1, 2. (a) Chifukwa wuli para tamanya waka zina la munthu wakumanyikwa chikung’anamura kuti tikumumanyisiska yayi? (b) Kasi ŵanthu ŵakuti Yesu wakaŵa njani?

PA CHARU chapasi pali ŵanthu ŵanandi ŵakumanyikwa. Ŵanyake ŵakumanyikwa chomene mu muzi wawo, msumba, panji mu charu chawo pera. Ŵanyake ŵakumanyikwa pa charu chose chapasi. Ndipouli, para tamanya waka zina la munthu uyo ngwakumanyikwa chikung’anamura kuti tikumanya vyose yayi. Kweniso chikung’anamura kuti tikumanya umo wali kukulira ndiposo nkharo yake yayi.

² Ŵanthu ŵanandi ŵali kupulikapo kuti kukaŵa Yesu Khristu, nangauli ni kale apo wakaŵako. Kweni ŵanandi ŵakumanya makora yayi umo Yesu wakaŵira nadi. Ŵanyake ŵakuti wakaŵa waka munthu muwemi chomene. Ŵanyake ŵakuti wakaŵa ntchimi. Kweni ŵanyake ŵakugomezga kuti Yesu ni Chiuta ndipo tikwenera kumusopa. Kweni kasi ntchakwenelera kumusopa?

3. Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti mumanye makora Yehova Chiuta na Yesu Khristu?

³ Ntchakuzirwa chomene kuti mumumanye makora Yesu. Chifukwa wuli? Chifukwa Baibolo likuti: “Kuti ŵaŵe na umoyo wamuyirayira, ŵakwenera kumumanyani imwe Chiuta waunenesko yekha, ndiposo Yesu Khristu, uyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Para tamanya makora Yehova Chiuta na Yesu Khristu, tizamusanga umoyo wamuyirayira mu paradiso pa charu chapasi. (Yohane 14:6) Kweniso Yesu ntchiyelezgero  chiwemi pa nkhani ya umo tingakhalira makora na ŵanyithu na umo tingachitira nawo. (Yohane 13:34, 35) Mu mutu wakwamba mu buku lino, tikasambira umo Chiuta waliri. Kweni sono tiyeni tisambire ivyo Baibolo likusambizga pakuyowoya za Yesu Khristu.

4. Kasi mazina ghakuti “Mesiya” na “Khristu” ghakung’anamurachi?

⁴ Baibolo likayowoyerathu kuti Chiuta wazamutuma munthu uyo wazamuŵa Mesiya panji kuti Khristu. Likayowoya ivi vyaka vinandi pambere Yesu wandababike. Zina lakuti “Mesiya” (ilo ndakufuma ku lizgu la Chihebere) na Khristu (ilo ndakufuma ku lizgu la Chigiriki) ghose ghakung’anamura  “Wakuphakazgika.” Munthu uyu wakenera kuphakazgika na mzimu wa Chiuta, kung’anamura kusankhika na Chiuta kuti wachite ntchito yakuzirwa. Mu mitu yinyake mu buku lino, tisambirenge vinandi vya udindo uwo Mesiya wali nawo kuti Chiuta wafiske ivyo wakalayizga. Tisambirengeso vitumbiko ivyo Yesu wangatipa nanga ni sono. Kweni apo Yesu wakaŵa kuti wandababike, ŵanthu ŵanandi ŵakwenera kuti ŵakajifumbanga kuti, ‘Ninjani wazamuŵa Mesiya?’

5. Kasi ŵasambiri ŵa Yesu ŵakakhorwa kuti Yesu wakaŵa njani?

⁵ Ŵasambiri ŵakwambilira ŵa Yesu ŵakakhorwa kuti Yesu ni Mesiya uyo Baibolo likayowoyerathu kuti wakwiza. (Yohane 1:41) Yumoza wa ŵasambiri ŵake, zina lake Simoni Petrosi, wakaphalira Yesu kuti: “Imwe ndimwe Khristu.” (Mateyu 16:16) Kasi ntchivichi chikawovwira ŵasambiri aŵa kugomezga kuti Yesu ni Mesiya, ndipo ise ntchivichi chingatovwira?

