1-3. ?Wie’n i su kosan benin mun yɛ sran’m be usa ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafawafa’m be tɛ be su ɔ?

SRAN’M be fa kosan sɔ mun usa be wun i afuɛ ko ju akpiakpi yɛ. Kosan sɔ’m be ti cinnjin. Kan kwlaa nga e tran’n, kannzɛ e ti sɛ ti sɛ’n, kosan sɔ’m be su tɛlɛ’n ti e ngba e liɛ.

² Ndɛ tre nga e wunnin i icra’n i nun’n, e kokoli wafa nga e ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi yili’n yo maan e kwla ɲan anannganman nguan’n, i su yalɛ. E wunnin i ekun kɛ Biblu’n waan blɛ wie wá jú mɔ “wie’n su tranman lɛ kun.” (Sa Nglo Yilɛ 21:4) Lele naan i sɔ’n w’a ju’n, e kwlaa e te wu. Famiɛn ngwlɛlɛfuɛ Salomɔn seli kɛ ‘be nga be ɲin o su’n, be si kɛ bé wú cɛn kun.’ (Akunndanfuɛ’n 9:4, 5) I sɔ’n jɔman e klun. Ɔ maan, e mian e ɲin naan y’a cɛ asiɛ’n su. Sanngɛ e kunndɛ kɛ é sí sa nga sɛ e wu’n ɔ́ ɲán e’n.

³ Kɛ e awlɛn su sran’m be wu’n, ɔ yo e ya, ɔ maan e sun. Kpɛkun e kwla usa kɛ: ?Ngue yɛ ɔ yo be ɔ? ?Be wun ɲrɛnnɛn? ?Be nian e su? ?E kwla uka be? ?Cɛn wie lele é kwlá wún be ekun? Wafa nga mɛn nun Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be tɛ kosan sɔ’m be su’n, ɔ ti fanunfanun. Wie’m be waan sɛ a yo sa kpa’n, á kɔ́ ɲanmiɛn su lɔ, yɛ sɛ a yo sa tɛ’n á kɔ́ ɲrɛnnɛn lika kun nun. Wie’m be kusu be waan kɛ sran wu’n, ɔ kaci wunmiɛn kpɛkun ɔ kɔ i nannan’m be sin. Wie mun ekun be se kɛ, kɛ mɔ be wu be o lɔ’n ti’n, kɛ be ko di be nga be wuli’n be jɔlɛ’n, be kaci be wun kpɛkun be sa be sin be wa wu be ekun.

4. ?Wie’n i su akunndan kunngba benin yɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa kpanngban be bu ɔ?

 ⁴ Ɲanmiɛn sulɛ wafa sɔ’m be like klelɛ’n taka like kunngba’n su. Like sɔ’n yɛle kɛ, kɛ sran wu’n, like kun o i nun m’ɔ wuman ɔn. Laa’n Ɲanmiɛn sulɛ wafa mun nin andɛ liɛ’m be pɛ lika be waan i kwlaa yoli o, e o nguan nun, naan e kwla wun ase, e kwla ti sa, kpɛkun e kwla bu akunndan ekun. ?Sanngɛ yoo, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla yo ye ɔ? E ti nun miɛn’n ti yɛ e wun ase yɛ e ti nvan ɔn, i ti yɛ e wun like kun i fɛ’n i wlɛ ɔ, i ti yɛ e bu akunndan ɔn. Kɛ e ko wu’n, e ti nun miɛn’n yaci juman dilɛ. Sɛ e ti nun miɛn’n nunman lɛ’n, e wla kwlá kpɛnman ninnge’m be su kun, e kwlá wunman like fɛ kun, e kwlá timan nvan kun yɛ e kwlá wunman ase kun.

5, 6. ?Be nga be wuli’n be su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan ɔn?

