1, 2. (a) Momo lie oku kũlĩha onduko ya umue wa kemãla ka ci lombolokela okuti ove wo kũlĩha ciwa? (b) Atatahãi api omanu va kuete atiamẽla ku Yesu?

 VOLUALI mueyuka omanu valua va kemãla. Vamue va kũlĩhĩwa calua posongo yavo, vimbo liavo, ale vofeka yavo. Vakuavo va kũlĩhĩwa voluali luosi. Pole, oku kũlĩha onduko ya umue wa kemãla calua, ka ci lomboloka okuti ove wo kũlĩha ciwa. Momo kua kũlĩhĩle cosi catiamẽla kokuaye, oku a citiwila kuenda ovituwa viaye.

² Tunde eci Yesu Kristu a kala palo posi, pa pita ale 2.000 kanyamo. Pole, omanu voluali luosi va siata oku yeva eci catiamẽla kokuaye. Puãi, valua va kuete atatahãi atiamẽla ku Yesu. Vamue va siata oku popia okuti eye wa kala ño ulume umue uwa. Vakuavo va popia hati eye wa kala uprofeto. Vamue va sima hati Yesu Suku, okuti o sesamẽla oku fendeliwa. Pole, eci haciliko.

3. Momo lie ci kuetele esilivilo kokuove oku kũlĩha ocili catiamẽla ku Yesu?

³ Ci kuete esilivilo kokuove oku kũlĩha ocili catiamẽla ku Yesu. Momo lie? Momo Embimbiliya li popia hati: “Omuenyo ko pui wowu, oku ku kũlĩha, ove lika vu Suku yocili, loku kũlĩhavo Yesu Kristu, u wa tuma.” (Yoano 17:3) Oku kũlĩha ocili catiamẽla ku Yehova Suku kuenda ku Yesu Kristu ci tuala komuenyo ko pui vofeka yelau palo  posi. (Yoano 14:6) Yesu wa tu sila ongangu yiwa tu sesamẽla oku kuama, yi lekisa ndomo tu ambata omuenyo wetu kuenda ndomo tu tata vakuetu. (Yoano 13:34, 35) Vocipama catete celivulu lilo, tua mola eci Embimbiliya li longisa catiamẽla ku Suku. Cilo tuka kũlĩhĩsa eci Embimbiliya li longisa catiamẽla ku Yesu Kristu.

4. Onduko “Mesiya” kuenda “Kristu” vi lomboloka nye?

⁴ Eci Yesu ka citiwile handi, Embimbiliya lia popele ale okuti ku keya umue oka tumiwa la Suku okuti Mesiya, ale Kristu. Onduko “Mesiya” (yopiwa kelimi lio Heveru). Onduko “Kristu” (yopiwa kelimi  lio Helasi). Olonduko viaco vi lomboloka okuti “Ombuavekua.” Omunu waco wa likuminyiwile, weya oku wavekiwa. Eci ci lomboloka okuti weya oku nõliwa la Suku oco a tambule ocikele cimue cinene. Vovipama vikuãimo tuka lilongisa vali catiamẽla kocikele ca Mesiya voku tẽlisiwa kuocipango ca Suku. Tuka lilongisavo eci catiamẽla kasumũlũho Yesu a pondola oku tu ĩha cilo muẽle. Eci Yesu ka citiwile handi, omanu va enda oku lipula okuti, ‘Helie oka kala Mesiya?’

5. Olondonge via kolelele okuti Yesu eye elie?

⁵ Kocita catete, olondonge via limbukile okuti Yesu u Nasara, eye muẽle Mesiya una wa likuminyiwile. (Yoano 1:41) Umue pokati kolondonge wa tukuiwa hati, Simono Petulu, wa tambululuile Yesu hati: “Ove vu Kristu.” (Mateo 16:16) Oco hẽ, olondonge via limbukile ndati okuti Yesu eye muẽle Mesiya? Kuenda etu tu ci limbukavo ndati?

6. Lombolola ndomo Yehova a kuatisa vakuekolelo oku limbuka Mesiya.

⁶ Eci handi Yesu ka citiwile, ovaprofeto va Suku va sapuile ovina vimue via tiamẽla ku Mesiya. Ovina viaco ovio via kuatisa omanu oku u limbuka. Oco ci ku lomboloke ciwa, sokolola okuti wa tumiwa oku kopilila omunu umue kua kũlĩhile pocitesãu comboyo, pocitumãlo akãlu va siata oku lowila omanu, ale kocila colombalãu. Oco o limbuke omunu waco, cika leluka vali kokuove nda u wa ku tuma wa ku sapuila ovina vimue viatiamẽla kokuaye. Cimuamue haico, Yehova wa tuma ovaprofeto vaye oku sapula ovina vimue vieci Mesiya nda eya oku linga kuenda ovina nda vieya oku pita laye. Oku tẽlisiwa kuovitumasuku viaco, kua kuatisa omanu vakuekolelo oku limbuka Mesiya.

