1, 2. (a) Ngbanga ti nyen ti hinga tënë na ndo ti mbeni zo so iri ti lo awu mingi aye pëpe ti tene so mo hinga lo biani? (b) Abango ndo wa so ague kirikiri azo ayeke na ni na ndo ti Jésus?

AZO mingi ayeke dä laso so iri ti ala awu mingi. Ti ambeni, azo ahinga ala nzoni mingi na yâ ndo so ala lango dä, na yâ gbata ti ala wala na yâ kodoro so ala yeke dä. Me ti ambeni nde, iri ti ala awu na ndo ti sese kue. Ye oko, gi ti hinga tënë na ndo ti mbeni zo so iri ti lo awu mingi aye ti tene pëpe so mo hinga lo biani. A ye ti tene pëpe so mo hinga atënë mingi na ndo ti lo, ndo so lo londo dä nga asalango ye so lo yeke na ni biani.

² Azo laso na sese amä tënë na ndo ti Jésus Christ, atâa so lo bâ gigi lani a sala fadeso ndulu na ngu 2 000 tongaso awe. Ye oko, tongana a yeke ti hunda azo mingi mara ti zo wa Jésus ayeke biani, na ndo so la akiringo tënë ni ague kirikiri. Ambeni atene so lo yeke lani gi mbeni senge nzoni zo. Ambeni nde atene ti ala so lo yeke gi mbeni prophète awe. Ambeni nde nga amä na bê so Jésus ayeke Nzapa na a lingbi a voro lo. A lingbi e voro Jésus?

3. Ngbanga ti nyen a yeke kota ye mingi teti mo ti hinga tâ tënë na ndo ti Jésus?

³ A yeke kota ye mingi teti mo ti hinga tâ tënë na ndo ti Jésus. Ngbanga ti nyen? Ngbanga ti so Bible atene: ‘So ayeke fini ti lakue lakue: ti hinga Mo, Mo so gi Mo oko ayeke tâ Nzapa, na ti hinga Jésus Christ, Lo so Mo to Lo awe.’ (Jean 17:3). Biani, ti hinga tâ tënë na ndo ti Jéhovah Nzapa nga  na Jésus Christ alingbi ti gue na e ti wara fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese (Jean 14:6). Na ndo ni, Jésus azia tâ nzoni tapande so afa tongana nyen ti sala ye na yâ fini ti e nga tongana nyen ti sala ye na mbage ti azo (Jean 13:34, 35). Na yâ kozo chapitre ti buku so, e manda lani tâ tënë na ndo Nzapa. Fadeso, zia e bâ ye so Bible afa biani na ndo ti Jésus Christ.

4. A-iri “Messie” na “Christ” aye ti tene nyen?

⁴ Angu mingi kozoni si a dü Jésus na sese, Bible afa tënë ti gango ti mbeni Messie wala Christ so Nzapa ayeke tokua lo. Iri “Messie” (so alondo na yanga ti Hébreu) na “Christ” (so alondo na yanga ti Grec) aye ti tene gi tënë oko: “Lo so a sa mafuta na li ti lo.” A ye ti fa so Lo so a fa tënë ti lo kozoni na zendo ayeke duti ande  mbeni zo so a sa mbeni ye na li ti lo, so ti fa so Nzapa ahiri lo teti mbeni kusala so ayeke nde. Na yâ ti ambeni chapitre so ayeke ga, e yeke manda ande ye mingi na ndo ti kota kusala so Messie ni ayeke sala ti tene azendo ti Nzapa aga tâ tënë. E yeke manda nga tënë na ndo ti aye ti nzoni so Jésus alingbi ti ga na ni na e, même laso. Ye oko, kozoni si a dü Jésus, azo mingi lani ayeke hunda tele ti ala peut-être: ‘Zo wa si ayeke duti ande Messie ni?’

5. Adisciple ti Jésus ahinga biani so Jésus ayeke zo wa?

⁵ Akozo disciple ti Jésus ti Nazareth ayeke lani na kite oko pëpe na bê ti ala so Jésus ayeke Messie so a fa tënë ti gango ti lo kozoni (Jean 1:41). Mbeni disciple ni oko so iri ti lo ayeke Simon Pierre atene ti lo polele na Jésus: “Mo yeke Christ.” (Matthieu 16:16). Ye oko, ye nyen alingbi fade ti mû lege na adisciple so nga na e laso ti duti na kite oko pëpe so Jésus si ayeke biani Messie so a fa tënë ti lo na zendo?

