1, 2. (a) Ndi mini tshine tsha ita uri tshifhiwa tshi vhe tsha ndeme vhukuma kha inwi? (b) Ndi ngani hu tshi nga ambiwa uri tshirengululi ndi tshifhiwa tsha ndeme vhukuma u fhira zwoṱhe zwine na nga ṋewa zwone?

NDI tshifhio tshifhiwa tsha ndeme vhukuma tshe na vhuya na ṋewa tshone? A zwi vhuyi zwa ṱoḓa uri tshifhiwa tshi vhe tsha mutengo wa nṱha uri tshi vhe tsha ndeme. Zwi re zwone ndi uri ndeme ya vhukuma ya tshifhiwa a i ḓisendeki nga mutengo watsho. Nṱhani hazwo, tshifhiwa tshi vha tsha ndeme vhukuma musi tshi tshi ni takadza kana musi tshi tshithu tshe na vha ni tshi tshi shaya vhutshiloni haṋu.

² Hu na tshifhiwa tshine tsha fhira zwoṱhe zwine na nga tama u ṋewa zwone. Ndi tshifhiwa tshe Mudzimu a tshi ṋea vhathu. Yehova o ri ṋea zwithu zwinzhi, fhedzi tshifhiwa tsha ndeme vhukuma tshe a ri ṋea tshone ndi tshiṱhavhelo tsha Murwa wawe, Yesu Kristo. (Mateo 20:28) Samusi ri tshi ḓo zwi vhala kha ino ndima, tshirengululi ndi tshifhiwa tsha ndeme vhukuma u fhira zwoṱhe zwine na nga ṋewa zwone, ngauri tshi nga ni ḓisela phaṱutshedzo nnzhi nahone tsha swikelela zwishaiwa zwaṋu zwa ndeme vhukuma. Vhukuma tshirengululi ndi musumbedzo muhulwanesa wa uri Yehova u a ni funa.

3. Tshirengululi ndi mini, nahone ri fanela u pfesesa mini u itela u dzhiela nṱha tshenetshi tshifhiwa tsha ndeme?

³ Nga hu leluwaho ri nga amba uri tshirengululi ndi ndugiselelo ya Yehova ya u vhofholola, kana u tshidza vhathu kha tshivhi na lufu. (Vha-Efesa 1:7) U itela u pfesesa yeneyi pfunzo ya Bivhili, ri fanela u humbula nga zwe zwa itea tsimuni ya Edeni. Arali ra pfesesa zwe Adamu a zwi xedza musi a tshi ita tshivhi, ri ḓo pfesesa zwi itaho uri tshirengululi tshi vhe tshifhiwa tsha ndeme nga u rali kha riṋe.

4. Vhutshilo ho fhelelaho he Adamu a vha e naho ho vha vhu hani?

⁴ Musi Yehova a tshi sika Adamu, o mu ṋea tshiṅwe tshithu tsha ndeme ngangoho—vhutshilo ho fhelelaho. Elekanyani zwe zwenezwo zwa amba zwone kha Adamu. Ngauri o vha o sikwa e na muvhili na muhumbulo zwo fhelelaho, o vha a sa ḓo vhuya a lwala, a vha mulala, kana a fa. Samusi o vha o fhelela, o vha e na vhushaka ho khetheaho na Yehova. Bivhili i amba uri Adamu o vha e ‘murwa wa Mudzimu.’ (Luka 3:38) Nga zwenezwo, Adamu o vha e na vhushaka vhuhulwane na Yehova Mudzimu, vhune ha fana na ha murwa na khotsi vha re na lufuno. Yehova o vha a tshi amba na Adamu, murwa wawe wa kha ḽifhasi, a mu ṋea mishumo i fushaho nahone a mu vhudza zwe zwa vha zwo lavhelelwa khae.—Genesi 1:28-30; 2:16, 17.