6. Kasi Yehova wakawovwira wuli ŵanthu ŵakugomezgeka kuti ŵamumanye Mesiya? Yowoyani chiyelezgero.

⁶ Ntchimi za Chiuta izo zikaŵako pambere Yesu wandize pano pasi, zikayowoya vinthu vinandi vyakukhwaskana na Mesiya. Ivyo zikayowoya vingawovwira ŵanthu kuti ŵamumanye makora. Tilongosore nthe: Tiyelezgere kuti munthu munyake wamupemphani kuti mulute ku depoti panji ku chiŵanja cha ndege kuti mukapokelere munthu uyo mundamuwonepo. Asi vingaŵa makora para wangamuphalirani umo mungakamumanyira? Ivi ndivyo Yehova wali kuchita. Kwizira mu ntchimi izo zikalemba Baibolo, Yehova wakalongosora ivyo Mesiya wazamuchita na ivyo vizamumuchitikira. Mauchimi agha ghakati ghafiskika, vikawovwira ŵanthu ŵakugomezgeka kuti ŵaleke kusuzgika kumumanya.

7. Zunurani mauchimi ghaŵiri ghakuyowoya za Yesu agho ghakafiskika.

⁷ Tiyeni tiwone viyelezgero viŵiri. Chakwamba, ntchimi Mika yikayowoya kuti Mesiya wazamubabikira ku Betelehemu, tawuni yichoko mu charu cha Yuda. Ndipo kufuma apo Mika wakayowoyera, pakajumpha vyaka 700 kuti wababike. (Mika 5:2) Yesu wakababikira nadi mu Betelehemu. (Mateyu 2:1, 3-9) Chachiŵiri, vyaka vyakujumpha 500 pambere Yesu wandize,  uchimi uwo wuli pa Daniyeli 9:25 ukayowoya kuti Mesiya wazamuwoneka mu chaka cha 29 C.E. * Mauchimi agha na ghanyake ghakati ghafiskika, ŵanthu ŵakamanya kuti Yesu wakaŵa nadi Mesiya uyo Baibolo likayowoya kuti wizenge.

8, 9. Kasi ni ukaboni wuli uwo ukulongora kuti Yesu ni Mesiya, uwo ukawoneka apo wakabatizikanga?

⁸ Ukaboni unyake wakuti Yesu wakaŵa Mesiya ukamanyikwa kuumaliro wa chaka cha 29 C.E. Chaka ichi ndicho Yohane Mubatizi wakabatizira Yesu mu Mlonga wa Yorodani. Yehova wakaphalira Yohane kuti wamupenge chimanyikwiro chakuti chizakamovwire kumumanya makora Mesiya. Yohane wakawona chimanyikwiro ichi apo wakabatizanga Yesu. Baibolo likuyowoya kuti: “Yesu wakati wabatizika, nyengo yeneyiyo wakazuwuka mu maji, ndipo wonani! kuchanya kukajulika, ndipo Yohane wakawona mzimu wa Chiuta ukakhiranga nga ni nkhunda kwiza pa Yesu. Kweniso, wonani! mazgu ghakapulikikwa kufuma kuchanya ghakati: ‘Uyu ni Mwana wane, wakutemweka, mweneuyo nkhukondwa nayo.’” (Mateyu 3:16, 17) Yohane wakati wapulika mazgu agha na kuwona ivyo vikachitika, wakagomezga kuti Yesu wakatumika nadi na Chiuta. (Yohane 1:32-34) Apo mzimu wa Chiuta panji kuti nkhongono ya Chiuta, ukiza pa iyo, Yesu wakazgoka Mesiya, panji kuti Khristu, wakasankhika kuti waŵe Mulongozgi na Fumu.—Yesaya 55:4.

⁹ Mauchimi agha ghakati ghafiskika kweniso ukaboni uwo Yehova wakapeleka yekha, vikalongora kuti Yesu wakaŵa nadi Mesiya. Baibolo likuzgoraso mafumbo ghanyake ghaŵiri ghakuzirwa chomene ghakukhwaskana na Yesu Khristu: Kasi wakafuma nkhu, ndipo wakaŵa munthu wa mtundu wuli?

