1, 2. (a) Ko e ha ka iloa taha tagata mahuiga kua nakai kakano na iloa mooli e koe a ia? (e) Ko e heigoa kua nakai mahino hagaao ki a Iesu?

KUA tokologa e tau tagata mahuiga he lalolagi. Falu kua talahaua lahi he maaga, taone, po ke he motu ni ha lautolu. Ka ko e falu kua talahaua ke he lalolagi katoa. Ka ko e iloa e higoa he taha tagata mahuiga, kua nakai kakano e mena ia kua iloa mooli e koe a ia. Ti nakai kakano foki kua iloa lahi e koe e feakiaga haana mo e mahani fakatagata haana.

² Kua fai mena ne logona he tau tagata he lalolagi katoa hagaao ki a Iesu Keriso, pete kua moui a ia he lalolagi ke he kavi ke 2,000 tau kua mole. Ka kua nakai mahino agaia e tokologa hagaao ki a Iesu. Ne talahau he falu ko e tagata mitaki noa ni a ia. Pehē falu ko ia ko e perofeta ni. Ka e talitonu e falu ko e Atua a Iesu ti kua lata ke tapuaki ki ai. Ka kua lata kia ke tapuaki ki a ia?

3. Ko e ha kua aoga ma haau ke iloa a Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso?

³ Kua aoga ma haau ke iloa e kupu mooli hagaao ki a Iesu. Ko e ha? Ha kua talahau he Tohi Tapu: “Ko e moui tukulagi foki hanai, kia iloa e lautolu a koe, ko e Atua moli tokotaha ni, katoa mo ia ne fakafano mai e koe, ko Iesu Keriso haia.” (Ioane 17:3) Ē, he iloa mooli a Iehova ko e Atua mo Iesu Keriso ka takitaki atu ke he moui tukulagi he lalolagi parataiso. (Ioane 14:6) Mua atu foki, ne fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga ne mua e mitaki ke he puhala moui mo e puhala ke fakafehagai ke he falu. (Ioane 13:34, 35) He veveheaga fakamua he  tohi nei, ne fakatutala a tautolu ke he kupu mooli hagaao ke he Atua. Mogonei kia fakatutala a tautolu ke he mena ne fakaako mooli he Tohi Tapu hagaao ki a Iesu Keriso.

4. Ko e heigoa e kakano he tau matahigoa “Mesia” mo e “Keriso”?

⁴ Leva ato fanau mai a Iesu, ne talahau tuai he Tohi Tapu e hauaga haana ka fakafano mai he Atua ke eke mo Mesia, po ke Keriso. Ko e tau matahigoa “Mesia” (mai he kupu Heperu) mo e “Keriso” (mai he kupu Heleni) kua kakano “Ko Ia ne Fakauku.” Ko Ia nei ne mavehe, to fakauku po ke kotofa he Atua ke he tuaga uho. He tau veveheaga fakahiku he tohi nei, to ako fakalahi atu a tautolu  ke he tuaga aoga he Mesia ke fakamooli e tau maveheaga he Atua. To ako foki a tautolu hagaao ke he tau monuina ka tamai e Iesu ma tautolu he mogonei. Ka e, ato fanau mai a Iesu, ne manamanatu e tokologa, ‘Ko hai ka eke mooli mo Mesia?’

5. Ko e heigoa ne mauokafua katoatoa e tau tutaki ha Iesu hagaao ki a ia?

⁵ He senetenari fakamua V.N., ne mauokafua katoatoa e tau tutaki ha Iesu ko e Nasareta, ko ia e Mesia ne talahau tuai. (Ioane 1:41) Taha he tau tutaki ne higoa ko Simona Peteru ne talahau fakamooli ki a Iesu: “Ko koe ko e Keriso.” (Mataio 16:16) Ka e maeke fēfē he tau tutaki ia ke iloa—mo e maeke fēfē ia tautolu ke iloa—ko Iesu mooli e Mesia ne mavehe?