7. Ovitumasuku vipi vivali via tẽlisiwa vu Yesu?

⁷ Kũlĩhĩsako ño ovitumasuku vivali. Catete, eci kua  kambele 700 kanyamo oco Yesu a citiwe, uprofeto Mika wa popele hati, U wa likuminyiwa oka citiwila vimbo lio Beteleme, ko Yudea. (Mika 5:2) Oco hẽ pi Yesu eya oku citiwila? Weya oku citiwila muẽle vimbo liaco! (Mateo 2:1, 3-9) Cavali, eci handi kua kambele anyamo alua, ocitumasuku ca sonehiwa kelivulu lia Daniele 9:25, ca tukuile ale unyamo Mesiya nda eya oku mõleha, okuti kunyamo 29. a Oku tẽlisiwa kuovitumasuku evi kuenda vikuavo, kua lekisa okuti Yesu eye muẽle Mesiya una wa likuminyiwile.

8, 9. Uvangi upi wa muiwa kepuluvi lioku papatisiwa kua Yesu wa lekisa okuti eye muẽle Mesiya?

⁸ Kesulilo liunyamo 29, kua muiwa uvangi ukuavo wa lekisa okuti Yesu eye muẽle Mesiya. Vunyamo waco, Yesu wa enda ku Yoano Upapatisi oco o papatise Volui Yordão. Yehova wa ecele ku Yoano ondimbukiso yeya oku u kuatisa oku limbuka Mesiya. Yoano wa mola ondimbukiso yaco poku papatisa Yesu. Embimbiliya li tu sapuila hati: “Tuli Yesu a papatisiwa haico a tunda vovava kuenje ilu lio situlukila, yu wa mola espiritu lia Suku li loka ndopomba kuenje lio vata. Kuenje ondaka ya tunda vilu, ya linga yiti, u, eye Omõlange wa soliwa, ndo sanjukila.” (Mateo 3:16, 17) Eci Yoano a mola leci a yeva, co kuatisa oku limbuka okuti Yesu eye muẽle una wa tumiwa la Suku. (Yoano 1:32-34) Eci espiritu lia Suku, lia vata Yesu, veteke liaco eye wa linga Mesiya, ale Kristu. Okuti umue wa nõliwa la Suku oco a linge Osoma.​—Isaya 55:4.

⁹ Oku tẽlisiwa kuovitumasuku via sonehiwa Vembimbiliya kuenda uvangi wa Yehova Suku, cosi ci lekisa okuti Yesu eye muẽle Mesiya wa likuminyiwile. Pole, Embimbiliya li tambulula apulilo akuavo avali atiamẽla ku Yesu Kristu. Liatete lieli: Pi eye a tundile? Kuenda eye wa tuwile ndati?

10. Nye Embimbiliya li longisa catiamẽla kekalo lia Yesu eci handi keyile palo posi?

¹⁰ Embimbiliya li longisa okuti eci Yesu keyile handi palo posi, wa kala kilu. Uprofeto Mika wa popele okuti Mesiya oka citiwila vo Beteleme. Pole wa popelevo okuti “ocikoti caye ca tunda kosiãhũlu, koloneke viale.” (Mika 5:2) Yesu olonjanja vialua wa popaile okuti, eci handi keyile palo posi wa kala kilu. (Tanga Yoano 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Eci Yesu a kala letimba liespiritu kilu, wa kuata ukamba uwa la Yehova.

11. Embimbiliya li lekisa ndati okuti Yesu eye Omõla o soliwe calua la Yehova?

¹¹ Yesu eye omõla o soliwe calua la Yehova. Pole ci kuete esunga. Momo eye o tukuiwa hati “uveli pokati koviluvo viosi.” Eci ci lomboloka okuti eye wa lulikiwa tete la Suku. b (Va Kolosai 1:15) Cikuavo ca lingisa okuti omõlaco o soliwa calua, ceci okuti, eye ‘omõla wongunga’ wa Suku. (Yoano 3:16) Eci ci lomboloka okuti Yesu eye lika wa lulikiwa muẽle la Suku. Eye wa kuatisa Suku oku lulika ovina vikuavo. (Va Kolosai 1:16) Yesu o tukuiwavo hati, “Ndaka.” (Yoano 1:14) Eci ci lomboloka okuti Yesu wa kala omunga ya Suku yoku sapula olonumbi via Suku kovangelo kuenda komanu.

