1, 2. (a) Ongwaye okutjiwa omundu omutjiukwa tji ku ha hee kutja ove u mu tjiwa tjiri? (b) Pe nombambaukire iṋe ohunga na Jesus?

MOUYE mu novandu ovengi ovatjiukwa. Tjiva ve tjiukwa momaturiro wawo, na motjihuro poo mehi rawo. Varwe ve tjiukwa mouye auhe. Nungwari okutjiwa ena romundu omutjiukwa uriri kaku hee kutja ove tjiri u tjiwa omundu ngo. Kaku hee kutja ove u tjiwa kutja wa za pi nokutja eye tjiri omundu wotjikaro tji tja sana pi.

² Ovandu mouye auhe va zuva ohunga na Jesus Kristus, nandarire kutja eye wa ri kombanda yehi ozombura ape 2 000 nḓa kapita. Nungwari pe nombambaukire mokati kovengi ohunga nokutja Jesus tjiri wa ri omungendu. Tjiva ve tja eye wa ri omundu omuwa uriri. Varwe ve tja eye wa ri omuprofete. Nu varwe ve kambura kutja Jesus oMukuru nu matu sokurikotamena ku ye. Otjingaperi?

3. Ongwaye tje ri ohepero kove okutjiwa ouatjiri ohunga na Jesus?

³ Ove mo hepa okutjiwa ouatjiri ohunga na Jesus. Omena ratjike? Mena rokutja Ombeibela mai tja: ‘Nomuinyo waaruhe okwo ngwi okutja owo ve tjiwe Ove, ngu u ri Ndjambi watjiri, nokutja ve tjiwe Jesus Kristus ngu wa hinda.’ (Johanes 17:3) Ii, okutjiwa ouatjiri ohunga na Jehova Mukuru na wina Jesus Kristus maku twara komuinyo waaruhe moparadisa kombanda yehi. (Johanes 14:6) Jesus wina wa yandja otjihorera otjisembasemba ohunga nomuano mbu twa sokuhupa nokutja varwe twa sokuvetjinda vi. (Johanes 13:34, 35) Mekondwa etenga  rembo ndi twe rihonga ouatjiri ohunga na Mukuru. Nambano indjo tu tare kutja Ombeibela tjiri i honga tjike ohunga na Jesus Kristus.

4. Omaisaneno nga “Messias” na “Kristus” ye heya tjike?

⁴ Rukuru ngunda Jesus e hiya kwatwa, Ombeibela ya hunganeka ohunga na ingwi ngu ma kahindwa i Mukuru otja Messias, poo Kristus. Omaisaneno nga “Messias” (nda za kembo rOtjiheberi) na “Kristus” (nda za kembo rOtjingrike) ayeevari ye heya “Omutwirisiwa.” Omukwizikwa Ngwi  aa sokuyekutwirisiwa, pu mape hee kutja aa sokupewa otjihako tjapeke i Mukuru. Momakondwa ngu maye kongorereko membo ndi, matu kerihonga ovingi ohunga nokutja Messias u notjiungura tjaye otjinanḓengu mokuyenenisa omakwizikiro waMukuru. Wina matu kerihonga ohunga nozondaya Jesus nḓu me tu etere nandarire nai. Ngunda Jesus e hiya kwatwa, ovandu ovengi mape ya aave ripura kutja, ‘Owaṋi ngu ma karira Messias?’

5. Ovahongewa vaJesus va ri nongamburiro yatjike ohunga na ye?

⁵ Meserewondo etenga O.Z., ovahongewa vaJesus waNasaret va ri nongamburiro okuura kutja eye ongwa ri Messias ngwa hunganekwa. (Johanes 1:41) Umwe wovahongewa, omurumendu wena Simon Petrus wa zira a tja: “OOve Kristus.” (Mateus 16:16) Ovahongewa vaJesus aave tjiwa vi kutja Jesus tjiri ongu ri Messias omukwizikwa? Nu eṱe matu tjiwa vi?

