbolometike.

2. 1) ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik ta melel ti chkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan Dios ta sventa li Balumile? 2) ¿Kʼu yelan li krixchanoetik chkuxiik ta sbatel osil jech kʼuchaʼal chal li Vivliae?

² ¿Mi chkʼot van ta pasel junuk kʼakʼal xanaʼ li kʼusi tskʼan Dios ti chkuxiik ta jun paraiso balumil li krixchanoetike? Xi chal ta melel li Diose: «Vuʼun chcal, [...] persa chcʼot ta pasel» (Isaías 46:9-11; 55:11). Jech, li Jpasvaneje tspas skotol li kʼusitik yaloje. Chal ti mu jecheʼuk noʼox la spas li Balumile, yuʼun jaʼ «sventa acʼo oyuc bochʼotic te chnaqui[ik]» ti la spase (Isaías 45:18). ¿Kʼu yelan li krixchanoetik tskʼan Dios ti chkuxiik ta Balumile, xchiʼuk kʼu sjalil? Xi tstakʼ li  Vivliae: «Ti buchʼu oy slequil ti cʼusi ta spasique, ta xrextoinic ti banomile, sbatel osil ta xnaquiic tey» (Salmo 37:29, Ch; Apokalipsis 21:3, 4).

3. ¿Kʼusi vokoliletik kʼux ta aʼiel chkiltik ta Balumil li avie, xchiʼuk kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik?

³ Ta melel, li albil kʼop taje muʼyuk to bu kʼotem ta pasel. Li krixchanoetike ch-ipajik xchiʼuk chchamik, maʼuk noʼox, tsmaj sbaik xchiʼuk tsmil sbaik. Jamal xvinaj ti oy kʼusi muʼyuk lek kʼot ta pasele. Ta melel, li Jeovae maʼuk jech la skʼan ti jechuk li Balumil kʼuchaʼal chkiltik avie. ¿Kʼusi kʼot ta pasel? ¿Kʼu yuʼun muʼyuk to kʼotem ta pasel li kʼusi tskʼan Diose? Mu xuʼ jtabetik stakʼobil ta jlikuk livro ti jaʼ yuʼun krixchanoe, yuʼun li kʼopetike te lik tal ta vinajel.

4, 5. 1) ¿Buchʼu la skʼopon Eva ta stojolal jkot kiletel chon? 2) ¿Kʼuxi van xuʼ xkʼataj ta j-elekʼ li jun lekil krixchanoe?

⁴ Li baʼyel slivroal Vivliae ta xalbutik ti te vinaj jun yajkontra Dios li ta nichimaltik Edene. Manchuk mi «quiletel chon» chichʼ biiltasel, maʼuk skʼoplal kʼusuk chonbolomal. Li slajeb slivroal Vivliae chalbe skʼoplal buchʼu jaʼ li «Diablo xchiʼuk Satanas akʼbil sbie, ti jaʼ li buchʼu yakal tsloʼla skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile». Jech noxtok, ta xichʼ biiltasel «li voʼneal chone» (Génesis 3:1; Apokalipsis 12:9). Jech, jaʼ jun anjel ti ep sjuʼele, jun espiritu ti mu xkiltik ti la stunes jkot kiletel chon sventa tskʼopon li Evae, jech kʼuchaʼal jun krixchano chakʼ kʼopojuk yileluk li jun munyekae. Ta melel, li anjel taje te van oy xchiʼuk Dios kʼalal la smeltsan li Balumil sventa li krixchanoetike (Job 38:4, 7).

⁵ Jnaʼojtik ti lek skotol li kʼusitik tspas Jeovae. Vaʼun chaʼa, ¿buchʼu la spas li «Diablo» xchiʼuk «Satanase»? Ta jaypʼeluk noʼox kʼope xuʼ xkaltik ti jaʼ yaj-anjel Dios ti ep sjuʼele, stuk noʼox la spas sba ta Diablo. ¿Kʼuxi xa noʼox kʼot ta pasel taje? Jaʼ jech kʼuchaʼal jun krixchano ti lek toʼox yoʼonton xchiʼuk ti tspas ta j-elekʼ ta tsʼakale. ¿Kʼuxi chkʼot ta pasel taje? Li krixchanoe  yikʼaluk van xlik ayanuk kʼusi chopol li ta yoʼontone. Mi solel te tsnopilan-oe, li kʼusi chopol taje xuʼ xchʼi batel mas. Vaʼun, mi kʼot yoraile, li krixchanoe yikʼal van spas li kʼusitik yakal tsnope (kʼelo Santiago 1:13-15).