6. Fakatai e puhala ne lagomatai e Iehova a lautolu ne tua fakamooli ke iloa e Mesia.

⁶ Ne talahau tuai he tau perofeta he Atua ne momoui fakamua ia Iesu e tau talahauaga fakamatafeiga loga hagaao ke he Mesia. Ko e tau talahauaga fakamatafeiga nei ka lagomatai e falu ke iloa a ia. Liga to fakatai e tautolu ke he puhala nei: Liga kua ole ki a koe ke fano ke he tuaga pasi po ke tuaga tuleni lavelave po ke malē vakalele ke tamai e tagata ne nakaila feleveia mo koe. To lagomatai nakai ka fai mena ne tala atu he taha tagata ki a koe hagaao ke he tagata ia? Tatai foki, he puhala he tau perofeta he Tohi Tapu, ne foaki mai e Iehova e tau vala tala fakamatafeiga ke he tau mena ka taute he Mesia mo e tau mena ka tupu ki a ia. Ko e fakamooliaga he tau perofetaaga loga nei ka lagomatai e tau tagata tua fakamooli ke iloa maaliali a ia.

7. Ko e heigoa e tau perofetaaga ua ne fakamooli hagaao ki a Iesu?

⁷ Kikite ke he ua e fakataiaga. Fakamua, he molea 700 tau ki mua ne talahau tuai he perofeta ko Mika to fanau mai a Ia ne mavehe i Petelehema, ko e maaga tote he motu ko Iuta. (Mika 5:2) Ti fanau mooli a Iesu i fe? He maaga tote ia ni! (Mataio 2:1, 3-9) Ke uaaki, he loga e tau senetenari i mua, ne tuhi atu e perofetaaga ne fakamau ia Tanielu 9:25  ke he tau taha ia ni ka fanau mai e Mesia—he 29 V.N. * Ko e fakamooliaga he tau perofetaaga nei mo e falu foki ne fakakite ko Iesu e Mesia ne mavehe.

8, 9. Ko e heigoa e fakamooliaga ne kitia maali he papatisoaga ha Iesu ko ia e Mesia?

⁸ Ko e taha fakamooliaga foki ne fakakite ko Iesu e Mesia nukua kitia maali ai ke he matahiku he 29 V.N. Ko e tau ia ne fina atu a Iesu ki a Ioane ko e Papatiso ke papatiso he Vailele ko Ioritana. Ne mavehe age e Iehova ki a Ioane e fakamailoga ke maeke ia ia ke mailoga mooli e Mesia. Ti kitia e Ioane e fakamailoga ia he papatisoaga ha Iesu. Talahau he Tohi Tapu e mena nei ne tupu: “Kua papatiso a Iesu, ti hake mai agataha a ia he vai, kitiala, kua maihiua tuai e lagi kia ia, kua kitia foki e ia e [a]gaga he Atua kua hifo mai tuga ne lupe, kua hoko ki luga ia ia. Kitiala, ko e leo mai he lagi, kua pehe mai, Ko e haku a tama fakahele hanā, kua fiafia na au kia ia.” (Mataio 3:16, 17) He mole e kitia mo e logona e mena ne tupu, ne nakai fakauaua a Ioane na fakafano mai he Atua a Iesu. (Ioane 1:32-34) He magaaho ne liligi e agaaga tapu, po ke malolō gahuahua he Atua ki luga ia ia he aho ia, ne eke ai a Iesu mo Mesia, po ke Keriso, ko ia ne kotofa ke eke mo Takitaki mo e Patuiki.—Isaia 55:4.

⁹ Ko e fakamooliaga he perofetaaga he Tohi Tapu mo e talahauaga ha Iehova ko e Atua kua fakakite mooli ko Iesu e Mesia ne mavehe. Kua tali foki he Tohi Tapu e tau hūhū ne aoga hagaao ki a Iesu Keriso: Hau i fe a ia, mo e ko e tagata fēfē a ia?

