1, 2. (a) Pwata ach silei pwóróusen emén mi iteféúló ese wewe ngeni ach wesewesen sissilei i? (b) A wor met sókkun osukosuk usun pwóróusen Jesus?

A WOR chómmóng aramas mi iteféúló. Ekkóch ra iteféúló me lón pwisin sópwur, telinimwer are fénúer. Ekkóch ra iteféúló wóón unusen fénúfan. Iwe nge, ach chék silei iten emén mi iteféúló ese wewe ngeni pwe sia wesewesen sissilei i. Esap weween pwe sia silei tichikin pwóróusen manawan me met wesewesen napanapan.

² Aramas wóón unusen fénúfan ra fen rong usun Jesus Kraist, inaamwo ika a manaw lap seni 2,000 ier me lóóm. Iwe nge, chómmóng rese weweiti ika wesewesen ié ena Jesus. Ekkóch ra apasa pwe i pwal chék emén mwán mi múrinné. Pwal ekkóch ra apasa pwe i pwal chék emén soufós. Nge pwal fitemén ra lúkú pwe Jesus, i Kot, ina minne aramas repwe fel ngeni. Iwe met, mi pwúng án aramas repwe fel ngeni?

3. Pwata a lamot óm kopwe silei ewe enlet usun Jiowa Kot me Jesus Kraist?

³ A lamot kopwe silei ewe enlet usun Jesus. Met popun? Pún iei alon Paipel: “Iei manau esemüch: Ar  repwe silei en, ewe eman chök Kot mi let, repwe pwal silei Jesus Kraist, ewe ka tinato.” (Johannes 17:3) Ewer, ach wesewesen sileeló Jiowa Kot me Jesus Kraist a tongeni emmwen ngeni manaw esemuch lón paratis wóón fénúfan. (Johannes 14:6) Pwal och, Jesus a isetiw ewe leenien áppirú mi fókkun múrinné ren napanapen manawan me féfférún ngeni aramas. (Johannes 13:34, 35) Lón sópwun eú, sia fen káé pwóróus mi enlet usun Kot. Iwe, iei sipwele káé met Paipel a wesewesen apasa usun Jesus Kraist.

4. Met weween ekkeei itelap “Messaia” me “Kraist”?

⁴ Langattam fansoun me mwen án Jesus uputiw, ewe Paipel a osuni usun warotoon eménnewe Kot epwe tiinaato fán iten ewe wis Messaia are Kraist. Ekkeei itelap “Messaia” (seni fósun Ipru) me “Kraist” (seni fósun Krik) ra chék wewe ngeni “Emén mi Kepit.” Ena Emén mi pwonetiw epwe kepit, weween Kot epwe seikaatá ngeni eú wis mi sókkóló aúchean. Sipwap káé lón ekkan sópwun mwirin ei usun lamoten ena Messaia fán iten pwénúetáán án Kot kewe pwon. Sipwe pwal káé usun ekkewe feiéch Jesus epwe tongeni atoto rech pwal mwo nge ikenái. Iwe nge, me mwen án Jesus uputiw, ese mwáál chómmóng ra ekieki, ‘Epwe ié ewe Messaia?’

5. Néún Jesus kewe chón káé ra wesewesen lúkú met usun i?

⁵ Lupwen Jesus, ewe re Nasaret a manaw wóón fénúfan, néún kewe chón káé ra wesewesen áchiféúa pwe i ewe Messaia. (Johannes 1:41) Simon Petrus, emén me lein ekkewe chón káé, a ereni Jesus: “En ewe Kraist.” (Mateus 16:16, TF) Iwe nge, ifa usun ekkena chón káé ra tongeni silei pwe Jesus, i wesewesen ewe Messaia mi fen pwonetiw, iwe ifa usun sipwe pwal tongeni silei?

6. Áweweei mwo ifa usun Jiowa a fen álisi chón tuppwél le esilla ewe Messaia.

⁶ Néún Kot kewe soufós mi manaw mwen Jesus, ra osuni chómmóng pwóróus mi tichik usun ewe Messaia. Ekkena pwóróus ra tongeni álisi ekkewe ekkóch le esilla. Áwewe chék, emén chienom a tingoreok pwe kopwe feiló kassoro me souni emén kesaamwo chuuri fán eú. Ika chienom we a fen anapanapa ngonuk  napanapen eménna kopwe souni, esap pwe epwe álisuk le esilla? Iwe, pwal ina chék usun, Jiowa a néúnéú ekkewe soufós le tichiki pwóróusen met ewe Messaia epwe féri me met epwe fis ngeni. Pwénúetáán ekkena chómmóng oesini epwe álisi chókkewe mi tuppwél le esilla i.