6. Mû mbeni tapande ti fa tongana nyen Jéhovah amû maboko na atâ wakua ti lo ti hinga Messie.

⁶ Aprophète ti Nzapa so ayeke lani na fini kozoni na Jésus afa atënë mingi mingi na ndo ti Messie. Atënë so ayeke mû ande maboko na azo ti hinga lo. E lingbi peut-être ti fa ni na lege ti mbeni tapande: a hunda mo ti gue ti mû mbeni zo na ONAF wala na aéroport. Ye oko, mo bâ lê ti zo so kozo lâ oko pëpe. Tongana mbeni zo nde afa ambeni tënë na mo na ndo ti zo so ti mû lege na mo ti hinga lo, fade ye so ayeke mû maboko na mo pëpe? Legeoko nga, na lege ti aprophète ti lo so Bible afa tënë ti ala, Jéhovah amû gbâ ti atënë na ndo ti aye so Messie ni ayeke sala nga aye so ayeke si ande na lo. Gango tâ tënë ti aprophétie so ayeke mû lege fade na atâ wakua ti Nzapa ti hinga Messie ni polele.

7. Fa aprophétie use so aga tâ tënë lani na ndo ti Jésus.

⁷ Bâ gi atapande use. Ti oko ni, prophète Michée afa so fade a yeke dü Messie ni na Bethléhem, mbeni kete gbata na sese ti Juda; na lo fa tënë so ngu 700 kozoni si a ga tâ tënë (Michée 5:1). A dü Jésus lani na ndo wa biani? Gi na gbata ti  Bethléhem so! (Matthieu 2:1, 3-9). Ti use ni, prophétie so a sû na Daniel 9:25 afa lani ngu mingi kozoni awe lawa si Messie ni ayeke sigigi na lê ti azo: a yeke na ngu 29 ti ngoi ti e. * Gango tâ tënë ti aprophétie use so nga na ambeni nde amû lege ti bâ biani so Jésus ayeke Messie so a fa tënë ti lo na zendo.

8, 9. Na ngoi ti batême ti Jésus, ye wa so asi amû lege lani ti fa lo tongana Messie?

⁸ Mbeni fä ni nde so amû lege ti bâ biani so Jésus ayeke lani Messie asigigi polele na yâ tanga ti anze ti ngu 29 ti ngoi ti e. A yeke na ngu so la si Jésus ague na mbage ti Jean Wabatizengo zo ti tene lo batize lo na yâ Ngu ti Jourdain. Jéhovah amû kozoni na Jean mbeni fä so ayeke mû lege na lo ti hinga Messie ni. Na Jean abâ lani fä so na ngoi ti batême ti Jésus. Bible afa ye so asi lani: “Tongana Jésus awara batême awe, Lo sigigi fade na yâ ngu, na bâ, yayu a lungula, na Lo bâ Yingo ti Nzapa azu na ndo Lo tongana bungu; na bâ, yanga asala tënë na yayu, a tene, So ayeke Molenge ti Mbi so Mbi ndoye Lo, Lo mû ngia na Mbi mingi.” (Matthieu 3:16, 17). Na pekoni so lo bâ ye so asi na lo mä go so a sala tënë, Jean aduti na kite oko pëpe so Jésus ayeke biani lo so Nzapa atokua lo (Jean 1:32-34). Gi na ngoi ni so Nzapa asa na ndo ti Jésus yingo ti lo, so ti tene ngangu ti lo so ayeke na kusala, Jésus aga Messie, wala Christ, lo so a hiri lo ti ga Mokonzi na Gbia.​—Esaïe 55:4.

⁹ Gango tâ tënë ti aprophétie ti Bible nga tënë so Jéhovah Nzapa mveni atene na yanga ti lo afa polele Jésus tongana Messie ti zendo ni. Me Bible akiri tënë nga na ambeni kota hundango tënë use so andu Jésus Christ: lo yeke lani na ndo wa kozoni si lo ga na sese? Nga mara ti zo wa lo yeke lani?