10. Ko e heigoa ne fakaako he Tohi Tapu hagaao ke he moui ha Iesu ato hifo mai a ia ke he lalolagi?

¹⁰ Kua fakaako he Tohi Tapu ne moui a Iesu he lagi ato hifo mai a ia ke he lalolagi. Ne perofeta mai e Mika to fanau  e Mesia i Petelehema, mo e talahau foki ko e kamataaga Haana “ne tali mai he vaha fakamua.” (Mika 5:2) Kua loga e magaaho ne talahau e Iesu ko e mena moui a ia he lagi ato fanau mai ko e tagata. (Totou Ioane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ko e mena moui fakaagaaga he lagi, ne ha ha ia Iesu e fakafetuiaga uho mo Iehova.

11. Fakakite fēfē he Tohi Tapu ko Iesu ko e Tama fakahele ha Iehova?

¹¹ Ko Iesu ko e Tama fakahele ha Iehova—mo e ha ha ai e kakano mitaki. Kua ui a ia “ko e uluaki he tau mena oti kana kua eke,” ha ko ia ko e tufugatia fakamua he Atua. * (Kolose 1:15) Ti fai mena foki ne uho e Tama nei. Ko ia ko e “Tama fuataha.” (Ioane 3:16) Kakano he mena nei ko Iesu hokoia ni ne tufugatia tokotaha he Atua. Ti ko Iesu hokoia foki ne fakaaoga he Atua he magaaho ne tufugatia e Ia e tau mena oti foki. (Kolose 1:16) Ti ui foki a Iesu ko e “Loko.” (Ioane 1:14) Tala mai ai he mena nei ki a tautolu ne vagahau a ia ma e Atua, he uta e tau fekau mo e tau fakailoaaga ke he falu tama he Atua, ko e tau tama fakaagaaga mo e tau tagata.

12. Iloa fēfē e tautolu kua nakai tatai e Tama uluaki ke he Atua?

¹² Ti kua tatai kia e Tama uluaki ke he Atua, tuga ne talitonu he falu? Kua nakai fakaako he Tohi Tapu e mena nei. Tuga ne kitia e tautolu he paratafa fakamua, ne tufugatia e Tama. Kitia maali ai, kua fai kamataaga a ia, ka e nakai fai kamataaga po ke fakahikuaga a Iehova ko e Atua. (Salamo 90:2) Ne nakai manamanatu e Tama fuataha ke lali ke tatai ke he Matua haana. Ne fakaako fakamaali mai e Tohi Tapu kua mua ue atu e Matua ke he Tama. (Totou Ioane 14:28; 1 Korinito 11:3) Ko Iehova tokotaha maka e ‘Atua Malolo Ue Atu.’ (Kenese 17:1) Ko e mena ia, nakai fai ne tatai mo ia. *

13. Ko e heigoa e kakano he Tohi Tapu ne hagaao ke he Tama “ko e fakatai he Atua nakai kitia”?

 ¹³ Ne olioli e Iehova mo e Tama uluaki haana e fakafetuiaga tata ke he piliona e tau tau—leva tigahau ato tufuga e lagi ne loga e fetu mo e lalolagi. Ti kua uho mooli e fakaalofa ha laua ke he taha mo e taha! (Ioane 3:35; 14:31) Ko e Tama fakahele nei kua tuga ni e Matua haana. Kakano haia ne hagaao e Tohi Tapu ke he Tama “ko e fakatai he Atua nakai kitia.” (Kolose 1:15) Ē, ke tuga ne fakatino he tama e matua taane haana ke he tau puhala kehekehe, kua fakaata he Tama nei he lagi e tau mahani mo e tau aga he Matua haana.

14. Hoko mai fēfē e Tama fuataha ha Iehova ke fanau ko e tagata?

¹⁴ Kua toka fakamakai he Tama fuataha ha Iehova e lagi mo e hifo mai ke he lalolagi ke moui ko e tagata. Ka e liga manatu a koe, ‘Maeke fēfē e mena moui fakaagaaga ke fanau mai ko e tagata?’ Ke fakamooli e mena nei, ne taute e Iehova e mana. Ne hiki e ia e moui he Tama uluaki haana mai he lagi ke he nofoaga tama he tamafine tote Iutaia ne higoa ko Maria. Nakai putoia e matua taane he tagata. Ne fanau ai e Maria e tama taane mitaki katoatoa mo e fakahigoa a ia ko Iesu.—Luka 1:30-35.