7. Ikkefa ruu me lein ekkewe oesini ra pwénúetá lón manawen Jesus?

⁷ Nengeni mwo ekkeei ruu pwóróus. Áeúin, ewe soufós Mika a fen osuni lap seni 700 ier me mwan pwe ewe Emén mi pwonetiw epwe uputiw lón Petleem, eú kúkkún telinimw lón ewe fénú Juta. (Mika 5:2) Iwe ia Jesus a uputiw ie? A uputiw lón chék pwal ena telinimw! (Mateus 2:1, 3-9) Oruuan, Taniel 9:25 a osuni lap seni 500 ier me mwan pwe ewe Messaia epwe pwá lón ewe ier 29. * Pwénúetáán ekkena oesini me pwal fitu me lúkún ra ánnetatá pwe Jesus ewe Messaia mi pwonetiw.

8, 9. Atun Jesus a papatais, ifa ewe pisekin ánnet a pwáraaló pwe i ewe Messaia?

⁸ Lón ewe ier 29, atun Jesus a feiló ren Johannes Soupapatais pwe epwe papatais lón ewe Chénúpupu Jortan, a wor pwal och pisekin ánnet pwe Jesus ewe Messaia. Jiowa a fen pwon ngeni Johannes eú esissil pwe epwe tongeni esilla ewe Messaia. Johannes a kúna ena esissil lupwen Jesus a papatais. Ewe Paipel a affata met a fis: “Lupwen Jesus a wes me papatais, a müttir ütä me lon ewe koluk. Nge nengeni, läng a sukula ngeni o a küna ewe Ngünün Kot a feitiu won usun lapalapen eman lisom. Mürin eu möngüngü a möngüngüwu seni läng a apasa, ‘Iei i nei mi  achengicheng, üa unusen pwapwa ren.’” (Mateus 3:16, 17) Mwirin án Johannes kúna me rong minne a fis, ese wor an tipemwaramwar pwe Kot a tiinatiw Jesus. (Johannes 1:32-34) Lón chék ena atun a ninitiw án Kot we manaman wóón Jesus, iwe a wiliti ewe Messaia are Kraist, ewe mi seikitá pwe epwe wisen Souemmwen me King.​—Aisea 55:4.

⁹ Pwénúetáán án Paipel kewe oesini me alon Jiowa Kot ra pwáraatá pwe Jesus, i ewe Messaia mi fen pwonetiw. Nge ewe Paipel a pwal pélúweni ekkeei ruu kapas eis mi lamot usun Jesus Kraist: Ia a feito me ie me mei fet napanapan?

10. Met ewe Paipel a áiti ngenikich usun manawen Jesus me mwen an a feitiw fénúfan?

¹⁰ Ewe Paipel a áiti ngenikich pwe Jesus a manaw lón láng mwen an a feitiw fénúfan. Mika a osuni pwe ewe Messaia epwe uputiw lón Petleem, iwe a pwal apasa pwe Jesus a pop seni “lomlom.” (Mika 5:2) Fán chómmóng, pwisin Jesus a apasa pwe a manaw lón láng mwen an a uputiw usun emén aramas. (Álleani Johannes 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) A kkóló aúchean án Jesus riri ngeni Jiowa atun i emén chónláng lón láng.

11. Ifa usun ewe Paipel a affata pwe Jesus, i Néún Kot we mi kon áchengicheng seni meinisin?

¹¹ Jesus, i Néún Jiowa we mi kon áchengicheng. Pokiten Kot a fératá i akkomw, a iteni ewe “mwänichi, . . . seni förien Kot meinisin.” * (Kolose 1:15) Pwal eú, a wor mettóch mi kkóló aúchean ren ei Nau,  i “Nöün Aleman.” (Johannes 3:16) Weween pwe Jesus, i chék ewe emén Kot a pwisin fératá. Jesus chék ewe Kot a néúnéú le fératá ekkewe lusun mettóch meinisin. (Kolose 1:16) Iwe, Jesus a pwal iteni “ewe Kapas.” (Johannes 1:14) A áiti ngenikich pwe i chón aweni awen Kot, iwe sia lúkú pwe a uwei pwóróus me kapasen emmwen ngeni néún Kot kewe chónláng me aramas.

