Kauhanyo 4

Jesu Kreste Ki Mañi?

Musebezi wa Jesu o ipitezi ki ufi?

N’a zwelela kai?

N’a li mutu ya cwañi?

1, 2. (a) Ki kabakalañi ku ziba ka za mutu ya tumile ha ku sa talusi kuli mwa mu ziba luli? (b) Batu ba lyangani cwañi ka za Jesu?

MWA lifasi ku na ni batu ba bañata ba ba tumile. Ba bañwi ba tumile mwa silalanda, mwa tolopo, kamba mwa naha ye ba pila ku yona. Ba bañwi ba tumile mwa lifasi kaufela. Kono ku ziba fela libizo la mutu ya tumile ha ku talusi kuli mwa mu ziba luli. Ha ku talusi kuli mwa ziba luli ka za simuluho ya hae ni kuli ki mutu ya cwañi luli.

² Batu mwa lifasi kaufela se ba utwile se siñwi ka za Jesu Kreste, niha n’a pilile fa lifasi lilimo ze fitelela 2,000 kwamulaho k’o. Niteñi, ba bañata ba lyangana ka za kuli Jesu ne li mañi luli. Ba bañwi ba li ne li mutu fela yo munde. Ba bañwi ba li ne li mupolofita fela. Mi ba bañwi bona ba lumela kuli Jesu ki Mulimu mi u swanela ku lapelwa. Kana wa swanela ku lapelwa?

3. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli mu zibe niti ka za Jesu?

³ Ku butokwa kuli mu zibe niti ka za Jesu. Kabakalañi? Kakuli Bibele i li: ‘Bupilo bo bu sa feli, kikuli ba ku zibe, Wena, Mulimu a nosi wa niti, ni y’o lumile, yena Jesu Kreste.’ (Joani 17:3) Kaniti, ku ziba niti ka za Jehova Mulimu ni ka za Jesu Kreste ku kona ku tahisa bupilo bo bu sa feli mwa paradaisi fa lifasi. (Joani 14:6) Hape, Jesu u fa mutala o munde ka ku fitisisa wa mwa ku pilela ni mwa ku ezeza ba bañwi. (Joani 13:34, 35) Mwa kauhanyo ya pili ya  buka ye, ne lu buhisani za niti ka za Mulimu. Cwale ha lu nyakisiseñi ze i luta luli Bibele ka za Jesu Kreste.

MESIYA YA N’A SEPISIZWE

4. Mabizo a “Mesiya” ni “Kreste” a talusañi?

⁴ Nako ye telele pili Jesu a si ka pepwa kale, Bibele ne i polofitile za ku taha kwa mutu ya n’a ka lumwa ki Mulimu sina Mesiya, kamba Kreste. Libizo la “Mesiya” (le li zwelela fa linzwi la Siheberu) ni la “Kreste” (le li zwelela fa linzwi la Sigerike) kaufel’a ona a talusa “Mutoziwa.” Ya n’a sepisizwe y’o n’a ka toziwa, mi seo si talusa kuli n’a ka ketiwa ki Mulimu ni ku fiwa situlo se si pahami. Mwa likauhanyo za kwapili za buka ye, lu ka ituta  ze ñwi hape ka za kalulo ya butokwa ye petiwa ki Mesiya mwa talelezo ya lisepiso za Mulimu. Hape lu ka ituta ka za lika ze nde z’a kona ku lu fa Jesu nihaiba yona nako ye. Kono Jesu a si ka pepwa kale, kaniti ba bañata ne ba ipuza kuli, ‘Ya ka ba Mesiya ki mañi?’

5. Ki sifi seo balutiwa ba Jesu ne ba kolwa luli ka za hae?

⁵ Mwa linako za baapositola, balutiwa ba Jesu wa kwa Nazareta ne ba kolwa luli kuli ne li yena Mesiya ya n’a polofitilwe. (Joani 1:41) Simoni Pitrosi, yo muñwi wa balutiwa, n’a bulelezi Jesu patalaza kuli: “Ki wena Kreste.” (Mateu 16:16) Kono balutiwa bao ne ba ka kona cwañi—mi ni luna lu kona cwañi—ku ikolwisa kuli Jesu ki yena luli Mesiya ya n’a sepisizwe?