⁵ Kɛ sran’n ko wu’n, sa nga ɔ ju’n Zoova m’ɔ ti e ti nun miɛn’n i Yifuɛ’n ɔ si i weiin. Ɔ si ndɛ nanwlɛ’n. Kpɛkun, kɛ be wu’n, i sin sa nga ɔ yo’n, Ɲanmiɛn yiyili i kwlaa nun Biblu’n nun’n. Biblu’n kle weiin kɛ: Kɛ sran wu’n, ɔ nunman lika fi kun mlɔnmlɔn. Wie’n ti nguan’n i asabesin. Be nga be wuli’n, be wunman ase, be timan sa, be kwlá buman akunndan. Kɛ e ko saci’n, e nun like wie fi nunman lɛ m’ɔ ka nguan nun ɔn. *

⁶ Kɛ Salomɔn seli kɛ be nga be ɲin o su’n be si kɛ bé wú cɛn wie’n, ɔ kan guali su kɛ: ‘Be nga b’a wu’n be liɛ’n be wunman sa fi wlɛ.’ I sin’n, ɔ jrannin nanwlɛ ndɛ sɔ’n su naan w’a yiyi nun ekun kɛ be nga b’a wu’n, be kwlá kloman sran, annzɛ be kwlá kpɔman sran. Kpɛkun, ‘kɛ bé wá wú bé kɔ́ lɔ lɛ’n, i junman dilɛ o, i sa nun yiyilɛ o, i sa silɛ o, i ngwlɛlɛ o, be wie fi nunman lɔ kun.’ (Kanngan Akunndanfuɛ’n 9:5, 6, 10 nun.) I kunngba’n, Jue Mun 146:4 waan kɛ sran’m be ko wu’n, ‘like kwlaa nga be sunnzunnin  kɛ bé yó’n i kwlaa w’a ka lɛ w’a mlin.’ E ti fa. Ɔ maan kɛ e wu’n, ɔ leman e nun like kun m’ɔ ka lɛ ɔ. E nguan ɲanman’n ti kɛ sin m’ɔ jue’n sa. Kɛ sin taaman’n ko nuan’n, ɔ kɔman lika uflɛ. Nuanlɛ ngbɛn yɛ ɔ nuan ɔn.

7. ?Zezi waan wie’n ti kɛ ngue sa?

⁷ Zezi kannin be nga be wuli’n be su ndɛ. Le kun’n, ɔ tili i kɛ Lazar m’ɔ si i kpa’n w’a wu. Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “E janvuɛ Lazar a lafi.” Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be buli i kɛ Lazar su lafi kpakpa naan sɛ ɔ lo wunmiɛn’n, ɔ́ yó juejue afin be tili i kɛ ɔ tɔli tukpaciɛ. B’a wunman Zezi i ndɛ’n i wlɛ. Zezi yiyili nun kɛ “Lazar a wu.” (Kanngan Zan 11:11-14 nun.) Sie i nzɔliɛ kɛ Zezi fali wie’n sunnzunnin lafilɛ. Lazar w’a ɔman ɲanmiɛn su lɔ annzɛ sin fɛtɛ wie fi nun. W’a ɔman anzi mun annzɛ i nannan’m be sin. Lazar w’a kaciman naan b’a wu i ekun. Wulɛ yɛ ɔ wuli ɔ. Ɔ yoli kɛ lafilɛ dan kpa mɔ be cɛnman laliɛ nun’n sa. Biblu’n nun ndɛ mma uflɛ mun ekun be fa wie’n sunnzun lafilɛ. Blɛ uflɛ nun ekun’n, Zezi fali wie’n sunnzunnin lafilɛ. Kɛ Zezi cɛ́n Zairisi i wa bla’n, ɔ seli kɛ: “Nán an sun, w’a wuman, lafilɛ yɛ ɔ su lafi ɔ.”—Lik 8:52, 53.

8. ?Ngue ti yɛ e si kɛ Ɲanmiɛn w’a sunnzunman kɛ sran’m be wun ɔ?