12. Ifa usun sia silei pwe Néún Kot we mwánichi ese léllé ngeni Kot?

¹² Ekkóch ra lúkú pwe Néún Kot we mwánichi a léllé ngeni Kot, nge mei pwúng? Esap ina met ewe Paipel a apasa. Sia fen kúna lón parakraf 11 pwe Jesus, i férien Kot. Iwe, a ffat pwe a wor poputáán nge Jiowa Kot ese wor poputáán are sópwólóón. (Kölfel 90:2) Esap fán eú án Néún Kot we áláemén epwe ekieki pwe a léllé ngeni Seman we. Paipel a affata pwe ewe Sam a lap seni ewe Nau. (Álleani Johannes 14:28; 1 Korint 11:3) Jiowa chék ewe “Kot mi Unusen Manaman.” (Keneses 17:1) Ina popun, ese wor emén mi léllé ngeni. *

13. Met weween alon Paipel we mi erá pwe Néún Kot we a “lapalapeni lapalapen Kot, ewe sisap tongeni küna”?

¹³ Fite billion ier me mwen fférútáán láng me fénúfan, Jiowa me Néún we mwánichi ra ririéchfengen. Epwele ifan me watteen ar tongfengen! (Johannes 3:35; 14:31) Néún Kot we a wesewesen mwirifichi Seman we. Ina popun Paipel a apasa pwe ewe Nau a “lapalapeni lapalapen Kot, ewe sisap tongeni küna.” (Kolose 1:15) Ewer, usun chék emén alúwél me seman  mi akkarap napanaper lón sókkopaten napanap, pwal ina chék usun, Néún Kot we lón láng a mwirifichi napanapen Seman we.

14. Ifa usun Néún Jiowa we áláemén a uputiw me wiliti emén aramas?

¹⁴ Néún Jiowa we áláemén a tipemecheres le feitiw seni láng me wiliti emén aramas pwe epwe manaw wóón fénúfan. Nge eli kopwe eis, ‘Pwata a tufich ngeni emén mi piin nónnóm lón láng an epwe uputiw me wiliti emén aramas?’ Jiowa a féri ena ren eú manaman. A siwili manawen Néún we mwánichi lón láng, iwe a waalong lón luken emén fin Jus esaamwo tori mwán itan Maria. Ina popun, semen néún Maria we esap emén aramas. Iwe, Maria a néúnatiw emén át mi unuséch me a eita ngeni Jesus.​—Lukas 1:30-35.

15. Pwata sia tongeni sissileeló Jiowa ren Jesus?

¹⁵ Minne Jesus a apasa me féri lupwen a nóm wóón fénúfan a atufichi ach silefichi i. Nge lap seni ena, sipwe tongeni sissileeló Jiowa ren Jesus. Pwata a ina usun? Chechchemeni mwo pwe ena Nau a unusen mwirifichi Seman we. Ina popun, iei alon Jesus ngeni emén néún kewe chón káé: “Iö a künaei, a küna Semei.” (Johannes 14:9) Ekkewe rúáánú Puken Kapas Allim lón Paipel iter Mateus, Markus, Lukas me Johannes ra áiti ngenikich chómmóng pwóróus usun manawen, féfférún me napanapen Jesus Kraist kewe.

16. Met Jesus a ákkáeúin afalafal usun? An kewe afalafal ra pop seni ié?

¹⁶ Jesus a iteféúló ren ei itelap “Sense.” (Johannes 1:38; 13:13) Met a áiti ngeni aramas? Ákkáeúin, a  afalafala “ewe kapas allim usun ewe mu,” weween án Kot we Mwú are nemenem lón láng epwe nemeni unusen fénúfan me efeiéchú aramas mi álleasochis. (Mateus 4:23, TF) Án ié ena pwóróus? Iei alon Jesus: “Mine üa eäni afalafal esap püsin ai, nge a pop seni Kot ewe mi tinieito,” weween Jiowa. (Johannes 7:16) Jesus a silei pwe Seman we a mochen pwe aramas repwe rong pwóróus allimen ewe Mwú. Lón Sópwun 8, sipwe káé usun án Kot we Mwú me met epwe féri.

