1-3. Omapulo elipi ovanhu hava pula shi na sha nefyo, nomanyamukulo elipi a yandjwa komalongelokalunga e lili noku lili?

OMAPULO oo okwa pulwa kovanhu oule womido omayovi, noku li omapulo a fimana. Kashi na nee mbudi kutya ofye oolyelye ile ohatu kala peni, omanyamukulo komapulo oo otaa ti sha kufye atusheni.

² etukulwa la tetekela, otwa kundafana nghee ekuliloyambo laJesus Kristus la yeulula ondjila oyo tai twala komwenyo waalushe. Otwe lihonga yo kutya Ombibeli oya xunganeka shi na sha nefimbo olo eshi ‘efyo itali ka kala po vali.’ (Ehololo 21:4) Ndele paife atusheni ohatu fi. Ohamba inaendunge Salomo oya ti: “Ovanamwenyo ve shi shii nokutya, ve nokufya.” (Omuudifi 9:5) Ohatu kendabala okukala nomwenyo efimbo lile ngaashi tashi dulika. Natango, ohatu lipula kutya oshike tashi ke tu ningilwa ngeenge twa fi.

³ Ngeenge ovaholike vetu va fya, ohatu kala twa nyika oluhodi. Notashi dulika tu lipule kutya: ‘Oshike tashi va ningilwa? Mbela otava mono oixuna? Mbela ohave tu file oshisho? Mbela ohatu dulu oku va kwafela? Mbela ohatu ke va mona ngoo vali?’ Omalongelokalunga omounyuni otaa yandje omanyamukulo e lili noku lili komapulo oo. Amwe otaa hongo kutya ngeenge owa kala nonghalamwenyo i li pauyuki, oto i meulu, ndele ngeenge owa li u na onghalamwenyo ya nyika oukolokoshi, oto ka pya monhele yomahepeko. Omalongelokalunga amwe otaa hongo kutya pefyo, ovanhu ohava i konhele oko  haku kala oishitwa yopamhepo, va ka kale pamwe nooxekulululwa. Natango, omalongelokalunga amwe otaa hongo kutya oonakufya ohava i medu va ka pangulwe, opo nee tava dalululwa ve na omalutu e lili.

4. Ediladilo la faafana lilipi omalongelokalunga mahapu haa hongo shi na nefyo?

⁴ Omahongo omalongelokalunga a tya ngaho aeshe oku na ediladilo la faafana — kutya oshitukulwa shetu shonhumba ohashi xupu po pefyo lolutu. Hanga omalongelokalunga aeshe, kutya nee oonale ile ookunena, ohaa hongo kutya ohatu kala nomwenyo fiyo alushe monghedi yonhumba, hatu dulu okumona ko, okuuda ko nosho yo okudiladila. Ndele osho otashi dulika ngahelipi? Oyuuditifi yetu nomadiladilo etu, ohai longele kumwe nouluvi wetu. Pefyo, ouluvi ihau longo vali. Omadiladilo etu nomaliudo etu ihaa twikile okukala taa longo monghedi yonhumba ikumwifi, a manguluka ko kouluvi. Ihaa kala e na omwenyo ngeenge ouluvi wetu owa fya.

5, 6. Ombibeli otai hongo shike shi na sha nonghalo yoonakufya?

⁵ Osho hashi ningwa pefyo kashi fi oshiholekwa kuJehova, Omushiti wouluvi. Oku shii oshili, nokwa yelifa onghalo yoonakufya mEendjovo daye, Ombibeli. Ehongo layo la yela ololo kutya: Ngeenge omunhu a fya, iha kala po vali. Efyo olo okukala u he na omwenyo. Oonakufya ihava mono ko, ihava udu ko noihava diladila. Kape na nokuli nande oshimwe shomoitukulwa yetu hashi xupu po shi na omwenyo ngeenge olutu ola fi. Katu na omwenyo ihau fi ile omhepo ihai fi. *

⁶ Eshi Salomo a mona kutya ovanamwenyo ove shi shii kutya otava ka fya, okwa shanga a ti: ‘Oonakufya inava shiiva nande sha.’ Opo nee okwa yelifa metwokumwe noshili oyo mokupopya kutya oonakufya itava dulu okukala ve na ohole ile outondwe nosho yo kutya meembila “kamu na nande oshilonga, ediladilo neshiivo ile ounongo.” (Omuudifi 9:5, 6, 10)  Sha faafana, Epsalme 146:4 otali ti kutya ngeenge omunhu a fya, “omadiladilo [aye] kae po vali.” Fye ohatu fi nokape na osho hashi xupu po shi na omwenyo ngeenge omalutu etu a fya. Omwenyo oo tu na owa fa omutemo wokalexita. Ngeenge omutemo owa dimwa, kau na apa hau i. Ohau xulu po ashike.

