1-3. Minsili mivé bôte ba sili mi lat a bewu, a biyalane bivé abui miñyebe mi a ve?

BÔT BE siliya minsili mi bôô mi den a nto betoyini mimbu. Minsili mite mi ne mfi. Adañe dañe na, nté ane bi bialé, bia bese bia tôbane mintaé ya awu a bi jañeléya môte bia nye’e.

² Kabetôlô bi ndeme mane yene le, bia te yé’é aval avé ntañ Yésus Krist a nga ve metuna’a wo yoé zene ya ényiñe ya nnôm éto. Bia te fe yene na Kalate Zambe a nga liti na éyoñ j’azu “awu de aye fe bo.” (Nlitan 21:4) Ve jame da, éyoñe ji, bia bese bia wu. Mfefe’e Njô Salomon a nga jô na: “Bevevee b’ ayeme na b’ aye wu.” (Ecclésiaste 9:5) Bia jeñe mevale mese na bi nyiñ ayap. Ve jame da, bia kômbô yeme jé j’ akui be bia éyoñe bia wu.

³ Éyoñe bôte bia nye’e ba wu, bi wô’ô yôn. Bi ne sili na: ‘Bewu ba ke ke vé? Ye ba wô’ô mintaé? Ye ba ba’ale bia? Ye bi ne be volô? Ye bi ne beta yene be?’ Miñyebe ya émo mi ave biyalane mevale meva. Mina mi aye’ele na, nge ô ne mbamba môt, wo ye ke yôp. Ve nge ô ne mbia môt, wô na wo ye ke ébé nduan. Mi mivo’ mi aye’ele na éyoñe môt a wu, a ke tabe bekôn a bevamba bé. Mife fe mia ye’ele na bewu ba ke nlam éziñ ô ne si  été, na ajô dap é tyi’i; mvuse ya valé be beta bialé a nyôle fe, nge avale bôt afe.

4. Ôsimesan ôvé abui miñyebe mi bili mfa’a ya awu?

⁴ Miñyebe mite mise mi bili ôsimesane wua​—na môt a bili jôm ja li’i é vee éyoñe nyôl é wuya. Miñyebe mise ya melu mvus a mi ya den mi bili ôsimesane wua ñwô ô ne na, to’o bi wuya, bia ke ôsu a nyiñ; a bi bili ngule ya yen, e wôk, a fas. Nne nalé a ne boban aya? Nge bi bili ngule ya yen, e wôk a fas, a ne fo’o ve amu boo wongan a saé. Awu dangan, boo a nji beta saé. Nde, asimesane dangan, nge mam bia wôk a melo, nge yen, nge wô’ôtan ékôp, nge wô’ôtan a ôyem, me nji ke ôsu a bo ésaé éyoñ boo a wuya.

5, 6. Jé Kalate Zambe a ye’ele mfa’a ya été bewu?

⁵ Jôm ja kui éyoñe bia wu é nji bo ndimba asu Yéhôva, Nkôme boo. A kôme yeme jôme ja kui éyoñe bia wu, a liti fe bia été ya bewu Mejô mé été, Kalate Zambe. Nya ñye’elan a ne ntilan été wôé a ne na: Éyoñe môt a wu, a nji beta nyiñ. Awu da selan a ényiñ. Bewu be vo’o yen, nge wôk, nge simesan. Teke jôm éziñ ja ke ôsu a nyiñ éyoñe bi wuya. Bi nji bi nsisim ô ne te wu. *

⁶ Éyoñe Salomon a yeneya na bevevee ba yeme na ba ye wu, a nga tili na: “Ve miñwuan mi ne te yeme jam.” Ane a nga beta ve ntene ñye’elan ôfe éyoñ a nga liti na bewu be nji beta bi ngule ya nye’e nge vini, a na “te ke ésaé, nge mboane jam, nge fek, nge ñyemane mam, bi ne [soñ été].” (Ecclesiaste 9:5, 6, 10) Nalé fe, Besam 146:4 a jô na éyoñe môt a wu, “minsimesane mié mi ajañ.” Bi bili biwuwua menyôl, a éyoñe bia wu, jôm éziñe  j’ali’i ki. Ényiñ jangan é ne ane nkaba’a nduane ya kôba. Éyoñe ba dime nkaba’a nduan, wo a ke ki vôm éziñ. Wo a jañ ve njañan.