5. Bivhili i amba mini musi i tshi ri Adamu o sikwa ‘nga tshifanyiso tsha Mudzimu’?

⁵ Adamu o vha o sikwa ‘nga tshifanyiso tsha Mudzimu.’ (Genesi 1:27) Zwenezwo zwo vha zwi sa ambi uri Adamu o vha e na mbonalo ine ya fana na ya Mudzimu. Samusi ro zwi guda kha Ndima ya 1 ya yeneyi bugu, Yehova ndi muya u sa vhonali. (Yohane 4:24) Nga zwenezwo, Yehova ha na muvhili wa ṋama na malofha. U sikwa ha Adamu nga tshifanyiso tsha Mudzimu zwi amba uri Adamu o sikwa e na pfaneleo dzine dza fana na dza Mudzimu, dzi katelaho lufuno, vhuṱali, khaṱulokwayo, na maanḓa. Iṅwe nḓila ya ndeme ye Adamu a vha a tshi fana na Khotsi awe ngayo ndi uri o vha e na mbofholowo  ya u ḓikhethela. Nga zwenezwo, Adamu o vha a sa fani na mutshini une wa ita zwe wa vhumbelwa zwone fhedzi. Nṱhani ha zwenezwo, o vha a tshi nga ḓiitela phetho, a khetha vhukati ha zwo lugaho na zwi songo lugaho. Arali o vha o khetha u thetshelesa Mudzimu, o vha a tshi ḓo vha o tshila tshoṱhe Paradisoni kha ḽifhasi.

6. Musi Adamu a tshi pfuka mulayo wa Mudzimu, o xelelwa nga mini, nahone vhana vhawe vho kwamea hani?

⁶ Nga zwenezwo-ha, zwi khagala uri musi Adamu a tshi pfuka mulayo wa Mudzimu nahone a haṱulelwa lufu, o xelelwa nga zwithu zwinzhi vhukuma. Tshivhi tshawe tsho ita uri a xelelwe nga vhutshilo ho fhelelaho kathihi na phaṱutshedzo dzaho dzoṱhe. (Genesi 3:17-19) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Adamu kathihi na vhana vhawe vha tshifhingani tshi ḓaho, vho xelelwa nga honovhu vhutshilo ho khetheaho. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri: “Vhunga zwivhi zwó dzhena shangoni nga muthu muthihi [Adamu] zwivhi zwa ḓisa lufu, lufu lwo vhuya lwa ṱanganya vhathu vhoṱhe nge vhoṱhe vha tshinya.” (Vha-Roma 5:12) Ee, roṱhe ro mamela tshivhi kha Adamu. Nga zwenezwo, Bivhili i amba uri o ‘ḓirengisa’ nahone a rengisa na vhana vhawe kha vhupuli ha tshivhi na lufu. (Vha-Roma 7:14) Ho vha hu si na fulufhelo nga Adamu na Eva nga ṅwambo wa uri vho khetha u pfuka mulayo wa Mudzimu nga khole. Fhedzi ho vha hu tshi ḓo itea mini nga vhana vhavho, u katela na riṋe?

7, 8. Tshirengululi tshi katela zwithu zwifhio zwivhili?

⁷ Yehova o vhofholola vhathu nga tshirengululi. Tshirengululi ndi mini? Tshirengululi tshi katela zwithu zwivhili. Tsha u thoma, tshirengululi ndi mutengo une wa lifhiwa u itela u vhofholola kana u rengulula tshiṅwe tshithu. Tshi nga kha ḓi vhambedzwa na mutengo une wa lifhiwa u itela u vhofholola tshivhotshwa tsha nndwa. Tsha vhuvhili, tshirengululi ndi mutengo une wa tiba, kana u lifha, tshinyalelo ya tshiṅwe tshithu. Tshi fana na tshelede ine ya bviswa u itela u lifha tshinyalelo dzo bveledzwaho nga khombo. Sa tsumbo, arali muthu o bveledza khombo, o vha a tshi fanela u lifha tshelede ine ya lingana kokotolo na vhuhulwane ha zwo tshinyalaho.