6. Sasaneka kutja Jehova wa vatera vi ovakarere ve okuzemburuka Messias.

⁶ Ovaprofete vaMukuru mba ri ko ngunda Jesus e hiye ya kombanda yehi, va hunganeka oviṋa ovingi ohunga na Messias. Oviṋa mbya hunganekwa mbi atja vi vatera ovandu varwe okumuzemburuka. Ihi matu tji sasaneke nai: Ngatu tje ove wa ningirwa okukapaha omundu ngu mu hiya rora okuhakaena kotjikuturiro tjozombesi poo tjozomahina poo korutjandja ronḓera. Mape vatere indu tji wa pewa ovikaṋena ku mo zemburukire ko omundu ngwi ngu mo sokukapaha. Momuano tjingewo, mokupitira movaprofete vOmbeibela, Jehova we tu pa omirari ohunga na imbi Messias mbi me yekutjita nouzeu mbu me yekumuna. Omayenenisiro womaprofetero omengi nga, onga tja ye yekuvatera ovakarere vaMukuru okuzemburuka Messias nawa.

7. Omaprofetero yeṋe yevari ohunga na Jesus nga yenenisiwa?

⁷ Tara kovihorera vivari. Otjihorera otjitenga, ozombura zokombanda 700 komurungu woruveze, omuprofete Mika wa hunganeka kutja omukwizikwa Ngwi ma kakwaterwa mu  Betlehem, okahuro okaṱiṱi mehi raJudea. (Mika 5:2) Nu hapo Jesus wa kwaterwa pi? Motjihuro otjingetjo! (Mateus 2:1, 3-9) Otjitjavari, omaserewondo omengi komurungu woruveze, omaprofetero nga tjangwa mu Daniel 9:25 ya raisa kombura Messias ndji me ya, ombura—29 O.Z. * Omayenenisiro womaprofetero nga na yarwe ye raisa kutja Jesus ongu ri Messias omukwizikwa.

8, 9. Otjiraisiro tjiṋe tjokutja Jesus ongu ri Messias tji tja rira otjikahu pombapitisimo ye?

⁸ Otjiraisiro tjokomurungu kutja Jesus ongu ri Messias tje yokurira otjikahu ku ṱa komaandero wombura 29 O.Z. Ombura ndjo Jesus otja ya ku Johanes Omupapitise okukapapitisiwa monḓonḓu yaJordan. Jehova wa kwizikira Johanes kutja me mu pe otjiraisiro tji ma yenene okuzemburukira ko Messias. Otjiraisiro hi Johanes we tjimuna pombapitisimo yaJesus. Ohunga na imbi mbya tjitwa Ombeibela mai tja: “Tjimanga Jesus tja za nokupapitisiwa wa pita momeva. Tjazumba eyuru ari Mu paturukire, nu Johanes a munu Ombepo yaNdjambi amai rauka tjimuna onguti nu amai ya kombanda yaJesus. Indino arire tji pa hungire eraka okuza meyuru ari tja: ‘Ingwi Eye Omuna wandje omusuverwa Ami mu mbi nonyuṋe.’” (Mateus 3:16, 17) Kombunda yokumuna nokuzuva imbi mbya tjitwa, Johanes kena pa keyakeya kutja Jesus wa hindwa i Mukuru. (Johanes 1:32-34) Moruveze ndo indu ombepo yaMukuru, poo omasa we omaungure, tji ya tirirwa kombanda yaJesus, eye otja rira Messias poo Kristus, ingwi ngwa urikwa okurira Omuhongore nOmbara.—Jesaja 55:4.

⁹ Omayenenisiro womaprofetero wOmbeibela nomambo waJehova Mukuru omuini vya raisa oukahu kutja Jesus ongwa ri Messias omukwizikwa. Nungwari Ombeibela i zira omapuriro warwe omananḓengu ohunga na Jesus Kristus, kutja eye wa zire pi, nokutja wa ri omungendu?