7. Yésus a nga vek awu a jé?

⁷ Yésus Krist a nga kobô ajô ya été bewu. A nga kobô de é lat a Lazare, môt a mbe a kôme yem, a nyi a mbe ñwuan. Yésus a nga jô beyé’é bé na: “Mvôé jangan Lazare a ne ôyo.” Beyé’é be nga fase na Yésus a jô na Lazare a mbe a wo’on ôyo; a a nga bo mvo’é. Ve sa ke nne Yésus a mbe a kômbô’ô jô nalé. Yésus a nga timine na: “Lazare a wuya.” (Jean 11:11-14) Ba’ale’e na vôme nyi, Yésus a vek awu ba awo’on a ôyo. Ve Lazare a nji be nge yôp, nge ébé nduan. A nji yene beéngele nge bemvamba. Lazare a nji ke bialé vôme mfe a too avale môt afe. A mbe fo’o ñwuan, ane nya ôyo melom, teke biyeyem. Môs ôfe, Yésus a nga beta vek awu a ôyo. Éyoñ a nga wômôlô ngone Jaïrus, a nga jô na “a nji wu, a ne ôyo.” (Luc 8:52, 53) Avale te da, Paul a nga tili ajô ya bôte béziñ melu mé be nga “ke ôyo” awu.​—1 Becorinthien 15:6.

8. Bia yem aya na nsôñane Zambe ô nji be na bôte be wu?

⁸ A so ya atata’a, ye Zambe a nga sôñ na bôt ba ye wu? Teké’é! Yéhôva a nga kôme bôte na be nyiñe nnôm éto si. Avale bi nga yé’é mvus e Kalate nyi, Zambe a nga toé nnôm ba ngal, aluk ôsusua, e mbamba nyanga paradis. Ane a nga botane be a ve be nya mvo’é ya minsôn. Yéhôva a mbe a kômbô’ô fo’o ve mam me ne  mvaé asu dap. Ye ésa a nye’e mone wé a ne nye’e a yen ane a tobane minju’u ya éyoñ môt a yômbô, nge awu? Teke fo’o! Yéhôva a nye’e bone bé, a a yi na be bu’uban a meva’a nnôm éto si va. Mfa’a ya bôt, Kalate Zambe a kobô na: “[Yéhôva] a maneya futi ajô ya nnôm éto nleme wop été.” (Ecclésiaste 3:11) Zambe a nga té bia a nkômbane ya nyiñe nnôm éto. Ajô te fe a nga yoé zene ya jalé nkômbane te.

9. Atiñ avé Yéhôva a nga ve Adam, a amu jé atiñe te é nji be ayaé ya semé?

⁹ Ve amu jé ñhe bôt ba wu? Asu na bi yem éyalan, bia yiane fombô jam é nga lôt éyoñe fo’o ve fame jia a minga wua be mbe si va. Kalate Zambe a timine na: “Yéhôva Zambe a nga bo bilé bise bi ne abeñe mis, a mvaé ya di, bi faa si.” (Metata’a 2:9) Ve jame da, atiñe da é mbe. Yéhôva a nga jô Adam na: “O ne ngule ya di bibuma ya bilé bise bi ne afup été ane w’ anye’e: ve ébuma ya élé ya yeme mam me ne mvaé a abé, w ‘aye bo te di: amu môs w ‘aye di je, w ‘aye fo’o wu.” (Metata’a 2:16, 17) Atiñe te é nji be ayaé ya semé. Abui bilé bife Adam ba Ève be mbe ngule ya di bi nga to. Ve atiñe di é nga ve be fane ya liti mvean akéva wop e be Zambe a nga ve be biôm bise, ja’a ényiñ é ne mfubane teke nsem. Mewô’ô map me nga ye fe liti na ba semé éjôé Ésa wop ya yôp été, a na, ba yi na a wulu a be nye’an été.

10, 11. (a)  Aval avé fam a minga ôsu be nga kui na be bo Zambe melo? (b) Amu jé ébiasé Adam ba Ève é mbe mbia jam?

