1. ¿Baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ?

JACH jatsʼuts baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ: ka chuʼupuk yéetel wíinikoʼob kuxaʼanoʼob ich kiʼimak óolal yéetel toj óolal. Le Bibliaoʼ ku tsolikeʼ Dioseʼ tu tsʼáaj upʼéel jardín tu luʼumil Edén tuʼux tu beetaj u nuuktal «tuláakal u jejeláasil jatsʼuts cheʼob ku tsʼáaikoʼob ich maʼalob utiaʼal jaantbil». Tsʼoʼoleʼ ka tu beetaj yáax wíinikoʼob, Adán yéetel Eva, ka túun tu tsʼáajoʼob teʼ jardinoʼ yéetel tu yaʼalajtiʼob: «Yaʼachajak a paalaleʼex; chupeʼex le yóokʼol kaaboʼ, méekʼtáanteʼex», wa nuʼukneneʼex tu yóokʼol (Génesis 1:28). U tuukul túun Dios kaʼacheʼ ka yanak u paalal wíinikoʼob, ka u sutoʼob paraísoi le Luʼumaʼ yéetel ka u kanáantoʼob le baʼalcheʼoboʼ.

2. 1) ¿Baʼax eʼesik yaan u béeytal baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ? 2) ¿Máaxoʼob ku yaʼalik le Biblia ken u kʼamoʼob kuxtal minaʼan u xuuloʼ?

² A tuklik techeʼ, ¿yaan wa u kʼuchul u kʼiinil u béeytal le baʼax u tukulmaj Dios utiaʼal le Luʼumaʼ? Jéeobaeʼ ku yaʼalik: «Bíin in beet jeʼel bix in waʼalmajiloʼ» (Isaías 46:9-11; 55:11). Dios túuneʼ yaan u béeykuntik tuláakal baʼax u yaʼalmaj. Letiʼeʼ «maʼ chéen tu beetaj» le Luʼumaʼ, tu beetaj «utiaʼal ka yanak u kajnáaliloʼob» (Isaías 45:18). ¿Bix le máakoʼob u kʼáat Dios ka kajlakoʼob way Luʼumeʼ,  yéetel utiaʼal bukaʼaj kʼiin? Le Bibliaoʼ ku núukik: «Le utsil máakoʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ; tiʼ bíin kajlakoʼob utiaʼal jaʼaboʼob minaʼan u xuul» (Salmo 37:29, Apocalipsis 21:3, 4).

3. ¿Baʼax yaayaj baʼaloʼob ku yilaʼal way Luʼumeʼ, yéetel baʼax kʼáatchiʼiloʼob ku beetaʼal?

³ Jeʼex k-ilkoʼ, le baʼax u yaʼalmaj Diosaʼ maʼ béeychajkiʼ. Wíinikoʼobeʼ ku kʼojaʼantaloʼob yéetel ku kíimloʼob, ku baʼateloʼob yéetel ku kíimskubaʼob tu baatsiloʼob. Yaanal baʼax úuchi. Maʼ bey u kʼáat Dios kaʼach ka kuxlakoʼonaʼ. ¿Baʼax úuchi? ¿Baʼaxten maʼ béeychajak baʼax u tukulmiʼ? U núukileʼ maʼ k-kaxtik teʼ libroʼob tsʼíibaʼan tumen wíinikoʼoboʼ, tumen le talmiloʼ káaj teʼ kaʼanoʼ.

4, 5. 1) ¿Máax jach tu jaajil tʼaanaj yéetel Eva? 2) ¿Bix jeʼel u káajal u yookol utúul máak maʼatech u yookol kaʼacheʼ?