10. Ombeibela i tja Jesus wa ri pi ngunda e hiye ya kombanda yehi?

¹⁰ Ombeibela i honga kutja Jesus wa ri meyuru ngunda e hiye ya kombanda yehi. Mika wa hunganeka kutja Messias ma kwaterwa mu Betlehem nu wina wa tja omuze womuhoko we mau yaruka nga “koruveze orukuru.” (Mika 5:2) Povikando ovingi Jesus omuini aatja wa ri meyuru komurungu wokuyekukwatwa otjomundu. (Johanes 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Otjotjiutwa tjombepo meyuru, Jesus wa ri noupanga wapeke na Jehova.

11. Ombeibela i raisa vi kutja Jesus Omuna waJehova omuingona tjinene?

¹¹ Jesus eye Omuna waJehova omuingona tjinene nu pe nepu ewa kutja omena raye tji pe ri nao. Ombeibela i tja eye ‘ongwa ri po komeho yoviutwa avihe,’ orondu eye otjiutwa otjitenga tjaMukuru. * (Ovakolose 1:15) Pe notjiṋa tjarwe tji tji tjita kutja Omuna ngwi ma rire omundu wapeke. Eye “Omuna we omukwatwaerike.” (Johanes 3:16) Ihi matji hee kutja eye erike ongwa memwa i Mukuru ohungamo. Jesus, erike ongwa ungurisiwa i Mukuru okumema oviṋa avihe vyarwe. (Ovakolose 1:16) Jesus wina u isanewa “Embo.” (Johanes 1:14) Ihi matji tu raere kutja eye aa hungirire po Mukuru, okuisa ozombuze nomirari okuza ku Ihe nokueta kovanatje ve varwe, ovaengeli novandu.

12. Eṱe matu tjiwa vi kutja Omuna omukwatwaerike ka ṱeki pu Mukuru?

¹² Omuna omukwatwaerike u ṱeki pu Mukuru otja tjiva tji ve kambura? Ombeibela kai hongo nao. Otja tji twa munu moruteto orutja-11, Omuna wa memwa i Mukuru. Okutja, mape hee kutja Jesus wa ri nombutiro, ngunda Jehova Mukuru e hi nombutiro poo omaandero. (Epsalme 90:2) Omuna omukwatwaerike nandarire kena pa rorere okuriṱekisa pu  Ihe. Ombeibela i honga oukahu kutja Ihe omunene pOmuna. (Johanes 14:28; 1 Ovakorinte 11:3) Jehova erike ongu ri “Ndjambi Omunamasaaehe.” (Genesis 17:1) Okutja, kape na ngu ṱeki pu ye. *

13. Ombeibela i heya tjike indu tji i tja Omuna ‘osaneno yaNdjambi ngu ha munika’?

¹³ Jehova nOmuna we omukwatwaerike va ri noupanga woposengo oure wozombura omatau ngunda eyuru rozonyose nehi avi hiya utwa. Owo tjiri va suverasanene! (Johanes 3:35; 14:31) Omuna omusuverwa ngwi wa ri tjimuna Ihe. Ombeibela opu i zokutja eye ‘osaneno yaNdjambi ngu ha munika.’ (Ovakolose 1:15) Otjingaperi, otja omuatje womundu tje sisiwa i ihe momiano pekepeke, Omuna ngwa za keyuru ngwi wina wa raisa ovitjiukwa vyoundu novikaṋena vyaIhe.

14. Omuna omukwatwaerike waJehova pe ya vi me yekukwatwa otjomundu?

¹⁴ Omuna omukwatwaerike waJehova mombango ye omuini wa za keyuru ne ya kombanda yehi okuyekuhupa otjomundu. Nungwari ove mape ya o ripura kutja, ‘Pe ya vi otjiutwa tjombepo tji yekukwatwa otjomundu?’ Okuyenenisa otjiṋa hi, Jehova wa tjita otjihimise. Eye wa tanaurira omuinyo wOmuna we omukwatwaerike mezumo romusuko Omujuda wena Maria. Okutja ka ri na ihe womundu. Maria okutja wa panduka omuatje omuzandu ohomonena wena Jesus.—Lukas 1:30-35.

