1, 2. (a) Bua tshinyi kumanya muntu muenda lumu kakuena kumvuija ne: udi mumumanye bimpe? (b) Mmalu kayi atu bantu bamba bua Yezu?

KUDI bantu benda lumu ba bungi pa buloba. Bamue mbamanyike bimpe mu kartie, mu musoko, mu tshimenga anyi mu ditunga diabu; bakuabu pabu pa buloba bujima. Kadi kumanya patupu dîna dia muntu muenda lumu kakuena kumvuija ne: udi mumumanye bimpe anyi udi mumanye bikadilu biende ne mushindu udiye mukole to.

² Pa buloba bujima, bantu mbumvue lumu lua Yezu Kristo nansha muvuaye pa buloba kukadi bidimu bitue ku 2 000. Kadi ba bungi ki mbamumanye bimpe to. Tshilejilu, bamue badi bamba ne: uvua muntu muimpe tshianana, bakuabu ne: uvua muprofete patupu, eku banga pabu bamba ne: Yezu ke Nzambi utudi ne bua kutendelela. Kadi mmuomu anyi?

3. Bua tshinyi udi ne bua kumanya bulelela pa bidi bitangila Yezu?

³ Bidi bikengela umanye bulelela pa bidi bitangila Yezu. Bua tshinyi? Bualu Bible udi wamba ne: ‘Eu udi muoyo wa tshiendelele: bua bobu bakumanye wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uwakatuma: Yezu Kristo.’ (Yone 17:3) Eyowa, kumanya malu a Yehowa Nzambi ne a Yezu Kristo kudi kutufikisha ku muoyo wa tshiendelele mu mparadizu pa buloba apa. (Yone 14:6) Yezu udi kabidi tshilejilu tshimpe tshia nsombelu utudi ne bua kuikala nende, ne  tshia mushindu wa kusomba ne bakuetu. (Yone 13:34, 35) Tukavua bakule bua bulelela pa malu a Nzambi mu Nshapita wa 1. Tuakulayi mpindieu bua tshidi Bible wamba menemene bua Yezu Kristo.

4. “Masiya” ne “Kristo” bidi biumvuija tshinyi?

⁴ Bidimu bivule kumpala kua Yezu kuledibuaye, Bible ukavua muambe ne: Nzambi uvua ne bua kutuma muntu uvua ne bua kulua Masiya anyi Kristo. “Masiya” ne “Kristo” mmêna adi umvuija tshintu tshimue, mbuena kuamba ne: “Muela manyi” (“Masiya” mmufumine mu tshiena-Ebelu ne “Kristo” mmufumine mu tshiena-Greke). Muntu uvua ne bua kulua eu bavua ne bua kumuela  manyi, mbuena kuamba ne: Nzambi uvua umupesha mudimu wa pa buawu. Mu nshapita yalonda, netulonge malu a bungi pa mudimu munene udi nawu Masiya bua malu adi Nzambi mulaye kukumbanawu. Netumanye kabidi masanka adi Yezu mua kutupetesha nansha mpindieu. Tshidibi, kumpala kua Yezu kuledibuaye, ba bungi bavua badiela lukonko elu: ‘Nnganyi wikala Masiya?’

5. Bayidi ba Yezu bavua batuishibue bikole ne: Yezu uvua nganyi?

⁵ Mu bidimu lukama bia kumpala, bayidi ba Yezu wa mu Nazaleta bavua batuishibue bikole ne: Yeye ke uvua Masiya uvuabu balaye. (Yone 1:41) Tshilejilu, umue wa ku bayidi abu (Simona Petelo) wakambila Yezu patoke ne: ‘Wewe udi Kristo.’ (Matayo 16:16) Kadi mmunyi muvuabu bajadike ne: Yezu ke Masiya uvuabu balaye, ne mmunyi mutudi petu mua kujadika bualu ebu?

6. Fila tshilejilu tshia mudi Yehowa muenze bua bantu bakane kumanyabu Masiya.

⁶ Baprofete bavuaku kumpala kua Yezu kuledibua bavua bamanyishe malu a bungi avua atangila Masiya. Malu aa ke avua ne bua kuambuluisha bantu bua kumumanyabu. Tudi mua kumvuija bualu ebu nunku: Ela meji ne: udi uya ku gare wa kawulu anyi wa mashinyi peshi ku tshipalu tshia ndeke bua kuakidila muntu uutu kuyi muanji kumona. Kabiakuikala bimpe bu muntu kampanda mua kukupesha bimue bimanyinu bia muntu au anyi? Bia muomumue, ku diambuluisha dia baprofete ba mu Bible, Yehowa udi utupesha bimanyinu bia bungi bia Masiya pa malu avuaye mua kuenza ne avua mua kumufikila. Dikumbana dia malu aa ke divua mua kuambuluisha bantu bakane bua kumanyabu Masiya bimpe.