⁸ ?Kɛ Ɲanmiɛn yí sran’n, ɔ sunnzunnin i nin wie? Ɔ si’ɛ mlɔnmlɔn! Zoova yili sran kɛ ɔ tran asiɛ’n su tititi. Kɛ nga y’a dun mmua y’a wun i fluwa nga nun’n sa’n, Ɲanmiɛn sieli sran klikli mun fie klanman kpa kun nun. Ɔ yoli maan tukpaciɛ fi a tɔman be su. Zoova sunnzunnin sran mun nin like kpa ngunmin. ?Ɔ le siɛ kpa kun annzɛ niɛn  kpa kun sa m’ɔ kunndɛ kɛ i mma’m be wun kpɛnngbɛn yolɛ’n i su afɛ’n naan be wu ɔ? Ɔ leman i sɔfuɛ mlɔnmlɔn! Zoova kloli i mma mun, kpɛkun ɔ kunndɛli kɛ be di aklunjuɛ asiɛ’n su tititi. Biblu’n kan sran’m be ndɛ se kɛ: ‘Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ maan e si like ng’ɔ leman bo bolɛ nin awieliɛ’n niɔn.’ (Akunndanfuɛ’n 3:11) Kɛ Ɲanmiɛn yí e’n, ɔ fali anannganman nguan’n i akunndan wlali e ti nun. Kpɛkun ɔ fali ajalɛ naan y’a kwla ɲɛn i sɔ like’n.

9. ?Mmla benin yɛ Zoova mannin Adam ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ mmla sɔ’n su falɛ timan kekle ɔ?

⁹ ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ sran wu ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a kwla tɛ kosan sɔ’n su’n, sa nga ɔ tɔli asiɛ’n su i nun mɔ yasua kunngba cɛ nin bla kun cɛ yɛ be o asiɛ’n su’n, ɔ fata kɛ e bu su akunndan. Biblu’n yiyi nun kɛ: ‘Ɲanmiɛn Zoova yoli maan waka nga be wun be ɔ, be ko klo be’n, mɔ kusu be mma’m be yo fɛ’n, be fifili.’ (Bo Bolɛ 2:9) Sanngɛ, ɔ le be su mmla kun. Zoova seli Adam kɛ: “Fie’n nun waka mun yɛ be o lɛ ɔ, be mma kwlaa nga ɔ waan á dí’n, di. Sanngɛ sa kpa’n nin sa tɛ’n be silɛ waka’n i mma liɛ’n, nán di i li. Sɛ a di’n, saan wulɛ cɛ yɛ á wú ɔ.” (Bo Bolɛ 2:16, 17) Mmla sɔ’n i su falɛ timan kekle. Fie’n su waka nga Adam nin Ɛvu be kwla di be mma’n, be sɔnnin. Sanngɛ, mmla sɔ’n man be atin naan Ɲanmiɛn m’ɔ mannin be nguan mɔ fɔ nunman nun’n ɔ nin ninnge kwlaa’n, b’a yi i nglo kɛ be si i ye. Asa ekun’n, mmla sɔ’n i su falɛ’n kle kɛ be ɲin yi be Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n naan be kunndɛ kɛ ɔ sie be klolɛ su.

10, 11. (a) ?Wafa sɛ yɛ yasua nin bla klikli’n be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Adam nin Ɛvu be ɲin kekle’n timan like kaan ɔn?

¹⁰ Nga m’ɔ ti tɛ’n yɛle kɛ yasua nin bla klikli’n b’a faman Zoova i mmla’n su. Satan fali wuo’n naan w’a se Ɛvu kɛ: ‘?Naan Ɲanmiɛn seli amun sakpa kɛ: “Nán amun di fie’n su waka’m be mma’n wie fi?”’ Ɛvu tɛli su kɛ: ‘E di fie’n su waka’m be mma mun o! Sanngɛ waka ng’ɔ jin fie’n i afiɛn’n, i su mma liɛ’n yɛ Ɲanmiɛn’n seli e kɛ nán e di ɔ. I kpa’n bɔ ɔ seli e kɛ nán i kɛn i. Sɛ ɔ yo sɔ ɔ, é wú.’—Bo Bolɛ 3:1-3.

