Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

ICAPITALA 4

Kani BaYesu Klistu Nibani?

Kani BaYesu Klistu Nibani?
  • Niwisa umulimo uulibelele baYesu bakwete?

  • Mba balifumine kwisa?

  • Mba baali bantu ba musango shani?

1, 2. (a) Mba nindo ukwishiba lukoso umuntu uwishibikilwe tacalulapo ati icinenene mulimwishi? (b) Mba nifisa ifintu ifitafilipo fya cine ifi abantu balabila pali baYesu?

KULI abantu abengi abeshibikilwe mu calo. Bambi balishibikilwe makosa pa mupunda pabo, mu mushi, neli mu calo mwabo. Bambi nabo balishibikilwe ukushinguluke’calo ca panshi conse. Nangabe’fyo, ukwishiba lukoso ishina lya muntu uwishibikilwe takwalulapo ati icinenene mulimwishi. Takwalulapo ati muliishi ifi akulile ne mibelo yakwe mu cinenene.

2 Abantu ukushinguluke’calo conse balyumfwilepo fimo fimo pali baYesu Klistu, nangaba ati balikeleko pa calo cipale imyaka 2,000 iipitilepo. Nangabe’fyo, abengi tabeshipo icine pafi baYesu baali icinenene. Bambi balalabila ati baali bantu abaweme lukoso. Bambi balalabila ati baali bakushimika lukoso. Bambi nabo balicetekele ati baYesu ni baLesa kabili balyelelwe ukubapempela. Pano lomba balyelelwe ukubapempela?

3. Mba nindo cicindamine kuli mwebo ukwishiba icine pali baYesu?

3 Cicindeme kuli mwebo ukwishiba icine pali baYesu. Mba nindo cicindamine? Nipakuti Baibolo ilalabila ati: “Nawo umweo uwamuyayaya niwuyu, ati bakamwisibeni mwebo emwe mweŋka mwebaLesa bacine, nawoyo uyu mwatumine, Yesu Klistu.” (Yoane 17:3) Inya, ukwishiba icine pali baYehova Lesa na pali baYesu Klistu kungamutwaleni ku mweo wa muyayaya mu paladaiso pa calo. (Yoane 14:6) Nakabili, baYesu baalilangile icakubwenako iciweme pa fya kwikala ne fyakucita ku bantu bambi. (Yoane 13:34, 35) Mu capitala ca kutanga ica lilino ibuuku, twalilabile icine pali baLesa. Pano, ngatulabile ifi Baibolo muli bucine isambisha pali baYesu Klistu.

MASAYA UWALAILWE

4. Kani amashina abuleme aakweba ati “Masaya” na “Klistu” alaalule’ndo?

4 Akale lukoso ili baYesu tabangafyalwa, Baibolo yalishimikile pa lwa kwisa kwa woyo baLesa bakatuma ukuba Masaya, neli Klistu. Amashina abuleme aakweba’ti “Masaya” (ukufuma kwi shiwi lya ciEbeya) na “Klistu” (ukufuma kwi shiwi lya ciGiliki) onse alaalula ati “Uyo Usufishiwe.” Uyu uulailwe akasufiwa, icilukwalula ukweba ati, baLesa bakamwikalika pa mupunda uulibelele. Mu fyapitala fya kuntangile ifya lilino ibuuku, tukasambilila ifingi pa mupunda uucindeme uwakwe Masaya mu kufishapo imilayi ya baLesa. Nakabili tukasambilila pa mashuko awo baYesu bangatuletela na bubuno bukumo. Nangabe’fyo, ili baYesu tabangafyalwa, abengi cipale balukulanguluka ati, ‘Mba ninani uyo uukaba Masaya?’

5. Mba nifindo abasambile ba baYesu bacetekele pali bo ati fya cine?

5 Mu mpindi ya baYesu aba ku Nasaleti, abasambile babo baliishi ukwakubula ne kukanika ati baYesu e baMasaya abo abalailwe. (Yoane 1:41) Umo pa basambile babo, umwalalume ishina lyakwe ni Simoni Petilo, kaalabila apaswetele kuli baYesu ati: “NimwebaKlistu.” (Matayo 16:16) Mba pano, abo abasambile—na fwebo—tungacetekela shani ati baYesu muli bucine e baMasaya abalailwe?