7. Mmilayi kayi ibidi ivua mikumbanyine Yezu?

⁷ Tuangatayi bilejilu bibidi tshianana. Tshia kumpala: Muprofete Mika ukavua muambe bidimu bipite pa 700 kumpala ne: Masiya uvua ne bua kuledibua mu Betelehema (musoko mukese wa mu buloba bua Yuda). (Mika 5:2) Yezu wakaledibua penyi? Anu mu Betelehema  amu! (Matayo 2:1, 3-9) Tshibidi: Danyele 9:25 ukavua mumanyishe matuku a bungi kumpala tshidimu tshivua Masiya ne bua kumueneka: tshidimu tshia 29 bikondo bietu ebi. * Dikumbana dia malu aa ne makuabu kabidi didi dileja ne: Yezu ke Masiya uvuabu balaye.

8, 9. Pakatambula Yezu, ntshinyi tshiakaleja patoke ne: uvua Masiya?

⁸ Malu makuabu avua aleja ne: Yezu uvua Masiya akakumbana pamue ne ku ndekelu kua tshidimu tshia 29 bikondo bietu ebi. Ke tshidimu tshiakaya Yezu kudi Yone Mubatiji bua amutambuishe mu Musulu wa Yadene. Yehowa uvua mupeshe Yone tshimanyinu tshia Masiya. Yone wakamona tshimanyinu atshi pakatambuishaye Yezu anu bu mudi Bible uleja ne: ‘Pakamubatizabu nunku, Yezu wakumuka mu mâyi; ne monayi, diulu diakamubulukila, yeye wakatangila nyuma wa Nzambi upueka bu nyunyi wa nkutshi, umuikila; ne umvuayi, dîyi diakafuma mu diulu diamba ne: Eu udi Muananyi munanga, yeye udi unsankisha bimpe.’ (Matayo 3:16, 17) Yone wakajadika ne: Nzambi uvua mutume Yezu, bualu wakadimuenena tshimanyinu ne wakumvua Nzambi nkayende wakula. (Yone 1:32-34) Yezu wakalua Masiya anyi Kristo (muntu uvuabu basungule bua kulua Mulombodi ne Mfumu) pakamupuekela nyuma wa Nzambi.​—Yeshaya 55:4.

⁹ Diakula dia Yehowa Nzambi nkayende ne dikumbana dia malu avuabu balaye biakajadika ne: Yezu ke Masiya uvuabu balaye. Kadi Bible udi wandamuna kabidi nkonko mikuabu ibidi minene pa bidi bitangila Yezu Kristo: Uvua mufumine penyi? Uvua muntu wa mushindu kayi?

10. Bible utu ulongesha ne: Yezu uvua nganyi kumpala kua kuluaye pa buloba?

¹⁰ Bible udi ulongesha ne: Yezu uvua mu diulu kumpala  kua kuluaye pa buloba. Mika wakamba ne: Masiya uvua ne bua kuledibua mu Betelehema, ne uvua ne muoyo “kale kale.” (Mika 5:2) Yezu nkayende wakamba misangu mivule ne: uvua mu diulu kumpala kua kuluaye pa buloba. (Yone 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Yezu uvua ne malanda a pa buawu ne Yehowa pavuaye ne mubidi wa nyuma mu diulu.

11. Mmunyi mudi Bible uleja ne: Yezu m’Muana wa mushinga mukole wa Yehowa?

¹¹ Yezu ke muana wa Yehowa wa mushinga mukole, ne mbimukumbanyine. Badi bamubikila ne: “muan’a bute wa bifukibua bionso,” bualu yeye ke tshifukibua tshia kumpala tshia Nzambi. * (Kolosai 1:15) Kudi bualu bukuabu budi buenza ne: Yezu ikale Muana wa mushinga mukole. Udi ‘Muana umuepele mulela’; bualu yeye ke muntu umuepele utu Nzambi mudifukile nkayende. (Yone 3:16) Anu Yezu nkayende ke uvua Nzambi muenze nende mudimu bua kufuka bintu bikuabu bionso. (Kolosai 1:16) Badi babikila kabidi Yezu ne: ‘Dîyi.’ (Yone 1:14) Bualu uvua wakula mu dîna dia Nzambi, bimueneka ne: uvua ufila mêyi ne mikenji ya Tatuende kudi bana bakuabu ba Nzambi ba mu diulu ne ba pa buloba.

