1, 2. (a) Ndi ngani u ḓivha muthu a re na bvumo zwi sa ambi uri ni a mu ḓivha ngangoho? (b) Ndi u ḓaḓa hufhio hu re hone nga ha Yesu?

HUNA vhathu vhanzhi vha re na bvumo shangoni. Vhaṅwe vha na bvumo vhuponi vhune vha dzula khaho, ḓoroboni ya havho, kana shangoni ḽa havho. Vhaṅwe vha na bvumo shangoni ḽoṱhe. Naho zwo ralo, u sokou ḓivha dzina ḽa muthu a re na bvumo a zwi ambi uri ni a mu ḓivha ngangoho. A zwi ambi uri ni ḓivha zwidodombedzwa nga ha vhubvo hawe na zwine a vha zwone zwa vhukuma.

² Vhathu shangoni ḽoṱhe vho no pfa tshiṅwe tshithu nga ha Yesu Kristo, naho o tshila kha ḽifhasi miṅwaha i ṱoḓaho u vha 2 000 yo fhiraho. Fhedzi vhanzhi a vha ḓivhi uri Yesu o vha e nnyi zwa vhukuma. Vhaṅwe vha amba uri o vha e muthu zwawe wavhuḓi. Vhaṅwe vha amba uri o vha a tshi sokou vha muporofita. Ngeno vhaṅwe vha tshi amba uri Yesu ndi Mudzimu nahone u fanela u gwadamelwa. Naa u fanela u gwadamelwa?

3. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri ni ḓivhe ngoho nga ha Yesu?

³ Ndi zwa ndeme uri ni ḓivhe ngoho nga ha Yesu. Ndi ngani? Nga ṅwambo wa uri Bivhili i ri: “Vhutshilo vhu sá fheli ndi uri vha ḓivhe iwe, U re Mudzimu nga ngoho Ú woṱhe; vha ḓivhe na Yesu Kristo, we wa mu ruma.” (Yohane 17:3, maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Ee, u ḓivha ngoho nga ha Yehova Mudzimu na nga Yesu Kristo zwi nga livhisa vhutshiloni vhu sa fheli paradisoni kha ḽifhasi. (Yohane 14:6) Zwiṅwe hafhu,  Yesu o vhea tsumbo yavhuḓi vhukuma ya nḓila ine muthu a nga tshila ngayo na nḓila ine a fanela u fara ngayo vhaṅwe. (Yohane 13:34, 35) Kha ndima ya u thoma ya yeneyi bugu, ro haseledza ngoho nga Mudzimu. Zwino kha ri haseledze zwine vhukuma Bivhili ya zwi funza nga ha Yesu Kristo.

4. Madzina zwao “Messia” na “Kristo” a amba mini?

⁴ Kale Yesu a sa athu bebwa kha ḽifhasi, Bivhili yo amba hu tshee nga phanḓa nga ha u ḓa ha we Mudzimu a mu rumela sa Messia, kana Kristo. Madzina zwao “Messia” (ḽine ḽa bva kha ipfi ḽa Luheberu) na “Kristo” (ḽine ḽa bva kha ipfi ḽa Lugerika) vhuvhili hao a amba “Muḓodzwa.” Onoyu  Muthu o fulufhedziswaho o vha a tshi ḓo ḓodzwa, zwine zwa amba uri Mudzimu o vha a tshi ḓo mu khetha a mu vhea vhuimoni ho khetheaho. Kha ndima dzine dza ḓo tevhela dza yeneyi bugu, ri ḓo guda zwo engedzeaho nga ha mushumo wa ndeme wa Messia kha u ḓadzea ha mafulufhedziso a Mudzimu. Ri ḓo dovha ra guda nga ha phaṱutshedzo dzine Yesu a nga ri ḓisela dzone naho hu zwino. Naho zwo ralo, a zwi timatimisi uri musi Yesu a sa athu bebwa vhanzhi vho ḓivhudzisa uri, ‘Ndi nnyi ane a ḓo vha Messia?’

5. Ndi mini tshee vhafunziwa vha Yesu vha vha vha tshi tshi tenda tshoṱhe nga hae?

⁵ Kha ḓana ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E., vhafunziwa vha Yesu wa Nazareta vho vha vha tshi tenda tshoṱhe uri o vha e Messia we a bulwa hu tshee nga phanḓa. (Yohane 1:41) Muṅwe wa vhafunziwa, munna ane a pfi Simoni Petro, o vhudza Yesu khagala a ri: “U Kristo.” (Mateo 16:16) Vhenevho vhafunziwa kathihi na riṋe, ri nga vha hani na vhungoho ha uri vhukuma Yesu ndi Messia o fulufhedziswaho?