7. Jesus okwa faafanifa efyo nashike?

⁷ Jesus Kristus okwa popya shi na sha nonghalo yoonakufya. Okwe shi popya shi na sha naLasarus, omulumenhu oo kwa li e shii nawa nokwa li a fya. Jesus okwa lombwela ovahongwa vaye a ti: “Lasarus, kaume ketu okwa kofa [“ota tulumukwa,” NW].” Ovahongwa ova li tava diladila kutya Jesus okwa li a hala okutya Lasarus okwa li a kofa ta tulumukwa po opo a veluke koudu waye. Ndele ova li va puka. Jesus okwa yelifa a ti: “Lasarus okwa fya.” (Johannes 11:11-14) Didilika kutya Jesus okwa faafanifa efyo nokutulumukwa nosho yo neemhofi. Lasarus ka li e li meulu noka li ta pi moheli. Ka li a ka shakeneka ovaengeli ile ooxekulululwa. Ka li a dalululwa e li omunhu umwe. Okwa li ta tulumukwa mefyo, ngaashi omunhu a kofa eemhofi didjuu ita tu eendjodi. Ope na yo omishangwa dimwe odo tadi faafanifa efyo neemhofi. Pashihopaenenwa, eshi omuhongwa Stefanus a dipawa nomamanya, Ombibeli oya ti kutya “okwa kofa po.” (Oilonga 7:60) Sha faafana, omuyapostoli Paulus okwa shanga kombinga yavamwe ovo va li va “kofa” mefyo pefimbo laye. — 1 Ovakorinto 15:6.

8. Otu shi shii ngahelipi kutya kasha li elalakano laKalunga ovanhu va kale hava fi?

⁸ Mbela osha li elalakano laKalunga lopehovelo opo ovanhu va kale hava fi? Hasho nandenande! Jehova okwa li a shita ovanhu va kale nomwenyo fiyo alushe kombada yedu. Ngaashi twe  lihonga nale membo eli, Kalunga okwa li a tula ovalihomboli votete vopanhu moparadisa ihafifa. Okwa li e va punika noukolele wa wanenena. Jehova okwa li e va halela ashike ouwa. Mbela ope na ngoo omudali omunahole a hala ounona vaye va mone oixuna kouyahame oo hau etwa koukulupe nova fye? Hasho nandenande! Jehova okwa li e hole ovana vaye nokwa li a hala va kale ve na ehafo laalushe kombada yedu. Shi na sha novanhu, Ombibeli otai ti: “[Jehova okwa] tula momutima wavo oukwaalushe.” (Omuudifi 3:11) Kalunga okwe tu shita tu na  ehalo lokukala nomwenyo fiyo alushe, nokwa ninga yo omalongekido opo ehalo olo li wanifwe po.

9. Engabeko lilipi Jehova kwa li a pa Adam, nomolwashike elombwelo olo la li li he fi lidjuu okudulika kulo?

⁹ Omolwashike nee ovanhu hava fi? Opo tu mone enyamukulo, otu na okukonakona osho sha ningilwe po eshi kwa li ashike omulumenhu nomukainhu umwe kombada yedu. Ombibeli otai yelifa tai ti: “Omwene Kalunga okwa menifa medu omiti dilili da wapala okutala nodinyenye okuliwa.” (Genesis 2:9) Ndele opa li engabeko limwe. Jehova okwa li a lombwela Adam kutya: “Lya komiti adishe domoshikunino ngaashi wa hala, ndelenee komuti wokushiiva ouwa nowii, ino u lya. Osheshi efiku tuu olo to li kuwo, ove u noku ka fya shili.” (Genesis 2:16, 17) Elombwelo olo kala li lidjuu okudulika kulo. Opa li omiti dimwe dihapu oko Adam naEva vali tava dulu okulya. Ndele ova li va pewa omhito ye likalekelwa va ulike olupandu lavo kwaao e va pa keshe shimwe, mwa kwatelwa omwenyo wa wanenena. Okudulika kwavo okwa li taku ka ulika yo kutya ova fimaneka eenghonopangelo daXe yavo womeulu nosho yo kutya ova li va hala ewiliko laye lopahole.

10, 11. (a) Ongahelipi ovalihomboli votete vopanhu va li inava dulika kuKalunga? (b) Omolwashike okuhadulika kwaAdam naEva kwa li oshinima sha kwata moiti?