6. ¿Kʼuxi kʼataj ta Satanas xchiʼuk Diablo li jun tsatsal anjel yuʼun Diose?

⁶ Taje jaʼ jech kʼot ta pasel ta stojolal li Satanase. Ta melel laj van yaʼi ti kʼalal laj yal Jeova ti akʼo xil yalab xnichʼnabik li Adan xchiʼuk Evae xchiʼuk ti snojes ta snitilulalik spʼejel li Balumile (Génesis 1:27, 28). Yaʼeluke xi la snope: «¡Xuʼ voʼon xichʼikun ta mukʼ skotol li krixchanoetike, maʼuk li Diose!». Taje laj yakʼ yibel ta yoʼonton, vaʼun kʼot yorail ti sujat sventa sloʼla li Eva kʼalal laj yalbe jutbil kʼopetik o nopbil kʼopetik ta stojolal li Diose (kʼelo Génesis 3:1-5). Li anjel taje jaʼ jech kʼataj ta «Diablo», taje jaʼ smelolal «Jchopolkʼoptavanej». Jech noxtok pas ta «Satanas», taje jaʼ smelolal «Jkontrainvanej».

7. 1) ¿Kʼu yuʼun chamik li Adan xchiʼuk Evae? 2) ¿Kʼu yuʼun chijmalub xchiʼuk chijcham jkotoltik li snitilulutik Adane?

⁷ Li Satanase toj pʼij kʼu yelan la stunes spetsʼtak sventa mu xchʼunbeik smantal Dios li Adan xchiʼuk Evae (Génesis 2:17; 3:6). Li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti chamik jech kʼuchaʼal onoʼox laj yal Dios mi muʼyuk la xchʼunik mantale (Génesis 3:17-19). Ta skoj ti pas ta jmulavil krixchano li Adan kʼalal la spas smule, la xkuchinik mulil skotol li snitilultak eke (kʼelo Romanos 5:12). Taje xuʼ jkoʼoltastik kʼuchaʼal jun smoldeal pan ti potsʼkʼijeme. ¿Kʼu van yelan chlokʼ skotol li pan ti chichʼ pasel li ta moldee? Mu lekuk, oy spotsʼkʼijemal chlokʼ jech kʼuchaʼal li moldee. Jech, jkotoltik oy «jpotsʼkʼijemaltik» chijvokʼ xkaltik ta skoj ti la spas smul li Adane. Taje jaʼ srasonal ti chijmalub xchiʼuk chijchame (Romanos 3:23).

8, 9. 1) ¿Kʼusi la xchibal kʼopta li Satanase? 2) ¿Kʼu yuʼun mu ta orauk noʼox la slajes jtoybaetik li Diose?

⁸ La stijbe yoʼonton Adan xchiʼuk Eva li Satanas sventa tspas smulik ta stojolal li Diose, ta melel kʼot ta bankilal  yuʼun li toybaile. La skontrain ti kʼu yelan ch-ajvalilaj li Jeovae. Xkoʼolaj xi laj yal yaʼeluke: «Jaʼ jun chopol ajvalil ti tsloʼla li buchʼutik tsventaine xchiʼuk mu xakʼ akʼo skʼupinik li kʼusitik leke. Li krixchanoetike mu persauk xventainatik yuʼun li Diose, xuʼ snop stukik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole. Ta melel, mas lek chbat xkuxlejalik mi voʼon ta jventainike». ¿Kʼu van yelan tstakʼ Dios li kʼusi toj chopol albat  skʼoplale? Oy buchʼutik chalik ti jaʼ la lek ti lajuk slajes li jtoybaetike. Pe ¿mi laj van yakʼ ta ilel ti tsjut kʼop li Satanas ti jechuk la spase? ¿Mi laj van yakʼ ta ilel jechuk ti lek ti kʼu yelan ch-ajvalilaje?