10. Bible atene nyen na ndo ti dutingo ti Jésus kozoni si lo ga na sese?

¹⁰ Bible afa so Jésus ayeke lani na yayu kozoni si lo ga na  sese. Prophète Michée afa lani so fade a yeke dü Messie ni na Bethléhem, me lo tene nga so Lo bâ gigi “giriri kozoni.” (Michée 5:1). Lege mingi, Jésus mveni atene so lo yeke lani na fini na yayu kozoni si lo ga na sese tongana zo. (Diko Jean 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Tongana lo yeke lani mbeni créature ti yingo na yayu, lo wara lege ti lë mbeni kpengba songo mingi na Jéhovah.

11. Tongana nyen Bible afa so Jésus ayeke Molenge ti Jéhovah so Lo ndoye lo mingi ahon atanga ni kue?

¹¹ Jésus ayeke Molenge ti Jéhovah so Lo ye lo mingi ahon atanga ni kue; na a yeke na lege ni. A hiri Jésus “kozo ti ye kue so Nzapa acréé”, teti lo yeke lo so Nzapa aleke kozo * (aColossien 1:15). Mbeni ye nde ayeke dä so asala si Molenge so ayeke nde mingi: lo yeke “Molenge ti [Nzapa] ngengele oko”. (Jean 3:16). So ti tene Jésus ayeke gi oko zo so Nzapa lo mveni si aleke na maboko ti lo. Jésus ayeke nga gi oko zo so Nzapa asala na kusala ti leke tanga ti aye kue ti dunia (aColossien 1:16). A hiri nga Jésus “Tënë ni”. (Jean 1:14). So ti tene lo yeke sala tënë lani na iri ti Nzapa ti mû atokua na atënë ti Babâ ti lo ti gue ti tene pekoni na tanga ti amolenge ti Nzapa, atâa ala ti yayu wala ti sese.

12. E hinga tongana nyen so kozo Molenge ti Nzapa alingbi na Lo pëpe?

¹² Kozo Molenge ti Nzapa alingbi na Nzapa mveni? Ambeni zo atene tongaso, me Bible afa ti lo tongaso pëpe. Tongana ti so paragraphe so ahon afa ni, a leke Molenge ni lekengo. A yeke polele so Molenge ni ayeke na fini kozo pëpe; a yeke na pekoni si lo wara fini. Me ti Jéhovah Nzapa, ngbele ye lakue lo yeke gi na fini, na fini ti lo ayeke hunzi lâ oko pëpe (Psaume 90:2). Molenge ni atara même lâ oko pëpe ti sala tele ti lo ti lingbi na Nzapa. Bible afa polele so Babâ ni ayeke kota  ahon Molenge ni. (Diko Jean 14:28; 1 aCorinthien 11:3). Gi Jéhovah lo oko si ayeke “Nzapa Ti Ngangu Ahon Kue”. (Genèse 17:1). Tongaso, mbeni zo ti lingbi na lo ayeke pëpe. *

13. Bible aye ti tene nyen tongana lo fa Molenge ti Nzapa tongana “image ti Nzapa so zo alingbi bâ pëpe”?

¹³ A sala lani angu mingi mingi awe la Jéhovah na Jésus ayeke na kpengba songo na popo ti ala, na songo ni akomanse même kozoni si a leke atongoro, lâ nga na sese. Kite ayeke pëpe so ala ye tele lani na popo ti ala ngangu! (Jean 3:35; 14:31). Nzoni Molenge so amû tâ gi Babâ ti lo na asalango ye ti lo kue. Ndani la Bible asala tënë ti Molenge ni tongana “image ti Nzapa so zo alingbi bâ pëpe”. (aColossien 1:15). Biani, legeoko tongana mbeni molenge so alingbi ti kpa tâ gi babâ ti lo na alege mingi, Molenge ti Nzapa na ngoi so lo de na yayu amû lani gi Babâ ti lo na asalango ye ti Lo kue.

14. Ye nyen asala lani ti mû lege si a dü Molenge ti Jéhovah na sese ge?

¹⁴ Molenge ti Jéhovah ngengele oko ayeda lani ti zia ndo ti lo na yayu ti ga na sese tongana zo. Me mo lingbi ti hunda tele ti mo: ‘A sala lani tongana nyen si mbeni créature ti yingo aga zo na sese?’ Jéhovah asala lani mbeni miracle. Lo mû fini ti kozo Molenge ti lo na yayu kâ na lo zia ni na yâ ti mbeni masia so ayeke Juif. Iri ti lo ayeke Marie. Me ti sala ye so, a hunda lani pëpe ti tene Marie abungbi na mbeni koli. A yeke tongaso si Marie adü mbeni molenge-koli so ayeke mbilimbili-kue na lo zia iri ti lo Jésus.​—Luc 1:30-35.