¹⁰ Shinyikifa oluhodi, ovalihomboli votete vopanhu ova li va hoolola okuhadulika kuJehova. Satana okwa popya naEva okupitila meyoka, e mu pula a ti: “Kalunga okwa tile tuu shili: nye inamu lya komiti adishe domoshikunino?” Eva okwa nyamukula a ti: “Ohatu li oiimati yomiti domoshikunino, ndelenee koiimati yomuti wopokati koshikunino Kalunga okwa tile: nye inamu lya oiimati yao, nye inamu u kuma, mu ha fye.” — Genesis 3:1-3.

¹¹ Satana okwa ti: “Nye itamu ka fya shili. Ndelenee Kalunga oku shi shii nokutya, ngenge tamu li [kuo], omesho eni taa pashuka, opo mu shiive ngaashi Kalunga ouwa nowii.” (Genesis 3:4, 5) Satana okwa li a hala Eva a itavele kutya ota ka mona ouwa  mokulya oiimati oyo ya li ya dilikwa. Satana okwa li ta ti kutya Eva ota dulu okutokola kuye mwene shi na sha naasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka, sha hala okutya, okwa li ta dulu okuninga osho kwa li a hala. Satana okwa lundila yo Jehova kutya okwa popya oipupulu shi na sha noilanduliko oyo tai di mokulya oiimati oyo. Eva okwa itavela Satana. Opo nee okwa kufa imwe yomoiimati ndele tali. Okwa yandja yo imwe komulumenhu waye, ndele naye tali. Inave shi ninga omolwokuheneshiivo. Ova li ve shi shii kutya ova li naanaa tava ningi osho Kalunga e va lombwela va ha ninge. Mokulya oiimati oyo, ova nyonena owina elombwelo olo la li li he fi lidjuu nola li pandjele. Ova ulika odino yokudina Xe yavo womeulu nosho yo eenghonopangelo daye. Kava li ve na elipopilo omolwokuhafimaneka Omushiti wavo omunahole.

12. Oshike tashi dulu oku tu kwafela tu ude ko nghee Jehova a li e udite eshi Adam naEva ve mu tukululila oshibofa?

 ¹² Oku shi faneka: Oto ka kala u udite ngahelipi ngeenge owa tekula nokufila oshisho omonamati ile omonakadona oo konima ina ka dulika kwoove monghedi oyo tai ulike kutya ine ku fimaneka ile kutya ke ku hole? Osho otashi ke ku yahameka neenghono. Diladila nee nghee Jehova a li a yahama eshi Adam naEva ve mu tukululila oshibofa.

13. Jehova okwa ti Adam ota ka ningilwa shike pefyo, naasho osha li sha hala okutya ngahelipi?

¹³ Jehova ka li e na etomheno okukaleka po oonakuhadulika Adam naEva fiyo alushe. Ova fya, ngaashi naanaa a popile kutya otava ka fya. Adam naEva inava kala po vali. Inava ya konhele oko haku kala oishitwa yopamhepo. Osho otu shi shii omolwaasho Jehova a lombwela Adam eshi e mu tokola omolwokuhadulika kwaye. Kalunga okwa ti: “Ove oto [ka] shuna medu, osheshi omo wa kufwa. Osheshi oove edu, ndee to ka ninga edu.” (Genesis 3:19) Kalunga okwa shitile Adam okudja mondwi yedu. (Genesis 2:7) Komesho yaasho, Adam ka li po. Onghee hano, eshi Jehova a ti kutya Adam okwa li ta ka shuna mondwi, okwa li ta ti kutya Adam ota ka shuna monghalo yokuhakala po vali. Adam okwa li ta ka kala e he na omwenyo ngaashi ondwi oyo kwa li a shitwa muyo.

14. Omolwashike hatu fi?

¹⁴ Adam naEva ova li ngeno tava dulu okukala nomwenyo fiyo okunena, ndele ova fya molwaashi ova hoolola okuhadulika kuKalunga, nokungaha ova nyona. Etomheno molwaashi hatu fi, omolwaashi onghalo yaAdam youlunde nosho yo efyo oya fyuululwa koludalo laye alishe. (Ovaroma 5:12) Oulunde oo owa fa omukifi omudipai wa fyuululwa, oo pe he na oo ta dulu oku u henuka. Oshilanduliko shao, efyo, oshi li oshidjemo shefingo. Efyo olo omutondi, ndele kali fi kaume. (1 Ovakorinto 15:26) Inatu hafa tuu eshi Jehova a yandja ekulilo oku tu xupifa komutondi oo mutilifa!