 ⁸ Zwo vha zwi tshi nga konadzea hani u lifha tshinyalelo khulwane ye Adamu a dzhenisa muṅwe na muṅwe washu khayo nahone ro vha ri tshi ḓo vhofhololwa hani kha vhupuli ha tshivhi na lufu? Kha ri ṱhogomele tshirengululi tshe Yehova a tshi dzudzanya na nḓila ine tsha nga ni thusa ngayo.

9. Ho vha hu tshi ṱoḓea tshirengululi tsha mufuda-ḓe?

⁹ Samusi ho xedzwa vhutshilo ha muthu o fhelelaho, a huna vhutshilo ha muthu a songo fhelelaho he ha vha vhu tshi nga vhuya ha vhu rengulula. (Psalme ya 49:7, 8) Ho vha hu tshi ṱoḓea tshirengululi tshi re na ndeme i linganaho na zwe zwa xedzwa. Hezwi zwi tendelana na maitele a khaṱulokwayo yo fhelelaho a wanalaho kha Ipfi ḽa Mudzimu, ane a ri: “Vhutshilo vhu lixwa nga vhutshilo.” (Doiteronomio 19:21) Nga zwenezwo-ha, ndi mini tshe tsha vha tshi tshi nga lifha ndeme ya vhutshilo ho fhelelaho ha muthu he ha xedzwa nga Adamu? Ho vha hu tshi ṱoḓea vhuṅwe vhutshilo ho fhelelaho ha muthu uri vhu vhe tshirengululi tshi fanaho.—1 Timotheo 2:6.

10. Yehova o dzudzanya hani tshirengululi?

¹⁰ Yehova o dzudzanya hani tshirengululi? O ruma muṅwe wa vharwa vhawe vho fhelelaho vha muya uri a ḓe kha ḽifhasi. Fhedzi Yehova ho ngo sokou rumela tshivhumbiwa naho tshi tshifhio tsha muya. O rumela tshivhumbiwa tshawe tsha ndeme vhukuma, Murwa wawe mubebwa-eṱhe. (1 Yohane 4:9, 10) Onoyu Murwa o ṱutshela haya hawe ha ṱaḓulu nga u ḓifunela. (Vha-Filipi 2:7) Samusi ro zwi guda kha ndima yo fhiraho ya yeneyi bugu, Yehova o ita vhuṱolo musi a tshi fhirisela vhutshilo ha onoyu Murwa kha mbumbelo ya Maria. Muyamukhethwa wa Mudzimu wo ita uri Yesu a bebiwe e muthu o fhelelaho nahone o vha e si na tshivhi.—Luka 1:35.

11. Muthu muthihi o vha a tshi nga vha hani tshirengululi tsha vhathu vha dzimilioni?

¹¹ Muthu muthihi o vha a tshi nga vha hani tshirengululi tsha vhathu vhanzhi, zwi re zwone ndi uri vhathu vha dzimilioni? Zwo ḓa hani u ri vhathu vha dzimilioni vha vhe  vhaitazwivhi? Humbulani uri musi Adamu a tshi ita tshivhi, o xelelwa nga tshifhiwa tsha ndeme tshine tsha vha vhutshilo ho fhelelaho. Nga zwenezwo, ho ngo kona u vhu fhirisela kha vhana vhawe. Nṱhani hazwo, o fhirisela tshivhi na lufu fhedzi. Yesu, ane Bivhili ya mu vhidza “Adamu wa u khunyeledza,” o vha e na vhutshilo ho fhelelaho ha muthu, nahone ho ngo vhuya a ita tshivhi. (1 Vha-Korinta 15:45) Ri nga amba uri Yesu o dzhia vhuimo ha Adamu u itela u ri tshidza. Nga u ṋekedza vhutshilo hawe ho fhelelaho, na u dzula a tshi thetshelesa Mudzimu, Yesu o lifha mutengo wa tshivhi tsha Adamu. Nga zwenezwo, Yesu a ita uri vhana vha Adamu vha vhe na fulufhelo.—Vha-Roma 5:19; 1 Vha-Korinta 15:21, 22.