6. Buulishisheni icakupalanya ukulangisha ifi baYehova baofweleko abantu babucetekelo ukwishiba Masaya.

6 Abakushimika ba baLesa abaliko ili baYesu tabangesa pa calo balishimikile utwishibilo utwingi pali Masaya. Utu utwishibilo twali ne kofwako bambi ukumwishiba. Tungacipalanya kuli fifi: Mucalakanye ukweba ati bamutumeni ukuya ku citesheni ca basi, ice shitima neli ku cibansa ca ndeke mu kupokelela umuntu woyo tamungabonanapo. Tali cingamofweniko kani umo alimubuulileniko ifyakumwishibilako? Koti ni fyopele’fyo, ukupitila mu bakushimika aba mu Baibolo, baYehova balipeele ifishibilo ifyelelwe ukubuulishisha ifi Masaya akalukucita nefi akapitamo. Ukufishiwapo ukwa kuku ukushimika ukwingi kungofwako abantu babucetekelo ukumwishiba apaswetele.

7. Kani nikwisa kubili ukushimika ukwafikilishiwe pali baYesu?

7 Ngatulabile lukoso pa fyakubwenako fibili. Ica kutanga, ukucila pa myaka 700 kuntangile, uwakushimika Mika alishimikile ukweba ati Uyo uulailwe akafyalilwa mu Betelemi, itauni ilinini mu calo ca Juda. (Mika 5:2) Mba nikwisa baYesu bafyalilwe? Muli lyenka lilya itauni! (Matayo 2:1, 3-9) Ica bubili, ili kwali imyaka iingi kuntangile, ukushimika ukulembelwe pali Danyeli 9:25 kwalisontele pa mwaka uwali ne kubwenekelamo Masaya—29 C.E. * Ukufishiwapo kwa kuku ukushimika na kumbi lukoso kulashinina ati baYesu e baMasaya abo abalailwe.

Pa kubatishiwa kwabo, eli baYesu babele baMasaya, neli baKlistu

8, 9. Findo fyalangiishe apaswetele pa kubatishiwa kwa baYesu ati baali ni baMasaya?

8 Na cimbi icalangiishe ati baYesu e bali baMasaya calibwenekele apaswetele apepi na kukushila kwa mwaka wa 29 C.E. Uyo e mwaka baYesu baile kuli Yoane mu kubatishiwa mu Nika ya Jodeni. BaYehova balilaile Yoane akeshibilo akakweba ati angabeshibilako baMasaya. Yoane alikabwene ako akeshibilo ili baYesu babatishiwe. Baibolo ilabuulishisha ati: “Naliubwene Umupasi ulukuseluka kwiulu koti niciba, nekwikala pali ye. . . . Abo abantumine nebo mukubatisya kumenda balimbulile ati: Wopele uyo uyu ukabona ukumuselucila Umupasi ukwikala pali ye, wopele ewakubatisya kuMupasi Uswetelele. Lomba nalibwene nebo, nekushimika ati, Uyu eMwana wabaLesa.” (Yoane 1:32-34; Matayo 3:16, 17) Panuma ya kubona ne kumfwa ifyacitikile, Yoane takanikilepo neli panini ukweba ati baYesu balituminwe na baLesa. Pa mpindi ili umupashi wa baLesa, neli amakosa aapyunga, wapelwe pali bo kalya kasuba, baYesu balibele ni baMasaya, neli baKlistu abo abekalikilwe ukuba Intangishi kabili Imfumu.—Yisaya 55:4.

9 Ukufishiwapo kwa kushimika kwa mu Baibolo ne kubuulishisha kwa baYehova Lesa abene kulalangisha apaswetele ukweba ati baYesu baali ni baMasaya abalailwe. Pano Baibolo ilaasuka na fimbi fibili ifyakwipusha ificindeme pali baYesu Klistu: Mba nikwisa bafumine, kabili baali bantu ba musango shani?

MBA NIKULIPI BAYESU BAFUMINE?