⁴ U yáax libroi le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ tu jardinil Edeneʼ yanchaj utúul u enemigo Dios. Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ utúul «kaan», baʼaleʼ maʼ utúul kaan jach tu jaajiliʼ. U tsʼook libro tiʼ le Bibliaoʼ ku yaʼalik máaxiʼ: u «Kʼaasibaʼal wa [Satanás], le máax tusik tuláakal yóokʼol kaaboʼ». Ku kʼaabaʼtaʼal xan «úuchben kaan» (Génesis 3:1; Apocalipsis 12:9). Le enemigo túunaʼ utúul ángel jach nojoch u muukʼ; utiaʼal u tsikbal yéetel Evaeʼ tu beetaj bey utúul kaan ku tʼaaneʼ, jeʼex utúul máak ku beetik bey táan u tʼaan utúul muñecoeʼ. Le angelaʼ tu yilaj ka beetaʼab le Luʼum tumen Dios utiaʼal wíinikoʼoboʼ (Job 38:4, 7).

⁵ K-ojel tuláakal baʼax ku beetik Dioseʼ jach maʼalob. ¿Máax túun beet Satanás, le Kʼaasilbaʼaloʼ? Utiaʼal a séeb naʼatikeʼ, Satanaseʼ utúul utsul ángel tu juunal tu beetuba Kʼaasilbaʼal wa Diablo. ¿Bix úuchik lelaʼ? Jeʼex u yúuchul tiʼ utúul máak maʼatech u yookoleʼ, baʼaleʼ ku káajal u beetik. Maʼ xaaneʼ ku chaʼik u yantal upʼéel kʼaakʼas  tuukul tu puksiʼikʼal. Wa maʼ tu luʼsik tu tuukuleʼ, jach yaan u taaktal u beetik. Ken túun yanak tuʼux u beetik baʼax ku tsʼíibolkeʼ, maʼ xaaneʼ yaan u beetik ken tsʼoʼokok (Santiago 1:13-15).

6. ¿Bix úuchik u suut Diablo yéetel Satanás utúul utsul ángel kaʼachi?

⁶ Bey úuchik tiʼ Satanás. Maʼ xaaneʼ tu yuʼubaj u yaʼalaʼal tiʼ Adán yéetel Eva ka u chupoʼob le Luʼum yéetel u paalaloʼoboʼ (Génesis 1:27, 28). Maʼ xaaneʼ tu tuklaj: «¿Kux túun wa maʼ u adorartaʼal Dios tumen wíinikoʼob, ka u adorartenoʼob teen?». Le baʼax káaj u tsʼíiboltikaʼ ook tu pool; ku máan kʼiineʼ le beet u yaʼalik tiʼ Eva baʼaloʼob maʼ jaajtak tu yoʼolal Diosiʼ (Génesis 3:1-5). Le ángel túunaʼ tu beetuba «Diablo», lelaʼ u kʼáat yaʼaleʼ «j-líiʼsaj tʼaan». Tu beetuba xan «Satanás», u kʼáat yaʼaleʼ «máax ku tsʼáaikuba tu contra uláakʼ».

7. 1) ¿Baʼaxten kíimoʼob Adán yéetel Eva? 2) ¿Baʼaxten tuláakloʼon k-chʼíijil yéetel k-kíimil?

⁷ Yéetel u tuusoʼobeʼ, Satanaseʼ tu beetaj maʼ u yuʼubaʼal u tʼaan Dios tumen Adán yéetel Eva (Génesis 2:17; 3:6). Yoʼolal lelaʼ Adán yéetel Evaeʼ kíimoʼob, jeʼex aʼalabiktiʼob tumen Dioseʼ (Génesis 3:17-19). Adaneʼ kʼebanchaj ikil maʼ tu yuʼubaj tʼaaniʼ, u kʼeban túuneʼ tu máansaj tiʼ tuláakal u paalal (Romailoʼob 5:12). Lelaʼ jeʼel u páajtal k-ketik yéetel upʼéel u nuʼukulil meen waaj yuuchʼleʼ. ¿Bix kun jóokʼol le waajoʼob kun beetbil tu yéeteloʼ? Yuuchʼloʼob. Adán xaneʼ ka kʼebanchajeʼ pʼat bey upʼéel u nuʼukulil meen waaj yuuchʼleʼ, le oʼolal tuláakal wíinik ken síijkeʼ u kuchmaj u kʼeban Adán. Lelaʼ le beetik k-chʼíijil yéetel k-kíimil (Romailoʼob 3:23).