⁹ Jpʼel-o ta yoʼonton tukʼilal li Jeovae. Jaʼ yuʼun muʼyuk bu la slajes ta ora li jtoybaetike. Moʼoj, la snop ti skʼan x-echʼ kʼuk sjalil sventa lek chichʼ takʼbel li kʼusi la xchibal kʼopta li Satanase xchiʼuk sventa chakʼ ta ilel ti jaʼ jun jutkʼope. Vaʼun chaʼa, la snop ti chakʼ to akʼo sventain sbaik kʼuk sjalil li krixchanoetik ta skʼob Satanase. Li ta kapitulo 11 ta livro liʼe chichʼ alel kʼu yuʼun jaʼ jech la spas li Diose xchiʼuk kʼu yuʼun yakʼoj to akʼo x-echʼ kʼuk sjalil sventa xchapaj li kʼusitik laj yichʼ alele. Vaʼun xi xanope: li Adan xchiʼuk Evae, ¿mi oy srasonal yuʼunik sventa chchʼunbeik smantal li Satanas ti mu kʼusi spasoj ta stojolalike? ¿Mi lek ti la snopik ti jaʼ jun jutkʼop ti muʼyuk xkʼuxul yoʼonton li Jeovae ti jaʼ akʼbatik skotol li kʼusitik oy toʼox yuʼunike? ¿Kʼusi van la apas jechuk li voʼote?

10. ¿Kʼu yelan xuʼ xavakʼ aba ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xatakʼ li kʼusi la xchibal kʼopta li Satanase?

¹⁰ Lek ti jnopbetik skʼoplal li sjakʼobiltak taje, yuʼun jaʼ jech ta jnuptantik li avi eke. Jech, xuʼ xavakʼ aba ta stojolal li Jeovae, vaʼun xuʼ xatakʼ li kʼusi la xchibal kʼopta li Satanase. Xuʼ xavakʼ aba ta ventainel yuʼun li Diose, vaʼun jaʼ jech chavakʼ ta ilel ti jaʼ jun jutkʼop li Diabloe (Salmo 73:28; kʼelo Proverbios 27:11). Kʼux ta alel ti jlom noʼox jech tspasik akʼo mi oy ep ta mil miyon jnaklejetik liʼ ta Balumile. Jaʼ yuʼun tsots skʼoplal ti xi jakʼtike: «¿Mi chchanubtasvan ta melel Vivlia ti jaʼ sventainoj balumil li Satanase?».

11, 12. 1) Kʼalal laj yichʼ akʼel ta preva li Jesuse, ¿kʼu yelan xvinaj ti jaʼ ajvalil ta balumil li Satanase? 2) ¿Kʼusitik to yan tskoltautik ta yaʼibel smelolal ti jaʼ ajvalil ta balumil li Satanase?

¹¹ Snaʼoj lek Jesus ti jaʼ ajvalil ta balumil li Satanase. Jun  velta li Diabloe laj yakʼbe yil Jesus ta jun skʼelobil juʼelal «skotol li mukʼtik lumetik ta balumile xchiʼuk li yutsilalike» xchiʼuk xi laj yalbee: «Skotol li kʼusitik liʼe chkakʼbot mi chakejan aba sventa chavichʼun ta mukʼ junuk veltae» (Mateo 4:8, 9; Lukas 4:5, 6). Nopo avaʼi liʼe: ti maʼukuk sventainoj ajvaliletik li Satanase, ¿kʼuxi xa noʼox ti laj yalbe Jesus ti chakʼbe sventain li ajvaliletike? Jech xtok, li Jesuse muʼyuk bu laj yal ti maʼuk yuʼun Diablo li ajvaliletike. Ti maʼukuk sventainoje, laj onoʼox yalbe ti jechuke.

¹² Ta melel, li Jeovae jaʼ li Dios ti skotol xuʼ yuʼune, li Jpasvanej yuʼun li vinajelbalumil ti labal sbae (Apokalipsis 4:11). Akʼo mi jech, li Vivliae muʼyuk bu chal mi jaʼ ajvalil ta balumil li Diose o li Jesukristoe. Laj onoʼox yal Jesus ti jaʼ «ajvalil ta balumil» li Satanase (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Maʼuk noʼox taje, yuʼun li Vivliae chal xtok ti jaʼ «dios ta sventa li kʼusitik oy ta balumil liʼe» (2 Korintios 4:3, 4). Xi la stsʼibabe skʼoplal Satanas li jtakbol Juane: «Skotol li krixchanoetike oyik ta sjuʼel li buchʼu toj chopole» (1 Juan 5:19).

13. ¿Kʼu yuʼun ta jkʼantik xa ti xtal jun achʼ balumile?