17. Ia Jesus a afalafal ie? Met popun a fókkun éttúres le asukula aramas?

¹⁷ Ia Jesus a afalafal ie? Ekis meinisin ia a kúna aramas me ie, weween lón ekkewe telinimw, sóópw, leenien amémé me lón imwer kewe. Sap minne Jesus a witi án aramas repwe feito ren nge i a fen feiló rer. (Markus 6:56; Lukas 19:5, 6) Pwata Jesus a fókkun  éttúres le áeá watteen an fansoun le afalafala me asukula aramas? Pún ina letipen Kot ngeni. Jesus a féri letipen Seman we fansoun meinisin. (Johannes 8:28, 29) Nge mei pwal wor eú popun a afalafal. A tongei ekkewe aramas mi chuto ren. (Álleani Mateus 9:35, 36.) Néúr kewe néúwisin lamalam rese chúngúúr nge úrúrún repwe áiti ngeniir ewe enlet usun Kot me minne a tipeni. Jesus a silei lamoten án aramas repwe rong pwóróusen ewe Mwú.

18. Menni lein napanapen Jesus kewe ka kon efich?

¹⁸ A alóllóól án Jesus tongei aramas me chúngúkkái letipan. A wesewesen kirekiréch ngeniir, ina minne aramas rese pireir le arap ngeni. Semirit mwo nge ra pwal meefi kinamwe ren. (Markus 10:13-16) Jesus ese aapaap. A oput pworoingaw me pwúngúngaw. (Mateus 21:12, 13) Lón ena fansoun ekkewe mwán rese lien  aúcheani are súféliti fefin nge Jesus a sókkóló pún a menniniiti fefin. (Johannes 4:9, 27) A wesewesen tipetekison. Fán eú, a télú pechen néún kewe aposel nge ina angangen emén slave.

19. Met a pwáraatá pwe Jesus a chúngú osupwangen aramas?

¹⁹ Án Jesus chúngú osupwangen aramas a ákkáeúin pwáló atun a echikara aramas ren án Kot manaman mi fel. (Mateus 14:14) Áwewe chék, emén mwán mi rupun pwétúr a ereni Jesus: “Are ka mochen, ka tongeni alimöchüei.” Jesus a meefi metekin me riáfféún ena mwán. Iwe fán tong, a eitieló péún me a attapa, iwe a ereni: “Üa mochen, kopwe limöch.” Iwe, ena mwán a chikaretá! (Markus 1:40-42) Ka tongeni anchangei watteen pwapwaan ena mwán?

20, 21. Ifa usun Jesus a isetiw eú leenien áppirú mi múrinné lón an tuppwél le álleasochisi Kot?

²⁰ A wesewesen múrinné án Jesus we leenien áppirú lón an tuppwél le álleasochisi Kot. A tuppwél ngeni Seman we lón láng lón mettóch meinisin me pwal mwo nge fán oput me riáfféú meinisin. A tipeppós le ú ngeni án Satan kewe sóssót. (Mateus 4:1-11) Eú atun, ekkóch márárin Jesus kewe rese lúkú i, iwe ra pwal mwo nge apasa pwe “a umwes.” (Markus 3:21) Nge Jesus ese mut ngeniir ar repwe etipetipa i, a chék sópweló le féri án Kot angang. Inaamwo ika Jesus a kúna esiit me turunufas nge a engiló fansoun meinisin, iwe esap fán eú an sótun efeiengawa chón ú ngeni.​—1 Petrus 2:21-23.

²¹ Án Jesus máló le péún chón koputan a fókkun eriáfféú nge a chék tuppwél tori máló.  (Filipi 2:8) Ekieki mwo ekkeei riáfféú a kúna lón ewe sáingoon ránin manawan. A ares, ekkóch ra tipimwáál ngeni, ekkewe soukapwúng mi ngaw ra apwúngú, chómmóng aramas ra takiri me soufiu ra awata. Mwirin ar chúfélúetá wóón efóch iráán ninni, a kékké me mwen epwele muchúló: “A wesila!” (Johannes 19:30; nengeni Pwal Ekkóch Áwewe, pekin taropwe 235-237.) Iwe nge, lón ewe aúlúngátin rán mwirin málóón Jesus, Seman we lón láng a amanawasefáli i. (1 Petrus 3:18) Mwirin 40 rán, a liwinsefálitá láng. Me ikena ie, a “mottiu lepelifichin Kot,” iwe a witiwit tori ewe fansoun epwe angei an manamanen king.​—Ipru 10:12, 13.

22. Met Jesus a atufichi ren an tuppwél tori máló?

²² Met Jesus a atufichi ren an tuppwél tori máló? An máló a suuk ngenikich ewe ápilúkúlúkún manaw esemuch lón eú paratis wóón fénúfan pún ina met Jiowa a tipeni me lepoputáán. Ewe sópwun mwirin ei epwe áweweei ifa usun málóón Jesus a atufichi ena mettóch.