12. Bua tshinyi tudi tuamba ne: Muan’a bute kêna mumue ne Nzambi?

¹² Kadi bamue badi bamba ne: Muan’a bute eu udi mumue ne Nzambi; mmuomu anyi? Ki ntshidi Bible ulongesha to. Anu mudi tshikoso tshia 11 tshileje, bavua bafuke Muana eu. Nenku mbimueneke patoke ne: uvua ne mbangilu. Kadi Yehowa Nzambi yeye katu ne mbangilu, katu ne ndekelu. (Musambu 90:2) Muana umuepele mulela eu katu nansha mukebe bua kulua diatshimue ne Tatuende to. Bible udi ulongesha patoke ne: Tatu mmupite Muana ku  bunene. (Yone 14:28; 1 Kolinto 11:3) Anu Yehowa nkayende ke udi “Nzambi wa Bukole Buonso.” (Genese 17:1) Nunku, kakuena muntu mukuabu udi mumue ne Yehowa nansha. *

13. Padi Bible ubikila Muana ne: ‘tshimfuanyi tshia Nzambi udi kayi mua kumueneka’ udi usua kuamba tshinyi?

¹³ Yehowa uvua musombe ne Muan’a bute wende bidimu miliyare ne miliyare kumpala kua kufuka diulu ne buloba. Nenku bavua banangangane bikole be! (Yone 3:35; 14:31) Muana eu uvua anu bu Tatuende. Ke bualu kayi Bible utu ubikila Muana eu ne: ‘tshimfuanyi tshia Nzambi udi kayi mua kumueneka.’ (Kolosai 1:15) Eyowa, anu mudi muana mua kufuana tatuende bikole ku malu a bungi, Muana wa mu diulu eu uvua ne bumuntu ne ngikadilu ya Tatuende.

14. Mmunyi muakaledibua Muana umuepele mulela wa Yehowa bu muntu wa mashi ne mâyi?

¹⁴ Muana umuepele mulela wa Yehowa wakitaba bua kumuka mu diulu ne kulua muntu wa mashi ne mâyi pa buloba. Kadi udi mua kudiebeja ne: ‘Mmunyi mudi muntu wa mubidi wa nyuma mua kuledibua ne mubidi wa mashi ne mâyi?’ Bua bualu ebu kuenzeka, Yehowa wakenza tshishima. Wakangata muoyo wa Muanende muan’a bute, kuwela mu difu dia Mariya (nsongakaji muena Yuda utshivua kamama). Nzambi kakenza mudimu ne muntu mulume to. Ke bualu kayi Mariya wakalela muana kayi kalema, e kumuinyika ne: Yezu.​—Luka 1:30-35.

15. Bua tshinyi tudi tuamba ne: tudi mua kumanya Yehowa bimpe ku diambuluisha dia Yezu?

¹⁵ Malu akamba Yezu ne akenzaye pavuaye pa buloba adi atuambuluisha bua kumumanya bimpe. Bualu bua mushinga mukole mbua se: Yezu udi utuambuluisha bua kumanya Yehowa biakane. Bua tshinyi? Bualu udi tshimfuanyi tshilelela  tshia Tatuende. Ke bualu kayi wakambila umue wa ku bayidi bende ne: “Udi mummone meme, mmumone Tatu.” (Yone 14:9, MMM) Mikanda inayi ya mu Bible (Matayo, Mâko, Luka ne Yone) idi yakula bikole bua nsombelu ne mudimu ne ngikadilu ya Yezu Kristo.

16. Mmukenji kayi uvua Yezu ulongesha bangabanga? Uvua mukenji wa nganyi?

¹⁶ Bavua batamba kubikila Yezu ne: “Muyishi” anyi Mulongeshi. (Yone 1:38; 13:13) Uvua ulongesha tshinyi? Tshia kumpala, uvua ulongesha ‘lumu luimpe lua bukalenge.’ Bukalenge ebu ke mbulamatadi wa Nzambi wakokesha buloba bujima ne wenzela bantu bakane malu mimpe a dikema. (Matayo 4:23) Uvua mukenji wa nganyi? Yezu nkayende wakamba ne: ‘Diyisha dianyi ki ndianyi, ndia udi muntume,’ ndia Yehowa. (Yone 7:16) Yezu uvua mumanye ne: Tatuende uvua musue bua bantu bumvue lumu luimpe lua Bukalenge buende. Netuakule bua Bukalenge bua Nzambi ne malu enzabu mu Nshapita wa 8.