8, 9. 1) ¿Baʼax tu tsʼáaj naʼatbil Satanás? 2) ¿Baʼaxten maʼ tu jáan xuʼulsaj Dios máaxoʼob bin tu contraeʼ?

⁸ Satanaseʼ, úuchik u beetik maʼ u yuʼubal u tʼaan Dios tumen Adán yéetel Evaeʼ, tu tsʼáajuba tu contra Dios. Tʼaanaj kʼaas tiʼ bix u nuʼuktaj Jéeoba. Tu tsʼáaj naʼatbil  lelaʼ: «Dioseʼ kʼasaʼan, ku tusik máaxoʼob yaan yáanal u páajtalil yéetel maʼ tu chaʼiktiʼob baʼax jeʼel u taasik kiʼimak óolal tiʼobeʼ. Maʼ kʼaʼabéet tiʼ wíinikoʼob ka nuʼuktakoʼob tumen letiʼ. Letiʼobeʼ jeʼel u páajtal u yéeyikoʼob baʼax uts yéetel baʼax kʼaas utiaʼaloʼobeʼ. Maas jeʼel tak u bin utsiltiʼob wa ka u yuʼuboʼob in tʼaaneʼ». ¿Baʼax unaj u beetik Dios yoʼolal le baʼax jach kʼaas aʼalaʼab tu yoʼolaloʼ?  Yaan máax aʼalikeʼ Dioseʼ unaj u xuʼulsik upuliʼ le máaxoʼob tu tsʼáajubaʼob tu contraoʼ. Wa ka u beet kaʼach beyoʼ, ¿jeʼel wa u yeʼesik maʼalob bix u nuʼuktajeʼ? ¿Jeʼel wa u yeʼesik táan u tuus Satanaseʼ?

⁹ Tumen Jéeoba mantatsʼ ku beetik baʼax tojeʼ, maʼ tu jáan xuʼulsaj máaxoʼob binoʼob tu contraeʼ. Tu yilaj kʼaʼabéet u chan maan kʼiin utiaʼal u yeʼesik maʼ jaaj baʼax ku yaʼalik Satanasiʼ. Le beetikeʼ tu chaʼaj tiʼ wíinikoʼob ka u nuʼuktubaʼob tu juunaloʼob tsʼeʼetsʼek kʼiinoʼob yáanal u kʼab Satanás. Tu 11 xookil le libroaʼ ku tsoʼolol baʼaxten tu beetaj beyaʼ yéetel baʼaxten tsʼoʼok u chaʼik u máan yaʼab kʼiin utiaʼal u yeʼesik maʼ jaaj baʼax ku yaʼalik Satanasiʼ. Baʼaleʼ ¿kux túun Adán yéetel Eva? ¿Baʼaxten tu creertoʼob baʼax tu yaʼalaj Satanás, wa mix baʼal u beetmaj tu yoʼolaloʼob? Wa Jéeoba tsʼaamil tuláakal baʼax yantiʼob kaʼacheʼ, ¿maʼalob wa úuchik u tuklikoʼob jach kʼasaʼan yéetel táan u tuus? Techeʼ, ¿baʼax jeʼel a beetik kaʼacheʼ?

10. ¿Bix jeʼel a tsʼáaikaba tu tséel Jéeoba utiaʼal a weʼesik chéen tu tuus Satanaseʼ?

¹⁰ Maʼalob ka tuukulnakoʼon tiʼ le kʼáatchiʼobaʼ, tumen tuláakloʼon kʼaʼabéet k-eʼesik baʼax k-tuklik tiʼ baʼax ku yaʼalik Satanás. Teech túuneʼ jeʼel u páajtal a tsʼáaikaba tu tséel Jéeoba utiaʼal a weʼesik maʼ jaaj baʼax ku yaʼalik Satanasiʼ. Wa ka chaʼik a nuʼuktaʼal tumen Jéeobaeʼ yaan a weʼesik táan u tuus Satanás (Salmo 73:28; Proverbios 27:11). Kex way Luʼum yaan u millonesi máakoʼobeʼ, maʼ yaʼab tiʼ letiʼob tuklik u meyajtik Jéeobaeʼ. Lelaʼ ku tsʼáaik tuʼux k-tuklik: ¿jach wa tu jaajil ku kaʼansik le Biblia Satanás ku tusbel way yóokʼol kaabeʼ?