10. Kasi Baibolo likuti Yesu wakaŵa nkhu pambere wandize pa charu chapasi?

¹⁰ Baibolo likusambizga kuti Yesu wakaŵa kuchanya pambere wandize pa charu chapasi. Mika wakayowoyerathu kuti  Mesiya wazamubabikira mu Betelehemu. Ndipo wakayowoyaso kuti Mesiya uyu wakaŵako “kufuma papo kale.” (Mika 5:2) Yesu wakayowoya kanandi waka kuti wakakhalanga kuchanya pambere wandababike kuŵa munthu pa charu chapasi. (Ŵerengani Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Pakuti kuchanya wakaŵa mungelo, Yesu wakaŵa paubwezi wapadera na Yehova.

11. Kasi Baibolo likulongora wuli kuti Yesu ni mwana wapadera wa Yehova?

¹¹ Yesu ni Mwana uyo Yehova wakumutemwa chomene, ndipo pali vifukwa vyakupulikikwa ivyo Yehova wakumutemwera. Wakuchemeka “wakwamba kubabika wa chilengiwa chose,” chifukwa ndiyo wakamba kulengeka na Chiuta. * (Ŵakolose 1:15) Paliso chinthu chinyake icho Yehova wakumutemwera chomene Mwana uyu. Iyo ni “Mwana wake wapadera.” (Yohane 3:16) Ichi chikung’anamura kuti ndiyo yekha uyo Chiuta wakamulenga mwakudunjika. Yesu ndiyo yekha wakawovwira Chiuta pa kulenga vinthu vinyake. (Ŵakolose 1:16) Kweniso, Yesu wakuchemeka kuti “Mazgu.” (Yohane 1:14) Ichi chikutiphalira kuti wakayowoyanga m’malo mwa Chiuta. Ndipo wakwenera kuti wakaphaliranga ŵangelo na ŵanthu wuwo uthenga wakufuma kwa Chiuta.

12. Kasi tikumanya wuli kuti Yesu wakuyana yayi na Chiuta?

¹² Kasi Mwana wakwamba wa Chiuta uyu wakuyana na Chiuta, nga umo ŵanthu ŵanyake ŵakugomezgera? Baibolo likusambizga nthena yayi. Nga umo tawonera mu ndime 11, Mwana uyu wakalengeka. Iyo wakaŵa na pakwambira, kweni Yehova Chiuta walije pakwambira panji umaliro. (Salimo 90:2) Mwana wa Chiuta wandaghanaghanepo kuti iyo na Adada ŵake ŵakuyana. Baibolo likuti Adada mbakuru kuluska Mwana. (Ŵerengani Yohane 14:28; 1 Ŵakorinte 11:3) Yehova  yekha ndiyo ni “Chiuta Wankhongonozose.” (Genizesi 17:1) Ntheura palije uyo wakuyana na Chiuta. *

13. Kasi Baibolo likung’anamurachi para likuti Mwana “ntchikozgo cha Chiuta wambura kuwoneka”?

¹³ Yehova na Mwana wake wakwamba ŵakakhalanga lumoza kuchanya vyaka vinandi chomene pambere kuchanya na charu vindalengeke. Ndipo ŵakatemwananga chomene. (Yohane 3:35; 14:31) Mikhaliro ya Mwana uyu yikayananga ndendende na ya Adada ŵake. Lekani Baibolo likuyowoya kuti Mwana “ntchikozgo cha Chiuta wambura kuwoneka.” (Ŵakolose 1:15) Nga umo vingaŵira na ŵanthu kuti mwana wangakozgana na adada ŵake munthowa zakupambanapambana, Yesu nayo wakalongoranga mikhaliro ya Awiske.

14. Kasi chikachitika ntchivichi kuti Mwana wa Yehova wababike nga ni munthu?

¹⁴ Mwana wa Chiuta wakajipeleka kufuma kuchanya na kwiza kuzakakhala pa charu chapasi. Kweni mungazizwa kuti, ‘kasi vikenda wuli kuti Mwana wa Chiuta, uyo kuchanya wakaŵa mungelo, wababike nga ni munthu?’ Yehova wakachita munthondwe. Wakasamuskira umoyo wa Mwana wake mu nthumbo ya mwanakazi wambura kugonanapo na mwanalume, zina lake Mariya. Mariya wakaŵa na nthumbo chifukwa cha kugonana na mwanalume yayi. Ntheura mwana uyo Mariya wakababa wakaŵa murunji, ndipo wakamuthya Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Chifukwa wuli tingayowoya kuti Yesu wakutovwira kuti timumanye makora Yehova?