¹⁰ Ve éngôngole jam é ne na, fam ba minga ôsu be nga tobe na ba bo Yéhôva melo. A zene ya nyo, Satan a nga kobô a Ève a sili nye na: “Ye Zambe a nga jô fo’o na, Te diane bibuma ya bilé bise ya afup?” Ane Ève a nga yalane na: “Bi ne ngule ya di bibuma ya bilé ya afup: ve ébuma ya élé é ne zañ afup, Zambe a nga jô na, ‘Te diane je, nalé fe te nambane je, mi za wu.’”​—Metata’a 3:1-3.

¹¹ Satan a nga yalane na: “Mi aye ke tu ‘a wu . . . Zambe a yeme na, môs mi aye di je, môs ôte mise menan m’aye kuiban, nalé mi aye bo ane Zambe, a yem mvaé a abé.” (Metata’a 3:4, 5) Satan a nga yi na Ève a buni na a ye bi nsenge éziñ nge a di ébuma ya étyi. Ève a nga  simesane na a ye bo ngule ya nyoñe miñtyi’an a émien mfa’a ya yeme jôm é ne mvaé a ji é ne abé, a na, a ye bo ngule ya bo ane a kômbô. Satan a nga beta fe yemete na Yéhôva a nga laan minsos mi lat a mekua a ye ve be nge ba di ébuma. Ève a nga kañese avale Satan a nga jô. Ane a nga faté ébuma a di je. Mvuse ya été a nga ve fe nnôme wé, ane nye fe a nga di. Be nji bo jamete amu ndiman. Be mbe be kôme yeme na ba bo jam ébiene Zambe a nga jô na te ba bo. Éyoñe be nga di ébuma, be nga tyi’i na ba tyam atiñ é mbe tyi’ibi ya wôk a tyi’ibi ya ba’ale. Be nga liti ébiasé mise me Ésa wop ya yôp été, a éjôé jé. Nkôñ ébiasé te mise me Nté biôm ya nye’an, é nji be é yi’an a njaman!

12. Éve’an évé é ne volô bia na bi yem avale Yéhôva a nga wôk éyoñ Adam ba Ève be nga tyi’i na ba tebe nye ngame yat?

 ¹² Bi tame nyoñ éve’an: Nge wo ke mane naa mona fam nge mona minga a ba’ale nye, wo ye wô’ô aya nge a bo wo ébiasé, aval ébiasé ja liti na a nji bisi bisi wo, nge bi mone nye’an éziñ asu dôé? Nga jamete da ye ve wo éngôngole nyul. Tame ñhe simesan aval mintaé Yéhôva a nga wôk éyoñ Adam ba Ève bebaane be nga tyi’i na ba tebe nye ngame yat.

13. Yéhôva a nga jô na Adam a ye bo aya éyoñ a ye wu, a jamete é mbe é tinan aya?

¹³ Teke amu éziñ a mbe tindi Yéhôva na a ba’ale bebo melo, Adam ba Ève nnôm éto. Be nga wu aval ébien a nga kobô. Adam ba Ève be nji ke ôsu a nyiñ. Be nji ke nyiñ ane minsisim vôm mfe éziñ. Bia yeme na é ne nalé amu nkobô Yéhôva a nga kobô éyoñ a nga ve Adam mekua ya ébiasé jé. Zambe a nga jô na: “Ô ne metek, w‘aye timane fe metek.” (Metata’a 3:19) Zambe a nga kôm Adam a mbulu’u ya metek. (Metata’a 2:7) Ve ôsusua na a téban, Adam a nji be a nyiñik. Ajô te fe éyoñ Yéhôva a nga jô Adam na wo ye bulane metek, nalé ate a mbe a tinane na Adam a ye bulan été ya teke ényiñ. Adam a nga to teke ényiñ, fo’o ve ane metek, vôm a nga so.

14. Amu jé bia wu?

¹⁴ Adam ba Ève be mbe ngule ya nyiñ a zu kui den, ve be nga wu amu be nga tobe na ba bo Zambe melo, a amu nsem. Nge bia fe bia wu a ne amu Adam a nga kôé mvoñe bôte jé ése nsem a awu. (Beromain 5:12) Nsem ôte ô ne ane beta ôkon éziñ a kôane metyi a so’o be bebiaé bangan, ñwô ôte mon éziñ a vo’o sa’ale. Asuu ya été, awu, é ne fo’o ve biyo’é. Awu é ne nsiñ, é nji bo bia mvôé. (1 Becorinthien 15:26) Bi ne liti na bia ve Yéhôva akéva amu a nga ve ntañ asu na a nyii bia mo me mbia nsiñ ate!