12. U shengela ha Yesu zwo sumbedza mini?

¹² Bivhili i ṱalusa nga vhuḓalo tshengelo ye Yesu a i konḓelela a sa athu fa. O rwiwa lu vhavhaho nga tshimebi, a ombelwa nga nḓila ya tshiṱuhu, nahone a fa nga nḓila i khaulaho mbilu kha danda ḽa tshengedzo. (Yohane 19:1, 16-18, 30; Ṱhumetshedzo, masiaṱari 204-6) Ndi ngani zwo vha zwo fanela uri Yesu a shengele nga u ralo? Kha ndima dzi tevhelaho dza yeneyi bugu, ri ḓo guda uri Sathane o timatima arali Yehova e na vhashumeli vhane vha nga dzula vha tshi fulufhedzea musi vha tshi lingiwa. Nga u konḓelela hu sa londwi tshengelo khulwane, Yesu o ṋea phindulo yavhuḓi vhukuma kha khaedu ya Sathane. Yesu o sumbedza uri muthu o fhelelaho a re na mbofholowo ya u ḓikhethela a nga dzula a tshi fulufhedzea kha Mudzimu hu sa londwi milingo ine Diabolo a mu linga ngayo. Yehova u fanela u vha o takadzwa vhukuma nga u fulufhedzea ha Murwa wawe a funwaho!—Mirero 27:11.

13. Tshirengululi tsho lifhiwa hani?

¹³ Tshirengululi tsho lifhiwa hani? Nga ḓuvha ḽa vhu-14 ḽa ṅwedzi wa Tshiyuda wa Nisan nga ṅwaha wa 33 C.E., Mudzimu o tendela Murwa wawe o fhelelaho na a si na tshivhi uri a vhulahwe. Nga zwenezwo, Yesu o ṋekedza vhutshilo hawe ho fhelelaho “ka-thihi-tshoṱhe.” (Vha-Heberu 10:10) Nga ḓuvha ḽa vhuraru Yesu o no fa, Yehova o mu vusela vhutshiloni ha muya. Musi a tshi swika ṱaḓulu, Yesu o ṋekedza Mudzimu  ndeme ya vhutshilo hawe ho fhelelaho ha muthu uri vhu vhe tshirengululi kha vhana vha Adamu. (Vha-Heberu 9:24) Yehova o ṱanganedza ndeme ya tshiṱhavhelo tsha Yesu tshe tsha vha tshi tshirengululi tshi ṱoḓeaho u itela u vhofholola vhathu kha vhupuli ha tshivhi na lufu.—Vha-Roma 3:23, 24.

14, 15. Ri fanela u ita mini uri ri ‘hangwelwe zwivhi’ zwashu?

¹⁴ Hu sa londwi vhuimo hashu ha tshivhi, ri nga wana phaṱutshedzo nnzhi nga ṅwambo wa tshirengululi. Kha ri ṱhogomele dziṅwe dza mbuyelo dza zwino na dza tshifhingani tshi ḓaho dza tshenetshi tshifhiwa tsha ndeme vhukuma tshi bvaho ha Mudzimu.

¹⁵ U hangwelwa zwivhi. Ri fanela u ḓidina vhukuma uri ri ite zwo lugaho nga ṅwambo wa u sa fhelela hashu he ra hu mamela. Roṱhe ri a khakha nga zwine ra zwi amba kana u zwi ita. Nga tshiṱhavhelo tsha Yesu tshi rengululaho, ri nga “hangwelwa zwivhi.” (Vha-Kolosa 1:13, 14) Naho zwo ralo, ri fanela u rembuluwa ngangoho u itela uri ri hangwelwe. Hafhu ri fanela u amba na Yehova nga u ḓiṱukufhadza, ri humbele uri a ri hangwele nga ṅwambo wa lutendo lune ra vha nalwo kha tshiṱhavhelo tshi rengululaho tsha Murwa wawe.—1 Yohane 1:8, 9.