15. Ongwaye tji mape ya atu tja, tji twa tjiwa Jesus matu yenene okutjiwa Jehova nawa?

¹⁵ Imbi Jesus mbyaa hungire nokutjita indu tja ri kombanda yehi vi tu vatera kutja tu mu tjiwe nawa. Nakombanda yanao, tji twa tjiwa Jesus eṱe matu yenena okutjiwa Jehova  nawa. Ongwaye tji maku zu nao? Zemburuka kutja Omuna ngwi wa sisiwa i Ihe okuura. Jesus opa zokuraera ku umwe wovahongewa ve kutja: “Auhe ngwa munu Ami wa munu Tate.” (Johanes 14:9) Omambo yane yOmbeibela nge tjiukwa otja Omaevangeli, nge isanewa Mateus, Markus, Lukas na Johanes, ye tu raera ovingi ohunga nehupo, noviungura na wina ovitjiukwa vyoundu vyaJesus Kristus.

16. Jesus tjinene aa zuvarisa ye, nu omahongero we ya zire pi?

¹⁶ Jesus aa tjiukwa otja “Muhonge.” (Johanes 1:38; 13:13) Eye aa hongo tjike? Ombuze ndjaa hongo tjinenenene ya ri “Ombuze Ombwa youhona.” Owo Ouhona waMukuru poo ohoromende yeyuru ndji mai kahonapara kombanda yehi arihe nu ndji mai kaeta ozondaya nḓe hi nomaandero ku imba mbe nonḓuviro. (Mateus 4:23) Ombuze ndji ya ri oyaaṋi? Jesus omuini wa tjere: “Imbi mbi me hongo ovandu ovyo kavyomahongero wandje omuini, nungwari mavi zu ku Ndjambi ngwe Ndji hinda,” eye ngu ri Jehova. (Johanes 7:16) Jesus aa tjiwa kutja Ihe u vanga kutja ovandu ve zuve ohunga nombuze ombwa yOuhona. MEkondwa 8, matu kerihonga ovingi ohunga nOuhona waMukuru na imbi mbi mau kayenenisa.

17. Jesus aa zuvarisire pi, nu ongwaye tjaa kondjo tjinene nao okuhonga varwe?

¹⁷ Jesus ovandu ee ve hongere pi? Akuhe kaa vaza ko ovandu, okutja omotukondo twomahi, omovihuro, omovirongo, opotuveze twomarandisiro na wina mozondjuwo zawo. Jesus kaa undju kutja ovandu ve ye ku ye. Eye aa i ku wo. (Markus 6:56; Lukas 19:5, 6) Omena ratjike Jesus tjaa kondjo tjinene nao nongwaye tjaa ungurisa oruveze orungi nao motjiungura tjokuzuvarisa nokuhonga? Orondu ondja ri ombango yaMukuru. Jesus aruhe aa tjiti ombango yaIhe. (Johanes 8:28, 29) Nungwari pa ri nepu rarwe ndaa zuvarisire ombuze ndji. Eye aa ṱondjenda novimbumba vyovandu mbaave ya ku ye. (Mateus 9:35, 36) Ovahonge vawo mbe sokuvehonga ouatjiri ohunga naMukuru nondando ye kava ri nakonatja nawo.  Jesus aa tjiwa kutja ovandu aave vanga okuzuva ombuze yOuhona tjinene.