¹¹ Satan seli kɛ: ‘Amun su wuman. Ɲanmiɛn bɔbɔ si kɛ cɛn nga amun di’n, amun ɲin tí. Amún yó kɛ i bɔbɔ sa, amún sí sa kpa’n nin sa tɛ’n.’ (Bo Bolɛ 3:4, 5) Satan kunndɛ kɛ Ɛvu bu i kɛ, sɛ ɔ di waka mma nga Ɲanmiɛn seli  kɛ nán be di’n, ɔ́ ɲán su mmlusuɛ. Satan su se Ɛvu kɛ Ɛvu bɔbɔ kwla jaja like nga ɔ ti kpa’n ɔ nin nga ɔ ti tɛ’n naan ɔ le atin yo i bɔbɔ i klunklo like. Sa nga ɔ́ ɲán be sɛ be di waka mma’n, Satan tɔnnin Zoova suɛn ekun kɛ ɔ buali ato i sɔ sa’n su. Ɛvu fali Satan i ndɛ’n su. Ɔ maan, ɔ tili waka mma sɔ’n wie dili. I sin’n, ɔ fa mɛnnin i wun’n, kpɛkun bian’n kusu dili waka mma’n wie. Be ɲinfu yɛ be fali ajalɛ sɔ’n niɔn. Be si weiin kɛ like nga Ɲanmiɛn seli be kɛ nán be yo’n yɛ be su yo i lɛ ɔ. Nán kɛ mmla nga Ɲanmiɛn mannin be’n ti kekle naan i su falɛ yo ya ti ɔ. Sanngɛ be ɲinfu yɛ be dili waka mma’n niɔn. B’a buman be Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n ɔ nin i kwlalɛ’n be like fi. Ɲin kekle sɔ mɔ be yoli i  be Yifuɛ m’ɔ klo be’n i su’n, be kwlá yaci cɛman be mlɔnmlɔn!

12. ?Kɛ Adam nin Ɛvu be jasoli Zoova wun’n, wafa nga Zoova i wun yoli i’n, sunnzun ase benin yɛ ɔ kwla uka e naan y’a wun i wlɛ ɔ?

¹² ?Wie nun ɔn, sɛ a ta ba yasua kun annzɛ ba bla kun naan i sin’n i ɲinfu ɔ yo ɲin kekle ɔ su, kpɛkun ɔ kle kɛ ɔ buman ɔ sran naan ɔ kloman wɔ’n, i sɔ’n yó wɔ sɛ? I sɔ’n kpɔ́tɔ ɔ awlɛn. Ɔ maan, kɛ Adam nin Ɛvu be jasoli Zoova wun’n, ɔ bɔbɔ nian wafa nga i sɔ’n kwla yoli Zoova i ya’n.

13. ?Zoova seli kɛ, kɛ Adam ko wu’n, ɔ́ káci ngue? ?Yɛ ndɛ sɔ’n i bo’n yɛle benin?

¹³ Ɔ leman like kun sa mɔ Zoova kwla jran su naan w’a yaci ɲin keklefuɛ Adam nin Ɛvu nguan nun ɔn. Kɛ nga ɔ kan kleli be’n sa’n, be wuli. B’a wunman Adam nin Ɛvu kun mlɔnmlɔn. B’a kaciman wunmiɛn. Kɛ Adam yoli ɲin kekle’n, i sin ndɛ nga Zoova kan kleli i’n ti yɛ e si sɔ ɔ. Ɲanmiɛn seli kɛ: ‘Á sá ɔ sin á káci fa ekun, afin fa yɛ n fa yili wɔ ɔ. A ti fa yɛ á wá sá ɔ sin á káci fa ekun.’ (Bo Bolɛ 3:19) Fa yɛ Ɲanmiɛn fa yili Adam ɔn. (Bo Bolɛ 2:7) Kwlaa naan b’a yi Adam’n, Adam nunman lika uflɛ wie nun. I sɔ ti’n, kɛ Zoova seli kɛ Adam sɛ́ i sin káci fa ekun’n, i bo’n yɛle kɛ be su wunman Adam i osu kun. Kɛ nga fa mɔ be fa yili Adam ɔ leman nguan’n sa’n, Adam kusu w’a ɲanman nguan kun.