16. Ndi mini zwine zwa ita uri ri kone u gwadamela Mudzimu nga luvalo lwo kunaho, nahone luvalo lwo raloho ndi lwa ndeme lungafhani?

¹⁶ Luvalo lwo kunaho phanḓa ha Mudzimu. Luvalo lune lwa ḓivhona mulandu lu nga ita uri ri fulufhuwe nahone ri ḓivhone ri si vha ndeme. Naho zwo ralo, nga u hangwelwa zwivhi hune ha konadzea nga tshirengululi, Yehova u ita uri nga vhulenda ri kone u mu gwadamela nga luvalo lwo kunaho hu sa londwi u sa fhelela hashu. (Vha-Heberu 9:13, 14) Hezwi zwi ita uri ri kone u amba na Yehova ro vhofholowa. Nga zwenezwo, ri nga amba nae nga thabelo ri sa ofhi tshithu. (Vha-Heberu 4:14-16) U dzula ri na luvalo lwo kunaho zwi ita uri ri vhe na mulalo wa ngelelo, zwi ṱuṱuwedza u ḓiṱhonifha, nahone zwi ḓisa dakalo.

17. Ndi phaṱutshedzo dzifhio dzine ra ḓo dzi wana nga ṅwambo wa uri Yesu o ri fela?

 ¹⁷ Fulufhelo ḽa vhutshilo vhu sa fheli paradisoni kha ḽifhasi. Vha-Roma 6:23 i ri: “Mulifho wa zwivhi ndi lufu.” Yeneyo ndimana i dovha ya ri: “Tshifhiwa tshiné ra ṋewa nga tshilidzi tsha Mudzimu ndi u tshila-tshoṱhe kha Kristo Yesu Murena washu.” Kha Ndima ya 3 ya yeneyi bugu, ro haseledza phaṱutshedzo dzine dza ḓo vha hone Paradisoni ine ya khou ḓa kha ḽifhasi. (Ndzumbululo 21:3, 4) Ri ḓo kona u wana dzenedzo phaṱutshedzo dzoṱhe dza tshifhingani tshi ḓaho, u katela na vhutshilo vhu sa fheli ri na mutakalo wo fhelelaho, nga ṅwambo wa uri Yesu o ri fela. Ri fanela u sumbedza uri ri dzhiela nṱha tshifhiwa tsha tshirengululi arali ri tshi ṱoḓa u wana dzenedzo phaṱutshedzo.

18. Ndi ngani ri tshi fanela u livhuha Yehova nge a ri ṋea tshirengululi?

¹⁸ Ndi ngani ri tshi fanela u livhuha vhukuma Yehova nge a ri ṋea tshirengululi? Tshifhiwa tshi vha tsho khetheaho musi muthu we a tshi ṋea o shumisa tshifhinga, vhuḓidini, kana tshelede. Ri a takala vhukuma musi ri tshi ṱhogomela uri tshifhiwa tshe muthu a ri ṋea tshone tshi sumbedza uri u ri funa zwi tshi bva mbiluni. Tshirengululi ndi tshifhiwa tsho khetheaho u fhira zwoṱhe, nga uri Mudzimu o ḓidzima vhukuma  musi a tshi tshi ṋea. Yohane 3:16 i ri: “Mudzimu o funa shango zwingafha-ngafha, a vhuya a ṋekedza Murwa wawe.” Tshirengululi ndi vhuṱanzi vhu swayeaho vhukuma ha uri Yehova u a ri funa. Hafhu ndi vhuṱanzi ha uri Yesu u a ri funa, ngauri o ṋekedza vhutshilo hawe nga u ḓifunela a tshi itela riṋe. (Yohane 15:13) Nga zwenezwo tshifhiwa tsha tshirengululi tshi fanela u ri ita uri ri vhone uri Yehova na Murwa wawe vha a ri funa.—Vha-Galata 2:20.