15. Ngbanga ti nyen e lingbi ti tene so na lege ti Jésus e yeke hinga Jéhovah tâ nzoni mingi?

¹⁵ Aye so Jésus atene na asala na ngoi so lo de na sese amû lege na e ti hinga lo nzoni. Nga mingi ahon so, na lege ti Jésus e yeke wara lege ti hinga Jéhovah nzoni mingi. Ngbanga  ti nyen e tene tongaso? Dabe mo so Molenge ni ayeke tâ gi image ti Babâ ti lo mveni. Ndani la Jésus atene lani na mbeni disciple ti lo oko: “Zo so abâ mbi, lo bâ Babâ awe.” (Jean 14:9). A-Évangile osio, so ti tene Matthieu, Marc, Luc na Jean, afa na e atënë mingi na ndo ti Jésus Christ: fini ti lo, akusala ti lo nga na asalango ye so lo fa lani na gigi.

16. Tënë ti Jésus so lo fa aluti kozoni kue na ndo ti nyen? Aye so lo fa alondo na zo wa?

¹⁶ A hinga lani Jésus nzoni mingi tongana “Maître” wala Wafango ye (Jean 1:38; 13:13). Lo fa tënë lani na ndo ti nyen? Kozoni kue, lo fa “Tene-nzoni ti royaume”. Royaume wa? Royaume ti Nzapa wala ngorogbia ti lo na yayu so ayeke komande ande sese kue na ayeke ga na azo ti mango yanga adeba nzoni so ayeke hunzi lâ oko pëpe (Matthieu 4:23). Tënë so lo fa lani alondo na zo wa? Jésus mveni akiri tënë ni: “Tënë so Mbi fa na i ayeke ti Mbi pëpe, me a yeke ti Lo so ato Mbi”, so ti tene Jéhovah (Jean 7:16). Jésus ahinga lani so Babâ ti lo aye si azo amä nzo tënë ti Royaume. Na chapitre 8, fade e yeke manda tënë mingi na ndo ti Royaume ti Nzapa na ye so Royaume ni ayeke sala.

17. Jésus ayeke fa lani tënë na ndo wa? Ngbanga ti nyen lo sala ngangu mingi tongaso ti fa ye na azo?

¹⁷ Jésus ayeke fa tënë lani na ndo wa? Na ndo kue so lo wara azo dä: na yâ akete kodoro, agbata, aplace ti kango ye nga na da ti azo. Jésus aku pëpe ti tene azo si aga na mbage ti lo. Lo mveni lo gue na mbage ti ala (Marc 6:56; Luc 19:5, 6). Ngbanga ti nyen Jésus asala ngangu mingi tongaso na lo mû ngoi ti lo mingi ti fa tënë na ti fa ye na azo? Ngbanga ti so a yeke lani ye so bê ti Nzapa aye na mbage ti lo. Jésus asala lakue ye so Babâ ti lo aye (Jean 8:28, 29). Me mbeni nda ti tënë nde ayeke dä so apusu lo lani ti fa tënë: a yeke so lo bâ mawa ti azo mingi so aga na mbage ti lo. (Diko Matthieu 9:35, 36.) Amokonzi-nzapa ti ala abâ lege ti ala nzoni pëpe, atâa so a yeke kungba ti ala ti fa na azo so tâ tënë na ndo Nzapa nga na aye so lo leke ti sala. Jésus ahinga lani so azo ni ayeke tâ na kota nzara ti mä tënë ti Royaume.