14. ?Ngue ti yɛ e wu ɔ?

¹⁴ Sɛ ɔ timan Adam nin Ɛvu be bɔbɔ be ti’n, nn dɔ nga su be ɲin te o su. Sanngɛ be wuli, afin be ɲinfu be yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su, ɔ maan be yoli sa tɛ’n. Like nga ti yɛ e wu’n, yɛle kɛ fɔ m’ɔ o Adam nun’n, ɔ nin wie’n be sali Adam i osu’n nunfuɛ mun. (Kanngan Rɔmfuɛ Mun 5:12 nun.) Fɔ sɔ’n ti kɛ tukpaciɛ tɛ wie m’ɔ wlu sran kun i osu’n nunfuɛ mun mɔ be kwlá yomɛn i ayre’n be nun sa. I sin mma’n yɛle wie’n m’ɔ ti kɛ sannzan yɛ be boli sran mun sa’n. Wie’n ti e kpɔfuɛ, ɔ timan e janvuɛ. (1 Korɛntfuɛ Mun 15:25, 26) Nanwlɛ, kɛ mɔ Zoova mannin e ti kpɔlɛ like m’ɔ fa deli e e kpɔfuɛ sroesroe sɔ’n i sa nun’n ti’n, é lɛ́ i ase dan kpa!

15. ?Ngue ti yɛ wie’n i su nanwlɛ ndɛ’n i silɛ’n cici sran wla ɔ?

¹⁵ Like nga Biblu’n kle i be nga be wuli’n be su’n, ɔ cici sran wla. Kɛ nga e fa wunnin i’n sa’n, be nga be wuli’n be wunman ɲrɛnnɛn annzɛ be wla boman be wun. I sɔ ti’n, ɔ fataman kɛ e sro be. Afin be kwlá yoman e abɔlɛ. B’a mianman kɛ e uka be, kpɛkun be kwlá ukaman e kusu. E nin be kwlá ijɔman, kpɛkun be kusu be nin e kwlá ijɔman. Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn kpanngban be tɔn be wun suɛn kɛ be kwla uka be nga be wuli’n. Ɔ maan, sran’m be man be sika. Sanngɛ, wie’n i su nanwlɛ ndɛ’n i silɛ’n, ɔ sasa e be nga be kle ato like wafa sɔ’m be lika.

16. ?Wan yɛ i sa o Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be like klelɛ’n nun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ yo i sɔ’n niɔn?

¹⁶ ?Be nga be wuli’n be su like nga Biblu’n kle’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa kpanngban be fa su? Be nun sunman be diman su. ?Ngue ti ɔ? Yɛle kɛ Satan i sa o Ɲanmiɛn sulɛ wafa sɔ’m be like klelɛ’n nun. Ɔ fa Ɲanmiɛn sulɛ wafa ng’ɔ timan su’n fa laka sran mun kɛ, kɛ be wu’n, be kaci wunmiɛn naan be wuman sakpa. Satan fa ato ndɛ sɔ’n sanngan ato ndɛ wie mun ekun be nun naan sran’m be kpɔci Ɲanmiɛn Zoova. ?Wafa sɛ?

17. ?Ngue ti yɛ sin fɛtɛ’n m’ɔ nuanman’n i su like klelɛ’n ɔ saci Zoova dunman ɔn?