12. Tua kũlĩha ndati okuti Yesu ka lisokele la Suku?

¹² Anga hẽ Yesu wa lisoka la Suku ndeci vamue va siata oku popia? Sio, eci hacoko Embimbiliya li longisa. Ndomo tua lilongisa ale konano, Yesu wa lulikiwa. Eci ci lekisa okuti eye wa kuata efetikilo. Pole Yehova Suku ka kuatele efetikilo kuenda kaka kuata esulilo. (Osamo 90:2)  Yesu lalimue eteke a li sokisile la Isiaye. Embimbiliya li longisa okuti Isia wa velapo, Omõla o sule. (Tanga Yoano 14:28; 1 Va  Korindo 11:3) Yehova eye lika “Suku Ukuonenewosi.” (Efetikilo 17:1) Omo liaco, lomue wa lisoka laye. c

13. Embimbiliya eci li tukula Yesu hati, “esetahãlo lia Suku u ka muiwa lovaso,” ci lomboloka nye?

¹³ Yehova Lomõlaye uveli va kala pamosi olohuluwa lolohuluwa vianyamo. Otembo yaco ilu losi ka via lulikiwile handi. Ovo va lisolele calua! (Yoano 3:35; 14:31) Kuenje eye weya oku kala lovituwa ndevi via Isiaye. Eli olio esunga lieci Embimbiliya liutukuila hati, “esetahãlo lia Suku u ka muiwa lovaso.” (Va Kolosai 1:15) Ndaño ceci a kala palo posi, Yesu wa lekisa muẽle okuti wa li setahãla la Isiaye. Eye wa lekisa ekalo ndeli lia Isiaye.

14. Omõla wongunga wa Yehova weya oku citiwa ndati ndomunu?

¹⁴ Omõla wongunga wa Yehova, wa tava oku tunda kilu okuiya palo posi oku kala ndomunu. Ove pamue o lipula okuti, ‘Ca tava hẽ ndati ukuetimba liespiritu oku citiwa ndomunu?’ Oco ci tẽliwe, Yehova wa linga ocikomo. Eye wa sondoluila omuenyo Womõlaye vimo liufeko umue u Yudea wa tukuiwa hati Maria. Maria ka kũlĩhĩle ulume layumue okuti eye wo minisa. Omo liaco, eye wa cita oñaña yimue ya lipua, yeya oku tukuiwa hati Yesu.​—Luka 1:30-35.

15. Nye tu popela okuti Yesu eye o tu kuatisa oku kũlĩha ciwa Yehova?

¹⁵ Eci Yesu a popia leci a linga eci a kala palo posi, ci tu kuatisa oku u kũlĩha ciwa. Kuenda ci tu kuatisavo oku kũlĩha ciwa Yehova. Nye tu popela ndoco? Ivaluka okuti  Yesu eye esetahãlo liasuapo lia Isiaye. Eli olio esunga lieci Yesu a sapuilila umue pokati kolondonge viaye hati: “U wa mola ame haye wa mola Isia.” (Yoano 14:9) Alivulu Embimbiliya ana a tukuiwa hati Avanjeliu ndeci Mateo, Marko, Luka kuenda Yoano, a tu sapuila calua catiamẽla komuenyo wa Yesu Kristu, kupange waye kuenda kovituwa viaye.

16. Ondaka yipi Yesu a kunda? Kuenda helie wo tumile oku vangula ovina eye a longisa?

¹⁶ Yesu wa kũlĩhĩwile okuti ‘Ulongisi.’ (Yoano 1:38; 13:13) Oco hẽ, nye eye a longaisa? Eci a pitisile vali enene kovaso oku kunda “ondaka yiwa yusoma.” Usoma waco, wa Suku, una uka viala oluali luosi. Kuenda uka nena asumũlũho ka a pui komanu vakuepokolo. (Mateo 4:23) Oco hẽ ondaka a kunda yelie? Yesu wa popia hati: “okulonga kuange hakuangeko te ku wa numa.” U wo tumile Yehova. (Yoano 7:16) Yesu wa kũlĩhile okuti Isiaye o yongola okuti omanu va yeva olondaka viwa Viusoma. Ocipama 8, cika lombolola vali eci catiamẽla Kusoma wa Suku kuenda eci Usoma waco uka linga.