6. Fanyisani nḓila ye Yehova a thusa ngayo vha fulufhedzeaho uri vha ḓivhe Messia.

⁶ Vhaporofita vha Mudzimu vhe vha tshila Yesu a sa athu ḓa kha ḽifhasi vho bula zwidodombedzwa zwinzhi nga ha Messia hu tshee nga phanḓa. Zwenezwi zwidodombedzwa zwo vha zwi tshi ḓo thusa vhaṅwe uri vha mu ḓivhe. Ri nga zwi fanyisa nga heyi nḓila: Kha ri ri no humbelwa uri ni ye vhuimabisi kana tshiṱitshini tsha tshidimela kana vhukavhamabufho, u ṱanganedza muthu ni sa athu vhuya na mu vhona. Naa zwo vha zwi sa ḓo thusa arali na vhudzwa zwidodombedzwa zwi si gathi nga hae? Nga hu fanaho, Yehova o shumisa vhaporofita vha Bivhilini u itela u ri ṱalutshedza nga vhuḓalo zwe Messia a vha a tshi ḓo zwi ita na u zwi tshenzhela. U ḓadzea ha honoho vhuporofita vhunzhi zwo vha zwi tshi ḓo thusa vha fulufhedzeaho uri vha mu ḓivhe zwavhuḓi.

7. Ndi vhufhio vhuporofita vhuvhili he ha ḓadzea malugana Yesu?

⁷ Ṱhogomelani tsumbo mbili fhedzi. Ya u thoma, miṅwahani i fhiraho 700 hu tshee nga phanḓa, muporofita Mixa o  dzula o amba uri We a Fulufhedziswa o vha a tshi ḓo bebwa ngei Betlehema, une wa vha muḓi muṱuku shangoni ḽa Yuda. (Mixa 5:1) Yesu o bebelwa ngafhi zwa vhukuma? Vhukuma, o bebelwa muḓini wonoyo! (Mateo 2:1, 3-9) Ya vhuvhili, maḓanani manzhi a miṅwaha hu tshee nga phanḓa, honoho vhuporofita ho ṅwalwaho kha Daniele 9:25 ho bula ṅwaha we Messia a vha a tshi ḓo bvelela ngawo—29 C.E. * U ḓadzea ha honovhu vhuporofita na vhuṅwe zwi sumbedza uri Yesu o vha e Messia o fulufhedziswaho.

8, 9. Ndi vhuṱanzi vhufhio ha uri Yesu ndi Messia he ha vhonala zwavhuḓi musi a tshi lovhedzwa?

⁸ Vhuṅwe vhuṱanzi ha uri Yesu o vha e Messia ho vhonala zwavhuḓi musi ṅwaha wa 29 C.E. u tshi vho ya u fhela. Wonoyo ndi ṅwaha we Yesu a ya ha Yohane Mulovhedzi uri a lovhedzwe Mulamboni wa Yorodane. Yehova o vha o fulufhedzisa Yohane uri u ḓo mu ṋea tshiga tshine a ḓo kona u ṱalula ngatsho Messia. Yohane o vhona tshenetsho tshiga musi Yesu a tshi lovhedzwa. Bivhili i amba uri ho itea zwi tevhelaho: “Ha ri Yesu ó lovhedzwa, á kha ḓi ri u̗ bva maḓini, ḽiṱaḓulu ḽa vulea, a vhona Muya wa Mudzimu u tshi tsa vhunga ḽiivha u tshi ḓa kha ene; Ha pfala ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽa ri: Ndi ene Murwa-mufunwa wanga uyu, ané nda mu takalela.” (Mateo 3:16, 17) Nga murahu ha u vhona na u pfa zwe zwa itea, Yohane ho ngo timatima na kathihi uri Yesu o vha o rumiwa nga Mudzimu. (Yohane 1:32-34) Musi muya wa Mudzimu, kana maanḓa a shumaho, a tshi shululelwa khae nga ḽeneḽo ḓuvha, Yesu o vha Messia, kana Kristo, we a khethiwa uri a vhe Murangaphanḓa na Khosi.—Yesaya 55:4.

⁹ U ḓadzea ha vhuporofita ha Bivhili na vhuṱanzi ha Yehova Mudzimu zwi sumbedza khagala uri Yesu o vha e Messia o fulufhedziswaho. Fhedzi Bivhili i fhindula dziṅwe mbudziso mbili dza ndeme nga ha Yesu Kristo: O vha a tshi bva ngafhi, na uri o vha e muthu-ḓe?