6. Mu fe mutala wa ka m’o Jehova a tuselize basepahali ku ziba Mesiya.

⁶ Bapolofita ba Mulimu ba ne ba pilile pili Jesu a si ka pepwa kale ne ba polofitile litaba ze ñata ka za Mesiya. Litaba zeo ne li ka tusa ba bañwi ku mu ziba. Lu kona ku fa mutala wa seo cwana: Lu nge kuli mu kupilwe ku ya kwa sitishini sa limbasi kamba sa litimela, kamba kwa libala la fulai ku yo amuhela mutu ye mu si ka bona kale. Kana ne ku si ke kwa tusa ha ne mu ka fiwa litaba ze ñwi ka za hae? Ka ku swana, ka bapolofita ba mwa Bibele, Jehova n’a talusize ka ku tala za n’a ka eza Mesiya ni za n’a ka fita ku zona. Talelezo ya bupolofita bo buñata b’o ne i ka tusa basepahali ku mu ziba hande.

7. Ki lifi litaba ze peli za bupolofita ze ne talelelizwe ka za Jesu?

⁷ Mu nge mitala ye mibeli fela. Pili, mupolofita Mika n’a polofitile kuli Ya sepisizwe n’a ka pepelwa mwa Betelehema, ili toloponyana ye mwa naha ya Juda, mi n’a polofitile cwalo lilimo ze 700 nto yeo i si ka ezahala kale. (Mika 5:2) Mi Jesu n’a pepezwi kai? N’a pepezwi ku yona tolopo yeo luli! (Mateu 2:1, 3-9) Sa bubeli, inze ku sa siyezi lilimo-limo, bupolofita bo bu ñozwi kwa Daniele 9:25  ne bu bonisize sona silimo luli sa n’a ka bonahala Mesiya, ili silimo sa 29 C.E. * Talelezo ya bupolofita b’o ni bo buñwi i fa bupaki bwa kuli Jesu n’e li yena Mesiya ya n’a sepisizwe.

8, 9. Ki bupaki mañi bwa kuli Jesu ne li Mesiya bo ne bu bonahezi hande ha n’a kolobezwa?

⁸ Bupaki bo buñwi bwa kuli Jesu ne li yena Mesiya ne bu bonahezi silimo sa 29 C.E. ha ne si tuha si fela. Seo ki sona silimo sa n’a ile Jesu ku Joani Mukolobezi ku yo kolobezwa mwa Nuka ya Jordani. Jehova n’a sepisize Joani sisupo se ne si ka mu zibisa Mesiya. Joani n’a boni sisupo seo ka nako ya n’a kolobezwa Jesu. Bibele i li ne ku ezahezi cwana: “Jesu h’a kolobelizwe, a pakisa ku zwa mwa mezi; mi ka nako i liñwi, lihalimu la kwaluluhela yena; a bona Moya o swana sina nkwilimba u t’o ina fahalimw’a hae. Mi kwa utwahala linzwi le li zwa kwa lihalimu, le li li: Yo ki mwan’a ka ya latiwa, ye ni katelwa.” (Mateu 3:16, 17) Joani ha s’a utwile ni ku bona ze n’e ezahezi, n’a si ka kakanya kuli Jesu n’a lumilwe ki Mulimu. (Joani 1:32-34) Zazi leo, ka nako yeo moya, kamba m’ata a Mulimu a sebeza ha n’a sululezwi fahalimw’a hae, Jesu a ba Mesiya, kamba Kreste, yena ya ketilwe ku ba Muzamaisi ni Mulena.—Isaya 55:4.

⁹ Talelezo ya bupolofita bwa mwa Bibele ni bupaki bwa yena Jehova Mulimu ka sibili li bonisa hande kuli Jesu ne li yena Mesiya ya sepisizwe. Kono Bibele i alaba lipuzo ze ñwi hape ze peli za butokwa ka za Jesu Kreste: N’a zwelela kai, mi n’a li mutu ya cwañi?

JESU N’A ZWELELA KAI?