17. Yezu uvua ulongeshila muaba kayi? Bua tshinyi uvua uditatshisha bikole bua kulongesha bantu?

¹⁷ Yezu uvua ulongesha muaba kayi? Muaba wonso uvuaye usangana bantu, bu mudi: mu mpata, mu bimenga, mu misoko, mu bisalu ne ku nzubu ya bantu. Yezu kavua ukeba ne: bantu balue kudiye to, uvua uya kudibu. (Mâko 6:56; Luka 19:5, 6) Bua tshinyi Yezu uvua uditatshisha mushindu eu ne upitshisha dîba dia bungi mu diyisha ne dilongesha? Bualu ke tshivua Nzambi musue ne: enze. Yezu uvua wenza amu disua dia Tatuende. (Yone 8:28, 29) Kadi uvua kabidi uyisha bua bualu bukuabu. Uvua umvuila bantu bavua balua kudiye luse. (Matayo 9:35, 36) Bamfumu ba bitendelelu biabu bavua babalengulula; pabu bobu ke bavua mua kubalongesha bulelela pa bidi bitangila Nzambi ne malu adiye mulongolole bua kuenza. Yezu uvua mumanye dijinga dikole divua nadi bantu bua kuteleja mukenji wa Bukalenge ebu.

18. Nngikadilu milenga kayi ya Yezu idi ikusankisha bikole?

¹⁸ Yezu uvua ne mutshima wa luse ne disanka dia bungi.  Ke bualu kayi bantu bakuabu bavua bamumona muntu muimpe, kayi ne malu makole to. Too ne bana batekete bavua bakeba kuya kudiye. (Mâko 10:13-16) Yezu kavua ne kansungasunga to. Kavua musue dikosa mishiku nansha malu mabi to. (Matayo 21:12, 13) Yezu uvua unemeka bantu bakaji nansha muvuabu kabayi babanemeka tshikondo atshi. (Yone 4:9, 27) Yezu uvua ne budipuekeshi bulelela. Tshilejilu, dimue dituku wakowesha bapostolo bende mâyi ku makasa, pabi eu uvua mudimu wa muena mudimu wa tshianana.

19. Fila tshilejilu tshidi tshileja muvua Yezu umvuilangana.

¹⁹ Yezu uvua umvuila bakuabu. Bivua bitamba kumueneka nangananga pavuaye wondapa bantu ne diambuluisha dia nyuma wa Nzambi. (Matayo 14:14) Tshilejilu, muena nsudi mukuabu wakaya kudi Yezu umusengelela ne: “Bu wewe musue, udi mua kungondapaku.” Yezu wakumvua muvua muntu eu ukenga. Wakamumvuila luse lua bungi, kuololaye tshianza, kumulenga, umuambila ne:  “Ndi musue, disama diebe diajiki!” Nsudi e kujimina! (Mâko 1:40-42, MMV) Udi mua kuela meji muvua muntu eu mudiumvue anyi?

20, 21. Mmunyi muakashiya Yezu tshilejilu tshilenga tshia mushindu wa kutumikila Nzambi ne lulamatu?

²⁰ Yezu wakashiya tshilejilu tshitambe bulenga pa mushindu wa kutumikila Nzambi ne lulamatu. Wakashala ne lulamatu kudi Tatuende wa mu diulu mu nsombelu yonso, mu buluishi ne mu makenga a mishindu yonso. Yezu wakatuila Satana ne mateyi ende makasa abidi panshi. (Matayo 4:1-11) Kumpala, bamue balela ba Yezu kabavua bamuitaba to, bavua mene bamuamba ne: ‘mmupale.’ (Mâko 3:21) Kadi Yezu kakapingana tshianyima to, wakatungunuka ne kuenza mudimu wa Nzambi. Nansha pavuabu bamupenda anyi bamukengesha, uvua udikanda, kavua upingajila baluishi bende bubi ku bubi nansha.​—1 Petelo 2:21-23.

 ²¹ Yezu wakashala mulamate Nzambi too ne ku lufu, nansha muvuabu bamukengeshe bikole kumpala kua kumushipabu. (Filipoi 2:8) Anji vuluka muvuaye mukenge dituku diakafuaye. Bakamukuata, bantemu ba dishima kumushiminyinabu malu, kumufundilabu tshibawu kudi banzuji babi, bantu kumuseka ne basalayi kumumuenesha kasuba. Wakamba mêyi ende a ndekelu pavuaye pa mutshi, kuela lubila ne: “Bionso mbikumbane!” (Yone 19:30, MMM) Kadi panyima pa matuku asatu, Tatuende wakamujula ku lufu ne mubidi wa nyuma. (1 Petelo 3:18) Mbingu mikese kunyima, wakapingana mu diulu, ‘kusombaye ku dia balume dia Nzambi’ muindile bua kumutekabu Mfumu.​—Ebelu 10:12, 13.

22. Yezu wakakumbaja tshinyi pakashalaye ne lulamatu too ne ku lufu?

²² Yezu wakakumbaja tshinyi pakashalaye ne lulamatu too ne ku lufu? Lufu lua Yezu luakatunzuluila njila wa muoyo wa tshiendelele pa buloba bukudimuna mparadizu, anu bu muvua Yehowa mulongolole bua kuenza. Mu nshapita udi ulonda eu, netumone mudi lufu lua Yezu lukumbaja malu aa.