15. Ko e ha ne talahau e tautolu kua iloa mitaki e tautolu a Iehova puhala ia Iesu?

¹⁵ Ko e tau mena ne talahau mo e taute e Iesu he nofo he lalolagi kua lagomatai a tautolu ke iloa mitaki a ia. Mua atu foki, he puhala ia Iesu kua iloa mitaki e tautolu a Iehova. Ko e ha ne pihia ai? He liu manatu ko e Tama nei ko e fakatai mitaki katoatoa he Matua haana. Ko e kakano ia ne tala age a Iesu ke he taha tutaki haana: “Ko ia kua kitia au, kua kitia foki e ia e Matua.” (Ioane 14:9) Ko e tau tohi fā he Tohi Tapu ne iloa ko e tau Evagelia—Mataio, Mareko, Luka, mo Ioane—kua lahi e mena ne tala mai ki a tautolu hagaao ke he moui, gahua, mo e tau mahani fakatagata ha Iesu Keriso.

16. Ko e heigoa e fekau fakamua ha Iesu, mo e moua mai i fe e tau fakaakoaga haana?

 ¹⁶ Kua talahaua lahi a Iesu ko e “Akoako,” po ke Faiaoga. (Ioane 1:38; 13:13) Ko e heigoa ne fakaako e ia? Fakamua, ko e fekau haana ko e “vagahau mitaki he kautu”—ko e Kautu he Atua, ko e fakatufono he lagi ka pule ke he lalolagi katoa mo e to tamai e monuina tukulagi ke he tau tagata omaoma. (Mataio 4:23) Ha hai e fekau nei? Ne talahau e Iesu: “Ko e haku a tau kupu, nakai ko e haku, ka ko e hana ne fakafano mai au,” ko Iehova. (Ioane 7:16) Ne iloa e Iesu kua manako e Matua haana ke logona he tau tagata e vagahau mitaki he Kautu. He Veveheaga 8, to lahi atu e ako ha tautolu hagaao ke he Kautu he Atua mo e mena ka taute he Kautu.

17. Taute e Iesu i fe e fakaakoaga haana, mo e ko e ha ne eketaha a ia ke fakaako e falu?

¹⁷ Taute e Iesu i fe e fakaakoaga haana? He tau matakavi oti ne moua e ia e tau tagata—he faahi motu pihia foki he tau taone, tau maaga, tau makete, mo e he tau kaina ha lautolu. Ne nakai leo a Iesu ke o mai e tau tagata ki a ia. Ne fano a ia ki a lautolu. (Mareko 6:56; Luka 19:5, 6) Ko e ha ne eketaha a Iesu mo e lahi e magaaho haana ne fakaaoga ke fakamatala mo e fakaako? Ha ko e finagalo he Atua a ia ma haana ke taute pihia. Ne taute tumau e Iesu e finagalo he Matua haana. (Ioane 8:28, 29) Ka e fai kakano foki ne fakamatala a ia. Kua hofihofi e fakaalofa haana ma e moto tagata ne o mai ke kitia a ia. (Totou Mataio 9:35, 36.) Ne tiaki he tau takitaki lotu a lautolu, ne kua lata ke fakaako e kupu mooli hagaao ke he Atua mo e haana tau finagalo ki a lautolu. Ne iloa e Iesu kua lata lahi e tau tagata ke logona e fekau he Kautu.

18. Ko e heigoa e tau mahani ha Iesu ne futia lahi ki a koe?

¹⁸ Ko Iesu ko e tagata loto mafanatia mo e hokulo e tau logonaaga. Ati mailoga ai he falu a ia ko e tagata mukamuka ke tutala ki ai mo e totonu. Ti fiafia foki e tau tama ki a ia.  (Mareko 10:13-16) Kua nakai fakamailoga tagata a Iesu. Ne vihiatia e ia e mahani keukeu mo e nakai fakafili tonu. (Mataio 21:12, 13) He magaaho ne tote e fakalilifu ke he tau fifine mo e fakakaupā e tonuhia ha lautolu, ne fakafehagai a Iesu ki a lautolu mo e lilifu. (Ioane 4:9, 27) Kua fakatokolalo moolioli a Iesu. He taha magaaho, ne holoholo e ia e tau hui he tau aposetolo haana, ko e matagahua fa mahani ke taute he tavini.