18. Na popo ti asalango ye ti Jésus, ala so wa agbu bê ti mo mingi?

 ¹⁸ Jésus ayeke lani mbeni koli so asala ye na azo na nzobe nga na wâ mingi na mbage ti azo, na tënë ti aye so ayeke si na azo agbu bê ti lo mingi. Ndani la si ambeni zo abâ so lo yeke mbeni zo so ala lingbi ti duti pëpe na mbito wala na kamene ti ga ndulu na lo, nga lo yeke nzoni mingi. Même amolenge ayeke na ngia tongana ala yeke na tele ti lo (Marc 10:13-16). Jésus aye lani azo kue. Me lo ke asalango ye kue ti kirikiri wala so ayeke na lege ti mbilimbili pëpe (Matthieu 21:12, 13). Lo ne awali, atâa so na ngoi ni kâ azo ayeke ne ala mingi pëpe na agbanzi na ala adroit mingi (Jean 4:9, 27). Jésus ayeke lani na tâ be-ti-molenge biani. Na mbeni ngoi, lo sukula gere ti abazengele ti lo, atâa so a yeke fade kusala ti mbeni senge ngbâa.

19. Tapande wa afa so aye ti ngangu so asi na azo agbu bê ti Jésus lani mingi?

¹⁹ Aye ti ngangu so asi lani na azo na yâ fini ti ala agbu bê ti Jésus mingi. A yeke ye so e bâ polele tongana lo sava azo ti kobela na lege ti ngangu ti yingo vulu ti Nzapa (Matthieu 14:14). Na tapande, mbeni koli so ayeke na kobela ti buruma  aga ndulu na Jésus na atene na lo: “Tongana mo ye, Mo lingbi sala si tele ti mbi aga nzoni.” Jésus abâ mawa ti koli so na pasi so lo yeke na yâ ni. Ye so apusu lo ti yôro maboko ti lo, ti ndu koli so na ti tene: “Mbi yeda; tele ti mo aga nzoni.” Na zo ti kobela ni awara sava! (Marc 1:40-42). Bâ tâ gi na li ngia so koli so awara lani!

20, 21. Tongana nyen Jésus azia tapande lani na ndo tënë ti mango yanga ti Nzapa?

²⁰ Na ndo tënë ti mango yanga ti Nzapa, Jésus azia tapande ti nzoni ahon kue. Lo duti be-ta-zo na Babâ ti lo ti yayu na yâ ye kue, atâa aye ti ngangu nde nde so a sala na lo wala pasi kue so asi na lo. Jésus ake na kuru go atara ti Satan, na Satan awara lo dä pëpe (Matthieu 4:1-11). Na mbeni ngoi, ambeni na popo ti azo ti sewa ti lo ayeke na mabe na lo pëpe; ala gue juska ti tene so “li ti Lo aturne awe”. (Marc 3:21). Me Jésus azia lâ oko pëpe si tënë ti ala awoko lo; lo ngbâ lakue ti sala kusala ti Nzapa. Atâa azonga so a tene na ndo ti lo nga  na atënë ti mbana so a bi na lo, Jésus agbanzi tele ti lo ti kiri tënë sioni, na lo tara lâ oko pëpe ti sala sioni na awato ti lo.​—1 Pierre 2:21-23.

²¹ Jésus angbâ be-ta-zo juska na kuâ, mbeni kuâ ti sana na maboko ti awato ti lo. (Diko aPhilippien 2:8.) Bâ gi aye ti ngangu so lo hon na yâ ni na ndangba lango ti fini ti lo na sese. A gbu lo, a bi atënë ti wataka na li ti lo, ajuge so salango ye ti ala ayeke kirikiri afâ ngbanga ti likisi na ndo ti lo; azo mingi ahe lo na ngia, na aturugu asala lo pasi. A kanga lo na ndo ti keke ti pasi, na tongana lo gue ti kui, lo dekongo: “Ye kue aga tâ tënë awe!” (Jean 19:30, NW). Ye oko, na lango ota ti peko ti kuâ ti lo, Babâ ti lo so ayeke na yayu azingo lo na kuâ na yâ yingo (1 Pierre 3:18). Ayenga kete na pekoni, lo kiri na yayu. Kâ, lo “duti na koti ti Nzapa” ti ku na lango so lo yeke wara ngangu ti komande tongana gbia.​—aHébreu 10:12, 13.

22. Ye wa Jésus amû lege na ni na dutingo be-ta-zo juska na nda ni?

²² Ye wa Jésus amû lege na ni tongana lo ngbâ be-ta-zo juska na kuâ? Kuâ ti lo azi lege na e ti wara fini ti lakue lakue na yâ paradis na ndo sese, alingbi na ye so Jéhovah aleke ti sala giriri. Na chapitre ti peko, e yeke bâ tongana nyen kui ti Jésus azi lege na ye so ti ga tâ tënë.