10. Kani findo Baibolo isambisha pa kubako kwa baYesu ili tabangesa pa calo?

10 Baibolo ilasambisha ukweba ati baYesu balukwikala kwiulu ili tabangesa pa calo ca panshi. Mika alishimikile ukweba ati baMasaya bakafyalilwa mu Betelemi kabili ne kweba ati imfumino yabo yalitulile “akale lukoso ukwamuyayaya.” (Mika 5:2) Impindi ne mpindi, baYesu abene balilabile ati baalukwikala kwiulu ili tabangafyalwa mu buntunshi pa calo. (Yoane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ili baali kwiulu mu mubili wa mupashi, baYesu balikwete bucibusa ubulibelele na baYehova.

11. Kani Baibolo ilalangisha shani ati baYesu Mwana uutemiwe makosa uwa baYehova?

11 BaYesu Mwana uutemiwe makosa uwa baYehova—kabili ni pa mulandu uwelelwe. Baletwa ati ‘abakutanga lukoso lomba tafingalengwa ifintu fyonse,’ pakuti bo baali bulengeshi bwa kutanga ubwa baLesa. * (AbaKolosai 1:15) Pano kuli na cimbi icilenga uyu Umwana ukuba uulibelele. Aletwa ati ‘Umwana uuli enka.’ (Yoane 3:16) Ici cilukwalula ukweba ati baYesu e benka lukoso abo baLesa abene baalengele. BaYesu nakabili ebo lukoso baLesa bapyungishe ili baalengele ifintu fyonse. (AbaKolosai 1:16) BaYesu nakabili baletwa ati ‘Ishiwi.’ (Yoane 1:14) Ici cilukutubuulishisha ukweba ati baalukulabililako baLesa, icinenene balatwala ifyebo ne mafunde ku bana ba mupashi ne bantunshi aba baWishibo.

12. Kani tuliishi shani ati baYesu tabalingenepo na baLesa?

12 Kani baYesu balilingene na baLesa, koti ni fyefyo ifi bambi bacetekele? Ifyo talipo efi Baibolo isambisha. Koti ni fyefyo twacibona mu palakalafu iyafumako, baYesu baalilengelwe. Icine kanshi baalikwete intulo, pano baYehova Lesa tabakwetepo intulo neli kapeleko. (Amasamo 90:2) BaYesu tabalangulukilepo neli panini ukulukwesha ukulilinganya na baWishibo. Baibolo ilasambisha apaswetele ukweba ati baWishi balimucililo’bukulu Umwana. (Pendeni Yoane 14:28; 1 AbaKolinto 11:3) BaYehova benka lukoso e ‘baLesa Bamakosa onse.’ (Ifyakutaŋga 17:1) Kanshi tapalipo uulingene nabo. *

13. Kani Baibolo ilaalule’ndo ili yalabila pa Mwana ati “cinsiŋgwa cabaLesa abatababonwa”?

13 BaYehova na baYesu Klistu balitemwanshanshenye pa mabilyoni ya myaka—akale lukoso ili amaulu umuli utubangabanga ne calo ca panshi ninshi tafingalengwa. Mama ifi batemwanshenye! (Yoane 3:35; 14:31) Uyu Umwana uutemiwe aali lukoso koti ni baWishi. Uyu e mulandu Baibolo ilabilila pa Mwana ati “cinsiŋgwa cabaLesa abatababonwa.” (AbaKolosai 1:15) Icine, koti ni fyopele’fyo ifi umwana angapalana ukwakuti na bawishi mu nshila ishipusenepusene, uyu Umwana wa kwiulu alituntulwile imibelo ya baWishi.

14. Kani Umwana uuli enka uwa baYehova alishile shani mu kufyalwa mu buntunshi?

14 Umwana uuli enka uwa baYehova alisumiine ne mutima wonse ukufuma kwiulu ne kwisa pa calo ca panshi mu kwikala mu buntunshi. Pano cipale mungalanguluka ati, ‘Pano calibele shani pakweba ati ubulengeshi bwa mupashi bufyalwe mu buntunshi?’ Pakuti ici cibe’fi, baYehova balicitile icimpelampela. Balikuushishe umweo wa Mwana wabo umubele ukufuma kwiulu ne kuubika munda ya mushike umuswetele uwailicilwe ati ni Maliya. Taafyelwepo kuli bawishi abantunshi. Fyopele’fyo, Maliya alifyele umwana umuwaminine ne kumwilika ati ni Yesu.—Luku 1:30-35.