11, 12. 1) Le baʼax tu yaʼalaj Satanás u tsʼáaik tiʼ Jesusoʼ, ¿bix u yeʼesik Satanás ku tusbel way yóokʼol kaabeʼ? 2) ¿Baʼax uláakʼ eʼesik Satanás ku tusbel way yóokʼol kaabeʼ?

¹¹ Jesuseʼ u yojliliʼ Satanás ku tusbel way yóokʼol  kaabeʼ. Utéenjeakileʼ, le Kʼaasilbaʼaloʼ tu yeʼesaj tiʼ Jesús «tuláakal u nukuch kaajiloʼob yóokʼol kaab; bey xan u ayikʼaliloʼob», ka tu yaʼalaj tiʼ: «Tiʼ teech bíin in tsʼáa tuláakal le baʼaloʼobaʼ wa ka xoltal a [adorarten]» (Mateo 4:8, 9). Tukult lelaʼ: Wa maʼ utiaʼal Satanás u nukuch kaajiloʼob yóokʼol kaabeʼ, ¿jeʼel wa k-aʼalik jach upʼéel tentación baʼax ku yaʼalik u tsʼáaik tiʼ Jesuseʼ? Tsʼoʼoleʼ wa maʼ utiaʼal Satanás kaʼacheʼ, Jesuseʼ bejlaʼa tsʼoʼok u yaʼalikeʼ, baʼaleʼ maʼ tu beetiʼ.

¹² Jéeobaeʼ minaʼan u xuul u páajtalil, letiʼ beetmil tuláakal baʼal (Apocalipsis 4:11). Baʼaleʼ mix tuʼux teʼ Biblia ku yaʼalik wa letiʼ ku gobernar way yóokʼol kaabeʼ, mix xan ku yaʼalik wa Jesús beetik. Baʼaxeʼ Jesuseʼ tu yaʼalaj le Kʼaasilbaʼal «ku tusbel way yóokʼol kaabeʼ» (Juan 12:31; 14:30; 16:11). Le Biblia xanoʼ ku yaʼalikeʼ Satanás «u [diosil] le yóokʼol kaabaʼ» (2 Corintoiloʼob 4:3, 4). Le apóstol Juanoʼ, ka tʼaanaj tiʼ u enemigo Diosaʼ, tu yaʼalaj «u túulisil yóokʼol kaabeʼ tiʼ yaan yáanal u páajtalil kʼaasibaʼaleʼ» (1 Juan 5:19).

13. ¿Baʼaxten kʼaʼabéet upʼéel túumben yóokʼol kaab?

¹³ Cada jaʼabeʼ táan u maas kʼastal le yóokʼol kaabaʼ. Chuup yéetel máakoʼob ku baʼateloʼob, jalaʼachoʼob wíinkoʼob ku yookoloʼob yéetel ku tuusoʼob, máakoʼob ku kaʼansajoʼob tiʼ Dios maʼ tu kuxtaloʼob jeʼex u kaʼansajoʼoboʼ yéetel kʼasaʼan máakoʼob maʼ sajak u beetoʼob loobiʼ. Le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ minaʼan utskíinajil tiʼ. Le Bibliaoʼ ku yeʼesikeʼ maʼ tun xáantal ken xuʼulsaʼak tumen Dios tu baʼatelil Armagedón, utiaʼal u yantal upʼéel utsul túumben yóokʼol kaab (Apocalipsis 16:14-16).

14. ¿Máax tu yéeyaj Dios utiaʼal u beet u Reyil tiʼ u Reino yaan teʼ kaʼanoʼ, yéetel bix aʼalaʼabik lelaʼ?