10. Bibele i lutañi ka za ku ba teñi kwa Jesu a si ka taha kale fa lifasi?

¹⁰ Bibele i luta kuli Jesu a si ka taha kale fa lifasi, n’a pila  kwa lihalimu. Mika n’a polofitile kuli Mesiya n’a ka pepelwa mwa Betelehema mi hape n’a bulezi kuli Jesu n’a li teñi “kwa simuluho.” (Mika 5:2) Hañata, yena Jesu ka sibili n’a bulezi kuli n’a pilile mwa lihalimu a si ka to pepwa kale sina mutu. (Joani 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ha n’a li sibupiwa sa moya mwa lihalimu, Jesu n’a swalisana ni Jehova ka nzila ye ipitezi.

11. Bibele i bonisa cwañi kuli Jesu ki yena Mwan’a Jehova wa butokwa ka ku fitisisa?

¹¹ Jesu ki yena Mwan’a Jehova wa butokwa ka ku fitisisa—mi ki ka libaka le lituna. U biziwa kuli ki “mweli ku ze bupilwe kamukana,” kakuli ne li yena wa pili ku bupiwa ki Mulimu. * (Makolose 1:15) Ku na ni nto ye ñwi hape ye tahisa kuli Mwana y’o a be ya ipitezi. Ki yena ‘Mwana wa libanda.’ (Joani 3:16) Seo si talusa kuli Jesu ki yena a nosi ya bupilwe luli ki Mulimu. Jesu ki yena hape a nosi y’o Mulimu n’a itusisize ha N’a bupa lika ze ñwi kaufela. (Makolose 1:16) Ku tuha f’o, Jesu u bizwa kuli ki “Linzwi.” (Joani 1:14) Seo si lu taluseza kuli n’a fitisa manzwi a Mulimu, kaniti ili mashango ni litaelo kwa bana ba Ndat’ahe, ba moya ni ba butu.

12. Lu ziba cwañi kuli Mwan’a mweli h’a likani ni Mulimu?

¹² Kana Mwan’a mweli w’a likana ni Mulimu, ka mo ba lumelela ba bañwi? Bibele ha i luti cwalo. Sina mo ne lu bonezi mwa paragilafu ye felile, Mwana n’a bupilwe. Kacwalo kaniti n’a na ni makalelo, kono Jehova Mulimu yena h’a na makalelo kamba mafelelezo. (Samu 90:2) Mane Mwana wa libanda ni kamuta n’a si ka nahana za ku lika ku likana ni Ndat’ahe. Bibele i luta hande-nde kuli Ndate ki yo muhulu ku Mwana.  (Joani 14:28; 1 Makorinte 11:3) Ki Jehova a nosi ya li “Mulimu Ya-Mata-Kaufela.” (Genese 17:1) Kacwalo, ha ku na ya likana ni yena. *

13. Bibele i talusañi ha i bulela Mwana kuli ki “siswaniso sa Mulimu Ya sa bonwi”?

¹³ Jehova ni Mwan’a hae wa mweli ne ba swalisani ka lilimo ze eza limilyoni za limilyoni—ili nako ye telele pili lifasi ni mahalimu mo ku na ni linaleli li si ka bupiwa kale. Ba lukela ku ba be ne ba latana luli! (Joani 3:35; 14:31) Mwana ya lateha y’o n’a swana hahulu ni Ndat’ahe. Ki lona libaka Bibele ha i bulela ka za Mwana kuli ki “siswaniso sa Mulimu Ya sa bonwi.” (Makolose 1:15) Ee, sina mwana wa butu h’a kana a swana bondat’ahe mwa linzila ze ñata, Mwana wa kwa lihalimu y’o ni yena n’a bonisa mikwa ni butu bwa Ndat’ahe.

14. Mwan’a Jehova wa libanda n’a pepilwe cwañi ku ba mutu?

¹⁴ Mwan’a Jehova wa libanda n’a zwile kwa lihalimu ni ku taha fa lifasi ku to pila sina mutu. Kono mu kana mwa li, ‘Ne ku konahezi cwañi kuli sibupiwa sa moya si pepiwe ku ba mutu?’ Jehova n’a petile seo ka ku eza makazo. N’a shimbuluzi bupilo bwa Mwan’a hae wa mweli ku zwa kwa lihalimu ni ku bu beya mwa mba ya mwalyanjo wa Mujuda ya bizwa Maria. Ha ku na mushemi wa munna ya n’a amilwe teñi. Kacwalo Maria a pepa mwana ya petehile ni ku mu beya libizo la Jesu.—Luka 1:30-35.

JESU NE LI MUTU YA CWAÑI?