18. Ovitjiukwa viṋe vyoundu vyaJesus mbi ku tjatera tjinene?

¹⁸ Jesus wa ri omundu worusuvero rwatjiri ndwaaru tarareke omitima vyovandu. Ya ri oupupu ku varwe okuya ku ye orondu wa ri nomutima omuwa. Nandarire ounatje aau tjaterwa okukara puna ye. (Markus 10:13-16) Jesus ka ri nombangu. Eye wa tondere ouhasemba. (Mateus 21:12, 13) Oruveze ndo ovakazendu kaave tjindwa nondengero nu kava ri nousemba ouingi otjovandu, nungwari Jesus ee ve tjindi nondengero. (Johanes 4:9, 27) Jesus wa ri omurisusuparise wakatjiri. Otjikando tjimwe eye wa koha ozombaze zovaapostele ve, otjiungura potuingi tjaatji ungurwa i ovakarere.

19. Otjihorera tjiṋe tji matji raisa kutja Jesus aa yandja ombango kovihepwa vyovandu?

¹⁹ Jesus aa yandja ombango kovihepwa vyovandu. Ihi tjinene aatji munika movihimise vyokuverukisa mbyaa tjiti momasa wombepo ondjapuke yaMukuru. (Mateus 14:14) Okutara kotjihorera tjimwe, omurumendu ngwa ri nomutjise wongana  we ya ku Jesus na tja: “Tji wa vanga, Ove mo sora okundjiverukisa.” Omuhihamo nouzeu womurumendu ngwi wa ṱuna ku Jesus tjinene. Neye we mu ṱira ondjenda na roporora okuoko kwe na ṱunu ku ye a tja: “Ami me vanga, veruka!” Nomurumendu ngwi wa veruka! (Markus 1:40-42) Ripura uriri kutja otjiṋa hi tja ṱuna vi komurumendu ngwi!

20, 21. Jesus wa raisa vi otjihorera tjonḓuviro nouṱakame ku Mukuru?

²⁰ Jesus wa raisa otjihorera otjisembasemba tjonḓuviro nouṱakame ku Mukuru. Eye wa ṱakama mu Ihe womeyuru kehi yomiano avihe pekepeke nomarorero nouzeu kangamwa auhe. Jesus wa pirukira omarorero waSatan nokuhina okuteratera. (Mateus 4:1-11) Otjikando tjimwe, tjiva vovazamumwe vaJesus kava ri nongamburiro mu ye, owo nandarire aave ripura kutja eye “wa vere oviyoze.” (Markus 3:21) Nungwari Jesus kena pe ve yandjera okumuteya ombango, eye wa kayenda komurungu okuungura oviungura vyaMukuru. Nandarire kutja ovandu aave mu yamburura nokumutatumisa, Jesus  we ritjaerera nu kena pa kondjisa okuvehihamisa.—1 Petrus 2:21-23.

²¹ Jesus wa ṱakama nga konḓiro ye, onḓiro ombi nondetarise komake wovanavita ve. (Ovafilipi 2:8) Tara ku imbi mbya tjitwa ku ye meyuva esenina romuinyo we otjomundu. Eye wa kamburwa, a kumininwa i ovahongonone vovizeze, a pangurwa i ovapangure vovineya, a nyekererwa na tatumisiwa i ovarwe vovita. Ngunda a paperwa komuti wondatumisire, eye wa pitisa omuinyo we omusenina na ravaere a tja: “Tja tjitwa tja yenene!” (Johanes 19:30) Nungwari meyuva oritjatatu kombunda yonḓiro ye, Ihe womeyuru we mu pendura komuinyo otjomundu wombepo. (1 Petrus 3:18) Ovivike oviṱiṱi kombunda yanao, eye wa yaruka keyuru. Ingo eye wa ‘kakara pehi kokunene kwaNdjambi’ na undju okupewa ouvara wokuhonapara.—Ovaheberi 10:12, 13.

22. Jesus wa yenenisa tjike mokuṱakama nga konḓiro?

²² Jesus, mokurira omuṱakame nga konḓiro, wa yenenisa tjike? Onḓiro yaJesus ye tu patururira ondjira yomuinyo waaruhe moparadisa kombanda yehi, otja kondando yaJehova okuza kombutiro. Mekondwa ndi mari kongorere ko matu kerihonga kutja onḓiro yaJesus mai yenenisa vi oviṋa mbi.