15. Amu jé ñyemane benya mejôô mfa’a ya bewu wo bôé bia nleme si?

¹⁵ Jôme Kalate Zambe a ye’ele mfa’a ya été bewu be tele ja volô nlem. Avale bi nga yen, ñwu a nji wô’ô nlem mintaé, nge juk. Bi nji yiane ko bewu woñ, a be se ngule ya volô bia. Be nji yi mvolane wongan, a bi se ngule ya volô be. Bi se ngule ya laan a be, a be se ngule ya laan a bia. Abui betebe ôsu ya bamiñyebe, ba du’u bebuni bap na be ne volô bôte be wuya; a be to ndi nlem a be, a ba ve be moné. Ve ñyemane bia yeme benya mejôô wo kamane bia na bi bo te du’uban amu avale minsose miñye’elane te.

16. Za a nga jo’otane miñye’elane ya abui miñyebe, a zene fé?

¹⁶ Ye ñyebe wôé wo kañese mame Kalate Zambe a ye’ele mfa’a ya bewu? Abui é nji kañese. Amu jé? Amu Satan a nga mane jo’otane miñye’elane miap. A belan évuse ñyebe na bôte be ke ôsu a buni na éyoñe nyôle jap ja wu, ba ke ôsu a nyiñe bekôn. Nyili a ne minsose Satan a fulane a minsose mife na bôte be bo te subu Yéhôva Zambe bebé. Aval avé?

17. Amu jé ñye’elane ya ébé nduan wo ndamane Yéhôva éyôlé?

¹⁷ Avale bi nga yene mvus, miñyebe miziñ mia ye’ele na nge môt a bo mbia be mam, éyoñ a wuya, a ye ke dik ébé nduan nnôm éto. Ñye’elane te wo ndamane Zambe éyôlé. Yéhôva a ne Zambe ya nye’an, a a se ngule ya bo na bôte be wô’ô mintaé avale te. (1 Jean 4:8) Ô ne wô’ô aya nge mbiaé a futi étume mon ônyu nduan été amu na a te bo nye melo? Ye wo ye fo’o semé avale môte te? Ye wo ye kômbô yembane nye? Teke jôm! Wo ye fe ji’a simesane na a ne njet. Avale te da, Satan a yi bi buni na Yéhôva a tibili bôte nduan été nnôm éto​—tañe mimbu bizu’u bizuk!

18. Ékaña’a ya bewu é bili mbôka’a minsos ôvé?

 ¹⁸ Satan a belane fe miñyebe miziñ mi ye’ele na, awu yat, bôte ba veñesane minsisime, mmie bevevee ba yiane semé a ve duma. Miñye’elane mite mi ajô na minsisim bewu mi ne bo ngule amvôé a bia, nge mbia besiñe bangan. Abui bôt da yebe minsos mite. Ba ko bewu woñ a ve be duma a ékaña’a. Ve Kalate Zambe a ye’ele na éyoñe ya awu, ñwu a ne ôyo, a na bia yiane kañe fo’o ve Zambe, Yéhôva, Nté wongan a nyô a ve bia biôm bise.​—Nlitan 4:11.

19. Ñyemane benya mejôô asu bewu wo volô bia bi wô’ô ñye’elane ya Kalate Zambe ôvé?

¹⁹ Ñyemane benya mejôô mfa’a ya bewu wo kamane bia na bekate foé ya bamiñyebe be du’u bia. Wo volô fe bia bi tu’a wô’ô miñye’elane ya Kalate Zambe. Bi tame nyoñ éve’an. Éyoñe wo su’ulane zu yeme na bôte be nji ke bekôn awu yat, wo tu’a wô’ô ngaka’a ya ényiñe ya nnôm éto Paradis e si va.

20. Nsili ôvé bia ye fas e kabetôlô a tôñe nyi?

²⁰ Melu mvus, zôsôa môte Job a nga sili nsili wu: “Nge môt a wu, ye aye beta vee?” (Job 14:14) Ye môt a bôô éjô’ôba mbim a ne beta nyiñ? Jam Kalate Zambe a ye’ele mfa’a bewu ja bôé bia nleme si aval ane bia ye yene kabetôlô a tôñe nyi.