15. Omolwashike tashi hekeleke okushiiva oshili kombinga yefyo?

¹⁵ Osho Ombibeli tai hongo shi na sha nonghalo yoonakufya  otashi hekeleke. Ngaashi twe shi mona, oonakufya ihava kala tava yahama ile tava mono oixuna. Kape na etomheno lokukala twe va tila, omolwaashi itava dulu oku tu etela oshiponga. Inava pumbwa ekwafo letu, noitava dulu oku tu kwafela. Itatu dulu okupopya navo, noitava dulu okupopya nafye. Ovawiliki vomalongelokalunga vahapu ohava popi oipupulu kutya otava dulu okukwafela ovo va fya, novanhu ovo va itavela ovawiliki va tya ngaho ohave va pe oimaliwa. Ndele okushiiva oshili otaku tu amene tu ha pukifwe kwaavo hava hongo oipupulu ya tya ngaho.

16. Olyelye a nwefa mo omahongo omalongelokalunga mahapu, nomonghedi ilipi?

¹⁶ Mbela omalongelokalunga mahapu okwa dimina osho Ombibeli tai hongo shi na sha noonakufya? Mahapu inae shi dimina. Omolwashike mbela? Omolwaashi omahongo ao okwa nwefwa mo kuSatana. Oha longifa omalongelokalunga oipupulu a itavelife ovanhu kutya ngeenge omalutu avo a fi, otava ka twikila okukala nomwenyo monhele omo hamu kala oishitwa yopamhepo. Oyo, oyo oipupulu oyo Satana ha longifa pamwe noipupulu ikwao, opo a amune ko ovanhu kuJehova Kalunga. Ngahelipi mbela?

17. Omolwashike ehongo li na sha nokuhepeka ovanhu fiyo alushe itali fimanekifa Jehova?

¹⁷ Ngaashi sha popiwa nale, omalongelokalunga amwe ohaa hongo kutya ngeenge omunhu okwa li e na onghalamwenyo i he li pauyuki, konima yefyo ota ka hepekwa momundilo a ka mone oixuna fiyo alushe. Ehongo la tya ngaho itali fimanekifa Kalunga. Jehova oKalunga omunahole noita ka monifa nandenande ovanhu oixuna monghedi ya tya ngaho. (1 Johannes 4:8) Ngeno oto ka kala u uditile ngahelipi omulumenhu oo ta handukile okaana ihaka dulika mokutula omake ako momundilo? Mbela ngeno oto ka fimaneka ngoo omulumenhu oo? Doshili, ngeno mbela oto ka kala ngoo wa hala oku mu shiiva? Hasho nandenande! Otashi dulika ngeno to ka diladila kutya oku na onyanya neenghono. Ndele Satana okwa hala tu itavele kutya Jehova oha hepeke ovanhu momundilo fiyo alushe.

18. Okwiilikana oonakufya okwe likolelela koipupulu yomalongelokalunga ilipi?

 ¹⁸ Satana oha longifa yo omalongelokalunga amwe a honge kutya konima yefyo ovanhu ohava ningi ovakwamhungu ovo ve na okufimanekwa kovanamwenyo. Pahongo olo, ovakwamhungu otava dulu okuninga ookaume ovanaenghono ile ovatondi vatilifa. Ovanhu vahapu ova itavela oipupulu oyo. Ohava tila oonakufya nohave va fimaneke noku va ilikana. Mepingafano naasho, Ombibeli otai hongo kutya oonakufya ova kofa nosho yo kutya otu na ashike okwiilikana Kalunga kashili, Jehova, Omushiti wetu nOmufilishisho wetu. — Ehololo 4:11.

19. Okushiiva oshili kombinga yefyo otaku tu kwafele tu ude ko ehongo limwe lOmbibeli lilipi?

¹⁹ Okushiiva oshili kombinga yoonakufya otaku ku amene u ha pukifwe koipupulu yomalongelokalunga. Otaku ku kwafele yo u ude ko omahongo makwao Ombibeli. Pashihopaenenwa, ngeenge owa uda ko kutya ovanhu ihava i monhele omo hamu kala oishitwa yopamhepo pefyo, eudaneko lomwenyo waalushe moparadisa kombada yedu otali ka kala li na eityo lashili kwoove.

20. Epulo lilipi hatu ka kundafana metukulwa tali landula?

²⁰ Nalenale, omulumenhu omuyuki Job okwa pulile epulo eli, a ti: “Omunhu ngenge ta fi, ota ka nyumuka tuu vali?” (Job 14:14) Mbela omunhu oo a fya ota dulu okwaalulilwa momwenyo? Osho Ombibeli tai hongo shi na sha naasho otashi hekeleke neenghono, ngaashi etukulwa tali landula tali ke shi ulika.