¹⁴ Jéeobaeʼ tu yéeyaj Jesús utiaʼal u beet u reyil tiʼ  u Reino yaan teʼ kaʼanoʼ. Le Bibliaoʼ tu yaʼalaj: «[Dioseʼ] tsʼoʼok u tsʼáaik tiʼ toʼon juntúul paal, tiʼ máax tsʼoʼok u tsʼaʼabal u páajtalil u [gobernar]. Bíin tsʼaʼabak le kʼaabaʼob tiʼaʼ: [...] u [Reyil] jeetsʼel. [...] U [gobernacioneʼ] bíin kʼiʼitpajak tuláakal tuʼux[,] maʼ xan bíin xuʼuluk u jeetsʼel[iliʼ]» (Isaías 9:6). Jesuseʼ tu kaʼansaj ka kʼáataʼak ka taalak le gobiernoaʼ; letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Taalak a [reino]. Beetaʼak baʼax a kʼáat way luʼumeʼ jeʼel bix u beetaʼal teʼ j-kaʼanoʼ» (Mateo 6:10). Tuláakʼ xookeʼ yaan k-ilkeʼ le Reinoaʼ maʼ tun xáantal ken u luʼs tuláakal u gobiernoiloʼob yóokʼol kaab utiaʼal ka pʼáatak chéen letiʼ (Daniel 2:44). Ku tsʼoʼokol túuneʼ ku sutik paraísoi le Luʼumaʼ.

15. ¿Baʼax le «túumben luʼum[oʼ]»?

¹⁵ Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Dioseʼ u yaʼalmaj u tsʼáaik «túumben kaʼanoʼob» yéetel upʼéel «túumben luʼum»; teʼ túumben luʼumaʼ «tuláakal baʼal toj» kun ilbiliʼ (2 Pedro 3:13; Isaías 65:17). Teʼ Bibliaoʼ le tʼaan «luʼumoʼ» yaan kʼiineʼ táan u tʼaan tiʼ u kajnáaliloʼob le yóokʼol kaabaʼ (Génesis 11:1). Le oʼolaleʼ, le utsul «túumben luʼum[oʼ]» táan u tʼaan tiʼ wíinikoʼob uts yanikoʼob tu táan Dios.

16. ¿Baʼax ken u tsʼáaj Dios tiʼ máaxoʼob maʼalob yaniloʼob tu táan, yéetel baʼax kʼaʼabéet k-beetik utiaʼal k-kʼamik?

¹⁶ Jesuseʼ tu yaʼaleʼ, ken yanak le túumben yóokʼol kaaboʼ, Dioseʼ yaan u tsʼáaik «kuxtal minaʼan u xuul» tiʼ máaxoʼob maʼalob yanikoʼob tu táan (Marcos 10:30). Kaxt ta Biblia u tekstosil Juan 3:16 yéetel 17:3 utiaʼal a xokik baʼax tu yaʼalaj Jesús unaj k-beetik utiaʼal k-kʼamik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ. Beoraaʼ koʼox ilik teʼ Biblia bix le kuxtal kun antal tiʼ le máaxoʼob ken u kʼamoʼob le kuxtal minaʼan u xuul teʼ Luʼum suunajaʼan paraísoiloʼ.

17, 18. ¿Bix k-ojéeltik yaan u yilaʼal jeetsʼelil tuláakal yóokʼol Luʼum?

 ¹⁷ Maʼ kun antal kʼaasil, baʼatelil mix loobil. «Yaan u minaʼantal loolob máakoʼob; [...]. Baʼaleʼ le j-kabal óoloʼoboʼ bíin u tiaʼalintoʼob le luʼumaʼ» (Salmo 37:10, 11). Yaan u yantal jeetsʼelil, tumen Dioseʼ yaan u xuʼulsik «le baʼateloʼob tuláakal tuʼux yóokʼol kaab[oʼ]» (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Ken tsʼoʼokokeʼ, yaan u yantal «jeetsʼelil yéetel tojil [...] tak u kʼiinil le ken xuʼuluk le [lunaoʼ]», lelaʼ u kʼáat u yaʼaleʼ utiaʼal mantatsʼ (Salmo. 72:7).