MBA BAYESU BAALI BANTU BA MUSANGO SHANI?

15. Mba nindo tungalabilila ati ukupitila muli baYesu tungabeshiba bwino baYehova?

15 Ifi baYesu balabile ne kupyunga ili baali pa calo filatofwako ukubeshiba bwino. Ukucila na pali fyefyo, ukupitila muli baYesu tungabeshiba bwino baYehova. Mba nindo cingabele’fi? Anukeni ukweba ati uyu Umwana cinshingwa iciwaminine ica baWishi. Uyu e mulandu baYesu babuuliile umo pabasambile babo ati: ‘Uyo uwambona nebo ninshi ababona na baTata.’ (Yoane 14:9) Amabuuku amu Baibolo aali koti ni Matayo, Mako, Luku, na Yoane alatubuula ifyakuti ubwingi pa mekalilo, ifi balukupyunga, na pa mibelo ya baYesu Klistu.

16. Kani nipando baYesu baalukulabila libili libili, kabili nikwisa ukwafumine ifi baalukusambisha?

16 BaYesu baalishibikilwe makosa ati “baSambisi.” (Yoane 1:38; 13:13) Mba nifindo balukusambisha? Balukulabila libili libili pa ‘cebo iciweme ica bufumu’—ekweba ati, Ubufumu bwa baLesa, ubuteko bwa kwiulu ubukateka icalo conse ne kuleta amashuko aatakashilapo ku bantunshi ababomfwila. (Matayo 4:23) Mba cali cebo ca bani ici? BaYesu abene kabalabila ati: “Ukusambisya kwanji takuli kwanji nebo, sombi kwababo abantumine,” baYehova. (Yoane 7:16) BaYesu balishibile ukweba ati baWishibo baalukufwaya abantunshi ukumfwa icebo iciweme ica Bufumu. Mu Capitala 8 tukasambilila ifingi pa Bufumu bwa baLesa nefi bukakonsha.

17. Mba nikulipi baYesu baalukusambisha, kabili nindo baalukwesesha makosa ukusambisha bambi?

17 Mba nikulipi baYesu baalukusambisha? Konse lukoso uku baalukusangana abantu—mu mishi ya kutali, mu matauni, mu mitala, pa maliketi, na mu maŋanda abo. BaYesu tabalukupembelapo ati abantu balukuya kuli bo. BaYesu e balukukonkela abantu. (Mako 6:56; Luku 19:5, 6) Mba nindo baYesu balukwesesha makosa ne kupyungisha impindi yabo iikulu mu kutulisha ne kusambisha? Nipakuti efi baLesa baalukufwaya ati bo bapyunge. BaYesu lyonse baalukucita ukufwaya kwa baWishibo. (Yoane 8:28, 29) Pano kwali na umbi umulandu uwalengele baYesu ukuya ili batulisha. Baliumfwilile inkumbu amabumba abantu abalukwisa mu kubabona. (Matayo 9:35, 36) Pa mupunda wa kubasambisha abantu icine pali baLesa ne kufwaya kwabo, intangishi sha mapempelo shalibalekeleshe abantu. BaYesu balishibile ifi abantu baalukufwaisha ukumfwa icebo ca Bufumu.

18. Mba niisa imibelo ya baYesu mutemenwe makosa?

18 BaYesu baali ne nkumbu kabili baalukulangulukilako bambi. Fyopele’fyo, abantu bambi calukubapubila ukuya kuli bo. Na ku twanice nato cali icipubile ukuya kuli bo. (Mako 10:13-16) BaYesu tabakwetepo umusalululo pa bantu. Baalipatile ubucenjeshi ne lufyengo. (Matayo 21:12, 13) Pa mpindi ili abanakashi baalukubacindika lukoso panini kabili ili bakwete amashuko anini, baYesu baalukucindika abanakashi. (Yoane 4:9, 27) BaYesu muli bucine baalilicefeshe. Kambi kasuba, baalisamfishe amakasa antangishi shabo, umulimo uwalukupyungwa inshiku shonse ku bapyungishi abasuulilwe.