¹⁵ Ivyo Yesu wakayowoya na kuchita apo wakaŵa pa charu chapasi vikutovwira kuti timumanye makora. Kweniso Yesu wakutovwira kuti timumanye makora Yehova. Chifukwa wuli vili nthena? Kumbukani kuti Mwana uyu ntchikozgo cha Adada ŵake. Lekani Yesu wakaphalira yumoza wa ŵasambiri ŵake  kuti: “Waliyose uyo wawona ine, wawona na Adada wuwo.” (Yohane 14:9) Mabuku gha Mateyu, Mariko, Luka, na Yohane, ghakutiphalira ivyo Yesu Khristu wakachitanga, umoyo wake, na mikhaliro yake.

16. Kasi Yesu wakasambizganga vichi, ndipo ivyo wakasambizganga vikafuma nkhu?

¹⁶ Yesu wakamanyikwanga kulikose kuti wakaŵa “Msambizgi.” (Yohane 1:38; 13:13) Kasi wakasambizganga vichi? Wakasambizganga “makani ghawemi gha Ufumu.” Wakasambizganga kuti Ufumu wa Chiuta, ilo ni boma la kuchanya, uzamulamulira charu chose chapasi na kutumbika ŵanthu ŵakugomezgeka. (Mateyu 4:23) Kasi uthenga uwu ukaŵa wa njani? Yesu wakati: “Ivyo nkhusambizga ni vyane chara, kweni vya uyo wakanituma” Yehova. (Yohane 7:16) Yesu wakamanya kuti Adada ŵake ŵakuchanya ŵakukhumba kuti ŵanthu ŵapulike makani ghawemi gha Ufumu. Mu Mutu 8, tizamusambira vinandi vya Ufumu wa Chiuta na ivyo uzamuchita.

17. Kasi Yesu wakasambizganga nkhu, ndipo chifukwa wuli wakajipelekanga na mtima wose kuti wasambizge ŵanthu?

¹⁷ Kasi Yesu wakasambizganga nkhu? Wakasambizganga kulikose uko wakasanganga ŵanthu, mu mizi, mu misumba, mu misika, na mu nyumba. Yesu wakalindiliranga kuti ŵanthu ŵize kwa iyo yayi. Iyo ndiyo wakalutanga uko ŵanthu ŵakasangikanga. (Mariko 6:56; Luka 19:5, 6) Chifukwa wuli Yesu wakajipelekanga na mtima wose, kweniso kumalira nyengo yinandi pa kupharazga na kusambizga? Chifukwa ili ndilo likaŵa khumbo la Chiuta. Nyengo zose wakachitanga khumbo la Adada ŵake. (Yohane 8:28, 29) Kweni pakaŵaso chifukwa chinyake icho wakapharazgiranga. Wakaŵalengeranga chitima ŵanthu awo ŵakizanga kwa iyo. (Ŵerengani Mateyu 9:35, 36.) Ŵaliska ŵawo, awo ŵakeneranga kuŵasambizga unenesko wakukhwaskana na Chiuta na khumbo lake, ŵakaŵasambizganga yayi. Yesu wakamanya kuti ŵanthu aŵa ŵakaŵa na njala yakuti ŵapulike uthenga wa Ufumu.

18. Zunurani mikhaliro ya Yesu iyo yikumukondweskani chomene.

¹⁸ Yesu wakaŵa munthu wachitemwa ndiposo wakaghanaghaniranga  ŵanthu. Ntheura ŵanthu ŵakafwatukanga nayo chifukwa wakaŵa walusungu. Na ŵana wuwo ŵakafwatukanga nayo. (Mariko 10:13-16) Yesu wakatemweranga yayi. Wakakhumbanga yayi kuti ŵanthu ŵachitenge katangali kweniso ŵachitirenge ŵanyawo mwambura urunji. (Mateyu 21:12, 13) Yesu wakachindikanga ŵanakazi, nangauli pa nyengo iyo ŵanthu ŵakaŵawonanga kuti mbakuzirwa pachoko, ndiposo ŵakaŵakanizganga kuchitako vinthu vinyake. (Yohane 4:9, 27) Yesu wakaŵa wakujiyuyura chomene. Pa nyengo yinyake, wakageziska malundi gha ŵasambiri ŵake. Ntchito iyi kanandi ŵakachitanga mbazga.