¹³ Yantik xa sok batel jujun jabil li balumile. Nojem ta soltaroetik ti tspasik kʼope, ajvaliletik ti muʼyuk stukʼilike, jbeiltasvanejetik ta relijion ti chloʼlavanike xchiʼuk jmilvanejetik ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike. Mu xa kʼusi stakʼ utel li chopol balumile. Pe li Vivliae chal ti poʼot xa xichʼ lajesel ta Armajedon li chopol balumile. Ch-achʼub li balumile xchiʼuk naka tukʼilal xa oy te (Apokalipsis 16:14-16).

14. ¿Buchʼu la stʼuj Dios sventa x-och ta Ajvalil li ta vinajele, xchiʼuk kʼuxi onoʼox laj yichʼ albel skʼoplal li ta Vivliae?

¹⁴ Li Jeovae la stʼuj Jesukristo sventa x-och ta Ajvalil ta vinajel. Voʼne xa onoʼox xi laj yal li Vivliae: «Vocʼ xa jun querem ta jtojolti[k]. Laj xa yacʼbotic talel jun xnichʼon ti Diose, cʼot ta pasel ti acʼbat yichʼ yabtel ta ventainvaneje. Xi sʼelan  scʼoplal ta xʼalbate: [...] Banquilal jlamajesej-cʼop. Ta xchoti ta spasel mantal [...]; buyuc noʼox ta xpuc batel scʼoplal ti yichʼoj tsots yabtel ta ajvalilale, muʼyuc xlaj scʼoplal ti lamajem ti cʼop yuʼune» (Isaías 9:6, 7, Ch). Ta sventa li ajvalilal taje, li Jesuse xi laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo yal ta s-orasionike: «Akʼo taluk li Ajvalilal avuʼune. Akʼo kʼotuk ta pasel avuʼun li kʼusi tskʼan avoʼonton ta sba balumil jech kʼuchaʼal ta vinajele» (Mateo 6:10). Jech kʼuchaʼal ta jkʼeltik ta mas tsʼakale, li Ajvalilal yuʼun Diose poʼot xa slajes skotol li ajvaliletik liʼ ta balumile, vaʼun jaʼ chkom ta Ajvalilal li stuke (kʼelo Daniel 2:44). Vaʼun tskʼatajes ta jun paraiso li Balumile.

15. ¿Kʼusi jaʼ li «achʼ balumil[e]»?

¹⁵ Li Vivliae chalbutik ta melel ti «oy achʼ vinajel xchiʼuk jun achʼ balumil ti jmalaojtik ti jech onoʼox yaloje, oy-o xa tukʼilal te» (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Kʼalal chalbe skʼoplal «banamil» li Vivliae, jaʼ chalbe skʼoplal bakʼintik li jnaklejetike (Jeremías 22:29). Jaʼ yuʼun kʼalal tukʼil «achʼ balumil» xie, jaʼ skʼoplal jtsop krixchanoetik ti lek ch-ilatik yuʼun Diose.

16. ¿Kʼusi kʼupil sba matanal ch-akʼbatik yuʼun Dios li krixchanoetik ti lek ch-ilatike, xchiʼuk kʼusi skʼan jpastik sventa jtatik?

¹⁶ Li Jesuse laj yal ta melel ti kʼalal mi tal li achʼ balumile, li Diose chakʼbe jun alakʼ sba matanal li buchʼutik lek chile: jaʼ li kuxlejal sbatel osile (Markos 10:30). Avokoluk saʼo ta Avivlia Juan 3:16 xchiʼuk 17:3, te laj yal Jesus kʼusi skʼan jpastik sventa jtatik li kuxlejal sbatel osile. Jkʼeltik ta Vivlia xtok li bendisionetik tstaik ta Paraiso balumil li buchʼutik ch-akʼbatik yuʼun Dios li kʼupil sba matanal taje.

17, 18. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ta melel ti oy xa likel lekilal xchiʼuk jun oʼontonal ta spʼejel li Balumile?

¹⁷ Chlaj skʼoplal li choplejale, li paskʼope, li pʼaj mantale xchiʼuk li majbaile. «Mu xa jaluc liʼ oyic li bochʼotic chopolique [...]. Yan li bochʼotic biqʼuit chacʼ sbaique jaʼ chuʼuninic  o li yosilique; jun noʼox yoʼnton te oyic o.» (Salmo 37:10, 11.) Oy xa lekilal, yuʼun li Diose «tspajes scotol li pleito cʼalal to ta jujujot stiʼ banamile» (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Mi kʼot yoraile, naka xa tukʼ li buchʼutik te chkuxiike xchiʼuk oy jun oʼontonal jaʼ to mi «sta yorail chlaj scʼoplal li ue», jaʼ xkaltik, ta sbatel osil (Salmo 72:7).