BaYesu balitulishe konse lukoso uku basangene abantu

19. Nicisa icakubwenako icilangisha ati baYesu baalibikileko akalango ku fyalukufwaisha bambi?

19 BaYesu baalibikileko akalango ku fyalukufwaisha bambi. Ici calibwenekele apaswetele ili bacitile ifimpelampela fya kuposha abalwele ku makosa amupashi wa baLesa. (Matayo 14:14) Ku cakubwenako, umwalalume uwali ne manata aliile kuli baYesu ne kulabila ati: ‘Kani mulukufwaya, muliishi ukumposha ifilonda.’ BaYesu baalikumfwile ukusomenwa ne kupenga kwa uyu umwalalume. Pakuti balyumfwile inkumbu, baYesu baalitambikile ukuboko kwabo ne kumwikata umwalalume, ne kulabila ati: “Ndukufwaya; fipole!” Kabili umwalalume uwalwele alipolele! (Mako 1:40-42) Kani mungalakanya ifi ulya umwalalume aumfwile?

BAALI ABABUCETEKELO UKUFIKA NA KU KUSHILA

20, 21. Kani baYesu balilangishe shani icakubwenako ica kumfwila baLesa?

20 BaYesu baalilangishe icakubwenako iciwaminine ica kumfwila baLesa. Baalipitilishe ukuba ababucetekelo kuli baWishibo aba kwiulu muli fyonse lukoso ifintu nangaba ati baalukubacicila ne kubapensha. BaYesu baalikoselepo pa kucicila ukwesha kwakwe Satana kabili tabalekelepo ukuba ababucetekelo. (Matayo 4:1-11) Imbi impindi, bambi abakwabo ba baYesu tababacetekelepo, kabili balukulabila ati ‘balishilukile.’ (Mako 3:21) Pano baYesu tabalekelepo ati babapaasusheko; balipitilishe ukupyungila baLesa. Nangaba ati baalukubatuka ne kubatongala, baYesu tabaeseshepo ukubabweleshamo abapate babo.—1 Petilo 2:21-23.

21 BaYesu balipitilishe ukuba ababucetekelo mpaka ne mfwa—imfwa iyakubula inkumbu mu maboko abapate babo ababapenseshe makosa. (AbaFilipoi 2:8) Langulukeni ifi bapengele pa kasuba ka kupelako aka mweo wabo mu buntunshi. Balibekete, balibabepeshe ifya bufi ku mboni sha bufi, balibakakile ku basololweshi abakutumpaika, balukubatongala, kabili balibakululwishe ku bashilikani. Ili babapopele pa citi, balipemene umupuya wa kupelako, ne kulila ati: “Pano kwakonsiwa!” (Yoane 19:30) Nangabe’fyo, pa bushiku bwa bushitatu panuma ya mfwa ya baYesu, baWishibo aba kwiulu balibabushishe ku mweo wa mupashi. (1 Petilo 3:18) Ili papitile inshiku 40, balibwelele kwiulu. Kulya, “baliikele kulwine lwabaLesa” ne kulukupembelela ukupeelwa amakosa abufumu.—AbaEbeya 10:12, 13.

22. Mba nifindo baYesu baakonseshe pa kupitilisha ukuba ababucetekelo mpaka ne mfwa?

22 Mba nifindo baYesu bakonseshe pa kupitilisha ukuba ababucetekelo mpaka ne mfwa? Imfwa ya baYesu ililengele fwebo ukukwata ishuko lya kwikala umuyayaya mu paladaiso pa calo, koti ni fyefyo baYehova baalukufwaya pa kutanga. Ifi imfwa ya baYesu yalengele’fyo ukubako efi twakusambilila mu capitala cakonkapo.

^ par. 11 BaYehova baletwa ati baWishifwe nipakuti Balengeshi. (Yisaya 64:8) Pakuti ni baLesa babalengele, baYesu baletwa ati Umwana wa baLesa. Koti ni fyopele’fyo, fimbi nafyo ifilengelwe ifya mupashi na Adama naye umuntunshi baletwa ati abana ba baLesa.—Jobo 1:6; Luku 3:38.

^ par. 12 Boneni Ifyebo na Fimbi pa mabula 201-204 ifilukushinina ati baYesu tabalingenepo na baLesa.