10. Bivhili i funza mini nga ha u vha hone ha Yesu a sa athu ḓa kha ḽifhasi?

¹⁰ Bivhili i funza uri Yesu o tshila ṱaḓulu a sa athu ḓa kha ḽifhasi. Mixa o porofita uri Messia o vha a tshi ḓo bebwa Betlehema a dovha a amba uri U bva ‘zwifhingani zwa kale.’ (Mixa 5:1) Yesu nga dzawe o amba lunzhi-lunzhi uri o tshila ṱaḓulu a sa athu bebiwa a vha muthu wa ṋama. (Yohane 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Musi e tshivhumbiwa tsha muya ngei ṱaḓulu, Yesu o vha e na vhushaka ho khetheaho na Yehova.

11. Bivhili i zwi sumbedza hani uri Yesu ndi Murwa wa Yehova wa ndeme vhukuma?

¹¹ Yesu ndi Murwa o khetheaho vhukuma wa Yehova—nahone hu na tshiitisi tshi pfalaho tsha zwenezwo. U vhidzwa “tanzhe ḽa zwivhumbwa zwoṱhe.” * (Vha-Kolosa 1:15) Huna tshiṅwe tshithu tshe tsha ita uri onoyu Murwa a vhe o khetheaho. Ndi ene “Murwa wawe mu-bebwa-eṱhe.” (Yohane 3:16) Hezwi zwi amba uri ndi ene fhedzi we Mudzimu a mu sika nga ho livhaho. Nahone Yesu ndi ene e eṱhe we Mudzimu a mu shumisa musi A tshi sika zwiṅwe zwithu zwoṱhe. (Vha-Kolosa 1:16) Zwiṅwe hafhu, Yesu u vhidzwa “Ipfi.” (Yohane 1:14) Hezwi zwi ri vhudza uri o vha e muambeli wa Mudzimu, a zwi timatimisi uri o fhirisa milaedza na ndaela kha vhaṅwe vhana vha Khotsi awe, vha muya na vha ṋama.

12. Ri zwi ḓivha hani uri Murwa wa tanzhe ha eḓani na Mudzimu?

¹² Naa Murwa wa tanzhe u lingana na Mudzimu, samusi vhaṅwe vha tshi ralo? Bivhili a i zwi funzi zwenezwo. Samusi ro zwi vhona kha phara yo fhiraho, Murwa o sikiwa. Nga zwenezwo, zwi khagala uri u na mathomo, ngeno Yehova Mudzimu a si na mathomo kana magumo. (Psalme ya 90:2) Murwa mubebwa-eṱhe ho ngo vhuya a humbula nga ha u lingedza u ḓieḓanya na Khotsi awe. Bivhili i funza khagala uri Khotsi ndi muhulwane  kha Murwa. (Yohane 14:28; 1 Vha-Korinta 11:3) Ndi Yehova fhedzi ane a vha “Ramaanḓa-oṱhe.” (Genesi 17:1) Nga zwenezwo, a huna ane a eḓana nae. *

13. Bivhili i amba mini musi i tshi ri Murwa ndi “tshifanyiso tsha Mudzimu a sa vhoniwi”?

¹³ Yehova na Murwa wawe mubebwa-eṱhe vho ḓiphina nga vhushaka vhuhulwane miṅwaha ya dzibilioni—hu sa athu vhuya ha sikwa maṱaḓulu o ḓalaho dziṋaledzi na ḽifhasi. Vha fanela u vha vho vha vha tshi funana vhukuma! (Yohane 3:35; 14:31) Onoyo Murwa a funwaho o vha a tshi nga Khotsi awe. Ndi ngazwo Bivhili i tshi vhidza Murwa “tshifanyiso tsha Mudzimu a sa vhoniwi.” (Vha-Kolosa 1:15) Ee, samusi na murwa a tshi nga edzisa khotsi awe nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho, onoyu Murwa wa ṱaḓulu o sumbedza pfaneleo na vhumuthu zwa Khotsi awe.

14. Murwa mubebwa e eṱhe wa Yehova o bebwa hani a vha muthu wa ṋama?

¹⁴ Murwa mubebwa-eṱhe wa Yehova o bva ṱaḓulu nga u tou ḓifunela nahone a ḓa a tshila kha ḽifhasi a vha muthu wa ṋama. Fhedzi ni nga kha ḓi ḓivhudzisa uri, ‘Zwo konadzea hani uri tshivhumbiwa tsha muya tshi bebiwe tshi vhe muthu wa ṋama?’ Yehova o ita vhuṱolo u itela u khunyeledza zwenezwi. O fhirisela vhutshilo ha Murwa wawe mubebwa-eṱhe vhu tshi bva ṱaḓulu a vhu dzhenisa mbumbeloni ya musidzana wa Muyuda ane a pfi Maria. Khotsi wa ṋama ho ngo vha na mukovhe kha zwenezwo. Nga zwenezwo Maria a beba murwa o fhelelaho nahone a mu ira dzina ḽa Yesu.—Luka 1:30-35.