15. Ki kabakalañi ha lu kona ku bulela kuli ka Jesu, lu fita fa ku ziba Jehova hande?

¹⁵ Za n’a ezize ni ku bulela Jesu ha n’a li fa lifasi li lu tusa ku fita fa ku mu ziba hande. Sihulu, ka Jesu lu fita fa ku ziba Jehova hande. Kabakalañi? Mu hupule kuli Mwana  y’o ki siswaniso se si petehile sa Ndat’ahe. Ki ka lona libaka leo Jesu ha n’a bulelezi yo muñwi wa balutiwa ba hae kuli: “Ya ni boni, u boni Ndate.” (Joani 14:9) Libuka za mwa Bibele z’e ne ze bizwa kuli Libuka za Evangeli, ili Mateu, Mareka, Luka, ni Joani, li lu taluseza ze ñata ka za bupilo, misebezi, ni mikwa ya butu ya Jesu Kreste.

16. Lushango lwa Jesu sihulu ne li lufi, mi lituto za hae ne li zwelela kai?

¹⁶ Jesu n’a tumile ka ku ba “Muluti.” (Joani 1:38; 13:13) N’a lutañi? Sihulu, lushango lwa hae ne li “Evangeli ya mubuso”—mi w’o ki Mubuso wa Mulimu, ona mulonga wa kwa lihalimu o ka busa lifasi kaufela ni ku tahisa limbuyoti za ku ya ku ile kwa batu ba ba ipeya ku utwa. (Mateu 4:23) L’o ne li lushango lwa mañi? Yena Jesu ka sibili n’a ize: “Tuto ya ka ha i zwi ku na, kono i zwa ku Ya ni lumile,” mi y’o ne li Jehova. (Joani 7:16) Jesu n’a ziba kuli Ndat’ahe u bata kuli batu ba utwe taba ye nde ya Mubuso. Mwa Kauhanyo 8, lu ka ituta ka za Mubuso wa Mulimu ni ze u ka peta.

17. Jesu n’a lutelanga kai lituto za hae, mi ki kabakalañi ha n’a ikataza ku luta ba bañwi?

¹⁷ Jesu n’a lutelanga kai lituto za hae? Kwa n’a fumana batu kaufela—kwande a minzi ni mwa mileneñi, mwa minzi, mwa misika, ni mwa mandu a batu. Jesu n’a sa libeleli batu ku taha ku yena. N’a ba yelanga. (Mareka 6:56; Luka 19:5, 6) Jesu n’a ikatalezañi ni ku tanda nako ya hae ye ñata inz’a kutaza ni ku luta? Kakuli zeo ki zona za n’a bata Mulimu kuli a eze. Jesu kamita n’a eza tato ya Ndat’ahe. (Joani 8:28, 29) Kono ne ku na ni libaka le liñwi hape ha n’a kutazanga. N’a utwela butuku undi wa nyangela ba ne ba tahanga ku to mu bona. (Mateu 9:35, 36) Ne ba sa iswi pilu ki ba bahulu ba bulapeli bwa bona, ba ne ba swanela ku ba luta niti ka za Mulimu ni milelo ya hae. Jesu n’a ziba kuli batu ne ba tokwa hahulu ku utwa lushango lwa Mubuso.

18. Ki mikwa mañi ya Jesu ye mu tabela hahulu?

 ¹⁸ Jesu n’a na ni sishemo mi n’a na ni kutwelo-butuku luli. Kacwalo, ba bañwi ne ba bona kuli u na ni musa mi ne ba fumana bunolo ku mu atumela. Nihaiba banana ne ba ikutwa ku lukuluha ku yena. (Mareka 10:13-16) Jesu n’a si na ketululo. N’a toile likweta ni ku sa eza lika ka ku luka. (Mateu 21:12, 13) Ka nako yeo basali ne ba sa kutekiwi hahulu mi ne ba si na litukelo ze ñata, yena n’a ba kuteka. (Joani 4:9, 27) Jesu n’a ikokobeza luli. Muta o muñwi n’a tapisize baapositola ba hae kwa mautu, ili musebezi o ne u eziwanga hañata ki batanga.