¹⁷ Kɛ nga e wunnin i’n sa’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa kpanngban be waan sɛ sran kun yo sa tɛ naan ɔ wu’n, ɔ́ kó wun ɲrɛnnɛn sin fɛtɛ’n nun tititi. Like klelɛ sɔ’n saci Ɲanmiɛn dunman. Zoova yɛ ɔ ti sran klofuɛ’n niɔn, ɔ maan ɔ kwlá kleman sran’m be ɲrɛnnɛn kɛ ngalɛ’n sa mlɔnmlɔn. (Kanngan 1 Zan 4:8 nun.) ?Sɛ sran kun waan ɔ́ tú ba kun fɔ’n, naan ɔ fa ba sɔ’n i sa’n wlɛ i sin nun’n, amún bú sran sɔ’n i sɛ? ?Amún bú i sɔfuɛ’n i sran? ?I li bɔɔ, amún kúnndɛ sí sran sɔ’n? Ɔ si’ɛ mlɔnmlɔn! Nanwlɛ, saan amún sé kɛ ɔ ti klunwifuɛ tɛ kpa. Sanngɛ, Satan kunndɛ kɛ e bu i kɛ Zoova kle sran’m be ɲrɛnnɛn sin nun tititi, naan i sɔ liɛ’n ɔ leman kpɛ bo!

18. ?Wunmiɛn’m be sɔlɛ’n taka ato ndɛ benin su?

¹⁸ Satan fa Ɲanmiɛn sulɛ wafa wie mun naan w’a kle ato  like uflɛ ekun. Like sɔ’n yɛle kɛ, kɛ sran wu’n ɔ kaci wunmiɛn, naan ɔ fata kɛ be nga be ɲin te o su’n be ɲin yi i, naan be bu i sran. Like klelɛ sɔ’n i kun ekun yɛle kɛ wunmiɛn’m be kwla yo e janvuɛ kpa mun annzɛ e kpɔfuɛ wlɛfuɛ mun. Sran kpanngban mɔ be fa ato ndɛ sɔ’n su’n be la bolɛ nun, yɛ be yo sɛ dandan naan sran ng’ɔ wuli’n i wla gua ase. Be sro be nga be wuli’n, kpɛkun be ɲin yi be, yɛ be sɔ be. Sanngɛ Biblu’n kle kɛ be nga be wuli’n, be su lafi, naan Ɲanmiɛn Zoova m’ɔ ti e Yifuɛ nin e Lika Nianfuɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ fata kɛ e su i ɔ.—Sa Nglo Yilɛ 4:11.

19. ?Biblu’n nun like klelɛ uflɛ benin ekun yɛ wie’n i su nanwlɛ ndɛ’n i silɛ’n yo maan e wun i wlɛ ɔ?

¹⁹ Be nga be wuli’n be su nanwlɛ ndɛ’n i silɛ’n sasa e, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be ato ndɛ’m be lika. I sɔ’n uka e naan y’a a wun Biblu’n nun like klelɛ uflɛ wie mun ekun be wlɛ. I wie yɛle kɛ, sɛ e wun i wlɛ kɛ be nga be wuli’n be kaciman wunmiɛn’n, anannganman nguan ɲanlɛ asiɛ’n m’ɔ́ káci mɛn klanman’n i su’n, ɔ́ yó e cinnjin kpa.

20. ?Kosan benin yɛ ndɛ tre nga ɔ́ bá lɛ’n ɔ́ tɛ́ su ɔ?

²⁰ Zɔbu m’ɔ ti sran kpa’n, ɔ kannin ndɛ nga, i afuɛ kpanngban yɛ. I waan: “?Sɛ sran wu ɔ, ɔ kwla sɛ i sin nguan nun ekun?” (Zɔb 14:14, NW) ?Sran kun m’ɔ wuli’n mɔ nguan fi nunmɛn i nun’n, ɔ kwla sɛ i sin asiɛ’n su wa ekun? Kɛ nga ndɛ tre nga ɔ́ bá lɛ’n ɔ́ wá yí i nglo’n sa’n, i sɔ’n su like nga Biblu’n kle’n ɔ cici sran wla dan.