19. Ntchivichi chikulongora kuti Yesu wakaghanaghaniranga ŵanthu?

¹⁹ Yesu wakaghanaghaniranga ŵanthu. Wakalongora kuti wakuŵaghanaghanira apo wakachizganga ŵanthu mwamunthondwe na nkhongono za Chiuta. (Mateyu 14:14) Mwachiyelezgero, mwanalume uyo wakaŵa na vyoni wakiza kwa Yesu na kumuphalira kuti: “Usange mukukhumba, munganitozga.” Yesu wakati wamuwona munthu uyu wakaŵa nga wakusuzgika ndiyo. Yesu chitima chikamukora, ndipo wakanyoloska  woko lake na kumukhwaska, wakati kwa iyo: “Nkhukhumba! Tozgeka.” Mwanalume mulwari uyu wakachira. (Mariko 1:40-42) Kasi mukughanaghana kuti mwanalume uyu wakajipulika wuli?

20, 21. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Chiuta?

²⁰ Yesu wakagomezgeka kwa Chiuta, ndipo nase tingasambirako kwa iyo. Wakagomezgeka kwa Adada ŵake nangauli wakasuskikanga na kusuzgika munthowa zinandi. Yesu wakatonda viyezgo vya Satana mwachikanga. (Mateyu 4:1-11) Pa nyengo yinyake, ŵabali ŵake ŵanyake ŵakaleka kumugomezga, ndipo ŵakafika pakuyowoya kuti “wafuntha.” (Mariko 3:21) Kweni Yesu wakaŵikako mahara yayi ku ivyo ŵakayowoyanga, iyo wakalutilira waka kuchita ntchito ya Chiuta. Nangauli ŵalwani ŵake ŵakamunyozanga na kumutuka, Yesu wakalutilira kujikora ndipo wakawezgera yayi.—1 Petrosi 2:21-23.

 ²¹ Yesu wakagomezgeka m’paka nyifwa, wakafwa nyifwa yakuŵinya, wakachita kukomeka na ŵalwani ŵake. (Ŵerengani Ŵafilipi 2:8; Milimo 5:30) Ghanaghanirani masuzgo agho wakazizipizga pa zuŵa laumaliro la umoyo wake pa charu chapasi. Ŵakamukaka, ŵakamupusikizgira, wakeruzgika na ŵeruzgi ŵapusikizgi, ŵanthu ŵakamuhoya, ndipo ŵasilikari ŵakamutimba. Ŵakamukhoma pa khuni, ndipo wakati wakhala pachoko waka kufwa, wakachemerezga kuti: “Chafiskika!” (Yohane 19:30) Kweni pa zuŵa lachitatu kufuma apo Yesu wakafwira, Adada ŵake ŵakuchanya ŵakamuwuska ku ŵakufwa ndipo wakaŵa na umoyo wauzimu. (1 Petrosi 3:18) Masabata ghachoko waka ghati ghajumphapo, wakawelera kuchanya. Wati wafika kuchanya, “wakakhala ku woko lamalyero la Chiuta,” kulindilira kuti wapike Ufumu.—Ŵahebere 10:12, 13.

22. Kasi Yesu wakafiska vichi apo wakagomezgeka m’paka nyifwa?

²² Kasi Yesu wakafiska vichi apo wakagomezgeka m’paka nyifwa? Nyifwa ya Yesu yikutipa mwaŵi wakuti tizakaŵe na umoyo wamuyirayira pa charu chapasi mu paradiso. Nakuti ivi ndivyo Yehova wakakhumbanga pakwamba. Mu mutu 5 tisambirenge umo nyifwa ya Yesu yatovwilira kuti tizakaŵe na umoyo wamuyirayira.