¹⁸ Máaxoʼob meyajtik Jéeobaeʼ yaan u kuxtaloʼob ich jeetsʼelil. U kaajil Israel kaʼacheʼ, tu kʼiinil táan u yuʼubik u tʼaan Dioseʼ, kuxlaj ich jeetsʼelil (Levítico 25:18, 19). Bey le kuxtal ken k-il teʼ paraísooʼ. ¡Bukaʼaj jaʼtsil waleʼ! (Isaías 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Bix k-ojéeltik jach yaan u yantal baʼal jaantbil teʼ paraísooʼ?

¹⁹ Jach yaan u yantal baʼal jaantbil. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «¡[Yaan u yantal] yaʼabkach baʼal jaantbil teʼ j-kaajoʼoboʼ; ka yaʼabak xan tu kaʼanalil le puʼukoʼoboʼ!» (Salmo 72:16). Jéeobaeʼ yaan u yeʼesik u yutsil tiʼ máaxoʼob meyajtik, «le luʼumaʼ [yaan] u tsʼáaik [...] yich» (Salmo 67:6).

20. ¿Bix ojéeltik yaan u suut paraísoi tuláakal le Luʼumaʼ?

²⁰ Le Luʼumaʼ yaan u suut paraísoi. Tuʼux kʼaskúuntaʼan kaʼach tumen wíinikeʼ, jatsʼuts najoʼob yéetel kiʼichkelem jardinoʼob kun ilbiliʼ (Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Ken máanak kʼiineʼ, tuláakal le Luʼumaʼ yaan u jatsʼutstal tak ken láaj suunak paraísoi chuup yéetel cheʼob ku tsʼáaikoʼob ich, jeʼex tu jardinil Edeneʼ. Dioseʼ mantatsʼ yaan u «jeʼik [u] kʼab» utiaʼal u «naʼajkunsik tuláakal le kuxaʼan baʼaloʼoboʼ» (Salmo 145:16).

21. ¿Baʼax eʼesik yaan u yantal jeetsʼelil ichil wíinik yéetel baʼalcheʼob?

²¹ Yaan u yantal jeetsʼelil ichil wíinik yéetel baʼalcheʼob. Yaan u múul janal le tsʼíitsʼik baʼalcheʼob yéetel le baʼalcheʼob  suuktakoʼoboʼ. Mix tak utúul chan paal ken u chʼaʼaj saajkil tiʼ le baʼalcheʼob ku beetkoʼob loob bejlaʼoʼ (Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Baʼax kun úuchul yéetel le kʼojaʼaniloʼoboʼ?

²² Mix máak kun kʼojaʼantal. Yáanal u Reinoeʼ, Jesuseʼ maas jach yaʼabach máak ken u tsʼak tiʼ le tu tsʼakaj ka taal way Luʼumeʼ (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). «Mix juntúul kajnáal bíin u yaʼal: Kʼojaʼanen.» (Isaías 33:24; 35:5, 6.)

23. ¿Baʼaxten jach yaan u yantal kiʼimak óolal ken líiʼsaʼak le kimenoʼoboʼ?

²³ Le k-láakʼtsiloʼob yéetel k-amigoʼob kimenoʼobeʼ yaan u kaʼa kuxtaloʼob, maʼ xaaneʼ utiaʼal mantatsʼ. Tuláakal le yanoʼob tu tuukul Diosoʼ yaan u líiʼsaʼaloʼob. «Yaan u kaʼa púut kuxtal le kimenoʼoboʼ, le utstakoʼoboʼ bey xan le kʼasaʼanoʼoboʼ.» (Beetaʼanoʼob 24:15; Juan 5:28, 29.)

24. ¿A kʼáat wa kuxtal teʼ Luʼum suunajaʼan paraísoiloʼ?

²⁴ Upʼéel jatsʼuts kuxtal ku páaʼtik máaxoʼob u kʼáat u kʼaj óoltoʼob yéetel u meyajtoʼob Jéeoba, u Noj Jalaʼachil tuláakal baʼal. Baʼaleʼ kʼaʼabéet k-maas kaambal tiʼ Jesucristo, tumen letiʼ kun béeykuntik tuláakal le maʼalob baʼaloʼobaʼ.