15. Ndi ngani ri tshi nga amba uri ri ḓivha Yehova khwine nga Yesu?

¹⁵ Zwe Yesu a zwi amba na u zwi ita musi e kha ḽifhasi zwi ri thusa uri ri mu ḓivhe zwavhuḓi. Zwi fhiraho zwenezwo, ri ḓivha Yehova khwine nga Yesu. Ndi ngani zwo ralo? Ni songo hangwa uri onoyu Murwa ndi tshifanyiso tsho fhelelaho tsha  Khotsi awe. Ndi ngazwo Yesu o vhudza muṅwe wa vhafunziwa vhawe a ri: “A vhonaho nṋe, u vhona Khotsi.” (Yohane 14:9) Bugu nṋa dza Bivhili dzine dza vhidzwa Dzievangeli—Mateo, Marko, Luka, na Yohane—dzi ri vhudza zwinzhi nga ha vhutshilo, mushumo, na pfaneleo dza Yesu Kristo.

16. Ndi ufhio mulaedza muhulwane wa Yesu, nahone pfunzo dzawe dzo vha dzi tshi bva kha nnyi?

¹⁶ Yesu o vha a tshi ḓivhiwa vhukuma sa “Mufunzi.” (Yohane 1:38; 13:13) O funza mini? Mulaedza wawe muhulwane wo vha u “mafhungo maḓifha a muvhuso”—ndi uri Muvhuso wa Mudzimu, hulumeni wa ṱaḓulu une wa ḓo vhusa ḽifhasi ḽoṱhe nahone wa ḓisela vhathu vha thetshelesaho phaṱutshedzo dzi sa fheli. (Mateo 4:23) Wonoyu mulaedza wo vha u wa nnyi? Yesu nga dzawe o ri: “Pfunzo yanga a si yanga, ndi ya o nthumaho,” ane a vha Yehova. (Yohane 7:16) Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri Khotsi awe vha ṱoḓa uri vhathu vha pfe mafhungo maḓifha a Muvhuso. Kha Ndima ya 8, ri ḓo guda zwo engedzeaho nga ha Muvhuso wa Mudzimu na zwine wa ḓo zwi khunyeledza.

17. Yesu o vha a tshi funza ngafhi, nahone ndi ngani o ḓidina vhukuma u itela u funza vhathu?

¹⁷ Yesu o funza ngafhi? Huṅwe na huṅwe he a vha a tshi wana vhathu—mahayani kathihi na ḓoroboni, miḓanani, mimakete, na miḓini yavho. Yesu ho ngo lavhelela vhathu uri vha ḓe khae. O ya khavho. (Marko 6:56; Luka 19:5, 6) Ndi ngani Yesu o ḓidina vhukuma nahone a fhedza tshifhinga tshinzhi nga u rali a tshi khou huwelela na u funza? Nga ṅwambo wa uri Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa uri a ite nga u ralo. Yesu o vha a tshi ita zwi funwaho nga Khotsi awe misi yoṱhe. (Yohane 8:28, 29) Fhedzi hu na tshiṅwe tshiitisi tsho itaho uri a huwelele. O khathutshela magogo a vhathu vhe vha ḓa u mu vhona. (Mateo 9:35, 36) Vho vha vha sa ṱhogomelwi nga vharangaphanḓa vhavho vha vhurereli, vhe vha vha vho fanela u vha vho vha funza mafhungo-ngoho nga ha Mudzimu na ndivho dzawe. Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri vhathu vha ṱoḓa u pfa mulaedza wa Muvhuso nga maṱo matswuku.