19, 20. Ni nga sumbedza hani uri ni dzhiela nṱha tshifhiwa tsha tshirengululi tshe Mudzimu a ni ṋea tshone?

¹⁹ Nga zwenezwo-ha, ni nga sumbedza hani uri ni livhuha tshifhiwa tsha tshirengululi tshe Mudzimu a ni ṋea tshone? Tsha thoma, itani vhuḓidini ha u ḓivha zwo engedzeaho nga ha Yehova, Muṋei Muhulwane. (Yohane 17:3) Ni ḓo zwi kona nga u guda Bivhili ni tshi shumisa yeneyi bugu. Musi nḓivho yaṋu nga ha Yehova i tshi engedzea, ni ḓo bvela phanḓa ni tshi mu funa nga ho khwaṱhaho. Lwonolwo lufuno lu ḓo ita uri ni ṱoḓe u mu takadza.—1 Yohane 5:3.

²⁰ Ivhani na lutendo kha tshiṱhavhelo tsha Yesu tshi rengululaho. Yesu nga dzawe o ri: “A tendaho Murwa u na vhutshilo vhu sá fheli.” (Yohane 3:36) Ri nga tenda hani Yesu? Lutendo lwo raloho a lu sumbedzwi nga maipfi fhedzi. Yakobo 2:26 i ri: “Lutendo lu sí na mishumo lwo fa-vho.” Ee, lutendo lwa ngoho lu sumbedzwa nga “mishumo,” ndi uri nga zwiito zwashu. Iṅwe nḓila ine ra sumbedza uri ri na lutendo kha Yesu ndi nga u ita zwi re maanḓani ashu u itela u mu edzisa nga zwine ra zwi amba na u zwi ita.—Yohane 13:15.

21, 22. (a) Ndi ngani ri tshi fanela u vha hone vhuṱamboni ha ṅwaha muṅwe na muṅwe ha Tshilalelo tsha Murena? (b) Hu ḓo haseledzwa mini kha Ndima ya 6 na ya 7?

²¹ Ivhani hone kha vhuṱambo ha ṅwaha muṅwe na muṅwe ha Tshilalelo tsha Murena. Nga madekwana a ḽa 14 Nisan, 33 C.E., Yesu o thoma vhuṱambo ho khetheaho vhune Bivhili ya vhu vhidza “tshilalelo tsha Murena.” (1 Vha-Korinta 11:20; Mateo 26:26-28) Honovhu vhuṱambo vhu dovha ha vhidzwa Tshihumbudzo tsha lufu lwa Kristo. Yesu o vhu thoma u itela u  thusa vhaapostola vhawe na Vhakriste vhoṱhe vha ngoho vhane vha ḓo ḓa nga murahu havho, uri vha humbule uri nga lufu lwawe sa muthu o fhelelaho, o ṋekedza muya-tshivhili wawe, kana vhutshilo hawe uri vhu vhe tshirengululi. Malugana na honovhu vhuṱambo, Yesu o laedza a ri: “Ni ite ngauralo, uri hu vhe u ṋyelelwa.” (Luka 22:19) U pembelela Tshihumbudzo zwi ri humbudza nga ha lufuno luhulwane lwo sumbedzwaho nga Yehova na Yesu malugana na tshirengululi. Ri nga sumbedza u dzhiela hashu nṱha tshirengululi nga u vha hone vhuṱamboni ha ṅwaha muṅwe na muṅwe ha Tshihumbudzo tsha lufu lwa Yesu. *

²² Vhukuma ndugiselelo ya Yehova ya tshirengululi ndi tshifhiwa tsha ndeme vhukuma. (2 Vha-Korinta 9:14, 15) Tshenetshi tshifhiwa tsha thengokhulu tshi nga vhuyedza na vho faho. Ndima ya 6 na ya 7 dzi ḓo ṱalutshedza nḓila ine zwa konadzea ngayo.