17. Pi Yesu a longasaila? Kuenda nye co vetiya oku likolisilako oku longisa omanu?

¹⁷ Pi Yesu a longasaila? Eye wa longasaila kolonepa viosi a sangaile omanu. Vovaimbo, valupale, vovikanjo, povitanda, kuenda kolonjo viavo. Yesu ka endaile oku kevelela omanu oco veye kokuaye. Eye wa endaenda kokuavo. (Marko 6:56; Luka 19:5, 6) Yesu wa likolisilako oku kunda loku longisa omanu. Nye hẽ a ci lingila? Momo eci oco ca kala ocipango ca Suku kokuaye. Yesu otembo yosi wa linga ocipango ca Isiaye. (Yoano 8:28, 29) Pole kua kala esunga likuavo lieci a ci lingila. Eye wa kala lohenda lowiñi womanu weyaiya kokuaye. (Tanga Mateo 9:35, 36.) Ovo va enda loku sepuiwa lasongui vetavo, vana va kala locikele coku va longisa ocili catiamẽla ku Suku kuenda  kocipango caye. Yesu wa kũlĩhile okuti omanu va sukilile calua oku yeva ondaka Yusoma.

18. Ocituwa cipi ca Yesu ove o sole vali?

¹⁸ Yesu wa kala ukuacisola kuenda wa kalavo ukuacikembe. Kuenje omanu va solaile calua oku kala laye. Ndaño muẽle omãla vatito ka va kuataile usumba laye. (Marko 10:13-16) Yesu ka kaile ukualonepele. Eye ka solaile evĩho ndaño ombambe. (Mateo 21:12, 13) Kosimbu, eci okuti akãi ka va sumbiwile kuenda ka va kuatele omoko yoku linga cimue, Yesu wa va tata lesumbilo. (Yoano 4:9, 27) Yesu wa liketisile cocili. Onjanja yimue, eye wa sukuile olomãhi violondonge viaye, okuti upange umue wa lingawaile lapika.

19. Nye ci lekisa okuti Yesu utima waye wo vetaiya oku kuatisa omanu?

¹⁹ Yesu utima waye wo vetaiya oku kuatisa omanu. Lunene wespiritu lia Suku, eye wa linga ovikomo vioku sakula omanu. (Mateo 14:14) Eteke limue, ulume umue  ukuavilundu weya ku Yesu kuenje wo livondela hati: “Nda o ci panga o tẽla oku ñayisa.” Yesu wo kuatela ohenda, kuenje wolõla eka liaye, wo lamba. Noke wa popia hati: “Nda ci panga, kaya.” Ulume ovilundu vio tunda kuenje wa kaya. (Marko 1:40-42) O tẽla oku sokolola ndomo ulume waco a liyeva?

20, 21. Ongangu yipi Yesu a tu sila yoku pokola ku Suku?

²⁰ Yesu wa tu sila ongangu yeci ci lomboloka oku pokola ku Suku. Eye wa pokola ku Isiaye ndaño lakangiso lohali kuenda lovina vikuavo a pita lavio. Yesu lutõi wocili wa tamãlala kayonjo a Satana. (Mateo 4:1-11) Vamue vakuepata liaye ka va lekisile ekolelo kokuaye. Eteke limue vo popele hati, “wa linga eyui.” (Marko 3:21) Pole, Yesu ka ecelelele okuti ovo vo tateka. Eye wamamako oku linga upange wa Suku. Ndaño loku sepuiwa, Yesu wa likandangiya. Lalimue eteke a setekele oku fetuluinya ovanyali vaye.​—1 Petulu 2:21-23.

 ²¹ Yesu wa pandikisa toke kolofa. Olofa viaco, vimue vĩvi povaka ovanyali vaye. (Tanga Va Filipoi 2:8.) Kũlĩhĩsa ño handi ohali votalisa veteke lia sulako liomuenyo waye palo posi. Vo kuata, vo sandela olombangi viesanda oco viulundile eci ka lingile. Wa pisiwa lolonganji vakuambambe, wa yoliwa epembe, kuenda wa tipuiwa lasuãlali. Noke wa valeliwa kuti. Wa kalako otembo yimue, noke wa kaluka hati: “Ca maliwa,” kuenje wa fa. (Yoano 19:30) Pole, veteke liatatu, Yesu wa pinduka. Isiaye wo pindula. (1 Petulu 3:18) Eci pa pita olosemana vimue, wa tiukila kilu. Kuenje wa “tumala . . . kondio ya Suku” oku talamẽla oku vialekiwa kusoma.​—Va Heveru 10:12, 13.

22. Oku pandikisa kua Yesu toke kolofa kua tu yuluila epuluvi lipi?

²² Oku pandikisa kua Yesu toke kolofa kua tu yuluila epuluvi lipi? Olofa via Yesu, via tu yuluila epuluvi lioku kuata omuenyo ko pui vofeka yelau palo posi. Eci oco ca kala ocipango ca Yehova eci a lulika omanu. Oco o kũlĩhe ndomo olofa via Yesu via tẽlisa ocipango caco, konomuisa ocipama cikuãimo.