¹⁸ Jun yoʼonton chkuxiik li yajtuneltak Jeovae. Kʼalal la xchʼunbeik smantal Dios li j-israeletik ta voʼnee, jun toʼox yoʼontonik (Levítico 25:18, 19). ¡Toj alakʼ sba ti jaʼ noʼox jech jun koʼontontik chijkuxi li ta Paraisoe! (Kʼelo Isaías 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ti chakʼ ep veʼlil ta achʼ balumil li Diose?

¹⁹ Ch-epaj li veʼlile. «Acʼo oyuc ep trigo liʼ ta banamil; acʼo nojuc batel ta trigo li joljolvitse» xi la skʼejinta li jtsʼibajom yuʼun Salmoe (Salmo 72:16). Li Jeovae chakʼbe bendision li buchʼutik tukʼ yoʼontonik ta stojolale xchiʼuk tsatin li «cʼusitic tsʼunbil ta banamile» (Salmo 67:6).

20. ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ta melel ti chkʼataj ta jun paraiso spʼejel li Balumile?

²⁰ Chkʼataj ta jun paraiso spʼejel li Balumile. Li balumil ti sokesbil ta skoj xchoplejal li krixchanoe tspas ta yavil kʼupil sba naetik xchiʼuk nichimaltik (kʼelo Isaías 65:21-24; Apokalipsis 11:18). Jujun kʼakʼal kʼunkʼun chkʼataj batel li Balumile, vaʼun spʼejel li Balumile toj kʼupil sba xchiʼuk lek chakʼ kʼusi chichʼ tsʼunel jech kʼuchaʼal toʼox li ta nichimaltik Edene. Sbatel osil tsjam skʼob li Diose, tsbusanbe yalel tal sbendision skotol li kʼusitik kuxajtike (Salmo 145:16).

21. ¿Kʼuxi jnaʼtik ti jun yoʼonton chkuxiik li krixchanoetik xchiʼuk li chonbolometike?

²¹ Jun yoʼonton chkuxiik li krixchanoetik xchiʼuk li chonbolometike. Jmoj chveʼik li teʼtikal chonbolometik xchiʼuk li tsʼunbolal chonbolometike. Mi jaʼuk jun uni olol ta xiʼta li chonbolometik ti xibalik sba li avie (kʼelo Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Mi chlaj skʼoplal li chameletike?

 ²² Chchʼay li chameletike. Ta skoj ti jaʼ Ajvalil ta vinajel li Jesuse, chchʼaybe skʼoplal ep ta tos chameletik, jaʼ mu sta ti kʼu yepal poxtavan kʼalal ay ta Balumile (Mateo 9:35; Markos 1:40-42; Juan 5:5-9). «Mu jbejuc ta na jech chal: ‹Toj ipun›.» (Isaías 33:24; 35:5, 6.)

23. ¿Kʼu yuʼun chijmuyubaj yuʼun li chaʼkuxesele?

²³ Li buchʼutik chamem kuʼuntike xuʼ xkuxiik yan velta xchiʼuk xuʼ muʼyuk xa bu chchamik-o. Chchaʼkuxiik skotol li buchʼutik chamemike xchiʼuk ti oyik ta snopben Diose. Ta melel «chchaʼkuxi li buchʼutik tukʼike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk tukʼike» (Echos 24:15; kʼelo Juan 5:28, 29).

24. ¿Kʼu yelan chavaʼi aba ti xuʼ xakuxi ta jun Balumil ti pasem ta jun Paraisoe?

²⁴ Toj alakʼ sba kʼusi tstaik ta tsʼakal li buchʼutik chojtikinik mas li Mukʼta Jpasvanej kuʼuntik Jeovae xchiʼuk ti chtunik ta stojolale. Taje jaʼ skʼoplal jun paraiso liʼ ta Balumile. Yuʼun li Jesuse xi laj yalbe li jun jpaschoplejal ti te cham ta xokone: «Ta melel chkalbot avaʼi li avie: te chachiʼinun ta Paraiso» (Lukas 23:43). Jech noxtok, toj tsots skʼoplal ti xkojtikintik mas li Jesukristoe, yuʼun jaʼ ta stojolal ti chkʼot ta pasel skotol li bendisionetike.