19. Ki mutala mañi o bonisa kuli Jesu n’a iyakatwa butokwi bwa ba bañwi?

¹⁹ Jesu n’a iyakatwa butokwi bwa ba bañwi. Nto yeo ne i bonahezi sihulu muta ka m’ata a moya wa Mulimu n’a ezize limakazo za ku folisa. (Mateu 14:14) Ka mutala, munna ya n’a na ni mbingwa n’a tile ku Jesu mi a li: “Ha u lata, u na ni mata a ku ni kenisa.” Jesu n’a utwile luli butuku  ni manyando a munna y’o. Ka makeke, Jesu a otolola lizoho la hae ni ku swala munna y’o, mi a li: “Na lata, u kene.” Mi munna ya n’a kula a fola! (Mareka 1:40-42) Mu nahane fela mwa n’a ikutwezi munna y’o!

N’A SEPAHALILE KU ISA KWA MAFELELEZO

20, 21. Jesu n’a tomile cwañi mutala wa ku utwa Mulimu?

²⁰ Jesu n’a tomile mutala o munde ka ku fitisisa wa ku utwa Mulimu. N’a zwezipili ku sepahala ku Ndat’ahe wa kwa lihalimu mwa miinelo kaufela, ni mwa twaniso ni manyando kaufela. Jesu n’a tiyezi hahulu miliko ya Satani mi n’a tuzi. (Mateu 4:1-11) Muta o muñwi, ba bañwi kwa banabahabo Jesu luli ne ba si ka ba ni tumelo ku yena, mi mane ba li “h’a sa ikutwa.” (Mareka 3:21) Kono Jesu n’a si ka ba tuhelela ku mu zwafisa; a zwelapili ku eza musebezi wa Mulimu. Ku si na taba ni ku lwahakiwa ni ku nyandiswa, Jesu n’a zwezipili ku ba ni buiswalo, a sa liki ku lwanisa ba ne ba mu lwanisa.—1 Pitrosi 2:21-23.

 ²¹ Jesu n’a sepahalile ku isa lifu, mi ne li lifu le li situhu, le li butuku le ne ba mu bulaile ka lona lila za hae. (Mafilipi 2:8) Mu nge mutala wa za n’a fitile ku zona lizazi la mafelelezo la bupilo bwa hae fa lifasi. N’a tamilwe, ku tamelezwa litaba ki lipaki ba buhata, ku atulwa ki baatuli ba ba na ni sobozi, ku somiwa ki nyangela, ni ku tosangiswa ki masole. Ha s’a pahekilwe fa kota, a buyela lwa mafelelezo, mi a huwa a li: “Ku petehile.” (Joani 19:30) Kono lizazi la bulalu Jesu ha s’a shwile, Ndat’ahe wa kwa lihalimu a mu zusa kwa bafu ni ku mu kutiseza bupilo sina sibupiwa sa moya. (1 Pitrosi 3:18) Lisundanyana hasamulaho, a kutela kwa lihalimu. Teñi k’o, a “y’o ina ku la bulyo la Mulimu” ni ku libelela ku fiwa m’ata a bulena.—Maheberu 10:12, 13.

22. Jesu n’a petileñi ka ku sepahala ku isa lifu?

²² Jesu n’a petileñi ka ku sepahala ku isa lifu? Lifu la Jesu li lu kwalulela nzila ya ku ba ni bupilo bo bu sa feli mwa paradaisi fa lifasi, ka ku ya ka mulelo wa Mulimu wa kwa makalelo. Mwa kauhanyo ye tatama ku ka buhisanwa ka za m’o lifu la Jesu li konahaleza seo.

[Litaluso za kwatasi]

ZE I LUTA BIBELE

▪ Bupolofita bo bu talelelizwe ni bupaki bwa yena Mulimu ka sibili li bonisa kuli Jesu ki yena Mesiya, kamba Kreste.—Mateu 16:16.

▪ Jesu n’a pilile mwa lihalimu sina sibupiwa sa moya ka nako ye telele a si ka taha kale fa lifasi.—Joani 3:13.

▪ Jesu n’a li muluti, n’a na ni sishemo, mi n’a li mutala wa ku utwa Mulimu ka ku petahala.—Mateu 9:35, 36.

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 38]

Ka nako y’a kolobezwa, Jesu a ba Mesiya, kamba Kreste

[Maswaniso a fa likepe 44, 45]

Jesu n’a kutaza kwa n’a fumana batu kaufela