18. Ndi dzifhio pfaneleo dza Yesu dzine na wana dzi tshi kunga vhukuma?

 ¹⁸ Yesu o vha a tshi funa nga maanḓa vhathu. Ndi ngazwo vhaṅwe vho zwi ṱhogomela uri ndi muthu ane a ambea nae wa vhulenda. Na vhana vho ḓipfa vho vhofholowa musi vhe nae. (Marko 10:13-16) Yesu o vha e si na tshiṱalula. O vha a tshi vhenga vhutshinyi na u shayea ha khaṱulokwayo. (Mateo 21:12, 13) Yesu o fara vhafumakadzi nga tshirunzi, naho nga tshenetsho tshifhinga vhafumakadzi vho vha vha sa ṱhonifhiwi nahone vha tshi ṋewa ndugelo dzi si gathi. (Yohane 4:9, 27) Yesu o vha a tshi ḓiṱukufhadza zwi tshi bva mbiluni. Nga muṅwe musi o ṱanzwa milenzhe ya vhaapostola vhawe, we wa vha u mushumo we kanzhi wa vha u tshi itwa nga muḓinḓa wa vhuimo ha fhasi.

19. Ndi ifhio tsumbo ine ya sumbedza uri Yesu o vha a tshi ṋea vhathu zwine vha zwi shaya?

¹⁹ Yesu o vha a tshi ṋea vhathu zwine vha zwi shaya. Hezwi zwo vhonala zwihuluhulu musi a tshi ita vhuṱolo ha u fhodza, a tshi thuswa nga maanḓa a muya wa Mudzimu. (Mateo 14:14) Sa tsumbo, muṅwe munna a re na mapele o ya ha  Yesu nahone a ri: “Arali U tshi funa U nga mphodza.” Yesu nga dzawe o pfa vhuṱungu na tshengelo zwa onoyu munna. Yesu a mu pfela vhuṱungu a isa tshanḓa tshawe nahone a mu fara a ri: “Ndi a funa, fhola-ha.” Nahone onoyo munna a lwalaho a mbo ḓi fhola. (Marko 1:40-42) Edzani u humbula nḓila ye onoyo munna a vha a tshi nga vha o ḓipfa ngayo!

20, 21. Yesu o vhea hani tsumbo ya u fulufhedzea kha Mudzimu?

²⁰ Yesu o vhea tsumbo yavhuḓi vhukuma ya u fulufhedzea kha Mudzimu. O dzula a tshi fulufhedzea kha Khotsi awe wa ṱaḓulu nga fhasi ha zwiimo zwoṱhe, hu sa londwi u pikiswa na u shengedzwa nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho. Yesu o ima o khwaṱha nahone a kunda milingo ya Sathane. (Mateo 4:1-11) Ho vha na tshifhinga tshee vhaṅwe vha mashaka a Yesu vha vha vha sa tendi khae, vha ita na u amba uri “ha tsha ḓivha zwiné a ita.” (Marko 3:21) Fhedzi Yesu ho ngo tenda vha tshi mu ṱuṱuwedza; o bvela phanḓa a tshi ita mushumo wa Mudzimu. Hu sa londwi u semiwa na u farwa luvhi, Yesu  o ḓifara, ho ngo vhuya a lingedza u vhaisa vhapikisi vhawe.—1 Petro 2:21-23.

²¹ Yesu o dzula a tshi fulufhedzea u swika a tshi fa—u fa lufu lwa tshiṱuhu zwanḓani zwa maswina awe. (Vha-Filipi 2:8) Ṱhogomelani zwe a zwi konḓelela nga ḓuvha ḽa u fhedza ḽa vhutshilo hawe musi a tshee muthu wa ṋama. O farwa, a pomokwa nga ṱhanzi dza mazwifhi, a vhonwa mulandu nga vhahaṱuli vhavhi, a holedzwa nga magogo a vhathu, nahone a shengedzwa nga maswole. Musi o ombelwa kha danda ḽa tshengedzo, o fema lwa u fhedza nahone a huwelela a ri: “Zwo vulea!” (Yohane 19:30) Naho zwo ralo, nga ḓuvha ḽa vhuraru Yesu o no fa, Khotsi awe wa ṱaḓulu a mu vusela vhutshiloni ha muya. (1 Petro 3:18) Nga murahu ha vhege dzi si gathi, a vhuyelela ṱaḓulu. Henefho “a yo’ dzula thungo ya tsha u ḽa tsha Mudzimu” nahone a lindela u ṋewa maanḓa a vhuhosi.—Vha-Heberu 10:12, 13.

22. Yesu o khunyeledza mini nga u dzula a tshi fulufhedzea u swika a tshi fa?

²² Yesu o khunyeledza mini nga u dzula a tshi fulufhedzea u swika a tshi fa? Lufu lwa Yesu lwo ri vulela tshibuli tsha vhutshilo vhu sa fheli paradisoni kha ḽifhasi, u tendelana na ndivho ya Yehova ya u thoma. Ndima i tevhelaho i ḓo haseledza nḓila ine lufu lwa Yesu lwa ita ngayo uri zwenezwo zwi konadzee.