19. Ko e heigoa e fakataiaga ne fakakite e mataala ha Iesu ke he tau manako he falu?

¹⁹ Kua mataala a Iesu ke he tau manako he falu. Kua kitia mooli e mena nei he magaaho ne haia i lalo he malolō he agaaga he Atua, ne taute e ia e tau mana he fakamaulu. (Mataio 14:14) Ke fakatai, ne hau e tagata taane lepela ki a Iesu mo e tala age: “Kaeke kua finagalo a koe ki ai, kua maeke ni ia koe ke fakamea au.” Ne logona hifo e Iesu e mamahi mo e matematekelea he tagata nei. Omoomoi ai he fakaalofa hofihofi, ne fakaolo e Iesu haana lima mo e aamo  e tagata, he tala age: “Mena loto au ki ai; kia mea a koe.” Ti malolō agataha ai e tagata gagao! (Mareko 1:40-42) Fēfē la e logonaaga he tagata ia he manatu e koe?

20, 21. Fakatoka fēfē e Iesu e fakafifitakiaga he omaoma fakamooli ke he Atua?

²⁰ Ne fakatoka e Iesu e fakafifitakiaga mitaki lahi he omaoma fakamooli ke he Atua. Ne tumau a ia ke tua fakamooli ke he haana Matua he lagi ke he tau tutūaga kehekehe mo e pihia ke he tau totokoaga mo e tau matematekelea oti. Ne totoko fakamalolō mo e kautū a Iesu he tau kamatamata ha Satani. (Mataio 4:1-11) Taha foki e magaaho ne nakai tua falu he magafaoa ha Iesu ki a ia, ati talahau “kua vikoia a ia.” (Mareko 3:21) Ka e nakai fakaatā e Iesu a lautolu ke fakaohooho a ia; ne matutaki a ia ke taute e gahua he Atua. Pete e tau ekefakakelea, ne fakagahua e Iesu e fakamanavalahi, ti nakai lali ke fakahagahaga kelea e tau tagata totoko ki a ia.—1 Peteru 2:21-23.

 ²¹ Ne tua fakamooli a Iesu ke hoko ke he mate—ko e mate kelea muitui mo e mamahi lahi ke he tau lima he tau fī haana. (Totou Filipi 2:8.) Mailoga la e mena ne fakauka a ia ki ai he aho fakahiku he moui haana ko e tagata. Kua tapaki a ia, tukupau he tau tagata fakavai, fakahala he tau ikifakafili mahani keukeu, fakafiufiu he tau tagata, mo e fakakikiveka he tau kautau. He pao fao ke he akau, ne fafagu fakahiku a ia, ti tagi fakaleo lahi: “Kua fakaoti tuai”! (Ioane 19:30) Ka e, he aho ke toluaki he mate a Iesu, ne liu fakatū mai he Matua haana a ia ke he moui fakaagaaga. (1 Peteru 3:18) Gahoa e faahi tapu he mole, ne liu hake a ia ke he lagi. I ai, ne ‘nofo a ia ke he faahi matau he Atua’ mo e fakatalitali ke moua e pule fakapatuiki.—Heperu 10:12, 13.

22. Ko e heigoa ne taute e Iesu he fakatumau ke tua fakamooli ke hoko ke he mate?

²² Ko e heigoa ne taute e Iesu he fakatumau ke tua fakamooli ke hoko ke he mate? Kua hafagi mai mooli he mate ha Iesu ki a tautolu e magaaho ke moui tukulagi he lalolagi parataiso, he fakatatau mo e finagalo fakamua ha Iehova. Ko e puhala kua maeke he mate ha Iesu ke taute e mena ia ka fakatutala ki ai he veveheaga ka mui mai.